Μέσα σε μια εβδομάδα, οι πιο σημαντικές εκκρεμότητες στην πρώτη γραμμή της μόδας τακτοποιήθηκαν, θα λέγαμε, ιδανικά. Ο Pierpaolo Piccioli, άστεγος δημιουργικά από το 2024 που είχε αποχαιρετήσει τον Valentino, αναλαμβάνει τον οίκο Balenciaga, και η Maria Grazia Chiuri, μετά από πολύμηνο «άδειασμα» από την ηγεσία της LVMH, αποχωρεί από τον οίκο Dior, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για τον Jonathan Anderson.
Φαντάζει καρμική συγκυρία για τους δυο Ιταλούς σχεδιαστές αυτή η ταυτόχρονη καμπή στην καριέρα τους. Οι δυο τους γνωρίζονται από το 1989 – συνυπήρξαν δημιουργικά αρχικά στον οίκο Fendi, ως υπεύθυνοι αξεσουάρ, και αργότερα ως μέλη της σχεδιαστικής ομάδας του Valentino (από το 1999), προτού τοποθετηθούν ως ντουέτο στην καλλιτεχνική διεύθυνση του οίκου (2008). «Τα σόου υψηλής ραπτικής τους ήταν τόσο υπέροχα όσο έξυπνα ήταν τα μεταλλικά καρφιά στα παπούτσια τους», έγραφε η «Vogue». «Διατηρούμε τη γλώσσα (του Valentino), αλλάζουμε, όμως, την προσέγγιση», δήλωναν οι ίδιοι.
O επαγγελματικός τους χωρισμός, οκτώ χρόνια αργότερα, οδηγεί τη Maria Grazia στον οίκο Dior να υπερασπίζεται μια μαχητική θηλυκότητα και να αναζητά την έμπνευση στις κουλτούρες του κόσμου, και τον Pierpaolo σε σόλο καριέρα στον Valentino να προβάλλει δικαιωματικά ως ο μετρ της νέας μεγαλοπρέπειας – φωτεινής, νεανικής και εύθυμης. Η πρώτη του συλλογή, τον Οκτώβριο του 2016, «έφερε στο φως τον αχαλίνωτο ρομαντισμό και τη φαντασία του προσωπικού του οράματος», παρατήρησε τότε ο Hamish Bowles.
Οι δυο τους γνωρίζονται από το 1989 – συνυπήρξαν δημιουργικά αρχικά στον οίκο Fendi, ως υπεύθυνοι αξεσουάρ, και αργότερα ως μέλη της σχεδιαστικής ομάδας του Valentino (από το 1999), προτού τοποθετηθούν ως ντουέτο στην καλλιτεχνική διεύθυνση του οίκου (2008).
Καθώς οι δρόμοι τους διασταυρώνονται ξανά –με την Chiuri να επιστρέφει στη Ρώμη μετά το κύκνειο άσμα της στoν Dior (ως πατρόνα της τέχνης και, πιθανότατα, σε ένα νέο πόστο στον οίκο Fendi) και τον Piccioli να την εγκαταλείπει για να εγκατασταθεί στο Παρίσι– ας δούμε μαζί την παρακαταθήκη τους.
Pierpaolo Piccioli
H άφιξη του 57χρονου σχεδιαστή από τη Ρώμη στον Balenciaga, τον οίκο που επί μια δεκαετία μετατράπηκε στα χέρια του Demna (Gvasalia) σε ένα φωτόσπαθο που κατακεραύνωνε τη μόδα με προκλήσεις, τάσεις και κοινωνικά «κατηγορώ», σηματοδοτεί την πρόθεση του ομίλου Kering να επανασυστήσει το brand ως έναν τόπο επιθυμιών και ομορφιάς με το χάρισμα ενός σχεδιαστή που λατρεύεται από κοινό και βιομηχανία.
Αντιπαρατάσσοντας μια υπέροχη ουτοπία στη σκοτεινή αντάρα του Demna, ο Piccioli είναι ένας από τους τελευταίους μεγάλους ρομαντικούς της μόδας, που συμφιλίωσε τη μεγαλοστομία της υψηλής ραπτικής με την απαίτηση για απλότητα της εποχής και που, όπως συχνά δηλώνει, φιλοδοξεί να αλλάξει την ίδια την εικόνα της βιομηχανίας.
«Βρισκόμαστε σε μια νέα στιγμή της μόδας. Παλιά είχαμε τους θεμελιωτές. Μετά, τη φάση του καλλιτεχνικού διευθυντή. Η τρίτη φάση τώρα είναι η ανθρώπινη», δήλωσε αυτές τις μέρες, θεωρώντας πως δική του αποστολή είναι να αλλάξει τους κανόνες από τα μέσα, προτείνοντας ένα νέο «καλούπι» καλλιτεχνικού διευθυντή που θα παραδίδει τη σκυτάλη, χωρίς να κάνει restart μηδενίζοντας το έργο των προκατόχων του, στο πρότυπο που λάνσαρε ο Hedi Slimane. Με περισσότερους από 15 οίκους μόδας να αλλάζουν σχεδιαστές μόνο φέτος, και με την Kering σε δεινή θέση, με 12% πτώση στον τζίρο της μέσα στο 2024, η αποστολή αυτή του Piccioli αποκτά σχεδόν ιεραποστολική βαρύτητα.
