Ικέτιδες στην Επίδαυρο: Δίνοντας φωνή στις σιωπηλές γυναίκες μιας ολόκληρης εποχής

Ικέτιδες στην Επίδαυρο: Δίνοντας φωνή στις σιωπηλές γυναίκες μιας ολόκληρης εποχής Facebook Twitter
«Αυτό που είναι συγκλονιστικό με αυτό το έργο είναι πως σήμερα μπορούμε να το διαβάσουμε και να το φωτίσουμε με τρόπο που δεν φωτιζόταν εύκολα στο παρελθόν», λέει η Μαριάννα Κάλμπαρη. Φωτ.: Eβίτα Σκουρλέτη
0

«Το Άργος εκείνα τα χρόνια σε όλα ξεχώριζε ανάμεσα στις πόλεις της χώρας που τώρα ονομάζεται Ελλάδα», γράφει ο Ηρόδοτος στις Ιστορίες του. Έφτασαν εκεί οι Φοίνικες έμποροι, άρπαξαν την Ιώ και πήγαν στην Αίγυπτο κι «αυτό έγινε η αρχή για τα αδικήματα που ακολούθησαν». Κάποιοι από τους Έλληνες πάτησαν πόδι στην Τύρο της Φοινίκης και άρπαξαν τη θυγατέρα του βασιλιά, την Ευρώπη. Και όταν έφτασαν στην Κολχίδα άρπαξαν τη θυγατέρα του βασιλιά, τη Μήδεια, εκδικούμενοι την αρπαγή της Aργίτισσας Ιώς. Για μια γυναίκα Σπαρτιάτισσα, την Ελένη, ξεσήκωσαν ολόκληρη εκστρατεία οι Έλληνες, πήγαν στην Ασία και αφάνισαν τη δύναμη του Πριάμου. «… το να αρπάζει κανείς γυναίκες είναι βέβαια έργο αδίκων ανθρώπων, όμως, μια κι έγινε η αρπαγή, να θες καλά και σώνει εκδίκηση, αυτό το κάνουν οι ανόητοι· να μη σε νοιάζει γι᾽ αυτές που σου άρπαξαν, αυτό είναι γνώρισμα των φρονίμων· γιατί ολοφάνερα, αν δεν το ήθελαν οι ίδιες, δε θα άφηναν να τις αρπάξουν», καταλήγει ο Ηρόδοτος. Πόλεμοι και συγκρούσεις είναι επακόλουθα των αρπαγών γυναικών. Πέντε γενιές αργότερα ζητούν άσυλο στο Άργος, τον τόπο της προγόνου τους Ιώς, πενήντα έφηβες, οι Δαναΐδες, που έφυγαν από τη Λιβύη ακολουθώντας τον πατέρα τους, καθώς ο αδερφός του ο Αίγυπτος ήθελε να τις παντρέψει με τη βία με τους πενήντα γιους του. Πρόκειται για τις Ικέτιδες, το πρώτο και το μοναδικό έργο που έχει διασωθεί από την τριλογία του Αισχύλου Δαναΐδες.

Η Μαριάννα Κάλμπαρη, καλλιτεχνική διευθύντρια του Θέατρου Τέχνης, φέρνει για πρώτη φορά στην ορχήστρα της Επιδαύρου, στις 23 και 24 Αυγούστου, τον Χορό των πενήντα Δαναΐδων, που αποτελείται από τη χορωδία Chórεs, το δυναμικό της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης και τη χορευτική-ακροβατική ομάδα «Κι όμως κινείται». Στόχος της είναι να επανασυστήσει στο κοινό τον εν πολλοίς άγνωστο μύθο των Δαναΐδων αλλά και το συναρπαστικό κείμενο του Αισχύλου, ενώνοντας λυτρωτικά τις φωνές των αρχαίων ηρωίδων με εκείνες των σημερινών για να μιλήσει για μεγάλα ζητήματα της εποχής μας, όπως η έμφυλη βία, η ιδέα του ξένου και του ασύλου που απασχολούν το ποιητικό αλλά και βαθιά πολιτικό αυτό έργο.

