Η Ελένη Γαρυφαλάκη είναι Σύμβουλος Αγωγής & Εκπαίδευσης και δημιουργός του Χώρου Πολλαπλής Νοημοσύνης "Καλός Αγωγός" στο Ηράκλειο Κρήτης. Πρόσφατα κυκλοφόρησε αυτό το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο απ' τις εκδόσεις Διόπτρα.
Όταν της ζήτησα να μου μιλήσει λίγο σχετικά με το βιβλίο της, είχε μια πολύ καλύτερη (και ενδεικτική της δημιουργικότητάς της) ιδέα.
Έγραψε το παρακάτω κείμενο.
Η Πολλαπλή Νοημοσύνη του αναγνώστη του Lifo.gr
Έχουμε καταλήξει να σκεφτόμαστε για τη νοημοσύνη με όρους λογικής ανάλυσης. Κι όμως, η νοημοσύνη σχετίζεται με πολύ περισσότερα πράγματα απ' όσα θα μπορούσαν να αξιολογηθούν ποτέ με ένα τεστ IQ. Κανείς μας δεν είναι ένα απλό διανοητικό σκορ σε μια γραμμική κλίμακα. Δύο άνθρωποι με τα ίδια αποτελέσματα σε ένα τεστ IQ δε θα κάνουν ή δε θα πετύχουν τα ίδια πράγματα στη ζωή τους.
Η νοημοσύνη κάθε ανθρώπου είναι τόσο μοναδική όσο και ένα δακτυλικό αποτύπωμα.
Σκεφτόμαστε με ήχους, με χρώματα, με λέξεις, με κίνηση, με αριθμούς, με ενσυναίσθηση.
Σκεφτόμαστε συνθετικά. Σκεφτόμαστε δημιουργικά.
Η θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης του Howard Gardner προτείνει αυτό ακριβώς, ότι η νοημοσύνη δεν είναι μία μοναδική και ενιαία οντότητα, αλλά αποτελείται από ξεχωριστές, διακριτές και ανεξάρτητες μονάδες, οι οποίες είναι:
- Γλωσσική Νοημοσύνη:
Είναι σχετική με τις λέξεις, τη γλώσσα και το πώς συνδυάζονται οι προτάσεις μεταξύ τους για να εκφράσουν ιδέες με τρόπο λεκτικό. Όσοι έχουν ανεπτυγμένη γλωσσική νοημοσύνη είναι ευαίσθητοι στη σημασία των λέξεων και στο πώς ακούγονται.
Αν έχεις καλή γλωσσική νοημοσύνη, για παράδειγμα, σίγουρα έχεις απολαύσει άρθρα, όπως το "Ποίημα της Κυριακής" ή το"Μόνο εγώ το βρήκα αριστούργημα;". - Λογικομαθηματική Νοημοσύνη:
Αφορά στη σχέση αιτίας και αποτελέσματος, καθώς και στην πρακτική σκέψη. Όσοι έχουν ανεπτυγμένη λογικομαθηματική νοημοσύνη, χρησιμοποιούν δεδομένα και λειτουργούν με δημιουργική λογική.
Αν έχεις καλή λογικομαθηματική νοημοσύνη, για παράδειγμα, σίγουρα σου άρεσαν άρθρα, όπως "Συμβουλές για να γράψουμε ένα σωστό βιογραφικό και tips για αλλαγή καριέρας" ή το "Ποιο είναι το ακριβότερο πράγμα που αγοράσατε φέτος;" για light υπολογισμούς. - Κιναισθητική Νοημοσύνη:
Τα άτομα με ανεπτυγμένη σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη, σκέφτονται μέσω της κίνησης και χρησιμοποιούν το σώμα τους με επιδέξιο και εκφραστικό τρόπο.
