Τίνος είναι οι πυρκαγιές;

Τίνος είναι οι πυρκαγιές; Facebook Twitter
Η διαρκής δοκιμασία σε ακραία φαινόμενα βρίσκει ένα κράτος που δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Όχι όσο θα θέλαμε τουλάχιστον, για να είμαστε ακριβείς. Η οργανωμένη πολιτεία δείχνει πως δεν μπορεί να υπερασπιστεί τα δάση, τους τόπους και πολλές από τις υποδομές τους... EUROKINISSI
0


Η χώρα αντιμετωπίζει τις φλόγες των πυρκαγιών και μαζί άλλο ένα ανελέητο επεισόδιο στη συρροή των κρίσεων του τελευταίου διαστήματος. Ένα καλοκαίρι που είχε ήδη πάρει ανησυχαστική κλίση με τα κρούσματα και τις μεταλλάξεις του κορωνοιού, γίνεται θέατρο μιας καταστροφής που τη γνωρίζουμε, τη φοβόμαστε και την αναμένουμε κάθε χρόνο και παρόλα αυτά δεν παύει να μας ξαφνιάζει το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει. «Καίγονται τα θεμέλια της ύπαρξής μας», όπως έγραψε η ποιήτρια Μαρία Τοπάλη, κι αυτό δεν είναι ρητορική υπερβολή, γιατί ό,τι συμβαίνει για μέρες με δεκάδες (154 ως χθες) πυρκαγιές φέρνει πιο κοντά μια βαθύτερη ερήμωση.
 

Η διαρκής δοκιμασία σε ακραία φαινόμενα βρίσκει ένα κράτος που δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Όχι όσο θα θέλαμε τουλάχιστον, για να είμαστε ακριβείς. Η οργανωμένη πολιτεία δείχνει πως δεν μπορεί να υπερασπιστεί τα δάση, τους τόπους και πολλές από τις υποδομές τους. Τα συστήματα συντονισμού, οι πόροι, οι σχέσεις μεταξύ τοπικών διοικήσεων και κεντρικού κράτους, δείχνουν τα όριά τους. Συγχρόνως όμως η γιγαντιαία καταστροφή δεν γίνεται απώλεια ανθρώπινων ζωών. Οι άνθρωποι προστατεύτηκαν αλλά πολλά απ’ όσα συγκροτούν την ζωή με την πλήρη σημασία του όρου χάνονται.

Ο χάρτης των πυρκαγιών απλώνεται από την Πορτογαλία ως την Τουρκία. Τούτο όμως δεν δικαιολογεί το να μην υπάρχουν αεροπλάνα για ώρες στη Βόρειο Εύβοια ή να μην έχουν φτιαχτεί πραγματικές αντιπυρικές ζώνες σε σημαντικά περάσματα της βορειοανατολικής Αττικής. Η ζοφερή γενική εικόνα σε πολλές περιοχές της γειτονιάς μας δεν αθωώνει κανέναν πολιτικά για αποφάσεις που δεν πάρθηκαν ή για λύσεις που δεν προχώρησαν.

Με μια έννοια, όσες πρόοδοι και εξαιρετικοί εκσυγχρονισμοί και αν έχουν συμβεί (με το σύστημα 112, την ενημέρωση των πολιτών για τις εκκενώσεις) η αλήθεια είναι ότι όλα σχεδόν τα κράτη και το δικό μας μαζί είναι failed state απέναντι στην κλιματική κρίση και στα επιμέρους φαινόμενά της. Στη δική μας περίπτωση χιλιάδες μελέτες και προτάσεις για τη διαχείριση των δασών, του νερού ή των απορριμμάτων που με τα γυαλιά, τα οικιακά γκαζάκια ή άλλα εύφλεκτα υλικά βρίσκονται πεταμένα παντού, παραμένουν πάντα στο στάδιο των εντυπωσιακών παρουσιάσεων σε ημερίδες και ενημερώσεις. Κουρασμένα τοπικά συστήματα εξουσίας αλλά και οι διαφορετικές προτεραιότητες των κυβερνήσεων μέσα στις άλλες κρίσεις (οικονομική, υγειονομική) έχουν παίξει το ρόλο τους.

Για την αξιωματική αντιπολίτευση φυσικά και τον κόσμο της, ιδίως για ένα σκληρό κομμάτι followers στα σόσιαλ μήντια, όλες οι καταστροφές, από τον  covid μέχρι τη συρροή μεγάλων πυρκαγιών είναι κρίματα της δεξιάς που κυβερνά και του ίδιου του Πρωθυπουργού. Συχνά μάλιστα υπονοείται πως αποτελούν και σχέδια ή βουλήσεις της κυβέρνησης ώστε να ηγεμονεύει στον πληθυσμό μέσω των φόβων, της ανασφάλειας και της επίκλησης της έκτακτης ανάγκης.

