Με αφορμή το πρόγραμμα "Saving Europe's last free flowing wild river Vjosa-Aoos", η Πίνδος Περιβαλλοντική πραγματοποίησε ένα οδοιπορικό στο Αλβανικό τμήμα του ποταμού Αώου, καταγράφοντας τους ήχους και τις εικόνες ενός διακρατικού ποταμού μέχρι τις εκβολές του στην Αλβανία.
ΤΗΝ ΩΡΑ που η νέα Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα της Ε.Ε. με ορίζοντα το 2030 κάνει λόγο για την αποκατάσταση 25.000 χιλιομέτρων ευρωπαϊκών ποταμών προκειμένου να ανακτήσουν την ταυτότητά τους ως ποταμοί ελεύθερης ροής, υπάρχει ένας ποταμός που είναι ήδη "ελεύθερος".
Ο ποταμός Αώος/Vjosa αποτελεί έναν από τους τελευταίους ποταμούς ελεύθερης ροής της Ευρώπης. Ωστόσο, η απειλή κατασκευής φραγμάτων είναι πάντα παρούσα. Περιβαλλοντικές οργανώσεις και πολίτες δεν έχουν σταματήσει να δίνουν τη μάχη τους για την αποτροπή σχεδίων φραγματοποίησης.
Ο Αώος/Vjosa (Βιόσα, όπως είναι η ονομασία του στα αλβανικά), μήκους 260 χλμ., κυλά στη διασυνοριακή περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας. Πηγάζει από τη Βόρεια Πίνδο και, αφού διανύσει μια διαδρομή 70 χλμ., εισέρχεται στην Αλβανία και εκβάλλει στην Αδριατική Θάλασσα. Το μοναδικό φράγμα που υπάρχει στον Αώο, εδώ και δεκαετίες, βρίσκεται στις πηγές του, κοντά στο Μέτσοβο.
Στην Αλβανία, τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένα δυναμικό περιβαλλοντικό κίνημα για την αποτροπή των σχεδίων κατασκευής μεγάλων υδρολεκτρικών έργων στον ποταμό Vjosa, και συγκεκριμένα στις περιοχές Pocem και Kalivac. Προς το παρόν οι σχεδιασμοί έχουν «παγώσει», με την αλβανική κυβέρνηση να έχει υποσχεθεί τη δημιουργία ενός εθνικού φυσικού πάρκου. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις τόσο στην Αλβανία όσο και στην Ελλάδα δεν παύουν ωστόσο να βρίσκονται σε εγρήγορση.
Ο ποταμός Αώος αποτελεί ένα ανεκτίμητο περιβαλλοντικό απόθεμα, ένα ζωντανό δυναμικό οικοσύστημα, ένα καταφύγιο για πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας, ένα πολιτιστικό τοπόσημο που δεν έχει πάψει να συνδιαλέγεται με τον άνθρωπο. Ένα "ελεύθερο" ποτάμι που πρέπει να παραμείνει "ελεύθερο".
Η αστική μη κερδοσκοπική εταιρία «Πίνδος Περιβαλλοντική» πραγματοποίησε στις αρχές του φθινοπώρου ένα οδοιπορικό στη Νότια Αλβανία, σε μια προσπάθεια γνωριμίας με τον ποταμό στην άλλη πλευρά των συνόρων. Μια προσπάθεια που εντάσσεται σε πρόγραμμα που υλοποιεί η «Πίνδος Περιβαλλοντική» σε συνεργασία με τους διεθνείς εταίρους Ecoalbania, EuroNatur, RiverWatch, IUCNECARO, ΜedINA και Tour du Valat για έναν Αώο/Vjosa ελεύθερο από φράγματα και για τη δημιουργία του πρώτου διασυνοριακού πάρκου που θα προστατεύει και θα αναδεικνύει τη σημασία αυτού του ιδιαίτερου οικοσυστήματος.
Με το οδοιπορικό αυτό, επιχειρείται η ανάδειξη της βιοποικιλότητας του Vjosa, η συνύπαρξη της Φύσης με τον Άνθρωπο, η αλληλεπίδραση του ποταμού με τις ζωές των ανθρώπων και του πολιτισμού τους, η κατανόηση των στοιχείων που δένουν τις περιοχές από όπου περνάει ο Αώος/Vjosa.
Κατά μήκος του ποταμού, αλλά και σε παραποτάμους, αναπτύσσονται πολλές δραστηριότητες με επίκεντρο τον Vjosa. Από κτηνοτροφία, γεωργία και ψάρεμα μέχρι εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως κάμπινγκ και ράφτινγκ. Στο οδοιπορικό, η Πηνελόπη Θωμαΐδη συνάντησe ανθρώπους που της μίλησαν για τους φόβους που έχουν, για το πώς θα αλλάξει η ζωή τους, για το πώς ο τόπος τους δεν θα είναι πια ο τόπος τους, αν ο ποταμός Vjosa δεν προστατευτεί.
Γιάννης Βραζιτούλης
Πρόεδρος της "Πίνδος Περιβαλλοντική"
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τη συντονίστρια των προγραμμάτων της "Πίνδος Περιβαλλοντική", Τόνια Γαλάνη (τηλ. 6974394339).
H "Πίνδος Περιβαλλοντική" (https://pindosperivallontiki.org/) είναι μια αστική, μη κερδοσκοπική εταιρεία με έδρα τα Ιωάννινα που δραστηριοποιείται στην ευρύτερη περιοχή της Πίνδου για τη μελέτη, διαχείριση και προστασία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
