«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια

«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια Facebook Twitter
Αγάπη και μίσος, ανία και ανοησία, σοβαρότητα και γελοιότητα, όλα μαζί στο ίδιο σπίτι, στην ίδια σχέση, την ίδια στιγμή: το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο, που όμως αποφασίζει να γιορτάσει τους αργυρούς γάμους του.
0

Είκοσι πέντε χρόνια μιζέριας ενώνουν τον Έντγκαρ με την Άλις. Το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο: αυτό υποστηρίζουν πως είναι και κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους προκειμένου να διατηρήσουν τον τίτλο που στεφανώνει τον έγγαμο βίο τους.


Ζουν μόνοι τους, απομονωμένοι, σε ένα φρούριο που κάποτε ήταν φυλακή, όπως ο γάμος τους. Χρόνια τώρα λένε τα ίδια και τα ίδια. Παίζουν χαρτιά, κουτσομπολεύουν τους γνωστούς τους, ταπεινώνουν ο ένας τον άλλον. Δεν έχουν φίλους. Στη δεξίωση του γιατρού ούτε που τους κάλεσαν. «Να σου παίξω πιάνο;» ρωτάει η Άλις τον λοχαγό σύζυγό της. «Η έσχατη λύση!» απαντάει εκείνος. Χορεύει τον αδέξιο χορό του, ενώ εκείνη βαράει μηχανικά τα πλήκτρα.


Μόλις παραιτήθηκε η υπηρέτρια. Φαγητό δεν υπάρχει. Τι θα προσφέρουν στον επισκέπτη τους; «Αχ, μακάρι να έπιανε φωτιά το σπίτι» εύχεται η Άλις. Αντ' αυτού, ο λοχαγός πέφτει σε κώμα. Δεν βλέπει, δεν ακούει τίποτα. Η Άλις ερωτοτροπεί με τον επισκέπτη, τον ξάδερφό της Κουρτ. Τη ρωτάει γιατί δεν εγκαταλείπει τον σύζυγό της κι εκείνη του απαντά: «Η αλήθεια είναι ότι χωρίσαμε μια φορά, εδώ μέσα, χωρίς να φύγουμε από το σπίτι. Χωρίσαμε για πέντε χρόνια. Τώρα πια μόνον ο θάνατος μπορεί να μας χωρίσει. Αυτό το ξέρουμε κι οι δυο και γι' αυτό τον περιμένουμε σαν λυτρωτή».¹


Ο λοχαγός έχει καρδιοσκλήρωση. «Είναι ανθρωποφάγος, θα σου πάρει τους φίλους, πρόσεχε» προειδοποιεί η Άλις τον Κουρτ. Μια γριά με κουρέλια στέκεται στην πόρτα και τους κοιτάζει. Τα μαλλιά της Άλις ασπρίζουν μέσα σε δυο νύχτες. Ή μήπως ήταν πάντα άσπρα; Ονειρεύεται τη θριαμβευτική έξοδό της με τα «δάφνινα στεφάνια της νίκης», ξέρει όμως πως δεν θα συμβεί ποτέ.

Λίγοι συγγραφείς έχουν αποτυπώσει τον έγγαμο βίο με χρώματα πιο μελανά από τον Στρίντμπεργκ. Μόνο που στον Χορό του θανάτου τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι εντάσεις έχουν μειωθεί. Τα ακραία πάθη που κοχλάζουν στη Δεσποινίδα Τζούλια και στον Πατέρα έχουν τώρα κρυώσει, έχουν γίνει κυνισμός. Το ζευγάρι είναι αξιολύπητο και κουρασμένο. Ο χρόνος τούς έχει δαμάσει. Όλα έχουν ξεθωριάσει.


