Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά

Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Η δυτική πλευρά της Αγοράς στην έναρξη των ανασκαφών του Πρώτου Τομέα, 19 Ιουνίου 1931.
1

Οι ανασκαφές στην Αθηναϊκή Αγορά από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα ξεκίνησαν το 1931 υπό την επίβλεψη του T. Leslie Shear.

Η συστηματική ανασκαφή αυτού του σημαντικού χώρου ανατέθηκε από το Ελληνικό Κράτος στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1881.

Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν το 1925, αμέσως μετά το ψήφισμα του ελληνικού κοινοβουλίου να μην αναλάβει το ίδιο το έργο, κυρίως λόγω του τεράστιου κόστους για την απαλλοτρίωση.

Η εν λόγω περιοχή κάλυπτε περίπου 24 στρέμματα που ήταν κατειλημμένα από 365 σύγχρονα σπίτια, τα οποία έπρεπε να αγοραστούν και να κατεδαφιστούν.

  

Ο Edward Capps, πρόεδρος της Διευθύνουσας Επιτροπής του Αμερικανικού Σχολείου, ήταν το καθοδηγητικό πνεύμα πίσω από το έργο και ο T. L. Shear διορίστηκε διευθυντής.

Μετά από τον απαραίτητο αγιασμό από τον παπά της γειτονικής εκκλησίας (Παναγία Βλασσαρού) ξεκίνησαν οι ανασκαφές τις 7:30 το πρωί. Το σκάψιμο περιορίζεται στην περιοχή που καταλαμβάνεται από το Σπίτι 22 μέχρι να ισοπεδωθεί. 28 άντρες/ 135 βαγόνια

Ο Shear συγκέντρωσε μια ομάδα που περιελάμβανε μερικά από τα πιο γνωστά ονόματα της ελληνικής αρχαιολογίας: Homer A. Thompson, Eugene Vanderpool, Benjamin Meritt, Dorothy Burr (Thompson), Virginia Grace, Lucy Talcott, Alison Frantz, Piet de Jong, και Ιωάννης Τραυλός, μεταξύ άλλων.

Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
"Μετά από τον απαραίτητο αγιασμό από τον παπά της γειτονικής εκκλησίας (Παναγία Βλασσαρού) ξεκίνησαν οι ανασκαφές τις 7:30 το πρωί. Το σκάψιμο περιορίζεται στην περιοχή που καταλαμβάνεται από το Σπίτι 22 μέχρι να ισοπεδωθεί. 28 άντρες/ 135 βαγόνια" (Σημειώσεις, E I, σελ. 74, 25 Μαΐού, 1931).
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Το προσωπικό των ανασκαφών, 1933. Τρίτη σειρά (από αριστερά): Charles Spector, Piet de Jong, Arthur Parsons, Eugene Vanderpool, Mary Zelia Pease [Philippides], James Oliver. Δεύτερη σειρά: Joan Bush [Vanderpool], Elizabeth Dow, Virginia Grace, Gladys Baker, Homer Thompson. Καθιστοί: Lucy Talcott, Benjamin Meritt, Josephine Shear, T. Leslie Shear, Dorothy Burr [Thompson].

Οι εργασίες ανασκαφής ξεκίνησαν στην πραγματικότητα τον Μάιο του 1931 με χρηματοδότηση, σε μεγάλο βαθμό, από τον John D. Rockefeller.

Από τότε, έχουν εκκαθαρίστηκαν πολλά περισσότερα σπίτια, φθάνοντας στο σύνολο περισσότερα από 400. Η επιχείρηση ήταν τεράστια, τόσο από άποψη χρημάτων όσο και χρόνου.

Όπως συμβαίνει συχνά με τα αμερικανικά πολιτιστικά προγράμματα, η χρηματοδότηση έγινε σχεδόν αποκλειστικά από ιδιωτικά ιδρύματα και ιδιώτες: το Ίδρυμα Rockefeller, το Ίδρυμα Ford, το Ίδρυμα Mellon, το Ίδρυμα Kress και το Εθνικό Ταμείο για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες.

