Ελ-Φάσερ, Σουδάν. Η προδιαγεγραμμένη καταστροφή τελικά συνέβη.
Στις 26 Οκτωβρίου 2025, η πόλη Ελ-Φάσερ, πρωτεύουσα του Βόρειου Νταρφούρ (Σουδάν), έπεσε στα χέρια των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (ΔΤΥ) μετά από πολιορκία 18 μηνών. Στις ώρες που ακολούθησαν την πτώση της πόλης, χιλιάδες άμαχοι εκτελέστηκαν. Τρεις εβδομάδες μετά τις σφαγές, φαίνεται ότι η ώρα είναι πιο κατάλληλη για τη συνέχιση του πολέμου παρά για διαπραγματεύσεις.
Eliott Brachet
Δημοσιογράφος
Orient XXI - 18 novembre 2025
Ο Abdelwahab* (το όνομά του είναι αλλαγμένο) επέζησε από θαύμα. Την Κυριακή 26 Οκτωβρίου, ενώ οι στρατιώτες των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (ΔΤΥ) εισέβαλαν στο κέντρο της Ελ-Φάσερ, κατάφερε να ξεφύγει από το μακελειό, μια πρώτη φορά. "Φύγαμε κατατρομαγμένοι. Παντού, πτώματα κείτονταν στους δρόμους", θυμάται ο 57χρονος αυτός κάτοικος. Ατελείωτες ουρές πολιτών εγκατέλειπαν τότε την πρωτεύουσα του Βόρειου Νταρφούρ, η οποία είχε πέσει στα χέρια των στρατευμάτων του στρατηγού Mohammed Hamdan Dagalo, γνωστού ως "Hemetti", οι οποίοι επιδίδονταν σε μαζικές σφαγές μεταξύ των 260.000 πολιτών που ήταν πολιορκημένοι για περισσότερο από 18 μήνες.
Κάπου έξω από την πόλη, ο Abdelwahab συλλαμβάνεται σε ένα check-point που ελέγχεται από παραστρατιωτικούς. Οι άνδρες χωρίζονται από τις γυναίκες. Υπό την απειλή των όπλων, τους αφαιρούν ό, τι έχουν πάνω τους και τους συγκεντρώνουν μέσα στη σκόνη. Ξαφνικά, οι σφαίρες πέφτουν βροχή. Από τους εκατό άνδρες, κανένας δεν σηκώνεται. "Θα έπρεπε να ήμουν ο εκατοστός. Με τη χάρη του Θεού, επέζησα", λέει, έχοντας γλιτώσει για δεύτερη φορά. Τραυματισμένος στο πόδι, θα χρειαστεί να περπατήσει για αρκετές ημέρες, ξυπόλητος, για να φτάσει την κοινότητα Tawila, στους πρόποδες των βουνών Jebel Marra.
Από τα 70.000 και πλέον άτομα που διέφυγαν από τις σφαγές στην Ελ-Φάσερ, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ), λιγότεροι από 10.000 κατάφεραν να φτάσουν στην περιοχή που ελέγχεται από το Κίνημα Απελευθέρωσης του Σουδάν, μία από τις λίγες ένοπλες ομάδες που είναι επίσημα ουδέτερες στον πόλεμο που μαίνεται στη χώρα από τον Απρίλιο του 2023. Σχεδόν 15.000 άμαχοι κατάφεραν να διαφύγουν στο βόρειο Σουδάν και μερικές χιλιάδες άλλοι βρήκαν καταφύγιο στο ανατολικό Νταρφούρ.
"Πού χάθηκαν όλοι οι άλλοι;", αναρωτιέται με φρίκη η Iqbal* (το όνομά της είναι αλλαγμένο). Αυτή η μητέρα, που μόλις έφτασε στην Tawila, έχει χάσει τα ίχνη των επτά παιδιών της. Όταν οι ΔΤΥ ξεκίνησαν την τελική τους επίθεση, φρόντιζε έναν από τους γιους της στο σαουδικό νοσοκομείο του Ελ-Φάσερ, όπου 460 ασθενείς σκοτώθηκαν δύο ημέρες αργότερα από τους παραστρατιωτικούς, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Κατάφερε να διαφύγει την τελευταία στιγμή και τελικά έκρυψε τον τραυματισμένο γιο της σε κάτι θάμνους για να τον γλιτώσει από τα νύχια των στρατιωτών. Συνελήφθη και κρατήθηκε για τρεις ημέρες, πριν αφεθεί ελεύθερη και επιστρέψει μόνη της στην Tawila.