Αν έχεις καλή κιναισθητική νοημοσύνη, για παράδειγμα, μάλλον δεν κάθισες να διαβάσεις και πολλά, διότι προτίμησες να κάνεις μια βόλτα, να χορέψεις, να κάνεις καμιά κατασκευή ή να τρέξεις γύρω από το τετράγωνο. Ίσως, όμως, να σ' ενδιαφέρει και ένα άρθρο, όπως το "Διάσημες φωτογραφίες αναπαριστώνται με πλαστελίνη" ή το "8 μικροσκοπικά γλυπτά σκαλισμένα σε μύτες μολυβιών", γιατί σου έδωσαν ιδέες για τις επόμενες κατασκευές σου. - Νατουραλιστική Νοημοσύνη:
Συνδέεται με την ικανότητα αναγνώρισης φυσικών μορφών και την τάση επικοινωνίας με τη φύση και τα ζώα. Τα άτομα με ανεπτυγμένη νατουραλιστική νοημοσύνη κατανοούν τα μοτίβα της ζωής και τις φυσικές δυνάμεις.
Αν έχεις καλή νατουραλιστική νοημοσύνη, για παράδειγμα, θα έκανες κλικ σε άρθρα, όπως το "Κρανίο 1,8 εκατ. ετών αλλάζει τη θεωρία για την ανθρώπινη εξέλιξη" ή το "Τι τρώνε τα μέλη του Salon de Bricolage;". - Χωροταξική Νοημοσύνη:
Σκεφτόμαστε με εικόνες και μπορούμε να σχηματίσουμε νοητικά μοντέλα στο μυαλό μας. Τα άτομα με ανεπτυγμένη χωροταξική νοημοσύνη προσανατολίζονται καλά στο χώρο και λειτουργούν με γραφήματα, 3D μοντέλα και παραστάσεις.
Αν έχεις καλή χωροταξική νοημοσύνη, προτιμάς τα άρθρα που συνοδεύονται από infographs και παραστάσεις, όπως το "Οι τέσσερις πρώτες λέξεις που θα δεις, περιγράφουν το χαρακτήρα σου" ή το "Οι σπάνιες αφίσες των ταινιών του Γκοντάρ". Βέβαια, θα προτιμούσες το Lifo να το είχες και έντυπο μπροστά σου για να σκιτσάρεις ταυτόχρονα με την ανάγνωση των άρθρων! - Μουσική Νοημοσύνη:
Είναι σχετική με ήχους, ρυθμούς και μελωδίες. Η σκέψη περνά μέσα από το φίλτρο της μουσικότητας, γι' αυτό και υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της μουσικής, των συναισθημάτων και της αντίληψης του κόσμου.
Αν έχεις καλή μουσική νοημοσύνη, διάβασες κάποια άρθρα ακούγοντας μουσική ή και διάβασες άρθρα όπως το "Η άλλη πλευρά του hip hop" ή το "Ζεϊμπέκικο της Πόλυς Πάνου" και μετά έψαξες στο YouTube να ακούσεις δείγμα μουσικής. - Διαπροσωπική Νοημοσύνη:
Είναι απαραίτητη στην αλληλεπίδραση με άλλους, στην κατανόηση κοινωνικών καταστάσεων και στην πρόβλεψη κοινωνικών συνεπειών. Συνδέεται με την ικανότητα ενσυναίσθησης και με τη συναισθηματική νοημοσύνη (όπως την όρισε ο Daniel Goleman).
Αν έχεις καλή διαπροσωπική νοημοσύνη, σκάναρες αρκετά άρθρα όπως το "Ένας κεντροαριστερός Τσίπρας" ή το "Atenistas: Αθηναίοι στην πράξη" για να μπορείς να τα συζητήσεις αργότερα με την παρέα σου την ώρα του καφέ ή του φαγητού ή για να συμμετάσχεις κι εσύ σε μια συλλογική δράση. - Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη:
Αναφέρεται στην κατανόηση και τη γνώση του εαυτού μας. Τα άτομα με αναπτυγμένη ενδοπροσωπική νοημοσύνη δουλεύουν πολύ τη βελτίωση της συμπεριφοράς τους και ενδιαφέρονται στο πώς αυτή επιδρά στις σχέσεις με τους άλλους.