Τα τελευταία χρόνια των ανασκαφών οι εργασίες υποστηρίχθηκαν από το Ίδρυμα David και Lucile Packard και το Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών Packard.

Από το 1931 εκατοντάδες μελετητές, εργαζόμενοι, ειδικοί και μαθητές έχουν συμμετάσχει στην ανασκαφή, τη συντήρηση, την έρευνα και τη δημοσίευση του τόπου και των συναφών ευρημάτων του.

Συλλογικά, είναι υπεύθυνοι για ένα από τα πιο παραγωγικά αρχαιολογικά έργα σε όλη τη Μεσόγειο.

Πάνω από σαράντα τόμοι και εκατοντάδες επιστημονικά άρθρα έχουν δημοσιευθεί, προσθέτοντας πολλά στην κατανόησή μας για όλες τις πτυχές της αρχαίας ελληνικής ιστορίας και κοινωνίας.

Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Το προσωπικό και το εργατικό δυναμικό της Ανασκαφής της Αγοράς, το 1933. Αρχαιολόγοι, προσωπικό, επιστάτες και εργάτες συγκεντρώθηκαν στο Ναό του Ήφαιστου για μια ομαδική φωτογραφία.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Το προσωπικό της εκσκαφής της Αγοράς, 1934. Μπροστινή σειρά (από αριστερά προς τα δεξιά): Gladys Baker, Joan Bush [Vanderpool], Lucy Talcott, Τ. Leslie Shear, Josephine Shear, Dorothy Burr [Thompson]. Όρθιοι: Σοφοκλής Λέκκας, Piet de Jong, Catherine Bunnell, Alison Frantz, Dorothy Traquair, Rodney Young, Eugene Vanderpool, James Oliver, Arthur Parsons, Sterling Dow, Charles Spector, Homer Thompson.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
T. Leslie Shear, διευθυντής των Ανασκαφών της Αγοράς, 1931-1945.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Homer A. Thompson, διευθυντής των Ανασκαφών της Αγοράς, 1946–1967.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Η Dorothy Burr Thompson, αν και μικρή σε ανάστημα, είχε τρομερή ενέργεια και πνευματική διάθεση στο έργο της ως αρχαιολόγος. Πάνω, επιθεωρεί το βράχο της βόρειας πλαγιάς του Άρειου Πάγου το 1934. Η Dorothy παντρεύτηκε τον Όμηρο το 1934.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
O E.V. μελετώντας το κείμενο της επιγραφής του νόμου κατά της τυραννίας. Ο Eugene Vanderpool, που ήταν γνωστός στους μαθητές και τους συναδέλφους μόνο με τα αρχικά του, ξεκίνησε την καριέρα του στην Αγορά το 1932. Αργότερα διορίστηκε Καθηγητής Αρχαιολογίας της Αμερικανικής Σχολής, 1947-1971.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Ο Ιωάννης Τραυλός άρχισε να εργάζεται στις ανασκαφές της Αγοράς το 1935. Αρχιτέκτονας της Σχολής, 1940-1973.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
O Piet de Jong ενώ εργάζεται, 1937.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Η Virginia Grace μπήκε στα αρχεία των υπαλλήλων της Αγοράς το 1932. Είναι γνωστή για τη δια βίου μελέτη των αμφορέων της Αγοράς, η οποία αποτελούσε τη βάση της έρευνάς της για τους αμφορείς μεταφοράς στη Μεσόγειο.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Η Lucy Talcott, ένα από τα αρχικά μέλη της ομάδας του προσωπικού του 1931, ήταν υπεύθυνη για την ανάπτυξη του συστήματος καταλόγου καρτών για τα αντικείμενα. Επίσης συνεργάστηκε με τον Brian Sparkes στη συγγραφή του Αγορά XII.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Η Alison Frantz ήρθε στην Αγορά το 1934 ως βοηθός της Lucy Talcott. Ανέπτυξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη φωτογραφία και μέχρι το 1939 ήταν φωτογράφος του προσωπικού της ανασκαφής, θέση που κατείχε μέχρι το 1964. Το ταλέντο της για τη φωτογράφηση αρχαιολογικών αντικειμένων ήταν τέτοιο που της ζητήθηκε να φωτογραφίσει σε όλη τη Μεσόγειο, αλλά η Frantz μελετούσε επίσης το Βυζάντιο και συνεργάστηκε στενά με τον Ιωάννη Τραυλό για την αποκατάσταση της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων. Έχει συντάξει δύο τόμους για την Αγορά, το Αγορά XX και Αγορά XXIV.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Ο Rodney Young άρχισε να εργάζεται στην Αγορά το 1934. Η παραπάνω φωτογραφία λήφθηκε το 1947 για ένα άρθρο με τίτλο «Pro's Progress», που δημοσιεύτηκε στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Αρχαιολογίας (τόμος 1, αριθμός 1, 1948, σελ. 13). Ο Young κάθεται ανάμεσα σε στοίβες κεραμικής που αφαιρέθηκαν από πηγάδι και ετοιμάζεται να ξεκινήσει την ταξινόμηση.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Η Margaret Crosby μελετά αρχιτεκτονικά θραύσματα στο υπόγειο του μουσείου, 1956.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Η Mary Zelia Pease [Φιλιππίδης], η οποία εμφανίζεται εδώ με τους Eugene Vanderpool και Virginia Grace, ήταν μέλος του προσωπικού το 1933. Μαζί με την Gladys Baker βοήθησε τη Josephine Shear να καταγράφει τα νομίσματα εκείνο το έτος. Επέστρεψε στην Αγορά με υποτροφίες το 1957/8 και 1967/8 για να μελετήσει την αττική μαύρη στολιδωτή αγγειοπλαστική και αργότερα συνεργαστεί με την Mary B. Moore για την συγγραφή του Αγορά XXIII. Η κα Φιλιππίδης ήταν βιβλιοθηκάριος της Σχολής από το 1958 έως το 1971 και είναι το τελευταίο μέλος που επιβίωσε από το αρχικό προσωπικό της ανασκαφής.