Λίγοι συγγραφείς έχουν αποτυπώσει τον έγγαμο βίο με χρώματα πιο μελανά από τον Στρίντμπεργκ. Μόνο που στον Χορό του θανάτου τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι εντάσεις έχουν μειωθεί. Τα ακραία πάθη που κοχλάζουν στη Δεσποινίδα Τζούλια και στον Πατέρα έχουν τώρα κρυώσει, έχουν γίνει κυνισμός. Το ζευγάρι είναι αξιολύπητο και κουρασμένο. Ο χρόνος τούς έχει δαμάσει. Όλα έχουν ξεθωριάσει.

Ακόμη και η απόπειρα δολοφονίας της Άλις, όταν τη μαθαίνουμε, δεν μας σοκάρει. «Η ζωή μας έγινε τόσο ασήμαντη πια» λέει ο λοχαγός στο τέλος του πρώτου μέρους και συνεχίζει: «Παλιά δίναμε μάχες, τώρα απλώς εκτοξεύουμε απειλές». Μια αύρα αμοιβαίας αποδοχής ποτίζει τον αέρα. «Αρκετά δεν έχουμε βασανίσει ο ένας τον άλλον;» ρωτάει η Άλις. «Έτσι νομίζω» απαντά ο Έντγκαρ. Δύο ευφυή όντα που αναγνωρίζουν την ειρωνεία της κατάστασής τους καταλαβαίνουν πως είναι καταδικασμένα να αγαπούν αλλά και να βασανίζουν ο ένας τον άλλον, μέχρις ότου γίνουν «μερικές χούφτες κοπριάς, κι αυτή όχι πρώτης ποιότητας!».

 
Ο Στρίντμπεργκ έχει πλέον αποδεχτεί τη διττή φύση των πραγμάτων, τις αντιφάσεις της ζωής. Αγάπη και μίσος, ανία και ανοησία, σοβαρότητα και γελοιότητα, όλα μαζί στο ίδιο σπίτι, στην ίδια σχέση, την ίδια στιγμή: το πιο δυστυχισμένο ζευγάρι στον κόσμο, που όμως αποφασίζει να γιορτάσει τους αργυρούς γάμους του.

«Ο κόσμος θα γελάει, όμως ποιος νοιάζεται για τον κόσμο. Θα γελάμε κι εμείς μαζί τους. Ή θα είμαστε σοβαροί. Εξαρτάται» λέει ο λοχαγός. Αυτό το παράδοξο συνιστά την ουσία του έργου αλλά και τη δυσκολία της προσέγγισής του. Μια δυσκολία που κατανόησαν οι συντελεστές της παράστασης που παίζεται στο θέατρο Μεταξουργείο και, ως ένα σημείο, την αντιμετώπισαν γόνιμα.


Καθισμένοι σε δύο καρέκλες που «κοιτάζουν» προς το κοινό, ο Άκις Βλουτής και η Δήμητρα Χατούπη, ο Έντγκαρ και η Άλις, συζητούν χωρίς να διασταυρώνουν τα βλέμματά τους. Μιλούν σχεδόν φωναχτά, σαν να τους χωρίζει ένα βουερό ποτάμι. Είναι αδύνατον να μη γελάσει κανείς, ενώ τους παρακολουθεί να εξετάζουν τις εναλλακτικές τους για να σκοτώσουν μια ακόμη ζοφερή βραδιά – θυμίζουν κάτι μεταξύ ηρώων του Μπέκετ και γέρων του Μάπετ Σόου, που όμως τυχαίνει να είναι και ζευγάρι.

«Ο Χορός του θανάτου» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ: Η Μέδουσα έχει κέφια Facebook Twitter
Συνετή αποδεικνύεται η επιλογή του σκηνοθέτη να παρουσιάσει μόνο το πρώτο μέρος του έργου, που στέκεται άριστα μόνο του.