Από κανέναν δεν διέφυγε ότι στην ανακοίνωση για τη νέα του θέση ο σχεδιαστής ευχαρίστησε από τον Cristóbal Balenciaga και τον Nicolas Ghesquière ως τον περαστικό Alexander Wang και φυσικά τον ίδιο τον Demna, με τον οποίον θα συμπέσουν για έναν μήνα, μέχρι αυτός να δείξει την τελευταία του συλλογή couture για τον Balenciaga, στις 10 Ιουλίου.
Η υψηλή ραπτική είναι ο τόπος στον οποίο ο Piccioli επιστρέφει διαρκώς. Στα χρόνια του στον Valentino, ο Pierpaolo όρισε τη σύγχρονη κλίμακα της couture, ελαφραίνοντας την εξτραβαγκάντζα με απλότητα. Ένωσε το φαντασιακό με το χειροποίητο. Χαιρέτησε στα social με το όνομά τους τις χρυσοχέρες συνεργάτιδές του και φωτογραφήθηκε μαζί τους σε viral στιγμιότυπα.
Τύλιξε μαύρα κορίτσια στα πέπλα της couture στέλνοντας ένα μήνυμα συμπεριληπτικής ομορφιάς. Έφτιαξε με το ινστιτούτο Pantone μια φούξια απόχρωση που πέρασε στην ιστορία με τα αρχικά του (Pink PP). Πειραματίστηκε όσο λίγοι με τους όγκους και τις περίτεχνες κατασκευές. Κι ενώ απογειωνόταν τεχνικά, έριχνε γέφυρες στην Gen Z, ντύνοντας μούσες της, όπως η Zendaya και η Kaia Gerber, ή καλώντας καλλιτέχνες σαν την FKA twigs στα σόου του.
«O Balenciaga υπάρχει ήδη ως μια κοινότητα κι ένα πνεύμα, που θέλω να το αγκαλιάσω, για να γράψω το δικό μου κεφάλαιο στην ίδια ιστορία», είπε στη Nicole Phelps του «Vogue Runway».
Διόλου τυχαία, όπως ο ίδιος επισήμανε στους δημοσιογράφους, η πρώτη του ανάρτηση στο Instagram, τον Μάιο του 2018, ήταν ένα μουσειακό νυφικό Balenciaga του 1967 (αξεπέραστο σε σύλληψη, φόρμα και εκτέλεση) από την έκθεση του Met «Heavenly Bodies: Fashion and the Catholic Imagination». «Η απλότητα είναι η λύση του περίπλοκου», η περίφημη ρήση του Brancusi ως λεζάντα, τα έλεγε όλα για τον δημιουργό Piccioli, στον οποίο σήμερα συμβαίνει ό,τι ευχήθηκε: θα αναμετρηθεί με τα ανέγγιχτα, σχεδόν, αρχεία του Cristóbal Balenciaga, για να παρουσιάσει την πρώτη του συλλογή τον Οκτώβριο στο Παρίσι, στις επιδείξεις για την άνοιξη του 2026.
Μια άνοιξη που όλοι περιμένουμε, αφού έρχεται με μια παρέλαση παρθενικών συλλογών από σχεδιαστές σε νέα πόστα. Ο Matthieu Blazy στη Chanel, o Dunan Lantink στον Jean Paul Gaultier και, φυσικά, ο Demna για την Gucci.
Maria Grazia Chiuri
Κανείς δεν εξεπλάγη με τη λήξη της θητείας της Maria Grazia Chiuri στoν Dior. Οι φήμες, μήνες τώρα, ήταν τόσο αληθινές που έκαναν την ανακοίνωση σχεδόν αδιάφορη. Η επίσημη αυλαία έπεσε με την ολοκλήρωση μιας cruise επίδειξής της στη Ρώμη.
Κάτω από ψιλόβροχο και ομίχλη, στους κήπους της βίλας Albani Torlonia, ο χορός των καλεσμένων (λευκοντυμένες οι γυναίκες, στα μαύρα οι άντρες, όπως τους ζήτησε η σχεδιάστρια) μπλέχτηκε με μια απόκοσμη παράταξη ρούχων από δαντέλα, μετάξι και βελούδο στους τόνους της κρέμας, με αναφορές σε διαφορετικές ιστορικές εποχές.
Μια «όμορφη σύγχυση», είπε η ίδια (παραπέμποντας στον τίτλο που είχε αρχικά προταθεί για το «8 ½» του Φελίνι) στο φινάλε της εννιάχρονης παραμονής της στον Dior, μια 20λεπτη παρέλαση εικόνων μόδας με όλες τις επιρροές που τη διαμόρφωσαν, εκεί όπου όλα ξεκίνησαν, στην πόλη της, τη Ρώμη.