Σπύρος Σπυρόπουλος

Το πνεύμα του Σπύρου Σπυρόπουλου εξακολουθεί να παραμένει στην στοά πολλά χρόνια μετά το θάνατό του. Ήταν ο «άνθρωπος για όλες τις δουλειές» και βοήθησε όλους όσους ήρθαν στις εκσκαφές της Αγοράς για έρευνα και μελέτη.

Ο Σπύρος ήταν το άτομο που εργάστηκε ακούραστα σε οποιαδήποτε εργασία του ζητήθηκε. Πολλοί θυμούνται με χαρά τα τραπέζια που οργάνωνε όταν είχε χρόνο, συνήθως στην ταβέρνα "Ήπειρος" που βρισκόταν εκεί κοντά.

Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Ο Σπύρος Σπυρόπουλος επιδιορθώνει ένα κεραμικό.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Ο Σπύρος και ο Μπούφος. Μια τραυματισμένη κουκουβάγια βρήκε καταφύγιο στην Αγορά και ο Σπύρος την φρόντισε.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Ένα τραπέζι που έκανε ο Σπύρος στην ταβέρνα "Ήπειρος" τον Ιούλιο του 1975. Από αριστερά: John Traill, Hardy Hansen, Σπύρος Σπυρόπουλος, ο σερβιτόρος, Dan Geagan και Merle Langdon.

Μια ριζική αλλαγή στις ανασκαφές

Το 1980, υπήρξε μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο θα γίνονταν οι ανασκαφές στην Αγορά. Ενώ διατηρήθηκε ένα επαγγελματικό προσωπικό, συμπεριλαμβανομένης μιας κεντρικής ομάδας έμπειρων Ελλήνων εργαζομένων, η πραγματική εκσκαφή θα γινόταν για πρώτη φορά από φοιτητές εθελοντές.

Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Το προσωπικό του 1980 και επισκεπτόμενοι μελετητές. Όρθιοι (από αριστερά): Leslie Mechem, Σπύρος Σπυρόπουλος, Sally Roberts, Susan Rotroff, Robert Pounder, Lynn Grant, Helen Townsend, Mary Moore, Malcolm Wallace, Steve Koob, Alison Adams, Margie Miles, Robert Vincent, Κυριακή Μουστάκη. Καθιστοί: John Camp, T. Leslie Shear Jr., Dorothy Thompson, Homer Thompson, Virginia Grace, Bill Dinsmoor Jr.
Η συναρπαστική ιστορία των ανασκαφών στην Αρχαία Αγορά Facebook Twitter
Προσωπικό των ανασκαφών, 1980. Από αριστερά: Κώστας Πίκουλας και ο πατέρας του Ηλίας Πίκουλας, o επιστάτης Νίκος Δερβός, Γιάννης Δέδες, Ιωάννης Παϊπέτης και Διονύσιος Σούνδιας.

Με πληροφορίες από το www.agathe.gr

Αρχαιολογία & Ιστορία
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Τι το ιδιαίτερο συμβαίνει στο Βαθύ της Αστυπάλαιας και τι συνεχίζει να αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«ΒΙΑΣ»: Τα αρχαιολογικά τοπία ως ζωντανά οικοσυστήματα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καμπανούλες στους Δελφούς, Πέρδικες στο Σούνιο. Ό,τι φυτρώνει και ζει στους αρχαιολογικούς χώρους

Μια πρωτοποριακή επιστημονική προσέγγιση του πολιτιστικού τοπίου αποκαλύπτει έναν άγνωστο κόσμο χιλιάδων ζώων και φυτών σε είκοσι εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Οι Αθηναίοι / Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Ιστορία μιας πόλης / Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Από το Ωδείο Αθηνών έως τη Σουηδία της εξορίας, ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος δεν υπήρξε μόνο ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας, αλλά και ένας διανοούμενος που οραματίστηκε μια πιο δημοκρατική, λειτουργική και πολιτισμένη πόλη. Ποια είναι η παρακαταθήκη του στη σύγχρονη Ελλάδα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Λουκά Μπαρτατίλα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;

Πώς κατανοούσαν οι αρχαίοι Έλληνες την ψυχική ασθένεια; Ήταν θεϊκή τιμωρία, παθολογία του σώματος ή ένα υπαρξιακό βάρος που αποτυπωνόταν στη λογοτεχνία και στο θέατρο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Γιώργο Καζαντζίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή Λατινικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, για τον τρόπο με τον οποίο η αρχαιοελληνική κοινωνία εξηγούσε, απεικόνιζε και αντιμετώπιζε τις ψυχικές διαταραχές.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«Army of Lovers», όπως «Στρατός Εραστών»

Οθόνες / «Army of Lovers»: Μια ταινία για τα ζευγάρια εραστών του Ιερού Λόχου

Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρίτος εξηγεί πώς αποφάσισε να θίξει ένα θέμα που για αιώνες θεωρείται ταμπού: τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αντρών στην Αρχαία Ελλάδα, ακόμη και στο πεδίο της μάχης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Μεταλλεία του Λαυρίου: Ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της ιστορίας του Λεκανοπεδίου

Ιστορία μιας πόλης / Μεταλλεία του Λαυρίου: Ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της ιστορίας του Λεκανοπεδίου

Κάτω από την επιφάνεια της Λαυρεωτικής κρύβεται ένας λαβύρινθος από υπόγειες στοές και μυστικά που συνδέονται με τη δύναμη της αρχαίας Αθήνας. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον γεωλόγο Μάρκο Βαξεβανόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