Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του

Από τον Γιάννη Βασιλείου

Πιθανότατα το τελευταίο ευρέως αναγνωρίσιμο κινηματογραφικό είδωλο μιας άλλης εποχής, ο μόνος ενεργός σύνδεσμος του παλιού Χόλιγουντ με το σύγχρονο και ενδεχομένως ο μοναδικός σταρ με μεγάλες επιτυχίες στο box-office για έξι συνεχόμενες δεκαετίες, ο Κλιντ Ίστγουντ κλείνει σήμερα τα 91 και δεν δείχνει καμία πρόθεση να σταματήσει. Η τελευταία του σκηνοθετική δουλειά, το «Richard Jewell», προβλήθηκε στις ελληνικές αίθουσες φέτος τον Ιανουάριο.

Τα στυλιζαρισμένα, αμοραλιστικά γουέστερν του Σέρτζιο Λεόνε τον έχρισαν πρωταγωνιστή στα ’60s. Το 1971 το «Dirty Harry» του Ντον Σίγκελ εκτόξευσε το όνομά του στη στρατόσφαιρα, ο ίδιος, όμως, είχε πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού του τη σκηνοθεσία. Εκμεταλλευόμενος την επιτυχία του, άδραξε την ευκαιρία άμεσα και πέρασε πίσω από τον φακό την ίδια χρονιά. Στα χρόνια που ακολούθησαν συνέθεσε, αποδόμησε και αναθεώρησε την εικόνα του ξανά και ξανά – αυτό δεν έγινε με το «Gran Torino» πρώτη φορά.

Εξελίσσεται σε μετρ της σκηνοθετικής υποδήλωσης. Τοποθετείται πάνω στον ηρωισμό, στο αμερικανικό πρότυπο, στο καθήκον, στον μύθο και στην πραγματικότητα, στην οικογένεια, στα φύλα και στις φυλές, στη συγχώρεση, στη βία και στις συνέπειές της, στην ανθρωπιά και στην απουσία της. Κινηματογραφεί τους ήρωές του στο ημίφως – η σκιά στο ιστγουντικό σινεμά δηλώνει την αμφισημία, το ηθικό δίλημμα, την ενοχή, το παρελθόν και τα βάρη του. Έφερε τη βροχή στους «Ασυγχώρητους» ‒ ο Σαμ Μέντες τον ευχαρίστησε δημοσίως γι’ αυτό.

Τα πρώτα χρόνια της καριέρας του γνώρισε την αποστροφή από την πλειονότητα της κριτικής κοινότητας – η Πολίν Κέιλ, που τον φωτογράφισε ως τον Νο1 εχθρό του New Hollywood, φέρει τεράστια ευθύνη γι’ αυτό. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ξεκινά ένα πρώτο κύμα επανεκτίμησης του μέχρι τότε έργου του. Οι ταινίες του προβάλλονται το 1983 σε ρετροσπεκτίβα στο MοMA της Νέας Υόρκης, στη Γαλλία πληθαίνουν οι υποστηρικτικές φωνές και το αποκορύφωμα έρχεται με τη συμμετοχή του «Pale Rider» στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ των Καννών το 1985, την ύψιστη τιμή που είχε λάβει ταινία του μέχρι τότε.

Η καθολική αποδοχή έρχεται το 1992 με τους «Ασυγχώρητους», ίσως την καλύτερη αμερικανική ταινία των ’90s. Θρίαμβος στα ταμεία, κοινό και κριτικοί παραμιλούν, τη βραδιά των Όσκαρ η ταινία θα αποσπάσει τέσσερα βραβεία, ανάμεσά τους κι εκείνο της σκηνοθεσίας για τον ίδιο, και της καλύτερης ταινίας. Αυτό ήταν το σημείο καμπής. Από κει κι έπειτα η επίσημη κριτική προσεγγίζει με μεγαλύτερη προσοχή όσα ακολουθούν και επανεκτιμά όσα προηγήθηκαν.

Σήμερα θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Αμερικανούς σκηνοθέτες, με συνεκτικό έργο που περνά και το τεστ της θεωρίας του auteur, για όποιον δίνει σημασία σ’ αυτά. Ο ίδιος, μιλώντας για τον εαυτό του, δηλώνει λιτά πως είναι «απλώς ένας τύπος που γυρίζει ταινίες» ‒ κατά το θρυλικό φορντικό ρητό «είμαι ένας σκηνοθέτης γουέστερν». Υποθέτω ότι το σκηνοθετικό έργο του είναι εκείνο για το οποίο θα ήθελε να τον θυμούνται περισσότερο, όταν φύγει.

Ακολουθούν 38 σοβαρότατα επιχειρήματα, παραπάνω από ικανά να πιστοποιήσουν πως η επιθυμία του θα γίνει πραγματικότητα. Και όταν κάποτε φύγει, όπως λέει και ο κριτικός Ηλίας Δημόπουλος, θα πάρει μαζί του το μισό σινεμά που αγαπήσαμε. Στο μεταξύ, όμως, θα συνεχίσει να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα, δηλαδή να γυρίζει ταινίες. Είναι το καθήκον του απέναντί μας.