Αν έχεις καλή ενδοπροσωπική νοημοσύνη, διάβασες ξανά κάποια άρθρα που σε έβαλαν σε σκέψεις, όπως το "Ένα συνηθισμένο απόγευμα" ή το "Τι είναι το City of Errors" και, πιθανόν, να σε ενέπνευσε κάποιο για δράση.
Το πώς σκεφτόμαστε "προδίδεται" από κάθε επιλογή μας.
Στο βιβλίο μου "Πολλαπλή Νοημοσύνη" μπορείτε να ανακαλύψετε περισσότερα για το πώς σκέφτεστε, εκφράζεστε και αντιδράτε σε ερεθίσματα, αλλά μπορείτε να βρείτε και κρυμμένα σας ταλέντα!
Αυτό που ονομάζει γλωσική, χωροταξική και λογικομαθηματική νοημοσύνη είναι πράγματα που εξετάζονται απο τα περισσότερα επικυρωμένα τεστ νοημοσύνης. Η νατουραλιστική νοημοσύνη δεν είναι παρά επίκτητη γνώση για φυσικά φαινόμενα. Οι συναισθηματική και διαπροσωπική είναι ενδιαφέρουσες και έχει υπάρξει κάποια έρευνα γυρω απο αυτές. Και όσο για την μουσική, αν μπορεί να μου εξηγήσει κάνεις τη σημαίνει το "Η σκέψη περνά μέσα από το φίλτρο της μουσικότητας, γι' αυτό και υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της μουσικής, των συναισθημάτων και της αντίληψης του κόσμου", σίγουρα έχει μεγαλύτερο IQ απο εμένα...
Ας μη μιλήσουμε καλύτερα για το ότι αν έχω λογικομαθηματική νοημοσύνη θα θέλω να διαβάσω άρθρα όπως το "Ποιό είναι το πιό ακριβό πράγμα που αγοράσατε φέτος;". Βοήθεια!
Περιγράφετε με έναν πολύ ωραίο τρόπο τη γενιά ηλεκτρονικών αναγνωστών που έζησαν την εποχή της ανάγνωσης εφημερίδων και τώρα πια ενημερώνονται ηλεκτρονικά. Σας διαβεβαιώ ότι δεν πρέπει καθόλου να αγχώνεστε σε ποιο νοηματικό γκρουπ κατατάσσεστε! Τα συναισθήματα που αναφέρετε προκαλούνται από την ανάγκη κατάκτησης νέων (αναγνωστικων) δεξιοτήτων και πφφφ! ειναι δύσκολο, έτσι; :) Κουράγιο, έχετε την αλληλεγγύη αναγνωστών ίδιας γενιάς! ;)
Για σκεφτείτε το αντίστροφα... Αν η έννοια της νοημοσύνης έχει δημιουργηθεί για να εξυπηρετήσει άλλους σκοπούς;
Για παράδειγμα, τι θα συμβεί αν θεωρήσουμε ότι ελάχιστοι διαθέτουν υψηλό IQ και οι υπόλοιποι ειναι χαζοί; Αχ, έχει ξανασυμβεί αυτό και η ιστορία έχει δείξει το σκληρό της, αλλά δίκαιο πρόσωπο, απέναντί τους. Κι έπειτα, τι σημαίνει "Είμαι πανέξυπνος" αν δεν έχω να μοιραστώ τα ταλέντα μου με τους υπόλοιπους; Γενικά η φύση δεν κάνει διαχωρισμούς και, μάλλον, διαθέτει μια αναμφισβήτητη νοημοσύνη ή, καλύτερα, σοφία την οποία θα χρειαστεί να υπακουσουμε. Ισως, αν κάποια δεδομένα τα ξαναθεσουμε υπό αμφισβήτηση, ειδικά στην εποχή μας, να είμαστε σε θέση να αλλάξουμε μερικά πράγματα προς το καλύτερο. Τι λέτε; Προσφέρει αισιοδοξία μια τέτοια ιδέα;
Γενικά το IQ ακολουθεί μια κανονική κατανομή (normal distribution) μέσα στον πλυθησμό με ελάχιστους να διαθέτουν πολύ ψηλό και πολύ χαμηλο IQ και τους περισσότερους κάπου στη μέση.
