Η βασίλισσα των Αφγανών

Η βασίλισσα των Αφγανών Facebook Twitter
Ο Αμανουλλάχ Χαν και η Σοράγια Ταρζί: Το βασιλικό ζεύγος προώθησε δυναμικά μια πολιτική εκδυτικισμού των πολιτικών δομών και της κοινωνικής ζωής των Αφγανών.
2



ΠΡΙΝ ΚΑΜΠΟΣΟ ΚΑΙΡΟ, η δημοσιογράφος Άννα Δαμιανίδη μου ζήτησε να αναλάβω τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε δύο έφηβες αδερφές αφγανικής καταγωγής, τη Ζιλά και την Αζαντέ. Τα μαθήματα των ελληνικών ξεκίνησαν άμεσα και διήρκησαν σχεδόν δέκα μήνες μέχρι που τα δύο κορίτσια εγκατέλειψαν την Ελλάδα για τη Γερμανία.


Αν και Αφγανές, γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο Ιράν. Το σπίτι των γονιών τους στην Καμπούλ βομβαρδίστηκε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, οι παππούδες τους σκοτώθηκαν καθώς τη στιγμή του βομβαρδισμού βρίσκονταν εντός του σπιτιού και οι γονείς τους ψυχικά τραυματισμένοι κατέφυγαν ως πρόσφυγες στο γειτονικό Ιράν. Η Ζιλά και η Αζαντέ γεννήθηκαν στην Τεχεράνη. Αλλά ακόμη και στο Ιράν η ζωή των Αφγανών προσφύγων παραμένει πολύ δύσκολη. Το κράτος δεν τους αναγνωρίζει ως ισότιμους πολίτες και δεν έχουν καμία πρόσβαση στην εκπαίδευση και την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Καταδικασμένοι στο περιθώριο, απασχολούνται ως ανασφάλιστοι σε πρόχειρες δουλειές ή βαριές χειρωνακτικές εργασίες ενώ οι Αφγανές εργάζονται ως καθαρίστριες σε σπίτια Ιρανών ή ως υφάντρες χαλιών. Τα παιδιά τους τα στέλνουν σε ιδιωτικά σχολεία που λειτουργούν υπό καθεστώς παρανομίας ή σε σχολεία που στελεχώνονται από ευαισθητοποιημένους ιρανούς εθελοντές της κοινωνίας των πολιτών.

Η Ζιλά και η Αζαντέ υποστήριζαν πως η μαντήλα πρέπει να είναι απόφαση της ελεύθερης βούλησης των ίδιων των γυναικών και όχι προϊόν επιβολής των αντρών στα γυναικεία κεφάλια.

Όταν έληξε η άδεια παραμονής τους, οι δύο μαθήτριές μου έφυγαν οικογενειακώς για την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας. Τελικός προορισμός τους ήταν η Γερμανία αλλά εγκλωβίστηκαν στην Ελλάδα για περίπου τρία χρόνια.

Στο διάβασμά τους ήταν πάντα πολύ μεθοδικές, επιδείκνυαν μεγάλο ζήλο στη μελέτη των ελληνικών και στα μαθήματα ήταν πάντα επαρκώς προετοιμασμένες. Ξεκινήσαμε από τα βασικά, μελετώντας τα γραμματικά φαινόμενα ενώ διαβάζαμε παραμύθια που είχαν ήρωες σκίουρους και άλλα ζώα του δάσους. Γρήγορα αφήσαμε τα παραμύθια και πιάσαμε τα σχολικά βιβλία, ενώ τα φαρσί ως γλώσσα επικοινωνίας στο μάθημα αντικαταστάθηκαν από τα ελληνικά.

Πολύ συχνά επεκτείναμε τα μονοπάτια γνώσης και σε άλλα γνωστικά πεδία, χωρίς να περιορίζουμε το αντικείμενο αποκλειστικά στην εκμάθηση των ελληνικών. Πάντα πίστευα πως η γνώση έχει οικουμενικό χαρακτήρα και ότι τα στεγανά είναι πολύ σχετικά. Κάπως έτσι, οι Aφγανές μαθήτριές μου έμαθαν από τον ελληνοϊρανό δάσκαλο των ελληνικών, ένα μέρος της ιστορίας της πατρίδας τους και της ευρύτερης Ανατολής. Δεν ήξεραν ότι το όνομα της μητέρας τους Χομά ανήκε στον μυθικό γρύπα των Αχαιμενιδών, η μορφή του οποίου κοσμεί τα κιονόκρανα των ανακτόρων της Περσέπολης.


