Γράμμα της Παλαιστίνιας ποιήτριας Alaa al-Qatrawi σε έναν Γάλλο αγρότη
Τον περασμένο μήνα δημοσιεύσαμε Un dôme de poésie, μια επιστολή του Mathieu Yon προς την Παλαιστίνια ποιήτρια Alaa al-Qatrawi. Η τελευταία διάβασε την επιστολή και με τη σειρά της θέλησε να απαντήσει.
lundimatin#481 - 24.06.2025
[...] Alaa al-Qatrawi, σε ικετεύω να με συγχωρέσεις για τη σιωπή μου και για τα λόγια μου. Για τα δάκρυα που δεν έχυσα ή έχυσα πολύ αργά. Για τις πληγές που δεν ήθελα να ανοίξω ή δεν άνοιξα αρκετά. Είμαι αγρότης σε ένα μικρό κομμάτι γης. Τα θερμοκήπιά μου στέκονται ακόμα όρθια, καμία μπουλντόζα δεν ήρθε να τα καταστρέψει. Και αντιλαμβάνομαι πόσο τυχερός είμαι που μπορώ να γίνομαι μούσκεμα στον ιδρώτα στηρίζοντας τις ντοματιές, που πονάει η πλάτη από το σκύψιμο και το σπρώξιμο ενός καροτσιού γεμάτου λαχανικά στο μονοπάτι. Πόσο τυχερός που ακούω τα πουλιά να με κοροϊδεύουν κάθε πρωί που το σκάνε από τα μαρούλια. Τυχερός που τα παπούτσια μου μουσκεύονται από τη δροσιά. Το χώμα μου μυρίζει χώμα, υγρό και ζεστό. Τώρα, πώς μυρίζει το δικό σας χώμα;
Alaa al-Qatrawi, δεν έχω τίποτα να σου προσφέρω, δεν γνωρίζω τη διεύθυνσή σου, ούτε καν αν υπάρχει ακόμα. Αλλά αν κάποιος σε γνωρίζει, νομίζει ότι σε γνωρίζει, έχει ακούσει για σένα, ελπίζω να μπορέσει να μεταφέρει αυτά τα λόγια. Τα ποιήματά σου δεν είναι φωτοβολίδες κινδύνου, αλλά πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς που στοχεύουν τις ένοχες σιωπές μας. Και σύντομα, το βουητό των ψυχών μας θα είναι πιο δυνατό από εκείνο των φονικών drones. Και εμείς θα εκτοξεύσουμε ομοβροντίες ποιημάτων στο πρόσωπο των ισχυρών, που θα πέφτουν στις καμένες σελίδες μας σαν βροχή από ρουκέτες. Σύντομα, η νύχτα θα φωτιστεί από τις λέξεις των ποιητών της Γάζας και καμία άλλη βόμβα δεν θα περάσει. Ένας θόλος ποίησης θα λιώσει όλο τον πόνο και την αδικία.
Mathieu Yon
Καλλιεργητής bio εγκατεστημένος στη Drôme. Συγγραφέας επίσης, με μια ματιά στον κόσμο ταυτόχρονα οικολογική, ανθρωπιστική και πνευματική.
Επιστολή προς τα θερμοκήπια του Mathieu, Dieulefit, Γαλλία
24 Ιουνίου 2025
Είδα το γράμμα σου, ω Ματιέ, καθώς διάβαζα τον Ξένο του Αλμπέρ Καμύ. Και συνειδητοποίησα ότι συχνά ξεχνάω ότι έχω ένα μυθιστόρημα στο χέρι μου και ότι είμαι μια αναγνώστρια· όπως ακριβώς έλεγα στον ήρωά του, τον Μερσώ, που είχε καθίσει όλη τη νύχτα δίπλα στο σώμα της μητέρας του πριν από την κηδεία της: "Είσαι τυχερός... πήγαινε, κράτα την κοντά σου". Και όταν αισθάνθηκε να τον παίρνει ο ύπνος, του είπα: "Μην αποκοιμηθείς, ανόητε. Θα μπορέσεις να κοιμηθείς άλλες νύχτες, εκτός από τη νύχτα αυτή. Μην καπνίζεις τσιγάρα, γιατί δεν χρειάζεται να απαλύνεις τη θλίψη σου. Το σωστό είναι οι μητέρες να πενθούνται από τους γιους τους με απέραντη θλίψη". Κάποια στιγμή, γέλασα και είπα στον εαυτό μου: Τι κάνεις; Είναι μόνο ένα μυθιστόρημα, ω Αλάα.
