H περιφανής "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη

H περιφανής "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη Facebook Twitter
2

 

Λίγο τα social media, λίγο το ότι καταπιάστηκαν με τη πεζογραφία άνθρωποι της επικοινωνίας και των media, λίγο η δίψα των καιρών για αφηγήσεις και η εκδοτική παραγωγή ξεχειλίζει από διηγήματα. Όλοι γύρω μου, μαζί κι εγώ, εννοείται, διαβάζουν αλλά τελικά, γράφουν κιόλας μικρές ιστορίες. Το ότι η πληθωρική και περιφραστική Νέα Ελληνική βρίσκεται να υπηρετεί τη μικρή φόρμα, ένα είδος που ανθεί στις αγγλοσαξωνικές χώρες όπου η brevitas και τα συμπυκνωμένα νοήματα θεωρούνται αρετές κατεξοχήν και μάλιστα χωρίς η Νέα Ελληνική να δείχνει ν'ασφυκτιά, είναι από μόνο του ένα αξιοσημείωτο γεγονός για τη μεσογειακή χώρα με τα δύο Νομπέλ στην ποίηση.

 

Κόντρα σ' αυτό το ρεύμα όμως αποφάσισε να κολυμπήσει ο Χρήστος Χωμενίδης με τη "Νίκη", το τελευταίο του βιβλίο, αφήνοντας πίσω του εκτός από τη μόδα της μικρής ιστορίας και το δικό του σουρρεαλιστικό αφηγηματικό σύμπαν όπου το αλλόκοτο φαντάζει ως η μόνη ικανή και αναγκαία συνθήκη για να επιβιώσει ο ανθρωπισμός, η μόνη ιδεολογία στην οποία φαίνεται ότι  ο Χωμενίδης όλα αυτά τα χρόνια έχει στρατευθεί με συνέπεια.

 

Ο Χωμενίδης δεν ωραιοποιεί την Αριστερά και δεν στήνει το γνωστό, γεμάτο κλισέ κατηγορώ απέναντι στη Δεξιά ενώ κάποιος θα μπορούσε να πει ότι η οικογενειακή του ιστορία και τα βιώματά του του έδιναν αυτό το δικαίωμα. Ο ανθρωπιστής συγγραφέας στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και περιβάλλει με απέραντη αγάπη και κατανόηση όχι μόνο τους κεντρικούς ήρωές τους αλλά όλα τα πρόσωπα της ιστορίας

H περιφανής "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη Facebook Twitter
Προσπάθησα πολύ να ρίξω τον ρυθμο της ανάγνωσης μου για να μην τελειώσει το βιβλίο αμέσως. Κλείνοντάς το, σκέφτηκα πόσο πολύ χρειαζόμουν αυτή την ανθρωπιστική ξενάγηση στο οδυνηρό παρελθόν. Άνθρωποι που έπεσαν στις φλόγες της ιστορίας και διασώθηκαν όχι εξαιτίας της ιδεολογίας τους ή χάρις στην γενναιότητά τους ή την τύχη αλλά γιατί επέλεξαν να παραμείνουν άνθρωποι.

 

H περιφανής "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη Facebook Twitter
O Χωμενίδης στήνει μια μεγάλη χορταστική ιστορία, επικών διαστάσεων στο χρόνο... Φωτ.: Σπύρος Σιμωτάς/ LIFO