Στα μαθήματα ερχόντουσαν πάντα με μαντήλα στο κεφάλι, βαμμένα νύχια και νεανικό ντύσιμο. Μόνο μια φορά τις είδα ολόμαυρα ντυμένες, μια Παρασκευή που μετά το διάβασμα θα πήγαιναν σε ένα αυτοσχέδιο τέμενος για να τιμήσουν τον Ιμάμη Χουσεΐν που μαρτύρησε στη μάχη της Καρμπάλα. Ήταν η γνωστή θρησκευτική εορτή της Ασούρα των σιιτών μουσουλμάνων.

Δεν τις αντίκρισα ποτέ ακάλυπτες αλλά πολλές φορές στο μάθημα, συζητούσαμε για το Ισλάμ και τη θέση της γυναίκας στις σύγχρονες μουσουλμανικές κοινωνίες. Η Ζιλά και η Αζαντέ υποστήριζαν πως η μαντήλα πρέπει να είναι απόφαση της ελεύθερης βούλησης των ίδιων των γυναικών και όχι προϊόν επιβολής των αντρών στα γυναικεία κεφάλια. Επομένως αναγνώριζαν πλήρως τις συνθήκες πλουραλισμού όπου κάποιες γυναίκες μπορούσαν να φοράνε μαντήλα και άλλες όχι. Συγχρόνως, αηδίαζαν με την πρακτική της πολυγαμίας.

Αφότου έφτασαν στη Γερμανία μου έστειλαν μια φωτογραφία που είχαν τραβήξει στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, λίγο πριν την αναχώρησή τους. Στην κάμερα, αποχαιρετούν την Ελλάδα αλλά πλέον έχουν αφαιρέσει τη μαντήλα. Όπως μου εξήγησαν, φορούσαν τη μαντήλα από φόβο μήπως στιγματιστούν από κύκλους της αφγανικής κοινότητας στην Αθήνα και από την οποία κοινότητα βρίσκονταν άμεσα εξαρτώμενες για την επιβίωσή τους. Αντιθέτως, στη Γερμανία οι Αφγανοί διατηρούν πολυπληθείς κοινότητες που έχουν μακροβιότερη παρουσία και απαρτίζονται από ετερόκλητες ταυτότητες Αφγανών, ώστε αναπόφευκτα η συμβίωση να κυλάει ομαλότερα.

Σε ένα από τα μαθήματα μιλήσαμε για τη Σοράγια Ταρζί (1899-1968), βασίλισσα του Αφγανιστάν και μια από τις πρώτες φεμινιστικές φυσιογνωμίες στον ισλαμικό κόσμο. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Δαμασκό της Συρίας, όπου και έλαβε μόρφωση σύμφωνη με τις δυτικές αξίες και πρότυπα. Οι γονείς της ήταν εξόριστοι λόγω πολιτικών διαφορών με τον τότε ηγεμόνα του Αφγανιστάν, Χαμπιμπουλλάχ Χαν. Ο πατέρας της Μαχμούντ Ταρζί ήταν ποιητής και οπαδός του κοινωνικού φιλελευθερισμού, υποστηρίζοντας την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων και την άσκηση πολιτικής στα πλαίσια ενός εκκοσμικευμένου πολιτεύματος.

H Σοράγια εκτός από Βασίλισσα διορίστηκε και Υπουργός Παιδείας εστιάζοντας στην κατάργηση της πολυγαμίας, του υποχρεωτικού ισλαμικού πέπλου και την πάταξη του αναλφαβητισμού των γυναικών.


Το 1919, ο Χαμπιμπουλλάχ Χαν δολοφονείται και στην εξουσία ανήλθε ο μέχρι τότε κυβερνήτης της Καμπούλ και αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων του Αφγανιστάν, Αμανουλλάχ Χαν. Αυτοανακηρύσσεται εμίρης και αργότερα βασιλιάς - Σαχ. Οι φιλελεύθερες ιδέες του Μαχμούντ Ταρζί ασκούν καταλυτική επιρροή στον νέο βασιλιά και τον καλεί να επιστρέψει στο Αφγανιστάν με την οικογένεια του. Προηγουμένως, έχει καταφέρει να συνθηκολογήσει με τους Βρετανούς, να τερματίσει τις πολύχρονες συγκρούσεις ανάμεσα στα βρετανικά και αφγανικά στρατεύματα και να εξασφαλίσει την ανεξαρτησία της χώρας του. Το Αφγανιστάν από γεωπολιτικής απόψεως ανέκαθεν αποτελούσε τον χώρο που συγκρούστηκαν οι επιρροές διαφορετικών αυτοκρατοριών, καθιστώντας το ένα Buffer State, δηλαδή ένα κράτος - μαξιλαράκι που απορροφούσε τους κραδασμούς των μεγάλων δυνάμεων που ήλεγχαν τις γειτονικές χώρες (Βρετανική Αυτοκρατορία στην Ινδία, Κίνα και Ρωσία).