Σημ.1: Το κείμενο για κάθε ταινία εμφανίζεται αν αφήσετε λίγα δευτερόλεπτα παραπάνω τον κέρσορα πάνω στη φωτογραφία.

Σημ.2: Από τη λίστα απουσιάζει το «Tightrope». Είναι γνωστό και μέσα από τις βιογραφίες του ότι το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας το σκηνοθέτησε ο ίδιος ο Ίστγουντ, επισήμως, όμως, σκηνοθέτης της ταινίας είναι ο Ρίτσαρντ Ταγκλ.

 

  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1971
    Play Misty For Me
    Προάγγελος της «Ολέθριας Σχέσης» (1987), αλλά χωρίς τον συντηρητισμό της, πλάγια ερωτική επιστολή στην τζαζ και, πάνω απ’ όλα, ένα ντεμπούτο που δείχνει με το «καλημέρα» την πρόθεση του Ίστγουντ να στήσει το έργο του πάνω (και) στην εικόνα του. Εδώ υπονομεύει την πτυχή του γοητευτικού καρδιοκατακτητή –τίποτα γοητευτικό δεν έχει η συμπεριφορά του ήρωα απέναντι στις γυναίκες‒ και αξιοποιεί το σκληρό προφίλ του προς όφελος του θρίλερ: αν ούτε ο Ίστγουντ δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτό το μαινόμενο θηλυκό, τα πράγματα είναι σκούρα.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1973
    High Plains Drifter
    Γουέστερν σαν αυτό δεν έχεις ξαναδεί. Μυστηριώδης ξένος έρχεται σε μια πόλη που έχει απολέσει το δικαίωμα στη συγχώρεση, επειδή οι κάτοικοί της ουδέποτε μετανόησαν, και φέρνει μαζί του πυρωμένη τιμωρία. Οι έσχατοι έσονται πρώτοι και ουδείς θεσμός δεν μένει στο απυρόβλητο. Άνθρωποι της Δύσης, λέει, καταχραστήκατε τη Γη της Επαγγελίας και ήρθε η ώρα να πληρώσετε τον λογαριασμό. Με απόκοσμο ηχητικό σχεδιασμό, πλάνα με τηλεφακό και την ταυτότητα (αλλά και τη φύση) του τιμωρού να μένει απροσδιόριστη, το «High Plains Drifter» θυμίζει περισσότερο ταινία μεταφυσικού τρόμου.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1973
    Breezy
    Εντελώς ’70s στη φόρμα και στη διάθεσή της, η «Breezy», με τον μνημειώδη ελληνικό τίτλο «Η Ξελογιάστρα», είναι (και) μια ερωτική ιστορία που παντρεύει δύο διαφορετικές γενιές και περνά την ένωσή τους από ένα λεπτό στρώμα ειρωνείας, χωρίς, όμως, ποτέ να την περιγελά. Σήμερα θα τη βρίσκαμε παρωχημένα ελευθεριάζουσα –σημάδι προόδου ή πισωγυρίσματος, εσύ διαλέγεις‒, στην εποχή της, παρά το «συγχρονισμένο» της πνεύμα, ελάχιστοι ασχολήθηκαν. Δεν ήταν η ταινία που περίμεναν από τον Ίστγουντ.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1975
    The Eiger Sanction
    Η απάντηση στην ερώτηση πώς θα ήταν μια τζεϊμσμποντική περιπέτεια με πρωταγωνιστή τον Ίστγουντ. Το σενάριο είναι αδύναμο, εκείνος όμως συλλαμβάνει άψογα τον τόνο για να αφηγηθεί μια ιστορία που τον θέλει ταυτόχρονα καθηγητή Καλών Τεχνών, πληρωμένο εκτελεστή αλλά και καταπληκτικό αλπινιστή. Οι περιπέτειές του ντύνονται μουσικά με μία από τις κομψότερες δουλειές του Τζον Γουίλιαμς και κορυφώνονται σε μια κοψοχολιαστική σεκάνς ορειβασίας, την οποία ο Ίστγουντ γύρισε δίχως τη συνδρομή κασκαντέρ.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1976
    The Outlaw Josey Wales
    Τοποθετημένο χρονικά μετά το πέρας του Αμερικανικού Εμφυλίου, το δεύτερο γουέστερν του σκηνοθέτη βάζει τον μοναχικό, αποκτηνωμένο ήρωά του να ανασυνθέτει σταδιακά και μέσα από τη συναναστροφή του με μια σειρά περιπλανώμενων χαρακτήρων τη χαμένη ανθρωπιά του και να επανασυστήνει μαζί της την Αμερική, αυτήν τη φορά ως ένα μέρος όπου κάθε ανθρώπινη ζωή, ανεξαρτήτως των καταβολών της, μετρά το ίδιο. Σπουδαίο και ενδεικτικό των σπουδαιότερων που θα ακολουθούσαν – μόνο η Πολίν Κέιλ και οι αυλικοί της δεν το είδαν.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1977