Με μόνο του όπλο το βασικό του συγγραφικό προτέρημα, δηλαδή, την ικανοτητα να πλάθει ολόκληρες εικόνες μοναδικής ζωντάνιας και μάλιστα σε αλληλουχία τέτοια που να δημιουργεί στον αναγνώστη την εντύπωση ότι παρακολουθεί κινηματογραφική ταινία, ο Χωμενίδης στήνει μια μεγάλη χορταστική ιστορία, επικών διαστάσεων στο χρόνο. Κι εδώ παίρνει το δεύτερο και μεγαλύτερο, ίσως, ρίσκο. Δεν διστάζει να ξεδιπλώσει την ιστορία του στην πιο φορτισμένη για τις περίεργες μέρες που ζούμε σήμερα, εποχή. Θα πει κάποιος ότι αυτή η αφηγηματική επιλογή δεν είχε κανένα απολύτως ρίσκο αφού η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, η Νίκη, δεν είναι άλλη από τη μητέρα του που έζησε από πρώτο χέρι όλα τα γεγονότα της εποχής μετά τον πόλεμο και τον Εμφύλιο. Δεν είναι όμως έτσι. Θα μπoρούσε πολύ άνετα να χρησιμοποιήσει την ιστορία της επώνυμης οικογένειας των αριστερών αγωνιστών ως πρόσχημα για να αφηγηθεί την ιστορία της μητέρας του, όμως όχι. Στη "Νίκη" η αληθινή πρωταγωνίστρια είναι η ίδια η χώρα και όσα συνέβησαν τα πιο ταραγμένα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας της.

 

Στη "Νίκη" όλα τα πρόσωπα είναι υπαρκτά αλλά πλην της ηρωίδας, έχουν μασκαρευτεί από τον συγγραφέα με διαφορετικά ονόματα. Η επιθυμία του αναγνώστη να διακρίνει την ιστορική αλήθεια από την μυθιστορία αν και είναι έντονη στις πρώτες σελίδες, στη συνέχεια υποχωρεί. Οι χαρακτήρες είναι τόσο ωραία πλασμένοι που τελικά έχει λίγη σημασία αν είναι αληθινοί, τα γεγονότα λίγο ή πολύ είναι αυτά και ομολογώ ότι η μόνη φορά που αντιστάθηκα σθεναρά στην επιθυμία να τηλεφωνήσω στον συγγραφέα για να μου πει αν το επεισόδιο είναι αληθινό, η στιγμή που ο Αντώνης Αρμάος ανατινάζει το σπίτι του, είναι ίσως και η μόνη για την οποία τελικά δεν θέλω να ξέρω την αλήθεια κι αυτό γιατί η "Νίκη" μας θυμίζει τη μια αλήθεια που τις περισσότερες φορές επιλέγουμε να ξεχάσουμε: η ιστορία είναι η πιο σκληρή ανθρώπινη κατάσταση και χωρίς το φίλτρο της λήθης, της προσωπικής αντίληψής της και της αφήγησης είναι αδύνατον να την αντέξεις στο διάβα του χρόνου, ιδιαίτερα αν την έχεις ζήσει στο πετσί σου.

 

 

Στη "Νίκη" με εντυπωσίασε πολύ το εύρημα που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας για να αμβλύνει τον πόνο και την πικρία των ηρώων ώστε να πειστεί ο αναγνώστης ότι δεν έχασαν ποτέ την ανθρωπιά τους παρ' όλα όσα τους συνέβησαν και δεν είναι άλλο από την οικογένεια, την ελληνική οικογένεια αλλά όχι ως περιορισμό ή καταπίεση όπως συνηθίζουμε τα τελευταία χρόνια να την προβάλλουμε αλλά ως χωνευτήρι συγκρούσεων και ιδεοληψιών που επιτρέπουν όχι απλώς τη συμβίωση μετά από τελετουργικές υποχωρήσεις αλλά αφήνει χώρο στις υπάρξεις ν' ανθίσουν.

 