Αφότου, η οικογένεια Ταρζί επέστρεψε στο Αφγανιστάν ο Αμανουλλάχ Χαν γνώρισε τη Σοράγια και παντρεύτηκαν. Το βασιλικό ζεύγος προώθησε δυναμικά μια πολιτική εκδυτικισμού των πολιτικών δομών και της κοινωνικής ζωής των Αφγανών. Συνέταξαν νέο Σύνταγμα αποδίδοντας συνταγματικό χαρακτήρα στη μοναρχία ενώ η ίδια η Σοράγια εκτός από Βασίλισσα διορίστηκε και Υπουργός Παιδείας εστιάζοντας στην κατάργηση της πολυγαμίας, του υποχρεωτικού ισλαμικού πέπλου και την πάταξη του αναλφαβητισμού των γυναικών. Το 1928, η βασίλισσα Σοράγια έστειλε 15 Αφγανές στην Τουρκία για να λάβουν ανώτερη μόρφωση με σκοπό όταν επιστρέψουν στο Αφγανιστάν να στελεχώσουν τον κρατικό μηχανισμό και να αποτελέσουν το νέο πρότυπο μίμησης για τον υπόλοιπο γυναικείο πληθυσμό. Επιπλέον, δεν περιορίστηκε στο να διαδώσει τις ιδέες ισότητας και εκσυγχρονισμού αποκλειστικά στην Καμπούλ και στην Κανταχάρ, τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και σε απομονωμένες αγροτικές περιοχές. Το 1926, στην έβδομη επέτειο Ανεξαρτησίας της χώρας, η ίδια εκφώνησε τον εξής λόγο:


«Ανήκει (η Ανεξαρτησία) σε όλους μας και για αυτό τον λόγο την τιμούμε όλοι μας. Πιστεύετε πως οι ανάγκες του έθνους μας μπορούν να καλυφθούν μονάχα από τους άντρες; Οι γυναίκες πρέπει να συμμετάσχουν εξίσου όπως έπραξαν τα πρώτα χρόνια εμφανίσεως του έθνους μας και του Ισλάμ. Πρέπει να διδαχθούμε από τη δράση τους και να συμβάλλουμε όλοι στην ανάπτυξη του έθνους, κάτι που δεν μπορεί να υλοποιηθεί δίχως τη μη ισότιμη πρόσβαση στη γνώση. Επομένως, πρέπει να επιχειρήσουμε όλοι μας, να αποκτήσουμε όση περισσότερη γνώση είναι δυνατόν, προκειμένου να καλύψουμε τις ανάγκες της κοινωνίας, όπως έπραξαν οι γυναίκες στο πρώιμο Ισλάμ».

Το βασιλικό ζεύγος επισκέφτηκε την Ευρώπη το 1927 ενώ το 1928 το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης αναγνώρισε την προσφορά τους στον εκσυγχρονισμό του Αφγανιστάν, με τιμητική τελετή βράβευσης τους. Ωστόσο, η πολιτική εκσυγχρονισμού προκάλεσε την έντονη δυσφορία του ισλαμικού κλήρου και των φυλάρχων των νοτίων επαρχιών ώστε το 1929 να λάβει χώρα μια γενικευμένη ανταρσία. Προκειμένου να αποφευχθεί ένας εμφύλιος πόλεμος και οι οδυνηρές του συνέπειες, η βασιλική οικογένεια εγκατέλειψε το Αφγανιστάν για τη Ρώμη όπου και έζησε εξόριστη.

Ο Αμανουλλάχ Χαν απεβίωσε το 1960 και η Σοράγια Ταρζί το 1968. Οι σωροί τους μεταφέρθηκαν στο Αφγανιστάν και αναπαύονται στο οικογενειακό μαυσωλείο, στην πόλη Τζαλαλαμπάντ.

Η βασίλισσα των Αφγανών Facebook Twitter
Το μαυσωλείο της βασιλικής οικογένειας στο Τζαλαλαμπάντ.
Αρχείο
2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Διεθνή / Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου μιλά για το διακύβευμα των αμερικανικών εκλογών

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, εξηγεί πώς μια νίκη του Μπάιντεν θα σηματοδοτήσει την αναβίωση της Δύσης ως κεντρικού παράγοντα στη διεθνή πολιτική.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

2 σχόλια
"Σε ένα από τα μαθήματα μιλήσαμε για τη Σοράγια Ταρζί (1899-1968), βασίλισσα του Αφγανιστάν και μια από τις πρώτες φεμινιστικές φυσιογνωμίες στον ισλαμικό κόσμο." Πηγή: www.lifo.grΠροσέξτε τις λέξεις που χρησιμοποιείτε στα άρθρα σας: φεμινιστικές φυσιογνωμίες;;;Οι Women Against Feminism καιροφυλακτούν...