Δεκαοκτάμηνη πολιορκία
"Πού είναι οι άντρες μας; Δεν ξαναβρήκα κανέναν. Ο Θεός να τους προστατεύει", θλίβεται η Iqbal. Στα βίντεο που έφτασαν στο Orient XXI, οι επιζώντες της Ελ Φάσερ μιλούν με χαμηλή φωνή κάτω από σεντόνια που έχουν τεντώσει πάνω σε ξύλα ως μοναδικό πρόχειρο καταφύγιο. Είναι αδύναμοι και εξαντλημένοι, ψάχνουν τις λέξεις τους και δυσκολεύονται να αρθρώσουν. Εκτός από το τραύμα της φυγής και των σφαγών, τους βασανίζει και η πείνα. Γιατί για περισσότερο από 18 μήνες, η Ελ-Φάσερ είχε μετατραπεί σε ένα ανοιχτό νεκροταφείο.
Όσο οι παραστρατιωτικές δυνάμεις έσφιγγαν τον κλοιό τους γύρω από την πόλη, τα τρόφιμα εξαντλούνταν. Ενώ οι οβίδες έπεφταν βροχή πάνω από την πόλη, κανένα πακέτο με ανθρωπιστική βοήθεια δεν επιτρεπόταν να περάσει το 55 χιλιομέτρων μήκους αμμώδες ανάχωμα που είχαν στήσει οι ΔΤΥ γύρω από την πόλη για να προκαλέσουν ασφυξία στον πληθυσμό της. Όσοι ήθελαν να διαφύγουν κινδύνευαν να συλληφθούν στα σημεία ελέγχου, να τους αφαιρέσουν τα πραγματά τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να εκτελεστούν με συνοπτικές διαδικασίες στο πλάι του δρόμου. Από την αντίθετη κατεύθυνση, οι έμποροι που προσπαθούσαν να περάσουν λαθραία σάκους με ρύζι εκτελούνταν εξ επαφής στα χαρακώματα.
"Δεν υπάρχει πια τίποτα να φάμε. Δεν υπάρχουν πια φάρμακα. Οι άνθρωποι τρώνε μια φορά κάθε δύο μέρες ambaz, τροφή για ζώα. Αλλά τώρα τελευταία, δεν είναι καν διαθέσιμη στην αγορά. Οπότε τρώμε βρασμένα δέρματα αγελάδων. Δεν θα αντέξουμε για πολύ", ανέφερε ένας τοπικός φωτογράφος λίγες μέρες πριν την τελική επίθεση στην Ελ Φάσερ. Το Orient XXI έχει χάσει κάθε επικοινωνία μαζί του.
Στο σαουδικό νοσοκομείο της Ελ-Φασέρ, το μόνο κτίριο της πόλης που εξακολουθούσε να λειτουργεί, ενώ είχε γίνει επανειλημμένα στόχος του πυροβολικού και των drones των παραστρατιωτικών, η κατάσταση ήταν κρίσιμη εδώ και πολλούς μήνες. "Οι οβίδες πέφτουν ήδη από την πρωινή προσευχή. Μας λείπουν τα πάντα. Ζούμε με τη μυρωδιά του αίματος και του θανάτου", ανέφερε ένας γιατρός που βρισκόταν εκεί λίγες ώρες πριν την επίθεση. Το Orient XXI έχασε κάθε επικοινωνία μαζί του.
Μια ολόκληρη πόλη περίμενε το θάνατό της
"Οι μητέρες δεν έχουν πια γάλα για να ταΐσουν τα μωρά τους. Ακόμα και αν βρούμε λίγα χρήματα, τα καταστήματα στο παζάρι είναι άδεια και κινδυνεύουμε από επιθέσεις με drones. Είμαστε οι περιθωριοποιημένοι των περιθωριοποιημένων. Ο κόσμος μας έχει ξεχάσει", παραπονιόταν μια γυναίκα που είχε μεταφερθεί σε ένα σχολείο. Οι περίπου 260.000 άμαχοι — εκ των οποίων οι μισοί ήταν παιδιά — που είχαν παγιδευτεί πριν από την τελική επίθεση ζούσαν ήδη ως "όμηροι που φοβούνταν την επικείμενη εκτέλεσή τους", σύμφωνα με τα λόγια ενός κατοίκου με τον οποίο επικοινωνήσαμε πριν από την κατάληψη της πόλης. Το Orient XXI έχει χάσει κάθε επικοινωνία μαζί του.
