Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί

Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί Facebook Twitter
Πολλά από τα ίχνη των μεσαιωνικών γκράφιτι αφορούν ξόρκια, μαγικά και άλλες σαφώς παγανιστικές πρακτικές που ωστόσο συχνά συνδέονται με τον Χριστιανισμό.
0

Όταν σκεπτόμαστε τον διάκοσμο των μεσαιωνικών εκκλησιών, πάντα φέρνουμε στον νου εκλεπτυσμένα στοιχεία όπως βιτρώ, ξυλόγλυπτα καθίσματα, τέμπλα ιδιαίτερης δεξιοτεχνίας και μνημεία για ήρωες και βασιλείς. Ωστόσο, σκαλισμένα στους τοίχους των κτιρίων, στις σκοτεινές γωνιές και κάτω από τον σοβά των τοίχων υπάρχουν λιγότερο ορατά σημάδια που έχουν αφήσει τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα και που σήμερα τα αποκαλούμε γκράφιτι. Στην Αγγλία η Εταιρεία για την Μελέτη των Μεσαιωνικών Γκράφιτι του Νόρφολκ (Norfolk Medieval Graffiti Survey), με επικεφαλής τον ιστορικό και αρχαιολόγο Matt Champion, ασχολείται από το 2010 με την ανακάλυψη και παρουσίαση στο ευρύ κοινό αυτών των παραγνωρισμένων διακοσμητικών στοιχείων.

 

Στο βιβλίο Medieval Graffiti: The Lost Voices of England's Churchesο Champion αναφέρει ότι «οι μεσαιωνικές εκκλησίες ήταν πολύ περισσότερο διαδραστικοί χώροι απ' ό,τι πιστεύαμε μέχρι πρόσφατα». Ενώ λοιπόν η συνήθης οπτική είναι ότι ένα γκράφιτι είναι βανδαλισμός και ιερόσυλη πράξη, στην πραγματικότητα αποτελούσε πράξη έκφρασης της πίστης και της αφοσίωσης του ατόμου. Σπάνιες είναι οι περιπτώσεις όπου τα σημάδια και τα μηνύματα έχουν σβηστεί ή καλυφθεί από άλλα μέλη της ενορίας, γεγονός που αποδεικνύει ότι επρόκειτο για κάτι σεβαστό και αποδεκτό. Το ενδιαφέρον είναι ότι πολλά από τα ίχνη των γκράφιτι που έχει ανακαλύψει η ομάδα του Champion αφορούν ξόρκια, μαγικά και άλλες σαφώς παγανιστικές πρακτικές που ωστόσο συχνά συνδέονται με τον Χριστιανισμό.

Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί Facebook Twitter
Σχέδια μοτίβου λουλουδιού σχεδιασμένα με διαβήτη από μεσαιωνικές εκκλησίες της Αγγλίας

Όλα αυτά συνέβαιναν πριν από τη Θρησκευτική Μεταρρύθμιση και την έλευση του Προτεσταντισμού, οπότε και πολλές από τις χρωματιστές τοιχογραφίες των εκκλησιών καλύφθηκαν από σοβά και τα γκράφιτι χάθηκαν. Κάποια από τα πιο συχνά παραδείγματα ανάμεσα στα χιλιάδες που ανακάλυψαν ο Champion και οι συνεργάτες του, είναι τελετουργικά σημάδια προστασίας ή αλλιώς «σημάδια μαγισσών», δηλαδή ξόρκια. Αυτά τα σχεδίαζαν άνθρωποι που έκαναν επίκληση για προστασία, μια πράξη συναφή με την προσευχή, και συχνά έμοιαζαν με πεντάλφα (ένα αστέρι με πέντε κορυφές) ή ένα "VV". Ο Champion εξηγεί ότι τα σύμβολα αυτά αντιπροσωπεύουν λαϊκές παραδόσεις που ήταν βαθιά ριζωμένες στο σύνολο της μεσαιωνικής κοινωνίας - επρόκειτο για μια άλλη πτυχή της θρησκευτικής πίστης η οποία μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο ήταν εξίσου σημαντική για την καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων, την εποχή εκείνη, όσο και το επόμενο γεύμα τους, η επόμενη σοδειά και ο επόμενος χρόνος.  

 

Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί Facebook Twitter
Επάνω: Μεσαιωνικός δαίμονας με φραγγέλιο στην εκκλησία St Mary στο Μπίτσαμγουελ, Νόρφολκ.... Δεξιά: Πιθανά αλληγορικό πουλί και δέντρο στην εκκλησία του St Andrew, Φίλντ Ντόλινγκ, Νόρφολκ.

