H περιφανής "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη

H περιφανής "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη Facebook Twitter
2

 

Λίγο τα social media, λίγο το ότι καταπιάστηκαν με τη πεζογραφία άνθρωποι της επικοινωνίας και των media, λίγο η δίψα των καιρών για αφηγήσεις και η εκδοτική παραγωγή ξεχειλίζει από διηγήματα. Όλοι γύρω μου, μαζί κι εγώ, εννοείται, διαβάζουν αλλά τελικά, γράφουν κιόλας μικρές ιστορίες. Το ότι η πληθωρική και περιφραστική Νέα Ελληνική βρίσκεται να υπηρετεί τη μικρή φόρμα, ένα είδος που ανθεί στις αγγλοσαξωνικές χώρες όπου η brevitas και τα συμπυκνωμένα νοήματα θεωρούνται αρετές κατεξοχήν και μάλιστα χωρίς η Νέα Ελληνική να δείχνει ν'ασφυκτιά, είναι από μόνο του ένα αξιοσημείωτο γεγονός για τη μεσογειακή χώρα με τα δύο Νομπέλ στην ποίηση.

 

Κόντρα σ' αυτό το ρεύμα όμως αποφάσισε να κολυμπήσει ο Χρήστος Χωμενίδης με τη "Νίκη", το τελευταίο του βιβλίο, αφήνοντας πίσω του εκτός από τη μόδα της μικρής ιστορίας και το δικό του σουρρεαλιστικό αφηγηματικό σύμπαν όπου το αλλόκοτο φαντάζει ως η μόνη ικανή και αναγκαία συνθήκη για να επιβιώσει ο ανθρωπισμός, η μόνη ιδεολογία στην οποία φαίνεται ότι  ο Χωμενίδης όλα αυτά τα χρόνια έχει στρατευθεί με συνέπεια.

 

Ο Χωμενίδης δεν ωραιοποιεί την Αριστερά και δεν στήνει το γνωστό, γεμάτο κλισέ κατηγορώ απέναντι στη Δεξιά ενώ κάποιος θα μπορούσε να πει ότι η οικογενειακή του ιστορία και τα βιώματά του του έδιναν αυτό το δικαίωμα. Ο ανθρωπιστής συγγραφέας στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και περιβάλλει με απέραντη αγάπη και κατανόηση όχι μόνο τους κεντρικούς ήρωές τους αλλά όλα τα πρόσωπα της ιστορίας

H περιφανής "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη Facebook Twitter
Προσπάθησα πολύ να ρίξω τον ρυθμο της ανάγνωσης μου για να μην τελειώσει το βιβλίο αμέσως. Κλείνοντάς το, σκέφτηκα πόσο πολύ χρειαζόμουν αυτή την ανθρωπιστική ξενάγηση στο οδυνηρό παρελθόν. Άνθρωποι που έπεσαν στις φλόγες της ιστορίας και διασώθηκαν όχι εξαιτίας της ιδεολογίας τους ή χάρις στην γενναιότητά τους ή την τύχη αλλά γιατί επέλεξαν να παραμείνουν άνθρωποι.

 

H περιφανής "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη Facebook Twitter
O Χωμενίδης στήνει μια μεγάλη χορταστική ιστορία, επικών διαστάσεων στο χρόνο... Φωτ.: Σπύρος Σιμωτάς/ LIFO

