Κοινωνική τραγωδία, όχι απλώς κακιά στιγμή

Κοινωνική τραγωδία, όχι απλώς κακιά στιγμή Facebook Twitter
Τόσοι νεκροί, τόσοι ακρωτηριασμένοι δεν μπορεί να θεωρηθούν καρπός μιας κακότυχης, αδέξιας στιγμής, μιας προσωπικής ανικανότητας. Φωτ.: Σωτήρης Δημητρόπουλος/Eurokinissi
0

ΗΤΑΝ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ. Ένα τρομερό δυστύχημα με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, κυρίως νέους και νέες, δεν θα μπορούσε να μείνει ορφανό, απολιτικό συμβάν. Δεν είναι φυσική καταστροφή, είναι ανθρώπινη και κοινωνική τραγωδία. Και επειδή το κακό συνέβη σε ένα τρένο, σε μια σιδηροδρομική γραμμή, το πολιτικό βάρος υπάρχει εξαρχής και κανείς δεν μπορεί να το σβήσει.

Τόσοι νεκροί, τόσοι ακρωτηριασμένοι δεν μπορεί να θεωρηθούν καρπός μιας κακότυχης, αδέξιας στιγμής, μιας προσωπικής ανικανότητας. Αυτοί που έπαιρναν αποφάσεις και χάραζαν πολιτική, υπηρεσιακοί και αξιωματούχοι, ιδιώτες ή όργανα κυβερνητικά, έχουν ευθύνη. Ηθικά ασυγχώρητες είναι οι παραλείψεις τους και μάλλον περισσότερο από τις πράξεις τους. Γιατί το σύστημα των συγκοινωνιών στη χώρα υποφέρει περισσότερο από εκδοχές αμέλειας και αδιαφορίας.

Η λάθος κίνηση ενός ατόμου πρέπει να έχει αντίβαρα, πολλαπλές δικλείδες ασφαλείας, μηχανισμούς που την εξουδετερώνουν ή, έστω, ελαχιστοποιούν τις συνέπειές της.

Μέσα στην αδιαφορία για ολοκληρωμένα και αξιόπιστα συστήματα μεταφορών και συγκοινωνίας μπόρεσαν να φυτρώσουν και τα άνθη της προχειρότητας ή της πελατειακής διευθέτησης, όπως η πρόσληψη ακατάλληλων ανθρώπων και η κωμωδία της εκπαίδευσης.

Τα ανθρώπινα λάθη συνδέονται, λοιπόν, με συγκεκριμένες συνθήκες που τα διευκολύνουν ή τα δυσχεραίνουν. Προφανώς δεν είναι όλα πολιτικά και συστημικά, στις συλλογικές υποδομές όμως τα συστήματα έχουν τεράστια σημασία.

Η λάθος κίνηση ενός ατόμου πρέπει να έχει αντίβαρα, πολλαπλές δικλείδες ασφαλείας, μηχανισμούς που την εξουδετερώνουν ή, έστω, ελαχιστοποιούν τις συνέπειές της. Ακόμα κι όταν ξέρουμε πως πάντα θα υπάρχουν νεκροί και τραυματίες σε ατυχήματα – δεν έχει γεννηθεί ακόμα το τέλειο σύστημα αποτροπής του κακού στον κόσμο. Σημασία όμως έχει η πιθανότητα και ο έλεγχος των χειρότερων εκδοχών. Το βάρος πέφτει στην οργάνωση που δημιουργεί πιο ανθεκτικά συστήματα και υποδομές.

Κοινωνική τραγωδία, όχι απλώς κακιά στιγμή Facebook Twitter
Συγκέντρωση από τη Συντονιστική Επιτροπή Μαθητών Αθήνας για το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα, στα Προπύλαια, Παρασκευή 3 Μαρτίου 2023. Φωτ.: Κώστας Τζούμας/EUROKINISSI

Ακούστηκε πολύ αυτές τις μέρες η ιδιωτικοποίηση. Είναι αλήθεια πως σε πολλές χώρες –η Βρετανία, πολύ χαρακτηριστική– η ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων και άλλων υποδομών έφερε μεγαλύτερη ανασφάλεια, κινδύνους, συρρίκνωση των υποδομών.

Στη δική μας όμως περίπτωση η περιφρόνηση για τις σημαντικές δημόσιες υποδομές και συγκοινωνίες ριζώνει σε μια άλλου είδους πρωτοκαθεδρία του ιδιωτικού: είμαστε κοινωνία του ιδιωτικού αυτοκινήτου που εξακολουθεί να θεωρεί όλες τις άλλες συγκοινωνίες (πλην του αεροπλάνου) ως υπόθεση για φοιτητές, γέρους και «γυναίκες». Επισήμως δεν λέγεται ποτέ αυτό, αλλά η σχετική αντίληψη είναι ακόμα βαθιά ριζωμένη και ας υπήρξαν ανοίγματα και αλλαγές, ιδίως μετά το 2000 με το μετρό στην Αθήνα.