    The Gauntlet
    Σε γενικές γραμμές το φιλμ είναι μια σαχλαμαρίτσα. Μια πολύ ευχάριστη σαχλαμαρίτσα, βέβαια, χάρη στη screwball δυναμική που αναπτύσσεται ανάμεσα στον όχι και τόσο οξυδερκή μπάτσο του Ίστγουντ και την απείρως πιο ξύπνια πόρνη της Σόντρα Λοκ. Η κλιμακούμενη εξωφρενικότητα του θεάματος και η θορυβώδης κορύφωσή του προοικονομεί το σινεμά δράσης των ’80s – από αυτήν τη σκοπιά το «Gauntlet» ήταν μπροστά από την εποχή του.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1980
    Bronco Billy
    Απόπειρα σε ένα σινεμά αλά Φρανκ Κάπρα, με επεισοδιακή δομή, κάποτε αφελής, κάποτε παιδιαρίζουσα, αλλά και με ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις πάνω στη γοητεία που ασκεί στην αμερικανική κουλτούρα ο ίδιος της ο μύθος, έναν δυναμικό γυναικείο χαρακτήρα και διάσπαρτες συμβολικές πινελιές, με χαρακτηριστικότερη εκείνη της τέντας του τσίρκου που φτιάχνεται από εκατοντάδες αμερικανικές σημαίες, ραμμένες μεταξύ τους από τους ασθενείς ενός ψυχιατρείου. Ιδιαίτερη ταινία, δεν είναι για όλους, μα είναι ενδεικτική ενός ανήσυχου καλλιτεχνικού πνεύματος, πρόθυμου να δοκιμάσει πράγματα ‒ κι ας αποτύχει.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1982
    Firefox
    Το μετατραυματικό στρες από το οποίο πάσχει ο ήρωας στο «Firefox» υποσκάπτει το δυναμικό του προφίλ και βοηθά το σασπένς, ιδιαίτερα κατά την ψυχροπολεμική κατασκοπεία του πρώτου μισού, καθώς στην εναέρια δράση του δεύτερου σχεδόν παραμερίζεται. Καθαρή ψυχαγωγία, ίσως λίγο πιο σοβαροφανής απ’ όσο άρμοζε. Εκείνο που θα ξενίσει μερικώς τον ιστγουντικό φαν είναι η απουσία μια σταθεράς του σινεμά του, της οικονομίας.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1982
    Honkytonk Man
    Μικρή ταινία δρόμου, εκπρόσωπος ενός τύπου σινεμά που είχε σταματήσει να γυρίζεται από τα τέλη της περασμένης δεκαετίας –γι’ αυτό και απέτυχε εισπρακτικά‒, το «Honkytonk Man» είναι μια γλυκόπικρη country μπαλάντα για έναν ταλαντούχο άνθρωπο που άφησε το ταλέντο του να πάει στράφι. Στο φιλμ ο έφηβος ανιψιός σώζει διαρκώς τον ενήλικο θείο Κλιντ – το παιχνίδι με την εικόνα που λέγαμε‒, ο οποίος μοιάζει εδώ να προετοιμάζει το έδαφος για το «Bird» και δοκιμάζεται ερμηνευτικά σε έναν πολύ διαφορετικό ρόλο.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1983
    Sudden Impact
    Πιθανότατα εκείνη η περιπέτεια του «Dirty Harry» που φέρνει την κριτική αριστερών καταβολών στη δυσκολότερη θέση, σίγουρα η πιο σκοτεινή και, πάνω απ’ όλα, αυτή που συλλαμβάνει τον χαρακτήρα ως μια φιγούρα μυθική. Χαρακτηριστικό το αξέχαστο πλάνο, όπου προβάλλει μέσα από τις σκιές η σιλουέτα του επιθεωρητή Κάλαχαν με το 44άρι Μagnum ανά χείρας, υπογραμμίζοντας ότι έχουμε να κάνουμε με έναν (πρωτίστως) κινηματογραφικό ήρωα.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1985
    Pale Rider
    Γουέστερν μεταφυσικών αποχρώσεων, σε ανοιχτό διάλογο με το «High Plains Drifter». Αν εκεί ο «Άνθρωπος δίχως όνομα» έρχεται ως πνεύμα τιμωρίας, εδώ έρχεται ως απάντηση στις προσευχές ενός κοριτσιού ‒της νέας γενιάς δηλαδή‒, ως πνεύμα συμφιλίωσης, για να ενώσει μια ομάδα μικροϊδιοκτητών ώστε να αντισταθούν μαζί στον μεγαλοκτηματία που λυμαίνεται τα εδάφη τους. Να σημειωθεί πως κάνει αυτή την ταινία, που αναδεικνύει τις αρχές της συντροφικότητας, της αλληλεγγύης και της συλλογικότητας, την ίδια εποχή που η ριγκανική κυβέρνηση προωθούσε τον ακραίο, αδυσώπητο ατομικισμό.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1986
