Ο βαθιά απέριττος ποιητής Τζον Άσμπερι που πέθανε χθες ήσυχα σε βαθύ γήρας

Ο βαθιά απέριττος ποιητής Τζον Άσμπερι που πέθανε χθες ήσυχα σε βαθύ γήρας Facebook Twitter
Εν τη ακμή του: στο Water Mill της Νέας Υόρκης το 1964
0

 

Ο βαθιά απέριττος ποιητής Τζον Άσμπερι που πέθανε χθες ήσυχα σε βαθύ γήρας Facebook Twitter
Σε νεαρή ηλικία

 

Μια πινελιά του Πόλοκ, αυτή με το βαθύ κόκκινο που διακλαδώνεται με τα έντονα ξεσπάσματα του άσπρου, θα αρκούσε για να περιγράψει το εξπρεσιονιστικό σύμπαν του Τζον Άσμπερι: ουσιαστικός και έντονος, μοντέρνος και απρόσμενος δεν σταμάτησε ποτέ να γράφει από τα σπλάχνα της πόλης που τον διαμόρφωσε-και δίπλα από τις όμορφες λίμνες που συνόρευαν με το θορυβώδες αστικό τοπίο. Η Νέα Υόρκη, λίγο μετά τον πόλεμο, δεν χώρεσε τυχαία τις ατίθασες πινελιές των εκφραστών της “ουσιαστικής άβαν γκαρντ”, όπως θα έλεγε ο ίδιος ο ποιητής, που συνομιλούσαν υπόγεια και σχεδόν συνωμοτικά ακόμα και μέσα από τις σιωπές-βλέπε την απέραντη, θορυβώδη ένταση που αποπνέουν οι πίνακες του Ρόθκο και οι στίχοι του Άσμπερυ. Ανέκαθεν, άλλωστε, ο τελευταίος υποστήριζε πως θα μπορούσε να είναι ζωγράφος και δεν έπαψε ποτέ να σκέφτεται με τους όρους της εικαστικής δημιουργίας-κάτι που διαπέρασε όλο το έργο του. Όχι τυχαία “η σχολή της Νέας Υόρκης” , στην οποία συμπεριλαμβάνονταν κορυφαίοι εξπρεσιονιστές ζωγράφοι, γέννησε και τον κύκλο των συνθετών και των ποιητών και κοινές απαρχές. Πρόκειται, άλλωστε, για έναν όρο που καθιέρωσε ο εμβληματικός Τζον Μπέρναρντ Μάγιερς, ο οποίος φιλοξένησε πρώτος ποιήματα των Τζον Άσμπερι και Κένεθ Κοκ, οι οποίοι συνδέονταν με βαθιά και πολύχρονη φιλία, στις εκδόσεις της γκαλερί του-Tibor de Nagy Gallery. Δεν επρόκειτο απλώς για φιλολογική περιγραφή αλλά για έναν πετυχημένο χωροχρονικό ευφημισμό που έμελλε να ορίσει τις πιο ρηξικέλευθες μορφές που περιπλανιόνταν στην Μπλίκερ του νεουρκεζικου Σόχο αλλάζοντας τα δεδομένα της σύγχρονης τέχνης για πάντα. Στα ίδια καφέ τα έπιναν ο μινιμαλιστής συνθέτης Τζον Κέιτζ με τον Φρανκ Ο Χαρα, ο Τζέημς Σουίλερ  με τον Κένεθ Κοκ και τον Τζον Άσμπερυ-ουσιαστικά τα πιο διαβόητα μέλη της ποιητικής νεουρκέζικης τετράδας. Ο σπουδαιότερος, πάντως, όλων ήταν ο Άσμπερι ο οποίος έφυγε από τη ζωή ήσυχα και από φυσικά αίτια, όπως ανέφερε ο σύζυγος του Ντέιβιντ Κερμάνι, αφήνοντας πίσω του όχι μόνο επιφανείς ποιητικές συλλογές αλλά και ένα μεγάλο θεωρητικό έργο-με κριτικές λογοτεχνίας και έργων τέχνης το οποίο αναφερόταν ως το κατεξοχήν πάρεργό του. 

 

Ο βαθιά απέριττος ποιητής Τζον Άσμπερι που πέθανε χθες ήσυχα σε βαθύ γήρας Facebook Twitter
Με την Jane Freilicher το 1954 στην Κορνουάλη
Ο βαθιά απέριττος ποιητής Τζον Άσμπερι που πέθανε χθες ήσυχα σε βαθύ γήρας Facebook Twitter
Λαμβάνοντας το μετάλλιο γραμμάτων και τεχνών από τον Ομπάμα για το σύνολο του έργου του.