Η μαγεία αποτελούσε συχνή πρακτική των πιστών Χριστιανών, όχι όμως όπως τη φανταζόμαστε σήμερα. Η μετουσίωση του οίνου σε αίμα Χριστού κατά το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας ήταν κάτι που οι λαϊκοί άνθρωποι τότε φαντάζονταν ως κάτι κυριολεκτικό και όχι μεταφορικό, οπότε και το να σκαλίσουν ένα σύμβολο στον ιερό χώρο της εκκλησίας για να τους προστατεύσει ήταν κάτι απολύτως λογικό που θα προσέφερε ένα απτό αποτέλεσμα. Ο Champion σημειώνει ότι η μελέτη του για τα μεσαιωνικά γκράφιτι δεν είναι η πρώτη, απλά στο παρελθόν αντίστοιχες μελέτες επικεντρώνονταν σε μία συγκεκριμένη εκκλησία και όχι σε μια ευρύτερη περιοχή. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η ανακάλυψη σκαλισμένων στοιχείων όπως η πεντάλφα σε μεσαιωνικές εκκλησίες είχε προκαλέσει αναταραχή στις τοπικές εκκλησιαστικές αρχές που θεωρούσαν ότι επρόκειτο για ιερόσυλες πρακτικές που λάμβαναν χώρα στα κτίρια. Σύμφωνα με τον Champion «το γεγονός ότι τέτοια ευρήματα συχνά αποδίδονται σε σύγχρονους Παγανιστές, λάτρεις του διαβόλου ή απλά φαρσέρ, αποδεικνύει πόσο μακριά βρισκόμαστε πνευματικά από τις καθημερινές πρακτικές των πιστών στον Μεσαίωνα».

Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί Facebook Twitter
Προσευχή ή λογοπαίγνιο; Το όνομα "Martyn", ένας σταυρός και μια καρδιά, θα μπορούσαν να είναι μια μεσαιωνική προσευχή ή ακόμα και το ρέμπους του ονόματος Martyn Crossheart. All Saints, Λίτσαμ, Νόρφολκ.

Εκτός από ξόρκια για προστασία βρίσκουμε και απεικονίσεις πλοίων, καρικατούρες, ανεμόμυλους, υπογραφές μαστόρων και άλλα σουβενίρ της καθημερινής ζωής. Πρόσφατα, σε μια εκκλησία στο Cambridgeshire αποκαλύφθηκε μια επιμνημόσυνη αναφορά στις τρεις αδελφές μιας οικογένειας δουλοπάροικων που χάθηκαν στην επιδημία πανώλης του 1515, μια ιστορία που δεν έχει καταγραφεί πουθενά αλλού πέρα από τον τοίχο της εκκλησίας στην ενορία της οποίας ανήκε η οικογένεια.  

Ο Champion αναγνωρίζει ότι το έργο του έχει επικεντρωθεί στην ανατολική και νότιο Αγγλία αλλά όπως λέει και ο ίδιος υπάρχουν κι αλλού μεσαιωνικά γκράφιτι και περιμένουν τη σειρά τους για να ανακαλυφθούν, έπειτα από αιώνες στη σκιά των λαμπρών εκκλησιαστικών διακοσμητικών στοιχείων.

Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί Facebook Twitter
Σταυροί που έχουν ανακαλυφθεί σε μεσαιωνικές εκκλησίες στην Αγγλία
Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί Facebook Twitter
Ένα κομψό και υπέροχα σκαλισμένο μοτίβο με το ρόδο των Τυδώρ, του οποίου η σημασία παραμένει άγνωστη. Λίνζει, Σάφολκ.
Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί Facebook Twitter
Μεσαιωνικός δαίμονας από την ανατολική πλευρά της αψίδας του ιερού της εκκλησίας St Mary στο Τρόστον, Σάφολκ.
Οι γκραφιτάδες του Μεσαίωνα ήταν πιστοί Χριστιανοί Facebook Twitter
Επιγραφές εις μνήμην ανθρώπων, 7ος αιώνας στον Καθεδρικό του Νόριτς, Νόρφολκ

Με πληροφορίες από το hyperallergic.com

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το πρώτο ντοκιμαντέρ για την ηρωίνη γυρίστηκε σε αστυνομικό τμήμα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το πρώτο ντοκιμαντέρ για την ηρωίνη γυρίστηκε σε αστυνομικό τμήμα