Είναι ο φόβος της απουσίας ενός αποχαιρετισμού σε αυτούς που αγαπάμε; Ή μήπως επειδή ο πόλεμος δεν μας έδωσε μια αξιοπρεπή ευκαιρία για τον αποχαιρετισμό; Μου λες για τη δροσιά που νοτίζει το χώμα στο Dieulefit, κι εγώ σου μιλάω για τα χαλάσματα όπου ανακατεύονται τα διαμελισμένα σώματα και ο τόποι, μέχρι που αλλάζουν τα σχήματα των μονοπατιών, και συνειδητοποιώ ότι αναρωτιέμαι εκατό φορές για το δρόμο: Πού βρίσκομαι;
Και φαίνεται λυπηρό που μου θύμισες τι είναι η γη, η αρχική της μορφή, ένας τόπος όπου φυτρώνουν τριαντάφυλλα, δέντρα, γρασίδι και κόκκινες ντομάτες, αυτές που, σύμφωνα με την περιγραφή σου, έχουμε να δούμε πολλούς μήνες. Αλλά είναι ευτύχημα που έχω ακόμα την απαλότητα του αγγίγματός τους στην ποιητική μου μνήμη.
Το γκρίζο με σκοτώνει. Εξαπλώνεται σιγά σιγά σε μια μικρή γεωγραφική περιοχή, την πιο αιματοβαμμένη στην επιφάνεα της γης.
Είναι καλό πράγμα που η επιστολή σου πέρασε μέσα από τις στήλες των πυραύλων και των οβίδων. Φοβόμουν ότι κάποιος πύραυλος θα την υπόκλεπτε ή ότι ένα φλεγόμενο θραύσμα θα την έκανε στάχτη. Ένας μόνο πύραυλος μεταφέρει χιλιάδες θραύσματα, ο συμπυκνωμένος θάνατος δεν του αρέσει : εκρήγνυται σε εκατοντάδες θραύσματα για να σκοτώσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Μια σύγχρονη τεχνολογία για έναν ευρύτερο θάνατο και πιο επώδυνες πληγές. Μπορώ να σου δώσω συγχαρητήρια: το γράμμα σου επέζησε!
'Εχω ξεχάσει τη μορφή της γης.
Αυτό είναι που με πλήγωσε περισσότερο αφότου διάβασα το γράμμα σου. Και η καρδιά μου μαλάκωσε για ένα λεπτό, όταν ένιωσα τη δροσιά πάνω σε ένα φρέσκο πράσινο φύλλο. Αλλά στη Γάζα, το πρωί δεν προλαβαίνει να αναπνεύσει για να καλυφθούν τα φύλλα από τη δροσιά. Κι αν η δροσιά μείνει στα παπούτσια σου, τότε είσαι τυχερός, γιατί τα παπούτσια των κατοίκων της Γάζας δεν έχουν αυτό το προνόμιο. Συχνά είναι λερωμένα με το αίμα των μαρτύρων και μερικές φορές γίνονται μαξιλάρια για τις μητέρες που έχουν θάψει τα παιδιά τους και κρατούν τα παπούτσια τους ως τελευταίο ενθύμιο.
Σε μια μαζική εξολόθρευση όπως αυτή, δεν κατέχεις πολλά πράγματα για να αφήσεις στη μνήμη των αγαπημένων σου Συχνά βομβαρδίζουν τα σπίτια μας που γίνονται σκόνη ή μετατρέπουν τα πτώματα σε μπάζα. Έτσι, αν ο ερωτευμένος αποκτήσει τα παπούτσια της αγαπημένης του, είναι μια σπάνια ευκαιρία και μια τεράστια περιουσία!