 
Η «Αυτοπροσωπογραφία σε Κυρτό Κάτοπτρο» που εκδόθηκε το 1975 υπήρξε σύμφωνα με τον Χάρολντ Μπλουμ «η Έρημη Χώρα της μεταμοντέρνας αμερικανικής ποίησης»
 

Ποτέ, όμως, δεν πήρε το Νόμπελ, αν και υποψήφιος τουλάχιστον για τα τελευταία είκοσι χρόνια! Είναι ίσως και η τύχη των σπουδαίων δημιουργών να καταγράφονται στην συλλογή μνήμη και να κερδίζουν “τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών”, παρά τα διάφορα βραβεία, Βέβαια και αυτά δεν έλειψαν από το τεράστιο βεληνεκές των επαίνων που απέσπασε ο Άσμπερι κερδίζοντας ταυτόχρονα με τη σπουδαία του “Αυτοπροσωπογραφία σε Κυρτό Κάτοπτρο”-«την έρημη Χώρα της μεταμοντέρνας αμερικανικής ποίησης», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Χάρολντ Μπλουμ όταν εκδόθηκε το 1975- ταυτόχρονα τρία βραβεία: το Πούλιτζερ, το National Book Award και το National Book Critics Circle Award. Αν ο Αυγουστίνος θεώρησε την ποίηση ως το “κάτοπτρο-speculum του κόσμου”, ο Άσμπερι επέλεξε με τη σειρά του ένα κυρτό κάτοπτρο για να μιλήσει για την παραμορφωμένη εικόνα του κόσμου-μια κοινή θεματική στους ποιητές της Νέας Υόρκης. Το βλέπει κανείς στους στίχους αλλά και στα σημειωματάρια που κρατούσαν εκείνοι επισταμένως ως μέρος ενός αστικού μύθου και μιας αστικής συνθήκης που συμπλέκει το μεταφυσικό με το ελάχιστο και το τυχαίο.  "Δεν μπορώ να ευχαριστηθώ ούτε καν ένα φύλλο χλόης", έγραψε κάποια στιγμή ένας έτερος συνομιλητής του Άσμπερι, ο Φρανκ Ο Χάρα στο ημερολόγιό του, "παρεκτός την ευκολία του μετρό, ή κάποιο κατάστημα δίσκων ή όποιο άλλο σημείο όπου ο κόσμος δεν απαξιώνει ολοκληρωτικά την ζωή". Έξω και μέσα ταυτόχρονα από το τυχαίο, στο οποίο δίνει εξίσου έμφαση με το μεγάλο και το σπουδαίο, βρισκόταν ο Άσμπερι διαρκώς με μια ειρωνική απόσταση που έφερνε την ποίηση του κοντά σε αυτή του Τ.Σ. Ελιοτ, με τον οποίο δεν σταμάτησε ποτέ νοερά να συνομιλεί. Στο “Κάτοπτρο” πάντως τον απασχολεί έντονα το θέμα της δημιουργίας-όχι τόσο με τους όρους της κατασκευής αλλά της εσωτερικής αγωνίας. Αφορμή του ποιήματος είναι το εγχείρημα του Ιταλού αναγεννησιακού ζωγράφου Φραντσέσκο Παρμιτζανίνο και η ανάγκη να αποδοθεί ταυτόχρονα η αξία του διαχρονικού με το πάθος του καινούργιου. Η εμπειρία της σύλληψης του έργου, που ανυψώνει τον δημιουργό πάνω από το όνειρο, ταυτόχρονα τον βασανίζει και τον εμπνέει-ο ”Ο πόνος/Αυτού του εν εγρηγόρσει ονείρου, δεν μπορεί ποτέ να σβήσει/Το σχέδιο ακόμη διαγράφεται στον άνεμο”. 

 

 