    Heartbreak Ridge
    Πέρα από τις εμφανείς ψυχαγωγικές του αρετές και την παλιομοδίτικη, b-movie mentalité του, είναι οι αντιφάσεις του που κάνουν ενδιαφέρον το «Heartbreak Ridge», έστω κι αν δεδομένα δεν συγκαταλέγεται στις καλύτερες στιγμές του Ίστγουντ. Είναι μιλιταριστικό και macho, ταυτόχρονα, όμως, περιγελά τη μονολιθικότητα της στρατιωτικής εκπαίδευσης και βρίσκει κενά στον mach-ισμό του κεντρικού χαρακτήρα, που υποδύεται ο ίδιος. Το εκτιμώ, όπως και την ταινία, κι ας με βρίσκει η τελευταία της πράξη ιδεολογικά αντίθετο.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1988
    Bird
    «Δεν υπάρχουν δεύτερες πράξεις στις αμερικανικές ζωές», διαβάζουμε στους τίτλους αρχής. Η συνέχεια θα επικυρώσει αυτή την τραγική πραγματικότητα στο πρόσωπο ενός ανθρώπου που έπνιξε στις καταχρήσεις το ταλέντο με το οποίο τον προίκισε η φύση, φεύγοντας από τη ζωή στην ηλικία των 34 ετών. Μη γραμμική αφήγηση –γραμμικότητα και τζαζ δεν κάνουνε χωριό‒, στιγμές μέσα στον χρόνο από την πολυτάραχη ζωή του σαξοφωνίστα Τσάρλι Πάρκερ σε ένα έργο που, δίχως ιδιαίτερη υπερβολή, θα μπορούσες να πεις ότι είναι η ίδια η τζαζ. Κτηνώδης ερμηνεία από τον Φόρεστ Γουίτακερ.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1990
    White Hunter, Black Heart
    Ενδοβιομηχανική βιογραφία από τις καλύτερες – αφορά τα γυρίσματα της «Βασίλισσας της Αφρικής» (1951) του Τζον Χιούστον, με τον Κλιντ να υποδύεται τον τελευταίο. Σινεμά οικολογικής ευαισθησίας, όχι με τη γραφική, ακτιβιστική διάσταση της οικολογίας, αλλά με μια αλά Πίτερ Γουίαρ θεώρησή της που συνοψίζεται στην αδυναμία −και την απροθυμία ίσως;− του Δυτικού να κατανοήσει πραγματικά οποιονδήποτε πολιτισμό πέρα από τον δικό του. Επώδυνο φιλμικό δοκίμιο πάνω στην καλλιτεχνική δημιουργία. Ή, πολύ απλά, το άγνωστο διαμάντι της φιλμογραφίας του.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1990
    The Rookie
    Είναι κάπως πιο βιρτουόζικο σε σχέση με αυτό που (μπορεί να) θυμάσαι –ο Φρανκενχάιμερ θα χειροκροτούσε την αυτοκινητιστική καταδίωξη στην αρχή‒, αλλά το «Rookie» γυρίστηκε περισσότερο ως «ευχαριστώ» προς τη μαμά Warner που χρηματοδότησε το «Bird» και το «White Hunter, Black Heart». Δεν είναι σε καμία περίπτωση το χειρότερο buddy movie που έχεις δει, αλλά χρειάζεσαι και «κολλητούς» για μια τέτοια ταινία ‒ εδώ ο Τσάρλι Σιν δείχνει λες και τον έβαλαν τιμωρία. Ολίγον μελανή στιγμή, τη συγχωρούμε, επειδή μετά ήρθαν οι «Ασυγχώρητοι».
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1992
    Unforgiven
    Όχι μόνο ένα αναθεωρητικό γουέστερν αλλά ταυτόχρονα και το τελευταίο. Αμφίσημοι χαρακτήρες, Μύθος και Αλήθεια αντιπαραβάλλονται και αντιδιαστέλλονται σχεδόν σε κάθε σκηνή και καθετί στην οθόνη είναι προσεκτικά ενταγμένο ώστε να δοθεί η δέουσα δραματική έμφαση, αλλά χωρίς ποτέ να «φωνάζει» τη σημασία του. Γι’ αυτό κάθε επαναληπτική προβολή των «Ασυγχώρητων» φανερώνει και κάτι ακόμα. Όλα όσα προηγήθηκαν στο έργο του οδηγούσαν εκεί. Κι ας μην έβρισκαν μερικοί τίποτα που να εξηγούσε πώς ο Κλιντ Ίστγουντ, «ένας ρεπουμπλικανός σταρ και μέτριος ηθοποιός, που πρωταγωνιστούσε σε φασίζουσες περιπέτειες, γύρισε μια τόσο καλή και φιλελεύθερη ταινία».