«Αυτό που είναι συγκλονιστικό με αυτό το έργο είναι πως σήμερα μπορούμε να το διαβάσουμε και να το φωτίσουμε με τρόπο που δεν φωτιζόταν εύκολα στο παρελθόν»

«Αυτό που είναι συγκλονιστικό με αυτό το έργο είναι πως σήμερα μπορούμε να το διαβάσουμε και να το φωτίσουμε με τρόπο που δεν φωτιζόταν εύκολα στο παρελθόν», λέει η Μαριάννα Κάλμπαρη. «Με ενδιαφέρει πολύ να ξέρει κάποιος τον μύθο, όπως ήξεραν τους μύθους όλοι όσοι έβλεπαν τις παραστάσεις την εποχή που πρωτοπαίχτηκαν. Τα αγαπημένα έργα που παίζονται ξανά και ξανά είναι αυτά που γνωρίζουμε πολύ καλά τον μύθο τους κι έτσι αλλάζει πολύ ο τρόπος που τα βλέπουμε και τα ερμηνεύουμε.

»Και αλλάζει πολύ ο τρόπος αυτός όταν ξέρουμε τι συνέβη στη συνέχεια της χαμένης τριλογίας και του σατυρικού δράματος που ολοκληρώνει την τετραλογία των Ικετίδων: ότι οι Αιγύπτιοι φτάνουν στο Άργος, σκοτώνουν τον βασιλιά του και τη θέση του παίρνει ο Δαναός, ικέτης ως τότε, που για να κρατήσει την εξουσία δίνει τις πενήντα κόρες του νύφες, μαζί όμως τους δίνει και από ένα μαχαίρι για να σκοτώσουν τους συζύγους τους την πρώτη νύχτα του γάμου. Αυτήν που δεν υπακούει την περνά από δίκη». Θεωρούμε ότι αυτή η τριλογία μάλλον γράφτηκε για τον γάμο και για τη σχέση των φύλων, ότι αφορά και τη μετάβαση από το δίκαιο του πάτερα στο δίκαιο του συζύγου. Μιλάει για τις ρίζες της πατριαρχίας, για τα στάδια ενηλικίωσης ενός κοριτσιού με μια παράξενη ευαισθησία και θίγει με έναν τρόπο τολμηρό το ζήτημα της γυναικείας αυτοδιάθεσης και σεξουαλικότητας.

«Το έργο δεν είναι φεμινιστικό», λέει η Μαριάννα Κάλμπαρη. «Εδώ και μερικά χρόνια όμως μπορούμε να κάνουμε τέτοιου είδους αναγνώσεις σε κομμάτια έργων που έχουν πολλά επίπεδα, ανακαλύπτοντας πράγματα λιγότερο ή περισσότερο κρυμμένα, όπως η λαχτάρα των γυναικών αυτών να είναι ελεύθερες και να μπορούν να ορίσουν το σώμα τους, να επιλέγουν έναντι της εξουσίας, που έχει τα δικά της συμφέροντα.

Ικέτιδες στην Επίδαυρο: Δίνοντας φωνή στις σιωπηλές γυναίκες μιας ολόκληρης εποχής Facebook Twitter
Την Αμυμώνη υποδύεται η Λουκία Μιχαλοπούλου, και την Αφροδίτη, μέσω της Υπερμνήστρας, υποδύεται η Λένα Παπαληγούρα. Φωτ.: Eβίτα Σκουρλέτη