Η Δήμητρα Χατούπη, σαν άλλη Μέδουσα, με ανακατεμένα μαλλιά-φίδια, μια σικ στρίγκλα με μαύρο κιμονό, μακριές πέρλες και σκούρα νύχια, περιφέρεται ξυπόλυτη, καπνίζοντας, με μια έκφραση υπέρτατης αηδίας χαραγμένη στο πρόσωπό της. Τα έχει δει όλα, δεν τη νοιάζει τίποτα: ένα μείγμα σαρκασμού και απάθειας έχει πετρώσει τις αντιδράσεις της. Μία από τις απολαυστικότερες ενσαρκώσεις του γκροτέσκου που έχω δει επί σκηνής και σίγουρα μια συναρπαστική καλτ παρουσία που μαγνητίζει το ενδιαφέρον μας.


Απέναντί της, επίσης γοητευτικός, ο «αντίπαλός» της Άκις Βλουτής παραμένει ψύχραιμος μπροστά στα καπρίτσια της αγαπημένης του. Είναι μια ρουτίνα αυτή που τους έχει γίνει δεύτερη φύση και ο λοχαγός δεν αφήνει ποτέ να φανούν τα αισθήματά του. Το ανάλαφρο, μίνιμαλ παίξιμό του και τα παιδιάστικα πείσματά του δημιουργούν μια επιτυχημένη αντίστιξη στην γκόθικ περσόνα της Χατούπη.

Δύο θεατρίνοι που παίζουν μεταξύ τους και με τον καλεσμένο τους, επινοώντας διαρκώς σκετσάκια για να διασκεδάζουν, ακόμα και όταν η υποψία του θανάτου εισβάλλει επικίνδυνα στη φυλακή τους. Ο Βασίλης Ευταξόπουλος, πειθήνιος Κουρτ και ιδανικό θύμα του σατανικού ζεύγους, απορεί αδιάκοπα με όσα αλλόκοτα συμβαίνουν γύρω του, με αποτέλεσμα να είναι διαρκώς κατάπληκτος και ιδιαιτέρως συμπαθής.

Δυστυχώς, από ένα σημείο και μετά αρχίζει να συρρικνώνεται η αρχική θετική εντύπωση: όταν το γκροτέσκο χάσει την κωμική του διάσταση και αγκαλιάσει άγαρμπα το δράμα, τότε βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα κούφιο, φαντεζί κέλυφος.

Η Άλις, ως «μέντιουμ», να σπαρταρά με την πλάτη κυρτωμένη, να τονίζει την κόλαση του έρωτα, να φωνάζει για τα άσπρα της μαλλιά, να χαϊδεύεται ή αργότερα να παλεύει άτεχνα με τον Κουρτ επάνω στο κρεβάτι, όλες αυτές οι φωνητικές και κινησιολογικές υπερβολές μάς πετούν αλύπητα «εκτός».


Γενικότερα, το δεύτερο μέρος της παράστασης αναλώνεται σε άγαρμπες, μελοδραματικές εκρήξεις και παραφωνίες, παλιομοδίτικες χειρονομίες, συγγνώμες και στραγγαλισμούς που μας γυρνάνε πίσω σ' ένα παλιό και κακό είδος θεάτρου, αντιστρέφοντας το ως τότε ελκυστικό κλίμα της βραδιάς.


Συνετή αποδεικνύεται η επιλογή του σκηνοθέτη να παρουσιάσει μόνο το πρώτο μέρος του έργου, που στέκεται άριστα μόνο του. Το βαλς του τέλους μάς αφήνει να αναρωτιόμαστε αν παραφυλά η πιθανότητα της αυτοκτονίας... Σε κάθε περίπτωση, τους φανταζόμαστε να αρχίζουν και πάλι από την αρχή, την επόμενη μέρα, με την ίδια αποφασιστικότητα και ορμή.

¹Από τη μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ (εκδ. Ηριδανός) που χρησιμοποιείται και στην παράσταση.

Info

Αύγουστος Στρίντμπεργκ, Ο χορός του θανάτου

Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές

Σκηνοθεσία: Άκις Βλουτής

Παίζουν: Άκις Βλουτής, Δήμητρα Χατούπη, Βασίλης Ευταξόπουλος

 

Θέατρο Μεταξουργεiο

Ακαδήμου 14

Πέμ.-Σάβ. 21:00, Τετ. 20:00

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