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1993
    A Perfect World
    Στο «Perfect World», που τα «Cahiers du Cinéma» ονόμασαν ταινία της χρονιάς, ο παράνομος του Κέβιν Κόστνερ βρίσκει στο πρόσωπο του πιτσιρικά την ευκαιρία να γίνει ο πατέρας που δεν είχε και ο πιτσιρικάς αντίστοιχα στο πρόσωπο εκείνου αναπληρώνει το κενό του απόντος πατέρα – στο σινεμά του Ίστγουντ δεν κάνει το αίμα την οικογένεια. Έλα, όμως, που αυτός ο «τέλειος κόσμος» μας μοιάζει να μην αντέχει τις δεύτερες ευκαιρίες. Κι έτσι, η ουτοπία, που άγγιξαν φευγαλέα για λίγες μέρες, μένει τέτοια, σε ένα φινάλε που θα έκανε και μια πέτρα να δακρύσει.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1995
    Bridges of Madison County
    Μια «σύντομη συνάντηση» τριών ημερών που κρατά μια ολόκληρη, άλλη ζωή, η οποία, για να συνεχίσει να υπάρχει, πρέπει να κρατήσει μόνο αυτές τις τρεις μέρες. Πάνω σ’ αυτή την αβάσταχτη αντίφαση ο Ίστγουντ υφαίνει το καταραμένο(;) του ρομάντζο, βρίσκει την αλήθεια στα βλέμματα και τις χειρονομίες εκείνων που το έζησαν και θαρρείς πως στήνει κάθε σπιθαμή του έργου «με σιγουριά που έρχεται μόνο μία φορά σ’ αυτήν τη ζωή».
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1997
    Absolute Power
    Ξεκινά από μια τυπική χιτσκοκική παρεξήγηση –κάποιος γίνεται άθελά του μάρτυρας εγκλήματος και καταλήγει βασικός ύποπτος–, με την ουσιώδη διαφορά ότι στόχος του ήρωα δεν είναι να καθαρίσει το όνομά του αλλά να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη. Εδώ ο χρόνος αρχίζει να καταβάλει σωματικά την ιστγουντική περσόνα και για πρώτη φορά συστήνεται το μοτίβο της αποξενωμένης κόρης, το οποίο θα στοιχειώσει το σινεμά του τα χρόνια που θα ακολουθήσουν.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1997
    Midnight in the Garden of Good and Evil
    Στη Σαβάνα της Τζόρτζια δεν υπάρχει «ποτάμι» για να ξεπλύνουν τις αμαρτίες τους οι κάτοικοι, γεγονός που δεν φαίνεται να τους πτοεί ‒ ίσα ίσα τις κάνουν υπό το φως του ήλιου και μένουν ατιμώρητοι. Πού και πού, όμως, Κάποιος παρεμβαίνει και αποκαθιστά την ισορροπία. Τα αλαφροΐσκιωτα, πολυπρόσωπα «Μεσάνυχτα» είναι μια ταινία για τη δικαιοσύνη, ένα ζήτημα πολύ σοβαρό για τον σκηνοθέτη για να αφεθεί αποκλειστικά στα χέρια των ανθρώπων. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ο Ίστγουντ δεν αψηφά το θετικό δίκαιο. Απλώς δεν εμπιστεύεται εκείνους που καλούνται να το εφαρμόσουν.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    1999
    True Crime
    Αν θες ακόμα μία χτυπητή απόδειξη της αποκαθήλωσης του ειδώλου του που πραγματοποιεί ο Ίστγουντ μέσω του έργου του, θα τη βρεις στο «True Crime». Ο ήρωας εδώ είναι αποτυχημένος σύζυγος, σύντροφος, πατέρας και συνάδελφος. Καλός είναι μόνο στη δουλειά του, αλλά κι εκεί καμιά φορά το ένστικτό του τον προδίδει. Αν, πάλι, θες μια χτυπητή απόδειξη αναφορικά με το πόσο καλά ξέρει να κάνει σινεμά είδους αλλά και να το υπερβαίνει, θα τη βρεις κι αυτή στο «True Crime».