Η δροσιά έχει αρχίσει να σχηματίζεται στη Γάζα με άλλους τρόπους:
- Μια κούραση στα μάτια των πατεράδων που δεν μπορούν να φέρουν φαγητό στα πεινασμένα παιδιά τους που λιμοκτονούν, σε σημείο που ακόμα και τα παραμύθια να μην μπορούν να μετατραπούν σε μια φέτα ψωμί στο στόμα τους.
- Ένα κοφτερό μαχαίρι στη μνήμη, που σου υπενθυμίζει ότι μια σκηνή δεν υποκαθιστά το σπίτι και ότι η βεράντα σου, όταν την επισκέπτεται η δροσιά, κάνει την καρδιά σου να μεγαλώνει. Ίσως έκανα μια ευχή: "Δώστε μου πίσω τη βεράντα του σπιτιού μου για να μπορώ να νιώσω τη δροσιά. Ίσως να πέρασε ένα πρωί χωρς να το αντληφθώ. Δώστε μου μια τελευταία ευκαιρία να παρατηρήσω και να νιώσω αυτή την όμορφη αίσθηση. Θέλω να νιώσω τη δροσιά με τα δάχτυλά μου πάνω στους νεαρούς βλαστούς στη βεράντα μου, έστω και για μια τελευταία φορά".
Με πληγώνει που ο κόσμος θεωρεί τη Γάζα πόλη του θανάτου και με πληγώνει ακόμα περισσότερο που τα τέσσερα παιδιά μου είναι θαμμένα κάτω από τα ερείπια του σπιτιού τους, με αυτή τη ναζιστική αλαζονεία. Αναρωτιέμαι, όταν το γέλιο των παιδιών σβήσει, τι απομένει στο πνεύμα της πόλης.
Το κοριτσάκι μου, η Orkida [Ορχιδέα -σ.σ.], ήταν μια ζωή για τη ζωή, διαφορετική και όμορφη, όπως ακριβώς και το όνομά της. Το σώμα της ήταν λεπτό και το πρόσωπό της πολύ γλυκό. Όταν σκέφτομαι ότι βομβάρδισαν ένα τριώροφο σπίτι από πάνω της, με πιάνει τρόμος.
Αλλά κρατιέμαι από την ιδέα ότι είναι ζωντανή, όπως ο Θεός - δοξασμένος ας είναι - μας είπε στο Κοράνι: "Και μην λέτε για εκείνους που σκοτώνονται στο δρόμο του Θεού: 'Είναι νεκροί'. Αντιθέτως, είναι ζωντανοί, αλλά εσείς δεν το αντιλαμβάνεστε" (Σούρα Αλ-Μπακάρα, στίχος 154).
Η Orkida μου μεγαλώνει και ανθίζει κάθε μέρα. Οι πύραυλοι της κατοχής δεν μπορούν να τη σκοτώσουν και τα οχήματα του Γεδεών δεν μπορούν να την αποσπάσουν με τη βία από τη γη της. Μεταμορφώθηκε στον χτύπο της καρδιάς μου, στα κύματα στην ψυχή μου και στα αιώνια σωματίδια που κυκλοφορούν στον αέρα, το νερό και τη γη.
Πάντα θα αποτυγχάνουν να μας σκοτώσουν.
Γιατί η πίστη μας ότι ζούμε στη γη μας και στην πατρίδα μας, την Παλαιστίνη, μας χαρίζει αιώνια ζωή.
Alaa al-Qatrawi
(Η παρούσα επιστολή απαντά σε εκείνη του Γάλλου συγγραφέα Matthieu Yon ο οποίος μου έγραψε ένα συγκινητικό γράμμα αφού διάβασε το ποίημά μου Orchidia, μεταφρασμένο στα γαλλικά στην ανθολογία Γάζα: υπάρχει μια ζωή πριν από το θάνατο; που εξέδωσαν οι δύο Μαροκινοί ποιητές Abdellatif Laâbi και Yassine Adnan).