Μια ολόκληρη πόλη περίμενε τον θάνατό της μέσα στην ένοχη σιωπή της διεθνούς κοινότητας. Παρότι οι ανθρωπιστικές οργανώσεις σήμαιναν επί μήνες συναγερμό, περιγράφοντας την Ελ Φάσερ ως "την πύλη της κόλασης" -σύμφωνα με τα λόγια της Unicef- δεν αναλήφθηκε καμία αξιόπιστη διεθνής πρωτοβουλία για να απαιτηθεί η άρση της πολιορκίας και να αποφευχθεί το χειρότερο σενάριο: η πείνα σε συνδυασμό με μαζικές σφαγές.
Η καταστροφή ήταν προβλέψιμη. Στον απόηχο των συγκρούσεων που ξεκίνησαν στο Χαρτούμ στις 15 Απριλίου 2023 μεταξύ των ΔΤΥ και των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΣΕΔ) υπό την ηγεσία του στρατηγού Abdel Fattah Al-Bourhane, ο πόλεμος εξαπλώθηκε γρήγορα στο Νταρφούρ, ιστορικό προπύργιο των παραστρατιωτικών. 'Ηδη από τον Ιούνιο του 2023, οι ΔΤΥ κατέλαβαν την πόλη El-Geneina, στο Δυτικό Νταρφούρ, διαπράττοντας εθνοκάθαρση εναντίον της κοινότητας Massalit, προκαλώντας 10.000 έως 15.000 θανάτους, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
Όλα τα βλέμματα στράφηκαν τότε προς την Ελ Φάσερ. Η 6η μεραρχία πεζικού της Ελ Φάσερ, στρατιωτική φρουρά που αποτελούσε το τελευταίο προπύργιο των ΣΕΔ στο Νταρφούρ, υπερασπιζόταν επίσης από τις Κοινές Δυνάμεις -μια συμμαχία πρώην ανταρτικών κινημάτων - καθώς και από τοπικές ομάδες αυτοάμυνας που προέρχονταν κυρίως από την κοινότητα Zaghawa - μια μη αραβική εθνότητα που ζει μεταξύ Σουδάν και Τσαντ. Με πληθυσμό 1,5 εκατομμυρίων κατοίκων, που προέρχονταν κυρίως από τις μη αραβικές κοινότητες του Νταρφούρ, θα είχε η πόλη την ίδια τύχη με την El-Geneina;
Όλα έδειχναν μια τέτοια έκβαση. Για να κατακτήσουν την Ελ Φάσερ, οι ΔΤΥ είχαν συγκεντρώσει δεκάδες χιλιάδες μαχητές από όλες τις γωνιές του Νταρφούρ, οι οποίοι είχαν στρατολογηθεί κυρίως μεταξύ των αραβικών φυλών της περιοχής. Οι δυνάμεις τους, ενισχυμένες με μισθοφόρους από το Τσαντ και άλλες αραβικές κοινότητες του Σαχέλ, είναι οι απόγονοι των πολιτοφυλακών Janjawids που έσπειραν τον τρόμο στο Νταρφούρ από το 2003, συμμετέχοντας στη γενοκτονία που διαπράχθηκε από το καθεστώς του Omar Al-Bachir. Είκοσι χρόνια αργότερα, σε αυτή την περιοχή όπου οι πληγές του πολέμου δεν έχουν κλείσει ποτέ, οι άνδρες του Hemetti είναι το πρόσωπο του ίδιου εφιάλτη που επέστρεψε για να στοιχειώσει τους κατοίκους της και να συνεχίσει τη στρατηγική της αρπαγής γης και της εθνοκάθαρσης που ξεκίνησε το 2003.