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2000
    Space Cowboys
    O τίτλος και η σύνοψη παραπέμπουν σε camp θέαμα με τέσσερις γέρους που πάνε στο Διάστημα. Δεν είναι αυτή η ταινία που έκανε ο Κλιντ, αν και θα τέρψει και όσους αναζητούν θέαμα crowd-pleasing ιδιοτήτων. Αφού, όπως είδαμε, στον πραγματικό κόσμο δεν χωρούν δεύτερες ευκαιρίες, θα τις φτιάξουμε στον τεχνητό, δηλαδή στον κινηματογραφικό. Αυτό κάνει εδώ ο Ίστγουντ. Δίνει σε τέσσερις άνδρες μια τελευταία ευκαιρία να εκπληρώσουν το όνειρό τους. Κι αφού το πραγματοποιούν, το «Fly me to the moon» δεν θα ακουστεί ποτέ ξανά το ίδιο.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2002
    Blood Work
    Ό,τι είναι για τη φιγούρα του «Ανθρώπου δίχως όνομα» το «Unforgiven», είναι το «Blood Work» για εκείνη του επιθεωρητή Κάλαχαν. Μια ρεβιζιονιστική ιστορία που τον βρίσκει καταβεβλημένο σωματικά και ψυχολογικά, επιβαρημένο με ενοχές για εκείνους που δεν μπόρεσε να σώσει, οι οποίες συμβολίζονται με το σημάδι ενός σταυρού στο στέρνο του – αυτό συνδύασέ το με το τελευταίο του πλάνο στο «Gran Torino». Και το φορτίο μεγαλώνει στη σκέψη πως το Κακό θα παραμείνει ασύλληπτο, επειδή έχει τη μορφή του Κανένα.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2003
    Mystic River
    Μια αρχαία τραγωδία στη σύγχρονη εποχή ήθελε να γυρίσει ο Ίσγτουντ –οι εξαιρετικοί ηθοποιοί του καστ προσαρμόζονται αναλόγως‒, βρήκε το υλικό στην ιστορία καθολικής (συν)ενοχής του μυθιστορήματος του Ντένις Λιχέιν, όπου οι θύτες γίνονται θύματα και το αντίστροφο, όπου ο κύκλος της βίας μοιάζει να επαναλαμβάνεται στο διηνεκές, όπου η δικαιοσύνη, ακόμα και η (μετα)φυσική, είναι τυφλή ή απλώς απούσα, όπου οι ιστγουντικές σκιές θαρρείς πως θα καλύψουν ολοσχερώς τους ήρωες και θα βυθίσουν την οθόνη στο σκοτάδι, αυτό που κυριαρχεί στον βυθό του ποταμού, όπου «ξεπλένουν τις αμαρτίες τους».
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2004
    Million Dollar Baby
    Mε τη ρηξικέλευθη δομή του –στη μέση του έργου αρχίζει μια άλλη ταινία‒ και με την προοδευτική του στάση απέναντι σε ένα πολύκροτο κοινωνικό ζήτημα από έναν δημιουργό «δεξιό» μόνο για εκείνους που αδυνατούν να λειτουργήσουν χωρίς ταμπέλες, το «Μωρό» του Ίστγουντ βγάζει νοκ άουτ το ανθρωποφαγικό μότο στο οποίο στήθηκε το σύγχρονο αμερικανικό ιδεώδες, αυτό που θέλει τον πρώτο να είναι νικητή και τον δεύτερο τίποτα, και κερδίζει μια θέση ανάμεσα στα μεγάλα δράματα του σινεμά, στο σημείο εκείνο που αντιλαμβάνεσαι ποιος αφηγείται αυτή την ιστορία και για ποιον λόγο.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2006
    Flags of our Fathers
    Ανάλογο αυτού που έκανε ο Ίστγουντ με το δίπτυχο της «Ίβο Τζίμα», μέσα σε λίγους μήνες μάλιστα, δεν μπορώ να σκεφτώ. Η «αμερικανική» ταινία είναι μια τυπική ιστγουντική πραγματεία πάνω στον ηρωισμό και σε τι μετριέται αυτός για τους θεσμούς, το κοινό και, πάνω από όλα, για τον ίδιο τον «ήρωα», που σπάνια λογαριάζει τον εαυτό του για τέτοιον. Με το κατάλληλο ηχοσύστημα ο ηχητικός σχεδιασμός των πολεμικών εχθροπραξιών φέρνει τον πόλεμο στο σαλόνι σου ‒ πιθανότητα λυγμικών αναστεναγμών στο τελευταίο δεκάλεπτο.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2006
    Letters from Iwo Jima
    Οι περισσότεροι μεγάλοι σκηνοθέτες έχουν στο ενεργητικό τους μια ιστορία φαντασμάτων. Για τον Ίστγουντ αυτή είναι τα κλασικίζουσας αισθητικής, σχεδόν μονοχρωματικά «Γράμματα από την ΊβοΤζίμα», όπου μελλοθάνατοι Γιαπωνέζοι στρατιώτες –θυμάστε σε ποιο γκρουπ ανήκαν οι Γιαπωνέζοι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έτσι;‒ σκάβουν τον λάκκο τους επί δύο ώρες, περιμένοντας το τέλος. Και στοιχειώνονται, όχι τόσο από εκείνα που άφησαν πίσω αλλά από τα λόγια και τα έργα που θα ήθελαν να κάνουν, από τα «γράμματα» που δεν θα φτάσουν ποτέ εκεί που πρέπει.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2008
    Changeling
