Το παράξενο ημερολόγιο

Είναι τόσο σύντομος ο χρόνος που μας απομένει για να ζήσουμε όταν φτάνουμε στη μεγάλη ηλικία, που μας καταλαμβάνει ένα είδος εκνευρισμού ή ανυπομονησίας που μας ήταν άγνωστο στα νιάτα μας. Τον χρόνο που με έκαναν να "σπαταλάω", τον έπαιρνα από τον χρόνο που είχα στη διάθεσή μου για μια συγκεκριμένη ενασχόληση: μια σχολική εργασία, για παράδειγμα· δεν θεωρούσα ότι αφαιρούνταν από τον χρόνο της ζωής μου. Αν με διέκοπταν στη μέση κάποιας δράσης, έλεγα: "Δεν έχω χρόνο", που σήμαινε: "Δεν έχω χρόνο τώρα· θα τον έχω αργότερα ή αύριο". Όταν είσαι νέος, έχεις την αίσθηση ότι διαθέτεις ένα απεριόριστο απόθεμα χρόνου: παίζεις χαρτιά ή σκάκι, πηγαίνεις στον γήπεδο σαν θεατής, στον κινηματογράφο, παίζεις μπιλιάρδο, πίνεις ένα ποτό με τους φίλους σου κ.λπ. Σκεφτόμαστε πως δεν έχουμε χάσει πραγματικά τον χρόνο μας αν το παιχνίδι ήταν ευχάριστο, αν ο αγώνας, η ταινία ήταν "καλοί" κ.λπ., και ακόμη και αν τον χάναμε, ήταν μια απώλεια που "αναπληρώνεται", τόσο μεγάλο είναι το απόθεμα του χρόνου. Όταν βρίσκεσαι στο κρίσιμο στάδιο της ηλικίας, συνειδητοποιείς πόσο λίγος χρόνος σου απομένει να ζήσεις πριν την πτώση. Θέλουμε - θέλω - να ζήσουμε αυτόν τον χρόνο με τον πιο καθαρό, πιο προσωπικό τρόπο· θέλουμε να είμαστε ο εαυτός μας, χωρίς συμβιβασμούς, χωρίς παραχωρήσεις. Πόσοι όμως ενοχλητικοί τότε! Υπάρχουν εκείνοι που θέλουν να μας παρασύρουν σε κάποια συνάντηση, σε κάποιο σύλλογο, εκείνοι που σε προσκαλούν σε μια δεξίωση, σε μια βραδιά, ή που θέλουν, λένε, την αποψή σου για κάποιο πολιτικό γεγονός, στην πραγματικότητα για να σου πουν τη δικη τους· υπάρχουν εκείνοι που θέλουν να θυμηθούν το παρελθόν και την εποχή που ζούσε η γυναίκα σου, την οποία γνώριζαν, εκείνοι που σε προσκαλούν να έρθεις "για ένα τσάι" για να συναντήσεις, με την ευκαιρία αυτή, κάποιον "πολύ ενδιαφέροντα", που ζωγραφίζει ή γράφει, εκείνοι που ρωτούν: "μπορώ να έρθω να σας δω;" - πώς μπορείς να τους το αρνηθείς; - : ξέρουν ότι θα τους ακούσεις χωρίς να φανερώσεις πλήξη ή ανυπομονησία. Περνάς τη ζωή σου δημιουργώντας άμυνες· το απλούστερο πράγμα θα ήταν να πεις: "Όχι, δεν ενδιαφέρομαι", και αυτό είναι που λέω συχνά. Αλλά πρέπει να ξέρεις πώς να πεις "όχι", αποφεύγοντας να δυσαρεστήσεις, να προσβάλλεις, να πληγώσεις ανθρώπους. Εξάλλου, σε αυτά που μόλις είπα, θα ήθελα να προσθέσω μια διόρθωση: για έναν μοναχικό άνθρωπο, είναι καλό να υπάρχουν "ενοχλητικοί". Είναι όμως αλήθεια τέτοιοι; Εξ ου και τα εισαγωγικά.

Τι πρέπει να κάνω; Τίποτα, εκτός από το να εφεύρω το υλικό της ζωής μου. Υπήρχε μια εποχή που θα έλεγα: έχω να προετοιμάσω τις διαλέξεις μου, να ελέγξω τις τάδε συγκριτικές σημειώσεις, να τελειώσω αυτό το βιβλίο. Αυτή τη στιγμή, έχω βάλει τέλος στις προκαθορισμένες, προγραμματιζόμενες ενέργειες· το μέλλον μου είναι μια κενή σελίδα. Έτσι συμβαίνει και με τους περισσότερους ηλικιωμένους, οι οποίοι το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να βλέπουν τηλεόραση, να παίρνουν τα φάρμακά τους και να ζουν. Πως γίνεται εγώ να θεωρώ, βλέποντας τηλεόραση, ή ακόμη και μια ταινία - μία από αυτές τις ταινίες που είναι διασκεδατικές, αλλά δεν δίνουν αφορμές για προβληματισμό, συγκινησιακό θαυμασμό ή ευγενικές σκέψεις - ή συζητώντας για λίγο για διάφορα πράγματα, ότι αυτό αποτελεί χάσιμο χρόνου; Δεν είναι περίεργο, από τη στιγμή που δεν έχω τίποτα να κάνω και επομένως έχω "όλο μου τον χρόνο"; 'Εχω να είμαι. Χάνω, σπαταλάω τον λίγο χρόνο που έχω, αν δεν τον γεμίσω με το είναι μου, ένα είναι που δεν το διακρίνει μία οποιαδήποτε συνθήκη ύπαρξης (καθηγητής, κ.λπ.), αλλά η μοναδικότητά του. Ωστόσο, τι είναι αυτό που με κάνει να ξεχωρίζω από κάθε άλλο ανθρώπινο ον; Τι μου προσδίδει τη μοναδικότητά μου; Δεν είναι ετούτη ή η άλλη πολιτική ή αισθητική άποψη, ούτε ετούτη ή η άλλη ηθική ή μεταφυσική πεποίθηση, ούτε ετούτος ή ο άλλος ξεχωριστός τρόπος να σκέφτεσαι ή να συναισθάνεσαι: είναι το μείγμα όλων αυτών, στα οποία προστίθεται η ιδιαιτερότητα της ιστορίας μου και η αντανάκλασή της στη μνήμη μου. 'Επομένως, η μοναδικότητα του ατόμου, να τι πρέπει να γραφτεί στην κενή σελίδα του μέλλοντος. Πρέπει να σημαδέψω αυτή τη σελίδα με ό, τι συνθέτει τη διαφορετικότητά μου, ουσιαστικά στο επίπεδο της σκέψης και, κατά συνέπεια, στον τρόπο που δίνω έμφαση στα πράγματα για να τους προσδώσω ύπαρξη ή μη ύπαρξη, αξία ή μη αξία. Διότι, "για όλα τα πράγματα μέτρο είναι ο άνθρωπος (;;;;;; ;;;;;;; ;;;;;; ;;;;;;;)", λέει ο Πρωταγόρας. Αλλά εναπόκειται στον καθένα να μετρήσει σύμφωνα με το δικό του μέτρο.

Νωθρότητες. Παράξενο ημερολόγιο ΙΙ (2007), σελ. 177 - 179