Πάντως, ο σιδηρόδρομός μας δεν είναι αληθινό δίκτυο αλλά λίγες γραμμές στον χάρτη. Τα τρένα πήγαν κατά καιρούς να γίνουν κάτι σημαντικό στην ελληνική ζωή, διευρύνθηκε το επιβατικό κοινό τους και, αν προχωρούσαν όλοι αυτοί οι εκσυγχρονισμοί που έχουν κοστίσει πολύ από τις αρχές του 2000 και μετά, θα μπορούσε να είχε υπάρξει μια άλλη κατάσταση.

Μετά την πανδημία και τον σχετικό έλεγχο του κόστους της βενζίνης, επιστρέψαμε άρδην στη χώρα του αυτοκινήτου που δεν επείγεται ούτε για τα τρένα ούτε για τα λεωφορεία της. Η οικολογική καινοτομία εμφανίζεται με τη μορφή πανάκριβων ηλεκτρικών οχημάτων μιας ιδιωτικής εταιρείας: κινήσεις που παραπέμπουν στο κατ’ εξαίρεση, στο καρύκευμα, στη φωτογράφιση για περιοδικά ή για μια μικρή μερίδα, σχετικά εύπορων, urban νέων.

Νομίζω ότι πέρα από τις συζητήσεις για τις τεχνικές και οργανωτικές ελλείψεις και έναν κακό σταθμάρχη, αυτό που βάρυνε μέσα στον χρόνο ήταν ότι το κράτος και μεγάλο μέρος των ιδιωτών δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Πολλοί μάλιστα δεν τα ξέρουν και δεν τα χρησιμοποιούν παρά εκτάκτως, αν, ας πούμε, πάθει βλάβη και είναι στο συνεργείο το αυτοκίνητό τους.

Κόσμος των κυβερνητικών και πολιτικών ελίτ γνωρίζει ελάχιστα πράγματα, κι αυτά από σημειώματα συμβούλων ή ίσως από φίλους των παιδιών τους και αναμνήσεις μιας προηγούμενης ζωής τους. Μια αφηρημένη ιδέα ταλαιπωρίας και όχλησης διαδέχεται εκδοχές άνεσης και πολυτέλειας, ανάλογα με το πολιτικό στιγμιότυπο που πρέπει να απαθανατιστεί ή το σχόλιο που θα στραφεί κατά του αντίπαλου κόμματος.

Έτσι, δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητή μια κουλτούρα συλλογικής ασφάλειας και δημόσιας μεταφοράς. Εικόνες με αξιωματούχους σε τρένα και λεωφορεία φέρνουν συνήθως ανασήκωμα των ώμων και κουβέντες για ήθη σκανδιναβικά, ξένα στις δικές μας «νοοτροπίες». Και τώρα ένα φρικτό γεγονός γίνεται έρμαιο της προεκλογικής αντιπαράθεσης και των στρατών της στα social media. Ο πόνος, το πένθος, οι θυμοί γίνονται ένα πράγμα, μια μάζα που εκτινάσσεται στον δημοσιογραφικό αέρα.

Με ανατριχιάζει πάντα το ρητορικό σχήμα που βλέπει την «κρίση» ως «ευκαιρία», την καταστροφή ως ενδεχομένως κάτι «που έχει και τα θετικά του». Οι νέοι που εξαερώθηκαν δεν θα μπορούσαν ποτέ να είναι αφορμή ή αφετηρία για να αλλάξουν κοινωνικές και πολιτικές προτεραιότητες. Δεν πιστεύω στην παιδαγωγική των καταστροφών και στα διδάγματα του ολέθρου. Όλα σε αυτές τις ιστορίες έχουν προσωρινή ισχύ – δυστυχώς και τα συναισθήματα και η έξαρση της συγκίνησης και η αλληλέγγυα γενναιοδωρία κάποιων ηρώων που έσωσαν ζωές. Η Ιστορία είναι τραγική και προχωράει αφού πρώτα αφήσει σωρούς φλυαρίας στους τύμβους των νεκρών της.