    Ο Κλιντ μπαίνει, θα έλεγες, στα χωράφια του Λιουμέτ, αφηγούμενος την ιστορία ενός ανθρώπου με όλα τα δίκια του κόσμου απέναντι σε ένα άδικο, αλλά πανίσχυρο Σύστημα. Πρόκειται για μια μάνα –η Τζολί στην καλύτερη στιγμή της‒ που αναζητά το απαχθέν(;) τέκνο της και βλέπει εκπροσώπους των θεσμών, είτε να εχθρεύονται τη σταυροφορία της είτε να προσπαθούν να την οικειοποιηθούν προς ίδιον όφελος. Χαμηλοί τόνοι, ανασύσταση εποχής πρώτης ποιότητας και μια απρόσμενη, σημειολογικά πλούσια μεταβολή του κέντρου βάρους της αφήγησης σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ταινία.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2008
    Gran Torino
    «So tenderly your story ends» τραγουδά ο ίδιος ο Κλιντ με βραχνή, ψιθυριστή φωνή στο ομώνυμο τραγούδι των τίτλων τέλους. Την κινηματογραφική του ιστορία είναι που κλείνει με το «Gran Torino», συντάσσοντας τη φιλμική του διαθήκη, συνοψίζοντας όσα έχει να πει για τη μισαλλοδοξία, την οπλοχρησία, την οικογένεια, εξομολογούμενος τα κρίματά του εκεί που πρέπει – όχι στον εκπρόσωπο της Εκκλησίας δηλαδή, μα στον οικείο του‒, θυσιάζοντας την εικόνα του, που κουβαλά πάνω της τον 20ό αιώνα, ώστε να παραδειγματιστούν από τα σφάλματά του (και τη μετάνοια γι’ αυτά) εκείνοι που θα πάρουν τη σκυτάλη στον 21ο. Ανεκτίμητο!
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2009
    Invictus
    Eυλογημένο με την παρουσία του Μόργκαν Φρίμαν σε έναν ρόλο που γεννήθηκε για να παίξει ‒όχι μόνο φυσιογνωμικά‒, το «Invictus» ενδεχομένως να ξενίζει λίγο ως σύλληψη, καθώς επιλέγει ως αντικείμενό του μια υποσημείωση της ιστορίας του Νέλσον Μαντέλα, τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ράγκμπι. Ο πραγματικός του στόχος, όμως, είναι να αναδείξει καθαρά και εύληπτα, μέσα από αυτή την «υποσημείωση», το πρότυπο ηγέτη. Κι αυτό το καθιστά μια γνήσια, ιδεαλιστική, πολιτική αμερικανική ταινία. Ή, αν θέλεις, το «Young Mr. Lincoln» (1939) του δημιουργού του.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2010
    Hereafter
    Aπό την ιδωμένη ολοσχερώς από το ύψος του ανθρώπινου βλέμματος καταστροφή της αρχής ως την τυφλή γευσιγνωσία ανάμεσα στον Ματ Ντέιμον και την Μπράις Ντάλας Χάουαρντ –ανάθεμα κι αν είδες πιο ρομαντική σκηνή μέσα στη δεκαετία‒, το «Hereafter» είναι σινεμά ανθρωποκεντρικό. Σκύβει διακριτικά να ακούσει τους ήρωές του να ψιθυρίζουν τη λαχτάρα τους και τους επιστρέφει –και σ’ εμάς μαζί‒ το δώρο όχι της πρόγνωσης του μετά, αλλά της επίγνωσης του τώρα και της επιβεβλημένης αξιοποίησής του. Ξεκινά με τον θάνατο και κλείνει με τη ζωή, αφήνοντας το «hereafter» για μετά. Υπέροχη ταινία.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2011
    J. Edgar
    Αν ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης γέννησε τον 20ό αιώνα, ο διαβόητος διευθυντής του FBI, Τζέι Έντγκαρ Χούβερ, γέννησε τον 21ο. H συλλογή προσωπικών δεδομένων, η συστολή της ιδιωτικής σφαίρας, η πληροφορία ως πηγή εξουσίας και η παρακολούθηση ξεκινούν εν πολλοίς από εκείνον. Από αυτήν τη σκοπιά, μια ταινία κλειδαρότρυπας που θα εξέταζε σκανδαλοθηρικά τον βίο και την πολιτεία του Χούβερ, θα συνιστούσε λανθάνουσα επιδοκιμασία των μεθόδων του. Το ιστγουντικο σινεμά, όμως, είναι συνώνυμο της διακριτικότητας, οπότε ο Κλιντ δεν θα έκανε ποτέ αυτή την ταινία. Και δεν την έκανε.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2014
    Jersey Boys
    Μουσική βιογραφία των Frankie Valli and the Four Seasons, εντελώς minor μέσα στον ιστγουντικό κανόνα, ειδικά σε σύγκριση με τo «Bird», κατά βάση ευφορική, μπολιασμένη με τις σωστές πινελιές μελαγχολίας όπου πρέπει και με έναν κεντρικό ήρωα αμελή ως σύζυγο και ως πατέρα, για να ικανοποιήσουμε και τους οπαδούς της θεωρίας του auteur. Βασισμένη σε επιτυχημένο μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ ‒ ο κύριος λόγος για τον οποίο στη χώρα μας κυκλοφόρησε απευθείας σε DVD.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2014
    American Sniper
    Το «American Sniper» μιλά για την αμερικανική ψύχωση. Για την εμμονή της οπλοχρησίας, για το σύνδρομο του σωτήρα, με το οποίο θα γαλουχηθούν γενιές και γενιές και το οποίο θα σπεύσουν να εκμεταλλευτούν οι πάντα επιτήδειες στο ιστγουντικό σινεμά Αρχές, και για την προσωπική μονομαχία. Την αλήθεια αυτή της ταινίας, όμως, δεν θα τη βρεις σε όσα λένε οι χαρακτήρες. Θα πρέπει να την ψάξεις στο μοντάζ, να την ανακαλύψεις μέσα στο κάδρο, να την αλιεύσεις στο βλέμμα του ήρωα. Να κοιτάξεις, δηλαδή, πίσω από τον «μύθο».