Τί να πει κανείς για τη μορφή της γιαγιάς; Καποια στιγμή, στη μέση του βιβλίου, άρχισα να υποψιάζομαι ότι η οικογένεια Αρμάου κάτω από τις φτερούγες της γιαγιάς Αρμάου συμβολίζει για τον συγγραφέα την ιδεατή Ελλάδα όπου στο τέλος όλοι μας, Αριστεροί και Δεξιοί μπορούμε όχι απλώς να συμβιώσουμε ειρηνικά αλλά και να ακμάσουμε ακόμα ως αυτόνομες οντότητες. Η μορφή της γιαγιάς και η αγάπη της για όλους λειτούργησε ως το μαγικό συστατικό στη συνταγή της αφήγησης, αυτό που μεταμορφώνει στα μάτια του αναγνώστη και τα πιο ανεξήγητα, όπως το γιατί τ' αδέλφια δεν μισούνται μεταξύ τους,  πιστευτά. Το βρήκα πολύ εμπνευστικό. Την ίδια στιγμή, ένιωσα μεγάλη ανακούφιση με την επιλογή του συγγραφέα να διατηρήσει έναν αποφορτισμένο τόνο ως προς τη βασική πολιτική σύγκρουση που δημιούργησε όλο το χάος: ο Χωμενίδης δεν ωραιοποιεί την Αριστερά και δεν στήνει το γνωστό, γεμάτο κλισέ κατηγορώ απέναντι στη Δεξιά ενώ κάποιος θα μπορούσε να πει ότι η οικογενειακή του ιστορία και τα βιώματά του του έδιναν αυτό το δικαίωμα. Ο ανθρωπιστής συγγραφέας στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και περιβάλλει  με απέραντη αγάπη και κατανόηση όχι μόνο τους κεντρικούς ήρωές τους αλλά όλα τα πρόσωπα της ιστορίας.

 

Κλείνοντάς το, σκέφτηκα πόσο πολύ χρειαζόμουν αυτή την ανθρωπιστική ξενάγηση στο οδυνηρό παρελθόν. Άνθρωποι που έπεσαν στις φλόγες της ιστορίας και διασώθηκαν όχι εξαιτίας της ιδεολογίας τους ή χάρις στην γενναιότητά τους ή την τύχη, αλλά γιατί επέλεξαν να παραμείνουν άνθρωποι.

 

Το μόνο ελαττωμα της "Νίκης" είναι ότι απουσιάζει ο βαθύτερος στοχασμός της ηρωίδας πάνω σ' αυτά που της συμβαίνουν. Υπήρχαν στιγμές που είχα την ανάγκη να μετακινηθώ ως αναγνώστης από την πλοκή, στον στοχασμό: τί αισθανόταν πραγματικά για όλα αυτά η Νίκη; Τί σκεφτόταν ως γυναίκα ή ως άνθρωπος; Αν το μυθιστόρημα περιείχε μεγαλύτερες δόσεις στοχασμού τότε θα μιλάγαμε για ένα τεράστιο βιβλίο.

 

Προσπάθησα πολύ να ρίξω τον ρυθμο της ανάγνωσης μου για να μην τελειώσει το βιβλίο αμέσως. Κλείνοντάς το, σκέφτηκα πόσο πολύ χρειαζόμουν αυτή την ανθρωπιστική ξενάγηση στο οδυνηρό παρελθόν. Άνθρωποι που έπεσαν στις φλόγες της ιστορίας και διασώθηκαν όχι εξαιτίας της ιδεολογίας τους ή χάρις στην γενναιότητά τους ή την τύχη, αλλά γιατί επέλεξαν να παραμείνουν άνθρωποι.

 

Πάνω απ'όλα, η "Νίκη" του Χρήστου Χωμενίδη είναι ένα βάλσαμο για την καρδιά, ένα βάλσαμο που όλοι χρειαζόμαστε ειδικά μετά από αυτά που έχουμε περάσει τα τελευταία χρόνια και συνεχίζουμε να περνάμε. Διαβάστε την οπωσδήποτε.

 

 

 

 

 

Βιβλίο
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

σχόλια

2 σχόλια
Στη "Νίκη" η αληθινή πρωταγωνίστρια είναι η ίδια η χώρα και όσα συνέβησαν τα πιο ταραγμένα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας της. Πηγή: www.lifo.grη οπτική ματιά του Χωμενίδη στην σύγχρονη ιστορία πρέπει να είναι το μόνο αποτρεπτικό στοιχείο για να διαβάσεις το βιβλίο
Kύριε ΧωμενίδηΕκτός του ότι σας διαβαζω ανελλιπώς στη lifo, θαθελα να σας συγχαρώ για το εξαιρετικό βιβλίο σας που έδωσε στο φετινό καλοκαίρι εμου και των δύο φιλων μου τη ξεχασμένη αίσθηση του να βυθιστείς και να ταξιδεψεις σε καιρους με αξίες και νόημα.Σας ευχαριστούμε πολύ