Θα μπορούσε όμως να ξεκινήσει επιτέλους μια συζήτηση δεσμευτική, όχι ευχολογίων ή ιδεολογικών ευσεβών πόθων. Για την ανανέωση και την ασφάλεια όλων των κρίσιμων πόρων της συλλογικής μας ζωής: για πολλούς λόγους, ο σιδηρόδρομος είναι ένα από αυτά τα αγαθά που θα έπρεπε να είχαν προτεραιότητα.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το φονικότερο σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρώπης είναι το ελληνικό

Θέματα / Το φονικότερο σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρώπης είναι το ελληνικό

Εδώ και χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση στην Ε.Ε. όσον αφορά τον αριθμό των θανάτων από σιδηροδρομικά ατυχήματα. Παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που προκαλούν οι τρομακτικές ελλείψεις στα συστήματα σηματοδότησης και αυτόματης προστασίας των συρμών, ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει στον ελληνικό σιδηρόδρομο. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Χρήστος Τόλης (Sub.Urban Images)
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας»

Βασιλική Σιούτη / Ο Άγνωστος Στρατιώτης στη μάχη της πολιτικής εικόνας

Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη ρύθμιση για τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη για να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να ενισχύσει την απήχησή της στο συντηρητικό κοινό, παρά τις διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στην κυβερνητική παράταξη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
ΕΠΕΞ Στην εποχή του Οφθαλμού

Ιλεκτρίσιτυ / Στην εποχή του Οφθαλμού

Οι κρίσεις ευνοούν την εξουσία, διατηρώντας ένα επίπεδο φόβου μες στην κοινωνία, νομιμοποιώντας μέτρα που ανακουφίζουν τον φόβο αυξάνοντας τον έλεγχο, και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη διοχέτευση του κεφαλαίου.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Μετά τα ερείπια της Γάζας: ποιος μπορεί να χτίσει ξανά την ελπίδα;;

Οπτική Γωνία / Η Γάζα μετά τον πόλεμο: Υπάρχει ελπίδα;

Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και μέλος του Κέντρου Ερευνών για το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, Μαρία Γαβουνέλη, αναλύει τις προκλήσεις της ανοικοδόμησης, τον ρόλο της Ευρώπης και της Ελλάδας και το αβέβαιο μέλλον μιας λύσης δύο κρατών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Ακροβατώντας / Πόσοι ηλικιωμένοι ζουν μόνοι και κανείς δεν τους αναζητά;

Οι μοναχικοί θάνατοι ηλικιωμένων ανθρώπων είναι ένα φαινόμενο που ολοένα εντείνεται και στη χώρα μας, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ας μπει στον δημόσιο διάλογο, μήπως πειστούν οι αρμόδιοι ότι πρόκειται για ένα σοβαρό θέμα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Ρεπορτάζ / Πελοπόννησος: Σιδηρόδρομος ή ποδηλατόδρομος;

Η προκήρυξη διαγωνισμών για την εκπόνηση μελετών που αφορούν τη χρήση της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου ως ποδηλατοδρόμου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Διατυπώνονται σοβαρές επιφυλάξεις για την οριστική απώλεια μιας εμβληματικής υποδομής με υψηλή ιστορική, τουριστική και συγκοινωνιακή αξία.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οπτική Γωνία / Πολιτική κινητικότητα που δεν αλλάζει τίποτα 

Οι δημοσκοπήσεις αποτυπώνουν ξανά τη φθορά εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, με κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δείχνουν ανήμπορες να ανατρέψουν το κλίμα απαξίωσης, όπως και οι νέοι παίκτες – που είναι παλιοί. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Υγεία / «Ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζ. κάνει επίθεση στη δημόσια υγεία»

Δημήτρης Δασκαλάκης: Ο διακεκριμένος ελληνικής καταγωγής λοιμωξιολόγος, που παραιτήθηκε πρόσφατα από επιτελική θέση  καταγγέλλοντας το υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ για εξωθεσμικές πιέσεις και αντιεπιστημονικές πρακτικές, μιλά για την απόφασή του, τη δημόσια υγεία στην Αμερική, τον Covid, τον HIV αλλά και την αφύπνιση του επικίνδυνου «ιού» του φασισμού.   
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Οπτική Γωνία / Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Το κόστος ζωής, η ανισότητα, η διαφθορά, ο νεποτισμός, η βιαιότητα των δυνάμεων καταστολής: αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τα κινήματα της Γενιάς Ζ και όχι τόσο τα memes ή τα καρτούν.
THE LIFO TEAM
Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Οπτική Γωνία / Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Δεν μιλάμε πια για ειδικούς αναλυτές θεμάτων ασφάλειας, αλλά για έναν νέο τύπο τηλεοπτικού ιεροκήρυκα: ο αστυνομικός που εξηγεί, καθοδηγεί και κρίνει τα πάντα «με τάξη και ασφάλεια».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει από πουθενά, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

Αθλητισμός / Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

H ανερχόμενη αθλήτρια του ελληνικού στίβου έχει μάθει να μην αφήνει το παρελθόν να την κρατά πίσω, τροφοδοτείται από το συναίσθημα, έχει στόχο τους Ολυμπιακούς και ζωγραφίζει παντού, ακόμα και στο δέρμα της.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