Με μόνο του όπλο το βασικό του συγγραφικό προτέρημα, δηλαδή, την ικανοτητα να πλάθει ολόκληρες εικόνες μοναδικής ζωντάνιας και μάλιστα σε αλληλουχία τέτοια που να δημιουργεί στον αναγνώστη την εντύπωση ότι παρακολουθεί κινηματογραφική ταινία, ο Χωμενίδης στήνει μια μεγάλη χορταστική ιστορία, επικών διαστάσεων στο χρόνο. Κι εδώ παίρνει το δεύτερο και μεγαλύτερο, ίσως, ρίσκο. Δεν διστάζει να ξεδιπλώσει την ιστορία του στην πιο φορτισμένη για τις περίεργες μέρες που ζούμε σήμερα, εποχή. Θα πει κάποιος ότι αυτή η αφηγηματική επιλογή δεν είχε κανένα απολύτως ρίσκο αφού η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, η Νίκη, δεν είναι άλλη από τη μητέρα του που έζησε από πρώτο χέρι όλα τα γεγονότα της εποχής μετά τον πόλεμο και τον Εμφύλιο. Δεν είναι όμως έτσι. Θα μπoρούσε πολύ άνετα να χρησιμοποιήσει την ιστορία της επώνυμης οικογένειας των αριστερών αγωνιστών ως πρόσχημα για να αφηγηθεί την ιστορία της μητέρας του, όμως όχι. Στη "Νίκη" η αληθινή πρωταγωνίστρια είναι η ίδια η χώρα και όσα συνέβησαν τα πιο ταραγμένα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας της.

 

Στη "Νίκη" όλα τα πρόσωπα είναι υπαρκτά αλλά πλην της ηρωίδας, έχουν μασκαρευτεί από τον συγγραφέα με διαφορετικά ονόματα. Η επιθυμία του αναγνώστη να διακρίνει την ιστορική αλήθεια από την μυθιστορία αν και είναι έντονη στις πρώτες σελίδες, στη συνέχεια υποχωρεί. Οι χαρακτήρες είναι τόσο ωραία πλασμένοι που τελικά έχει λίγη σημασία αν είναι αληθινοί, τα γεγονότα λίγο ή πολύ είναι αυτά και ομολογώ ότι η μόνη φορά που αντιστάθηκα σθεναρά στην επιθυμία να τηλεφωνήσω στον συγγραφέα για να μου πει αν το επεισόδιο είναι αληθινό, η στιγμή που ο Αντώνης Αρμάος ανατινάζει το σπίτι του, είναι ίσως και η μόνη για την οποία τελικά δεν θέλω να ξέρω την αλήθεια κι αυτό γιατί η "Νίκη" μας θυμίζει τη μια αλήθεια που τις περισσότερες φορές επιλέγουμε να ξεχάσουμε: η ιστορία είναι η πιο σκληρή ανθρώπινη κατάσταση και χωρίς το φίλτρο της λήθης, της προσωπικής αντίληψής της και της αφήγησης είναι αδύνατον να την αντέξεις στο διάβα του χρόνου, ιδιαίτερα αν την έχεις ζήσει στο πετσί σου.

 

 

Στη "Νίκη" με εντυπωσίασε πολύ το εύρημα που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας για να αμβλύνει τον πόνο και την πικρία των ηρώων ώστε να πειστεί ο αναγνώστης ότι δεν έχασαν ποτέ την ανθρωπιά τους παρ' όλα όσα τους συνέβησαν και δεν είναι άλλο από την οικογένεια, την ελληνική οικογένεια αλλά όχι ως περιορισμό ή καταπίεση όπως συνηθίζουμε τα τελευταία χρόνια να την προβάλλουμε αλλά ως χωνευτήρι συγκρούσεων και ιδεοληψιών που επιτρέπουν όχι απλώς τη συμβίωση μετά από τελετουργικές υποχωρήσεις αλλά αφήνει χώρο στις υπάρξεις ν' ανθίσουν.

 