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2016
    Sully
    Η απλότητα και η οικονομία είναι αρετές μόνιμες στο σινεμά του Ίσγτουντ. Εδώ υπερβαίνει εαυτόν και τις φτάνει στα όρια της αφαίρεσης. Στη μιάμιση ώρα που διαρκεί, το «Sully» δεν έχει γραμμάριο λίπους, ο Ίστγουντ, όπως και ο ήρωάς του, «απλώς κάνει τη δουλειά του». Και η «δουλειά» του εδώ οδηγεί αφενός στην αποθέωση του ανθρώπινου παράγοντα, ο οποίος μέσα σε ένα τεχνολογικά πλουραλιστικό και τεχνοκρατικά ψυχαναγκαστικό περιβάλλον συχνά φαντάζει αμελητέος, και αφετέρου στην ανάδειξη μιας συλλογικής μορφής ηρωισμού στην παράδοση των κλασικών αμερικανικών δημιουργιών.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2018
    The 15.17 to Paris
    Στα 88 του χρόνια(!) ο Ίστγουντ αποφασίζει να πειραματιστεί σαν εικοσάρης, προσλαμβάνει τους αληθινούς πρωταγωνιστές της ιστορίας που αφηγείται και επιχειρεί κάτι που μοιάζει εγγύτερο στο λεγόμενο σινεμά βεριτέ. Έτσι, σε μεγάλο μέρος της ταινίας στήνει μια σειρά από βινιέτες, όπου παρακολουθεί τους πρωταγωνιστές του με την κάμερα ανά χείρας σε φυσικούς χώρους ανάμεσα σε περαστικούς, παραμερίζει το σενάριο και τους αφήνει να αυτοσχεδιάσουν, προσδοκώντας να απαθανατίσει μια στιγμή αλήθειας. Γεννιέται έτσι ένα φιλμικό αξιοπερίεργο, κινούμενο μεταξύ μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης, τόσο ενδιαφέρον ώστε να σε κάνει να στενοχωριέσαι που δεν έστησε όλη την ταινία έτσι.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2018
    The Mule
    Αν με το «Gran Torino» ο κινηματογραφικός Ίστγουντ κλείνει τους λογαριασμούς του, με το «Βαποράκι» μοιάζει να θέλει να κλείσει τους λογαριασμούς του και ο άνθρωπος Ίστγουντ. Ο οποίος εδώ δεν έχει τίποτα μυθικό ή ηρωικό πάνω του ‒ σε σημεία νιώθεις ακόμα και οίκτο γι’ αυτόν. Ως θέαμα είναι ελαφρύτερο απ’ ό,τι θα περίμενες, αλλά διόλου αβαρές. Κάποιοι παλιοί συνεργάτες του επιστρέφουν, ανάμεσά τους και η πραγματική του κόρη, και ο ίδιος εξομολογείται τα σφάλματά του και αποδέχεται την ευθύνη τους.
  • Ο Κλιντ Ίστγουντ έγινε 90 χρονών – γράφουμε για όλες τις ταινίες του
    2019
    Richard Jewell
    Σε αυτό το σερί αληθινών ιστοριών της ύστερης περιόδου του, ο Ίστγουντ αφηγείται σε απόσταση, μα πάντοτε από δίπλα, ιστορίες ηρώων που τίποτα ηρωικό δεν φέρουν πάνω τους, μόνο έτυχε να βρίσκονται στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή, διατήρησαν στο μέτρο του ανθρωπίνως δυνατού την ψυχραιμία τους και έπραξαν το χρέος τους. Πιο σωστά, εκείνο που λογάριασαν ως τέτοιο. Εδώ προσθέτει και ένα κατηγορώ απέναντι στον (φρικτό) επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων των ΜΜΕ και βρίσκει στον Πολ Γουόλτερ Χάουζερ πρωταγωνιστή προσηλωμένο, μηδενικής ματαιοδοξίας και απέριττης εκφραστικότητας. Δηλαδή πρωταγωνιστή που κάνει κι εκείνος «το χρέος του».
 

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