Ποια κυβέρνηση θέλει όμως να κινείται στην κόψη του ξυραφιού, συναντώντας την βέβαιη δυσαρέσκεια και στον θυμό των πολιτών; Αυτός που απλώς απολαμβάνει τα παθήματα του άλλου θεωρώντας ακόμα και τις φωτιές σαν πολιτική ευκαιρία, δεν μπορεί να ιεραρχήσει τα προβλήματα ούτε να προτείνει σοβαρά πράγματα. Το μόνο που τον καίει είναι ένα άσβεστο πολιτικό μίσος και από αυτό δεν μπορεί να προκύψει καμιά εναλλακτική ανασυγκρότησης και επούλωσης των πληγών.

Αυτό που συμβαίνει γύρω μας δεν είναι συγκυριακό και εποχιακό, οι «παραδοσιακές» φωτιές του ελληνικού καλοκαιριού. Συνδέεται με το μεγάλο κάδρο της ακραίας κλιματικής κατάστασης στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη του κόσμου. Ο χάρτης των πυρκαγιών απλώνεται από την Πορτογαλία ως την Τουρκία. Τούτο όμως δεν δικαιολογεί το να μην υπάρχουν αεροπλάνα για ώρες στη Βόρειο Εύβοια ή να μην έχουν φτιαχτεί πραγματικές αντιπυρικές ζώνες σε σημαντικά περάσματα της βορειοανατολικής Αττικής. Η ζοφερή γενική εικόνα σε πολλές περιοχές της γειτονιάς μας δεν αθωώνει κανέναν πολιτικά για αποφάσεις που δεν πάρθηκαν ή για λύσεις που δεν προχώρησαν.

Η τηλεόραση δείχνει πλάνα από τις φωτιές στη Νεμούτα, στις Ροβιές, στους Θρακομακεδόνες. Ο φακός δεν μπορεί να εισχωρήσει στο βαθύ δάσος, να αποκαλύψει την ερήμωση που συντελείται αθέατη, μακριά από τις κατοικίες και τις εργασίες των ανθρώπων. Δεν μπορεί να φτάσει ως τον μαζικό θάνατο άγριων ζώων, και ας είναι η πρώτη φορά που έγιναν τεράστιες προσπάθειες από πολίτες, οργανώσεις και ένα μέρος του κράτους για τη διάσωση πολλών ζώων.

Το ότι οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν αβοήθητοι είναι μια πολύ μεγάλη υπόθεση, κάτι που κανένας δεν μπορεί να το υποτιμήσει αν δεν θέλει να γελοιοποιηθεί. Όμως οι άνθρωποι δεν είναι γυμνοί από προϋποθέσεις γιατί δεν ξαναφτιάχνονται όλα με ευκολία. Οι ‘κάτοικοι’ είναι και οι τόποι τους, οι αναφορές τους, οι χώροι όπου αναπνέουν και κινούνται, οι διαδρομές που έκαναν για να επιστρέψουν σπίτι. Πρέπει η πολιτική συλλογικότητα – όχι απλώς η κυβέρνηση αλλά και όλοι οι θεσμοί που διοικούν και χειρίζονται πόρους– να μεριμνά για αυτή τη συνολική ζωή που ερημώνει, ακόμα κι αν διασώζεται η ζωή των κατοίκων; Ναι. Και παρά τα όσα έχουν γίνει, υπάρχει η αίσθηση ότι σημαντικά αγαθά της ζωής μας παραμένουν απροστάτευτα και ευάλωτα, ανάμεσα στη δική μας αδιαφορία και στις διαφορετικές προτεραιότητες της κρατικής μηχανής και των άλλων μηχανισμών.

Το ότι οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν αβοήθητοι είναι μια πολύ μεγάλη υπόθεση, κάτι που κανένας δεν μπορεί να το υποτιμήσει αν δεν θέλει να γελοιοποιηθεί. Όμως οι άνθρωποι δεν είναι γυμνοί από προϋποθέσεις γιατί δεν ξαναφτιάχνονται όλα με ευκολία. Οι ‘κάτοικοι’ είναι και οι τόποι τους, οι αναφορές τους, οι χώροι όπου αναπνέουν και κινούνται.