Στην Ελλάδα την εκλεκτή “Αυτοπροσωπογραφία σε κυρτό κάτοπτρο” του Άσμπερι την έκανε γνωστή ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός δουλεύοντας πάνω στο ποίημα για χρόνια, μεταφράζοντας το σε διαφορετικές εκδόσεις (πάντα από Νεφέλη) και κάνοντας το ευρέως γνωστό στο ελληνικό κοινό. Στον Άσμπερι άλλωστε ήταν αφιερωμένο και ένα από τα τεύχη της Ποιητικής και όπως σημείωνε ο μεταφραστής του Βλαβιανός στα ελληνικά: "Η ζωή για τον Άσμπερυ είναι κίνηση. Κάθε στιγμή υπάρχει "για πρώτη και τελευταία φορά"· κάθε στιγμή είναι πολύτιμη και φευγαλέα -και κάθε ποίημα είναι μοναδικό, αφού παγιδεύει ένα μοναδικό διάλειμμα της συνείδησης. Ανακουφιστική από τη μια αυτή η στάση, αφού λογαριάζει καθετί που αρθρώνεται ως προνομιούχο· ταυτόχρονα όμως θλιβερή, αφού θεωρεί την τέχνη τόσο ρευστή όσο και τη ζωή." Γι αυτό και ο Άσμπερι επέμενε πως ο πόνος μπορεί να χωρέσει στους γυμνούς στίχους ενός χαικού-στην τέχνη του οποίου εξίσου διακρίθηκε-σε ένα μεγάλο ποίημα ή σε αυτό το ακατάστατο νόημα, πάντοτε δοσμένο “σαν πέτρινο αλώνι” σε όποιον δεν θεωρεί τίποτα δεδομένο και εύκολο. Δεν του άρεσε, άλλωστε, ποτέ η φλυαρία, ούτε ο ανόητος λυρισμός με τον οποίο συγχέουν την ποίηση σήμερα-και επέμενε να γράφει με τους όρους του σπουδαίου και του υψηλού μέχρι τέλους.  

 

0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μαουρίτσιο Πολίνι (1942-2024): Οι μεγάλες ηχογραφήσεις ενός θρυλικού πιανίστα της εποχής μας

Απώλειες / Μαουρίτσιο Πολίνι (1942-2024): Οι μεγάλες ηχογραφήσεις ενός θρυλικού πιανίστα της εποχής μας

Ο Ιταλός πιανίστας που καθόρισε τον μοντερνισμό, με σειρά ηχογραφήσεων έργων των Μπετόβεν και Σοπέν που σήμερα θεωρούνται κλασικές, πέθανε στα 82 του χρόνια.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η μυθιστορηματική ζωή και οι πολιτικές απόψεις της Καλής Καλό θα σε μάθουν πολλά για το σήμερα

Πρόσωπα / Η μυθιστορηματική ζωή και οι πολιτικές απόψεις της Καλής Καλό θα σε μάθουν πολλά για το σήμερα

Η γυναίκα που έζησε την ιστορία του ελληνικού θεάτρου, και πάλεψε για την Αριστερά αφηγείται τη ζωή της στο LIFO.gr σε μια συνέντευξη-ποταμό στον Αντώνη Μποσκοΐτη.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΟΣΚΟΪ́ΤΗΣ
Στη μνήμη του κορυφαίου σύγχρονου θεωρητικού και ιστορικού του σινεμά, Ντέιβιντ Μπόρντγουελ

Daily / Στη μνήμη του κορυφαίου σύγχρονου θεωρητικού και ιστορικού του σινεμά, Ντέιβιντ Μπόρντγουελ

Πέθανε πριν από λίγες μέρες στα 76 του ο επιφανής Αμερικανός πανεπιστημιακός που επί δεκαετίες καθοδηγούσε τους σπουδαστές κινηματογράφου ανά την υφήλιο με τα βιβλία του και με τον ακατάβλητο ενθουσιασμό του για το μέσο.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ηλίας Λογοθέτης: Ένας κάτοικος εντός της γλώσσας του Βιζυηνού

Θέατρο / Ηλίας Λογοθέτης (1939 - 2024): Ένας εργάτης του θεάτρου και του σινεμά που δεν υπήρξε σνομπ

Από τους Πέρσες του Κουν μέχρι το τηλεοπτικό Έτερος Εγώ Νέμεσις, ο Ηλίας Λογοθέτης διέσχισε όλα τα είδη με μπρίο, αξιοπρέπεια και ακατάβλητο ποιητικό οίστρο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Σέιζι Οζάουα, ο μαέστρος που γεφύρωσε την Ανατολική Ασία με τη Δυτική μουσική

Πολιτισμός / Σέιζι Οζάουα, ο μαέστρος που γεφύρωσε την Ανατολική Ασία με τη Δυτική μουσική

Οι νεότεροι μουσικοί έβλεπαν στο πρόσωπό του έναν σημαντικό και επικοινωνιακό καθοδηγητή και οι δεξιοτέχνες της κλασικής μουσικής έναν πνευματώδη μαέστρο με την λιτή έκφραση της Ιαπωνίας.
EΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Cultterra: οι νέοι της Ελευσίνας έχουν πλέον φωνή

LiFO X 2023 ΕΛΕVΣΙΣ / Cultterra: Οι νέοι της Ελευσίνας έχουν πλέον φωνή

Μια ομάδα νέων με όραμα για την Ελευσίνα δημιούργησε έναν νέο χώρο με την υποστήριξη, κατάρτιση και δικτύωση της 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, δίνοντας την ευκαιρία να αναδειχτεί η διαφορετικότητα και στο ταλέντο.
M. HULOT