Τί να πει κανείς για τη μορφή της γιαγιάς; Καποια στιγμή, στη μέση του βιβλίου, άρχισα να υποψιάζομαι ότι η οικογένεια Αρμάου κάτω από τις φτερούγες της γιαγιάς Αρμάου συμβολίζει για τον συγγραφέα την ιδεατή Ελλάδα όπου στο τέλος όλοι μας, Αριστεροί και Δεξιοί μπορούμε όχι απλώς να συμβιώσουμε ειρηνικά αλλά και να ακμάσουμε ακόμα ως αυτόνομες οντότητες. Η μορφή της γιαγιάς και η αγάπη της για όλους λειτούργησε ως το μαγικό συστατικό στη συνταγή της αφήγησης, αυτό που μεταμορφώνει στα μάτια του αναγνώστη και τα πιο ανεξήγητα, όπως το γιατί τ' αδέλφια δεν μισούνται μεταξύ τους,  πιστευτά. Το βρήκα πολύ εμπνευστικό. Την ίδια στιγμή, ένιωσα μεγάλη ανακούφιση με την επιλογή του συγγραφέα να διατηρήσει έναν αποφορτισμένο τόνο ως προς τη βασική πολιτική σύγκρουση που δημιούργησε όλο το χάος: ο Χωμενίδης δεν ωραιοποιεί την Αριστερά και δεν στήνει το γνωστό, γεμάτο κλισέ κατηγορώ απέναντι στη Δεξιά ενώ κάποιος θα μπορούσε να πει ότι η οικογενειακή του ιστορία και τα βιώματά του του έδιναν αυτό το δικαίωμα. Ο ανθρωπιστής συγγραφέας στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και περιβάλλει  με απέραντη αγάπη και κατανόηση όχι μόνο τους κεντρικούς ήρωές τους αλλά όλα τα πρόσωπα της ιστορίας.

 

Κλείνοντάς το, σκέφτηκα πόσο πολύ χρειαζόμουν αυτή την ανθρωπιστική ξενάγηση στο οδυνηρό παρελθόν. Άνθρωποι που έπεσαν στις φλόγες της ιστορίας και διασώθηκαν όχι εξαιτίας της ιδεολογίας τους ή χάρις στην γενναιότητά τους ή την τύχη, αλλά γιατί επέλεξαν να παραμείνουν άνθρωποι.

 

Το μόνο ελαττωμα της "Νίκης" είναι ότι απουσιάζει ο βαθύτερος στοχασμός της ηρωίδας πάνω σ' αυτά που της συμβαίνουν. Υπήρχαν στιγμές που είχα την ανάγκη να μετακινηθώ ως αναγνώστης από την πλοκή, στον στοχασμό: τί αισθανόταν πραγματικά για όλα αυτά η Νίκη; Τί σκεφτόταν ως γυναίκα ή ως άνθρωπος; Αν το μυθιστόρημα περιείχε μεγαλύτερες δόσεις στοχασμού τότε θα μιλάγαμε για ένα τεράστιο βιβλίο.

 

Προσπάθησα πολύ να ρίξω τον ρυθμο της ανάγνωσης μου για να μην τελειώσει το βιβλίο αμέσως. Κλείνοντάς το, σκέφτηκα πόσο πολύ χρειαζόμουν αυτή την ανθρωπιστική ξενάγηση στο οδυνηρό παρελθόν. Άνθρωποι που έπεσαν στις φλόγες της ιστορίας και διασώθηκαν όχι εξαιτίας της ιδεολογίας τους ή χάρις στην γενναιότητά τους ή την τύχη, αλλά γιατί επέλεξαν να παραμείνουν άνθρωποι.

 

Πάνω απ'όλα, η "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη είναι ένα βάλσαμο για την καρδιά, ένα βάλσαμο που όλοι χρειαζόμαστε ειδικά μετά από αυτά που έχουμε περάσει τα τελευταία χρόνια και συνεχίζουμε να περνάμε. Διαβάστε την οπωσδήποτε.

 

 

 

 

 

Βιβλίο
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM

σχόλια

2 σχόλια
Στη "Νίκη" η αληθινή πρωταγωνίστρια είναι η ίδια η χώρα και όσα συνέβησαν τα πιο ταραγμένα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας της. Πηγή: www.lifo.grη οπτική ματιά του Χωμενίδη στην σύγχρονη ιστορία πρέπει να είναι το μόνο αποτρεπτικό στοιχείο για να διαβάσεις το βιβλίο
Kύριε ΧωμενίδηΕκτός του ότι σας διαβαζω ανελλιπώς στη lifo, θαθελα να σας συγχαρώ για το εξαιρετικό βιβλίο σας που έδωσε στο φετινό καλοκαίρι εμου και των δύο φιλων μου τη ξεχασμένη αίσθηση του να βυθιστείς και να ταξιδεψεις σε καιρους με αξίες και νόημα.Σας ευχαριστούμε πολύ