Οι περισσότεροι άνθρωποι ούτε καν θέλουν να σκέπτονται τον θάνατο. Κάποιοι όμως το κάνουν και μάλιστα σε υπερβολικό βαθμό. Στην περιφέρεια Toraja του Sulawesi, στην ανατολική Ινδονησία περισσότερο από ένα εκατομμύριο άνθρωποι το κάνουν ακολουθώντας μια παράδοση αιώνων. Πρόκειται για μια περιοχή του πλανήτη όπου τα όρια των δύο κόσμων –των νεκρών και των ζωντανών- είναι συγκεχυμένα και οι νεκροί είναι κυριολεκτικά παρόντες στο κόσμο των ζωντανών.
Όταν κάποιος πεθάνει χρειάζεται να περάσουν μήνες, καμιά φορά και χρόνια μέχρι να γίνει η ταφή του. Στο ενδιάμεσο διάστημα οι οικογένειες κρατούν τα νεκρά σώματα στο σπίτι και τα φροντίζουν. Τους φέρνουν φαγητό, ποτά και τσιγάρα δύο φορές την μέρα. Τους πλένουν και αλλάζουν τακτικά τα ρούχα τους. Έχουν ακόμα και ένα δοχείο στη γωνία του δωματίου για τις "ανάγκες" του νεκρού. Οι νεκροί δεν μένουν ποτέ μόνοι τους και το φως μένει πάντα ανοιχτό όταν βραδιάζει. Πρόκειται για πράξη αγάπης ή σεβασμού σε δεισιδαιμονίες του παρελθόντος; Ίσως και τα δύο. Οι οικογένειες ανησυχούν ότι αν δεν περιποιηθούν όπως πρέπει τα νεκρά σώματα, τα πνεύματα των αγαπημένων θα τους δημιουργήσουν προβλήματα. Και όπως ισχυρίζονται κάποιοι ντόπιοι, ο αποχωρισμός γίνεται πολύ πιο εύκολος γιατί έχουν αρκετό χρόνο να θρηνήσουν τους νεκρούς τους.
Πρόκειται για μια περιοχή του πλανήτη όπου τα όρια των δύο κόσμων –των νεκρών και των ζωντανών- είναι συγκεχυμένα και οι νεκροί είναι κυριολεκτικά παρόντες στο κόσμο των ζωντανών.
Κατά τη διάρκεια της ζωής τους οι Τοραζανοί εργάζονται σκληρά για να εξασφαλίσουν αρκετό πλούτο ώστε να έχουν μια ένδοξη αναχώρηση. Οι νεκροί κείτονται στο σπίτι τους μέχρι η οικογένειά τους να είναι έτοιμη να τους αποχαιρετίσει- συναισθηματικά και οικονομικά. Παλαιότερα διατηρούσαν το σώμα τρίβοντάς το με ειδικά φύλλα και βότανα ενώ σήμερα, εγχέουν φορμόλη που αφήνει μια πολύ έντονη και δυσάρεστη μυρωδιά. Το σώμα τελικά θα εγκαταλείψει το σπίτι της οικογένειας κατά τη διάρκεια μιας απίστευτα πλούσιας κηδείας, μετά από μια μεγάλη πομπή γύρω από το χωριό.
Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις των Τοραζανών, οι κηδείες γίνονται όταν η ψυχή φύγει τελικά από τη Γη και ξεκινήσει το μακρύ και σκληρό ταξίδι της προς το Pooya - το τελικό στάδιο της μετά θάνατον ζωής, όπου η ψυχή μετενσαρκώνεται. Τα βουβάλια πιστεύεται ότι είναι οι μεταφορείς της ψυχής στη μετά θάνατον ζωή και γι' αυτό οι οικογένειες θυσιάζουν όσο το δυνατόν περισσότερα για να διευκολύνουν το ταξίδι του αποθανόντα.
Οι Τοραζανοί ξοδεύουν μεγάλο μέρος της ζωής τους γι' αυτά τα τελετουργικά. Μόλις οι οικογένειες έχουν αποταμιεύσει αρκετά, καλούν τους φίλους και συγγενείς από όλο τον κόσμο. Όσο πλουσιότερος ο νεκρός τόσο μεγαλύτερες και πιο περίτεχνες οι τελετές της ταφής του. Μια κηδεία μπορεί να διαρκεί μέρες. Είναι σαν μια πολύχρωμη γιορτή γεμάτη με χορό, αισιόδοξη μουσική, γέλιο και φυσικά αίμα. Εκατοντάδες ζώα θυσιάζονται προς τιμήν του νεκρού, για να γιορτάσουν τη ζωή και την επερχόμενη μετενσάρκωση του.
Οι νεκροί σπανίως θάβονται στο έδαφος. Θάβονται είτε σε οικογενειακούς τάφους είτε τοποθετούνται μέσα ή έξω από σπηλιές όπου οι συγγενείς και οι φίλοι τους φέρνουν πολλά "καλούδια" -συχνά λεφτά και τσιγάρα. Μια παράδοση που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα θέλει τα ομοιώματα των νεκρών να σκαλίζονταν σε ξύλο. Τα γλυπτά αυτά που κοστίζουν περίπου 1.000 δολάρια, είναι γνωστά ως tau tau, φορούν τα ρούχα, τα κοσμήματα, ακόμα και τα μαλλιά του νεκρού και μοιάζουν σαν σιωπηλοί φρουροί που κοιτάζουν πέρα από αυτόν τον κόσμο.
Η σχέση με τους νεκρούς δεν σταματάει με την ταφή. Συνεχίζεται μέσα από ένα άλλο τελετουργικό, το ma'nene (καθαρισμός των σορών). Περίπου κάθε δύο χρόνια οι ζωντανοί ανοίγουν τα φέρετρα των νεκρών συγγενών τους, τους προσφέρουν φαγητό και τσιγάρα, τους καθαρίζουν και τους ντύνουν, πάνε βόλτα μαζί τους γύρω από το χωριό ή ποζάρουν για τις καινούργιες οικογενειακές φωτογραφίες.
Βέβαια σιγά σιγά αυτές οι πρακτικές εξαφανίζονται, καθώς με την πάροδο του χρόνου πάνω από το 80% των Τοραζάνων έχουν απομακρυνθεί από την παλιά ανιμιστική θρησκεία τους (Aluk to dolo) και έχουν ασπαστεί τον Χριστιανισμό. Ωστόσο, στην πραγματικότητα ο Χριστιανισμός και η Aluk to dolo συνυπήρχαν, από τότε που ο χριστιανισμός έγινε γνωστός στην περιοχή αυτή. Ο Andy Tandi Lolo λέει ότι όταν οι Ολλανδοί ιεραπόστολοι έφθασαν για πρώτη φορά, πριν από έναν αιώνα, προσπάθησαν να απαγορεύσουν εντελώς τις θρησκείες του ανιμισμού. Μέχρι τη δεκαετία του 1950, όμως, συνειδητοποίησαν ότι αν ήθελαν οι Τοραζανοί να δεχτούν τη νέα πίστη, θα έπρεπε να δείξουν ευελιξία και να τους επιτρέψουν να συνεχίσουν τα τελετουργικά τους. Στον υπόλοιπο κόσμο, αυτές οι πρακτικές μπορεί να φαίνονται παράξενες. Όλοι οι πολιτισμοί προσπαθούν να σέβονται και να θυμούνται τους νεκρούς τους. Κάποιοι απλώς έχουν μια πολύ ιδιαίτερη προσέγγιση.
σχόλια