Κρόνενμπεργκ και Κάφκα: η μύγα και η κατσαρίδα

«Πρόσφατα ξύπνησα και ξαφνικά ανακάλυψα ότι έχω μεταμορφωθεί σε έναν εβδομηντάχρονο άντρα». Έτσι ξεκινάει την εισαγωγή του ο Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ σε μια νέα μετάφραση της «Μεταμόρφωσης» του Κάφκα από τη Susan Bernofsky.

«Όταν ο Γκρέγκορ Σόμσα ξύπνησε ένα πρωινό από κακό όνειρο, βρέθηκε στο κρεβάτι του μεταμορφωμένος σε γιγαντιαία κατσαρίδα». Έτσι ξεκινάει η «Μεταμόρφωση» του Κάφκα, ενός από τους πιο οικουμενικούς αλλά ταυτόχρονα πιο βαθιά συνδεδεμένους συγγραφείς με τον τόπο που τον ανέθρεψε.

Στην εισαγωγή του ο Κρόνενμπεργκ αναφέρεται στην πιο προφανή σχέση που έχει ο ίδιος με την ιστορία του Κάφκα: στην ταινία «η Μύγα», στην οποία ένας επιστήμονας μεταμορφώνεται σε ένα έντομο, χάνοντας σταδιακά ό,τι τον κάνει άνθρωπο και αποκτώντας «ζωώδη» ένστικτα, κάνοντας τον επικίνδυνο ακόμα και γι' αυτούς που αγαπά.

«Όταν κυκλοφόρησε η «Μϋγα» το 1986, υπήρχε η θεωρία ότι η ασθένεια που προκάλεσε ο Brundle στον εαυτό του ήταν μια αλληγορία για το ΑΙDS. Φυσικά το καταλάβαινα αυτό, το AIDS ήταν στο μυαλό όλων όσο η τεράστια έκταση αυτής της αρρώστια ερχόταν σταδιακά στο προσκήνιο. Όμως για μένα, η ασθένεια του Brundle ήταν κάτι πιο θεμελιώδες: με έναν τεχνητά επιταχυνόμενο τρόπο, γερνούσε. Ήταν μια συνείδηση που γνώριζε ότι ήταν ένα θνητό σώμα, και με οξεία συνειδητοποίηση και χιούμορ συμμετείχε σε μια αναπόφευκτη μεταμόρφωση που όλοι θα ζήσουμε, αν ζήσουμε αρκετό καιρό. Σε αντίθεση με τον παθητικό και ανώνυμο Γκρέγκορ, ο Brundle ήταν ένας σταρ στο στερέωμα της επιστήμης και η μεταφορά ύλης μέσα στο διάστημα (κατά την οποία το DNA του αναμιγνύεται με το DNA μιας μύγας) είναι ένα τολμηρό και ριψοκίνδυνο πείραμα που προκάλεσε τη μοίρα του.»

Αυτές είναι οι διαφορές της ιστορίας, αλλά οι ομοιότητες είναι οι εξής: και στις δύο περιπτώσεις το αλλόκοτο γεγονός, η ίδια η Μεταμόρφωση, δεν έχει τόση σημασία, όσο η αντίδραση του περιβάλλοντος σ' αυτή. Η αδυναμία αποδοχής είναι η καταδίκη μας και εμείς, οι θεατές, αισθανόμαστε τύψεις που δεν μπορούμε να επεξεργαστούμε τη νέα πραγματικότητα, είτε παρακολουθώντας τις αλλαγές στους άλλους, είτε (ακόμη πιο δύσκολα) παρακολουθώντας τις αλλαγές στον καθρέφτη μας.

Διαβάστε όλη την εισαγωγή του Κρόνενμπεργκ εδώ και μια θαυμάσια βιογραφία του Κάφκα εδώ.