Πόσοι άμαχοι σκοτώθηκαν στην Ελ Φάσερ; Η ερώτηση παραμένει αναπάντητη. Στις ώρες που ακολούθησαν την πτώση της πόλης στα χέρια των παραστρατιωτικών, σκοτώθηκαν μεταξύ 2.000 και 3.000 άμαχοι. Εδώ και δύο εβδομάδες, πολλές συγκλίνουσες πηγές αναφέρουν ότι ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι διπλάσιος ή και τριπλάσιος. Δεδομένης της αδυναμίας πρόσβασης στην πόλη και της διακοπής των τηλεπικοινωνιών – την οποία κατάφεραν να παρακάμψουν μόνο μια χούφτα ακτιβιστές και τοπικοί δημοσιογράφοι που διέθεταν δρομολογητές Starlink – τα μόνα μακάβρια στοιχεία ήταν οι λίμνες αίματος που ήταν ορατές από το διάστημα μέσω δορυφορικών εικόνων. Οι ΔΤΥ κατέγραψαν επίσης οι ίδιοι τα εγκλήματά τους, δημοσιεύοντας μυριάδες βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα.
Μια τοπική δημοσιογράφος, που μόλις είχε διασωθεί από την Ελ Φάσερ και επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμη, έδωσε την εξής μαρτυρία της:
"Δεν έχουμε νέα από χιλιάδες ανθρώπους που έχουν εξαφανιστεί. Γιατροί, ακτιβιστές, πολιτικοί έχουν γίνει στόχοι. Έχουν καταγραφεί δεκάδες περιπτώσεις βιασμών. Αυτό που συνέβη στην Ελ Φάσερ δεν είναι πόλεμος μεταξύ δύο στρατών, είναι σφαγή. Μια επίθεση που υποκινείται από το μίσος και στοχεύει αβοήθητους πληθυσμούς με βάση εθνοτικά κριτήρια."
De facto διχοτόμηση
Την Κυριακή 26 Οκτωβρίου, τα ξημερώματα, ο τακτικός στρατός τελικά ηττήθηκε από τις ΔΤΥ, οι οποίες έλαβαν αυξημένη υλικοτεχνική και στρατιωτική υποστήριξη από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία από την αρχή των εχθροπραξιών προμήθευαν τις δυνάμεις του στρατηγού Hemetti με προηγμένο οπλισμό, drones, ακόμη και Κολομβιανούς μισθοφόρους. Αντιμέτωπο με την τελική επίθεση των παραστρατιωτικών, το σώμα των ΣΕΔ που ήταν παρόν στην 6η μεραρχία πεζικού διαπραγματεύτηκε έμμεσα την ασφαλή έξοδό του από την πόλη, αφήνοντας τους πολίτες χωρίς προστασία, στο έλεος των μαχητών που είχαν εξαγριωθεί μετά από 550 ημέρες πολιορκίας και εκατοντάδες επιθέσεις που είχαν απωθηθεί επανειλημμένα.
Με την πτώση της Ελ Φάσερ ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στον πόλεμο στο Σουδάν. Οι ΔΤΥ μπορούν πλέον να διεκδικήσουν έναν σχεδόν αδιαμφισβήτητο έλεγχο πάνω στα πέντε κράτη του Νταρφούρ, σε έναν έδαφος δηλαδή που αντιστοιχεί στη Γαλλία. Ταυτόχρονα, οι ΣΕΔ του στρατηγού Abdel Fattah Al-Bourhane εδραιώνουν την κυριαρχία τους στο ανατολικό τμήμα της χώρας, ιδίως μετά την ανακατάληψη της πρωτεύουσας Χαρτούμ τον Μάρτιο.
Καθώς ο πόλεμος διαιωνίζεται, το Σουδάν χωρίζεται από Ανατολή προς Δύση, οδεύοντας όλο και περισσότερο προς ένα σενάριο de facto διχοτόμησης της χώρας σε δύο ξεχωριστές ζώνες ελέγχου, σύμφωνα με το μοντέλο της Λιβύης. Η πολιτικο-οικονομική-στρατιωτική διαίρεση της χώρας επιδεινώθηκε τον Αύγουστο με την ανακήρυξη μιας παράλληλης κυβέρνησης από την πολιτική πτέρυγα των ΔΤΥ -συμμαχία με την ονομασία "Tasis"- με έδρα την πόλη Nyala στο Νότιο Νταρφούρ. Με την οργουελική ονομασία "Κυβέρνηση της Ειρήνης", η νέα αυτή αρχή, με πρόεδρο τον ίδιο τον στρατηγό Hemetti, εμφανίζεται ως αντίπαλος της κυβέρνησης που έχει εγκατασταθεί προσωρινά στο Πορτ Σουδάν από τις ΣΕΔ, κάνοντας ένα ακόμη βήμα προς τη διάσπαση της χώρας.