Ο αστυνομικός ρεπόρτερ της εφημερίδας «Ακρόπολις» αφηγείται σε φύλλο του Γεννάρη του 1931 όσα συνέβησαν σε παράρτημα ασφαλείας της Αθήνας και κατέγραψε η κάμερα του σκηνοθέτη Δημήτρη Γαζιάδη.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
To ξενοδοχείο InterContinental στην Καμπούλ είναι ένα μέρος που τα έχει δει όλα

Αρχαιολογία & Ιστορία / To ξενοδοχείο InterContinental στην Καμπούλ είναι ένα μέρος που τα έχει δει όλα

Από την εποχή που η πρωτεύουσα του Αφγανιστάν ήταν το σταυροδρόμι των χίπις μέχρι τους Ταλιμπάν, το θρυλικό InterContinental της Καμπούλ καταφέρνει, με κάποιον αξιοθαύμαστο τρόπο, να παραμείνει ανοιχτό μέχρι σήμερα.
THE LIFO TEAM
Ο σκανδαλώδης, πολυτελής και θαυμαστός κόσμος της Μαρίας Αντουανέτας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο σκανδαλώδης, πολυτελής και θαυμαστός κόσμος της Μαρίας Αντουανέτας

Είδωλο της ποπ κουλτούρας, fashion icon, influencer προτού καν εφευρεθεί ο όρος, εξακολουθεί να επηρεάζει τη μόδα με την απαράμιλλη γοητεία της. Μια έκθεση στο μουσείο V&A, η πρώτη για τη Γαλλίδα βασίλισσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μας το υπενθυμίζει.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ζαφείρης Γκούσιος: Ο κοινωνικός ονειροπόλος που πυροβόλησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τι σκεφτόταν ο άνθρωπος που πυροβόλησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας;

Ο Ζαφείρης Γκούσιος, που αυτοχαρακτηριζόταν «κοινωνικός ονειροπόλος», το 1927 αποπειράται να δολοφονήσει τον Παύλο Κουντουριώτη. Το πώς και το γιατί μέσα από τον Τύπο της εποχής.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Τον κατηγόρησαν και τον κυνήγησαν ανελέητα. Αυτοκτόνησε

Ιστορία / Μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Τον κυνήγησαν ανελέητα. Αυτοκτόνησε

Αυτή είναι η ιστορία του Ιωάννη Συκουτρή, ενός μεγάλου πνευματικού Έλληνα που κατηγορήθηκε ως άθεος για τη μετάφραση του «Συμποσίου» του Πλάτωνα εξ αιτίας της αναφοράς του στις «γενετήσιες σχέσεις στην αρχαία Ελλάδα».
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ
Ο άλυτος γρίφος της Ιερουσαλήμ

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο άλυτος γρίφος της Ιερουσαλήμ

Η απροσδόκητη κατάκτησή της από τους Ισραηλινούς στον πόλεμο των έξι ημερών. Ο Νταγιάν, ο Σαρόν και ο Χουσέιν της Ιορδανίας. Η Ιντιφάντα, ο PLO και η συντριβή τους. Το Τείχος, το Ορος του Ναού και οι υπόγειες σήραγγες. Μια συναρπαστική σύνοψη της ιστορίας μιας εκρηκτικής πόλης από τον Σάιμον Σίμπαγκ Μοντεφιόρε.
Ρήνεια: Το νησί των νεκρών απέναντι από τη Δήλο

Ιστορία μιας πόλης / Ρήνεια, η άλλη Δήλος

Ένα νησί που δεν προοριζόταν για ζωή αλλά για θάνατο. Απέναντι από τη λαμπρή Δήλο, η Ρήνεια κουβαλά τα πιο σιωπηλά –και ίσως πιο ανθρώπινα– μυστικά του Αιγαίου. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Ιστορία μιας πόλης / Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Στη μέση των Κυκλάδων, σ’ ένα νησί χωρίς μόνιμους κατοίκους, η γη κρύβει ακόμη φωνές. Αν ξέρεις πού να κοιτάξεις, η Δήλος αρχίζει να σου μιλά για θεούς που λατρεύτηκαν, εμπορικές αυτοκρατορίες που γεννήθηκαν, λαούς που ήρθαν και έφυγαν, και τελετές που παραμένουν μυστήριο. Το νησί αυτό υπήρξε κάποτε το κέντρο του κόσμου – και ακόμη κρατά μυστικά. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