Όταν θα έχουμε συστήματα εξουσίας ικανά να αναγνωρίσουν την σημασία όλων αυτών, με συνέπεια και όχι για συγκυριακούς λόγους, όταν θα συντονιστούμε στην προστασία της ζωής αλλά και των όρων που την κάνουν αξιοβίωτη, τότε θα μπορούμε να απαντάμε καλύτερα και στην βία των αιφνιδιαστικών γεγονότων και των έκτακτων καταστροφών. Δεν θα τα αποφεύγαμε γιατί η κλίμακα των κινδύνων είναι τεράστια και πάντα υπάρχουν και οι εμπρηστές, παρά το ότι η έκταση που παίρνει η καταστροφή δεν θα υπήρχε χωρίς τον καύσωνα και τη ξηρασία όσοι σκοτεινοί εμπρηστές και αν υπήρχαν. Θα είχαμε όμως καλύτερους τρόπους να αμυνθούμε προληπτικά.

Απέχουμε πολύ από αυτό. Ο πόνος αυτών των ημερών είναι πολύ μεγάλος για να μην εγερθεί το ερώτημα ‘γιατί’ και ‘πώς’, για να μην αναζητηθούν συγκεκριμένες ευθύνες. Πολλά από όσα έχουν σωρευτεί όμως και έκαναν τόσο επιθετικές και σαρωτικές τις πυρκαγιές δεν τα δημιούργησε κάποιο επιτελείο εξουσιαστών αλλά και τρόποι ζωής, πρακτικές και συμπεριφορές στο μικροεπίπεδο. Αν σταθεί κανείς  μόνο στο ένα επίπεδο, το κρατικό, κινδυνεύει να γίνει δημαγωγός του τουίττερ, ένας τοξικός εξυπνακισμός που περιμένει το κάζο του εχθρού. Αν πάλι στραφεί σε γενικόλογες κατάρες για το ‘ανθρώπινο είδος’ ή σε σαρωτικές ηθικές κρίσεις για τον πολιτισμό μας και το πως φερόμαστε στη φύση, κινδυνεύει να πέσει σε μια απολίτικη ηθικολογία. Αποφεύγοντας αυτές τις δυο συχνές και μάλλον βολικές στάσεις, μπορούμε να βρούμε συλλογικές απαντήσεις με κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα. Γιατί αν καίγονται τα θεμέλια της ύπαρξής μας, δεν έχουμε άλλη λύση από το να χτίσουμε καινούρια θεμέλια και αυτό το κάνει η πολιτική, η κοινωνική συνεργασία και οι ατομικές ευθύνες από κοινού. Για να σωθούν τελικά και τα υπόλοιπα θεμέλια.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Οπτική Γωνία / Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Πήραν τη θάλασσα στα χέρια τους, πριν να είναι πολύ αργά και την χάσουν. Το «Αμοργόραμα» δεν είναι απλώς μια ιδέα, αλλά στοίχημα ζωής – και πρότυπο για την αλιεία όλης της χώρας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Μετρό-φούρνος: Ως πότε θα λιώνουμε και υπογείως;

Ρεπορτάζ / Μετρό-φούρνος: Ως πότε θα λιώνουμε και υπογείως;

Είκοσι τρένα που εκτελούν δρομολόγια στην μπλε και την κόκκινη γραμμή δεν έχουν κλιματισμό, ενώ το air condition στους παλιούς συρμούς της πράσινης γραμμής θυμίζει λοταρία: ποτέ δεν ξέρεις αν θα πετύχεις δροσιά ή ζέστη.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Dr. Zeina Jallad: «Ονειρεύομαι ένα μέλλον όπου τη ζωή των παιδιών μας δεν θα την ορίζει το γεγονός ότι υποφέρουν αλλά ότι ευημερούν»

Οπτική Γωνία / Zeina Jallad: «Ονειρεύομαι έναν ουρανό χωρίς πυραύλους και drones»

Η διευθύντρια του Κέντρου Μελετών Παλαιστινιακής Γης και καθηγήτρια στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού μιλά στη LiFO για την αποτυχία του διεθνούς δικαίου και το «sumud» ως καθημερινή εξέγερση απέναντι στην εξόντωση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ποιοι θα πληρώσουν τις απάτες του ΟΠΕΚΕΠΕ

Ρεπορτάζ / Ποιοι θα πληρώσουν τις απάτες του ΟΠΕΚΕΠΕ

Η κυβέρνηση ομολόγησε την αποτυχία της στην αντιμετώπιση του πελατειακού κράτους, οι κανονικοί αγρότες όμως, που δεν συμμετείχαν στις απάτες, είναι αυτοί που κυρίως θα πληρώσουν το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
CHECK Κρήτη: καμιά δομή-χιλιάδες πρόσφυγες

Ρεπορτάζ / Κρήτη: Kαμiα δομή - χιλιάδες πρόσφυγες

Αντιμέτωπη με ένα πρωτόγνωρο κύμα μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών βρίσκεται η Κρήτη. Και ενώ η συχνότητα και ο αριθμός των αφίξεων έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου δεν έχει δημιουργήσει καμία οργανωμένη δομή υποδοχής στο νησί για τους ανθρώπους αυτούς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