Στο πεδίο της μάχης, ωστόσο, καμία από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές δεν εκφράζει την πρόθεση να διαιρέσει το Σουδάν. Συνεχίζουν να επιδεικνύουν την πρόθεσή τους να ελέγχουν ολόκληρο το έδαφος. Πλέον, οι γραμμές του μετώπου μετατοπίζονται στην επαρχία Kordofan, στο κέντρο του Σουδάν, όπου εδώ και μήνες μαίνονται σφοδρές μάχες και όπου διεξάγεται ένας πόλεμος όλο και πιο τεχνολογικός. Διότι το άλλο σημείο καμπής στη σύγκρουση στο Σουδάν είναι η αυξανόμενη χρήση drones από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Ενώ οι ΔΤΥ διαθέτουν drones κινεζικής κατασκευής που τους παρέχονται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι ΣΕΔ διαθέτουν τουρκικά και ιρανικά drones. Ο πόλεμος δεν έχει σταματήσει τη λεηλασία των φυσικών πόρων του Σουδάν προς όφελος των περιφερειακών και διεθνών δυνάμεων που πλουτίζουν εφοδιάζοντας τις δύο πλευρές με προηγμένα όπλα, γεγονός που συμβάλλει στη διαιώνιση της σύγκρουσης. Καθώς οι δύο δυνάμεις διαθέτουν δίκτυα ανταγωνιστικών διεθνών συμμαχιών, όλες οι προσπάθειες διαμεσολάβησης φαίνονται μάταιες.
Η συνέχιση του πολέμου
Η πιο πρόσφατη προσπάθεια, υπό την αιγίδα της Ουάσιγκτον και με τη στήριξη του Κουαρτέτου που αποτελείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο, έχει ήδη αποτύχει. Λίγες μέρες μετά την κατάληψη της Ελ Φάσερ, οι ΔΤΥ ανακοίνωσαν ότι είναι διατεθειμένες να υπογράψουν συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τον τακτικό στρατό, σε μια μάταιη προσπάθεια να αποκαταστήσουν την εικόνα τους μετά το κύμα διεθνών καταδικών για τα εγκλήματα που διέπραξαν στο Νταρφούρ. Ωστόσο, ήδη από την επόμενη μέρα, οι παραστρατιωτικές δυνάμεις πραγματοποίησαν μια σειρά επιθέσεων με drones εναντίον πολιτικών και στρατιωτικών υποδομών στο ανατολικό τμήμα της χώρας.
Από την πλευρά τους, οι ΣΕΔ και οι αρχές στο Πορτ Σουδάν, που επηρεάζονται από το ισλαμιστικό κίνημα του Σουδάν, υιοθετούν μια όλο και πιο πολεμική στάση. Ο στρατηγός Bourhane απέρριψε κάθε διαπραγμάτευση με τις ΔΤΥ όσο οι παραστρατιωτικές δυνάμεις δεν αποσυρθούν από τις περιοχές που κατοικούνται από πολίτες. Ζητώντας παράλληλα μεγαλύτερη υποστήριξη από τους Αιγύπτιους και Τούρκους υποστηρικτές της, ο τακτικός στρατός κάλεσε σε γενική επιστράτευση.
Μετά την πτώση της Ελ Φάσερ, δεν φαίνεται να είναι η κατάλληλη στιγμή για διαπραγματεύσεις, αλλά μάλλον για τη συνέχιση του πολέμου. Ένα νέο κεφάλαιο ανοίγει στον αδιάκοπο εφιάλτη των σχεδόν 44 εκατομμυρίων Σουδανών, οι μισοί από τους οποίους βρίσκονται στα πρόθυρα της πείνας.