Μια σύγχυση που δεν θα την ονομάζαμε θριαμβευτική αποχώρηση, παρότι μια τέτοια θα άρμοζε στην πρώτη γυναίκα που ηγήθηκε του Dior στα 90 χρόνια της ιστορίας του. Η ασάφεια που περιέβαλλε την τύχη της Chiuri για πολύ μεγάλο διάστημα μεταφέρθηκε σε ένα σόου που θύμιζε μια λυρική ελεγεία, όταν η περίσταση καλούσε για μια πιο ηχηρή δήλωση.
Εχθροί και φίλοι της έσπευσαν αυτές τις μέρες να συμφωνήσουν πως η Maria Grazia (αγύριστο κεφάλι και υπολογίστρια για τους μεν, δυναμική και οραματίστρια για τους δε) υπήρξε μια καλλιτεχνική διευθύντρια που εργάστηκε για έναν όψιμο φεμινισμό χωρίς να φοβηθεί τα κλισέ (τo T-Shirt «We Should All Be Feminists» και τα γκρο kitten heels της έγιναν σήμα κατατεθέν του οίκου) και στήριξε μέσα από τις συνεργασίες της γυναίκες καλλιτέχνιδες και χειρώνακτες. Κι όλα αυτά οδηγώντας τους τζίρους του οίκου στα 9,5 δισ. δολάρια (το 2023).
«Ήξερα τι έκανα», δήλωσε η ίδια στο ντοκιμαντέρ «Her Dior» του Loïc Prigent. «Έγραψε ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία του Christian Dior», συμπλήρωσε η Delphine Arnault.
Αυτό το κεφάλαιο περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, και το ξήλωμα της τυπικής σιλουέτας του οίκου, του New Look, της φιγούρας-κλεψύδρας, όπου τα ρούχα ράβονται με πένσες και κορσέδες πάνω στο γυναικείο σώμα. Το δήλωσε εξαρχής στη διοίκηση της LVMH ότι αυτή η κομψευόμενη, παλιάς κοπής γυναίκα δεν της ταίριαζε και την πολέμησε μέχρι τέλους. Για την ιστορία να πούμε ότι στην cruise συλλογή της δεν υπήρχε ούτε ένα Bar Jacket Dior, ούτε ίχνος ψηλοτάκουνης γόβας.
Σε αντίθεση με τον παλιό της σύντροφο, τον Piccioli, η Chiuri έβαλε την τεχνική και τη χειροτεχνία πάνω από τη φαντασμαγορία της couture. Στην εποχή της, οι συλλογές Dior έγιναν πιο ευκολοφόρετες (αλλά και πιο κοινότοπες), η πιο ευπώλητη τσάντα του brand, η Lady Dior, φιλοτεχνήθηκε από καλλιτέχνες στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Lady Dior Art και συμπληρώθηκε με την Book Tote και επανεκδόσεις της Saddle Bag, οι επιρροές από τις artisanal παραδόσεις του κόσμου μετέβαλαν από σεζόν σε σεζόν το στίγμα της δουλειάς της, ενώ –σε αντίθεση με την έλλειψη εξάρσεων και αυθεντικών ιδεών στα ρούχα της– οι παραγωγές των επιδείξεών της υπήρξαν μεγαλειώδεις και τολμηρές.
Η απερχόμενη σχεδιάστρια παρουσίασε ήδη, δυο μέρες πριν από την ανακοίνωση της εξόδου της, το νέο επαγγελματικό της πλάνο: η ίδια μαζί με την κόρη της, Rachele Regini, ανακαίνισαν (σε μια αργή διαδικασία πέντε χρόνων) και αναλαμβάνουν τη διαχείριση του Teatro della Cometa στη Ρώμη, μιας ιστορικής αίθουσας πολιτισμού που το 1958 «έτρεχε» η καλλιτέχνις και μαικήνας των τεχνών, Pecci Blunt. Η Chiuri το φαντάζεται σαν ένα φυτώριο όπου γυναικείες φωνές από διαφορετικά καλλιτεχνικά πεδία θα βρίσκουν χώρο να ακουστούν και να ανθίσουν. Η γυναικεία ενδυνάμωση μέσω της τέχνης αυτήν τη φορά.
Υ.Γ.: Για τους λάτρεις της σημειολογίας: Ο Piccioli πήρε τη θέση του Demna στον Balenciaga, o Michele τη θέση του Piccioli στον Valentino και ο Demna τη θέση του Michele στην Gucci: μια πλήρης περιστροφή των τριών σχεδιαστών γύρω από τρεις κορυφαίους οίκους, εκ των οποίων οι δύο (Gucci και Balenciaga) ανήκουν στον όμιλο Kering, ο οποίος το 2023 (επί Piccioli ακόμα) αγόρασε κι ένα 30% των μετοχών του Valentino έναντι 1,7 δισ. από τον επενδυτικό όμιλο Mayhoola του Κατάρ. Βάσει της συμφωνίας, η Kering διατηρεί το δικαίωμα να εξαγοράσει και το υπόλοιπο ποσοστό του Valentino μέχρι το 2028.