Στη φύση υπάρχουν πάρα πολλοί διαχωρισμοί - αν δεν υπήρχαν δεν θα υπήρχε εξέλιξη και αμφιβάλλω άν θα είμασταν εδω για να κάνουμε αυτή τη συζήτηση. Η σοφία της φύσης είναι ότι όσοι οργανισμοί δεν ταιριάζουν στο περιβάλλον τους πεθαίνουν. Προσωπικά προτιμώ την politically correct άποψη των ίσων ευκαιριών.
Δεν ξέρω πως βγάλατε το συμπέρασμα ότι ο Gardner έχει δίκιο, απο το σχόλιό μου. Το ότι δεν θα διάβαζα ποτέ ένα άρθρο για το ποιό είναι το πιο ακριβό πράγμα που αγόρασα (αν και πιθανότατα να έχω ψηλό δείχτη "λογικομαθηματικής νοημοσήνης", κατι που θα μπορούσαμε να ελέγξουμε άν ο Gardner είχε κατασκευάσει και επικυρώσει κάποιο τεστ) είναι θέμα γούστου και όχι νοημοσύνης.
Η έρευνα του Gardner απ'όσο ξέρω έχει να κάνει με το πώς η θεωρία του μπορεί να ενταχθεί στην εκπαιδευση - το πρόβλημα όμως είναι ότι δεν έχει επικυρώσει τη θεωρία του, που θα ήταν το πρώτο λογικό και ηθικό βήμα. Αν έχετε πηγές απο έγκριτες πηγές, παρακαλώ παραθέστε τες.
Νομίζω ότι δεν είστε ξεκάθαρη στο τί εννοείτε με τον όρο νοημοσύνη. Στην ψυχολογική βιβλιογραφία ο όρος νοημοσύνη (IQ, g, Gf, Gc) χρησιμοποιείτε για να περιγράψει κάποιες συγκεκριμένες νοητικές ικανότητες που διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Υπάρχουν τέστ τα οποία στηρίζονται σε πολύ συγκεκριμένες θεωρίες, έχουν μετρηθεί και ναι, είναι έγκυρα στο ότι περιγράφουν με αρκετή πιστότητα κάποιες νοητικές διαφορές μεταξύ ανθρώπων, όπως για παράδειγμα τα τέστ του Weschler. Γιατί διαφωνείτε με την εγκυρότητά τους; Εχουν επίσης πιστότητα στο ότι μπορούν να προβλέψουν αποτελέσματα για ανθρώπους. Για παράδειγμα άνθρωποι με ψηλό δείκτη νοημοσύνης είναι πολύ πιθανό να πάρουν καλό βαθμό στο σχολείο και πανεπιστήμιο και είναι πολύ πιο πιθανό να κάνουν συγκεκριμένες δουλειές. Διαφωνείτε με αυτό; Και άν ναι γιατί; Που είναι η έρευνα που καταρρίπτει αυτά τα αποτελέσματα;
Τις αλήθειες τις βρίσκουμε ψάχνοντας, κάνοντας έρευνα. Δεν υπάρχουν μόνο και μόνο επειδή κάποιος πιστεύει σ'αυτές.
Δύσκολο φανταζομαι να σας απαντήσει από εδώ με βιβλιογραφία, αγοραστε το βιβλίο καλύτερα, κατι που πιθανόν να ευχαριστήσει κ την κα. Γαρυφαλακη και εσας!