Αντί να κρατήσω κορυφαίες και να μοιράσω τον λόγο, επεξεργάστηκα το κείμενο μέσα από την οπτική της Άρτεμης που φαίνεται στην Αμυμώνη, την οποία υποδύεται η Λουκία Μιχαλοπούλου, και της Αφροδίτης, μέσω της Υπερμνήστρας, την οποία υποδύεται η Λένα Παπαληγούρα. Η Λυδία Κονιόρδου έρχεται να παίξει τον βασιλιά Πελασγό που έχει χαρακτηριστικά ενός άλλου κόσμου, όχι αυτού που φέρουν ο Δαναός και ο Αιγύπτιος από τις χώρες του Νείλου· είναι τα χαρακτηριστικά μιας άλλης αντίληψης των ηθών και των κανόνων, με τον λαό να παίζει αποφασιστικό ρόλο. Μαζί με αυτές τις καταπληκτικές γυναίκες, τους ανδρικούς ρόλους υποδύονται ο Γιάννης Τσορτέκης και ο Άκης Σακελλαρίου, παίζοντας το παιχνίδι μεταξύ των δυνάμεων της εξουσίας και των θέλω των κοριτσιών. Και φυσικά υπάρχουν οι Chórεs, το δημιούργημα της Μαρίνας Σάττι, που θα είναι σολίστ σε κάτι πολύ δύσκολο και πολύ γοητευτικό».

Ικέτιδες στην Επίδαυρο: Δίνοντας φωνή στις σιωπηλές γυναίκες μιας ολόκληρης εποχής Facebook Twitter
Θεωρούμε ότι αυτή η τριλογία μάλλον γράφτηκε για τον γάμο και για τη σχέση των φύλων, ότι αφορά και τη μετάβαση από το δίκαιο του πάτερα στο δίκαιο του συζύγου. Φωτ.: Eβίτα Σκουρλέτη

Στην παράσταση υπάρχει κα ένα απόσπασμα από τον «Ίαμβο κατά γυναικών» του Σημωνίδη του Αμοργίνου, όπου με στερεοτυπικό τρόπο περιγράφονται συνολικά δέκα γυναίκες που έχουν προέλθει από τη γουρούνα, την αλεπού, τη σκύλα, τη γη, τη θάλασσα, τη γαϊδούρα, τη νυφίτσα, τη φοράδα, τη μαϊμού και τη μέλισσα και μοιράζονται τα βασικά χαρακτηριστικά των αντίστοιχων ζώων. Με εξαίρεση τη μέλισσα, όλες χαρακτηρίζονται αρνητικά. Το ποίημα αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία για τις αντιλήψεις και τις προκαταλήψεις της αρχαϊκής εποχής για τις γυναίκες.

«Μελετώντας, συνειδητοποίησα ότι την εποχή που γράφονται αυτά τα σπουδαία έργα, κατά τον “χρυσό αιώνα” της Αθήνας, η θέση της γυναίκας είναι χειρότερη από ποτέ», λέει η Μαριάννα Κάλμπαρη. «Οι γυναίκες που θα γεννήσουν τον Αθηναίο πολίτη μένουν στο σπίτι, δεν έχουν φωνή. Είναι καταδικασμένες να μη μορφώνονται, δεν έχουν το δικαίωμα να κάνουν οτιδήποτε. Με πρόσχημα την προστασία των αρχών της δημοκρατίας ελέγχονται η σεξουαλικότητα, το ήθος και η συμπεριφορά των γυναικών.

»Σκέφτομαι ότι πήγαμε σχολείο, πανεπιστήμιο, μελετήσαμε και μόνες μας, διαβάσαμε αυτά τα έργα και στην ουσία ταυτίσαμε τον εαυτό μας με τους άνδρες αυτής της περιόδου, με τους ποιητές, με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, αλλά αν ζούσαμε εκείνη την εποχή, δεν θα ξέραμε ανάγνωση και δεν θα είχαμε καν δικαίωμα να βγούμε από το σπίτι, κανένας δεν θα ήξερε τι σκεφτόμασταν. Αυτό ακόμα δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει ως κοινωνία. Η γυναίκα εξακολουθεί ακόμα και σήμερα σε πολλές περιπτώσεις να θεωρείται λιγότερο καλή, λιγότερο ικανή, ένας είδος αδύναμο που δεν πρέπει να τολμά ή να έχει φωνή».

Ικέτιδες στην Επίδαυρο: Δίνοντας φωνή στις σιωπηλές γυναίκες μιας ολόκληρης εποχής Facebook Twitter
Και φυσικά υπάρχουν οι Chórεs, το δημιούργημα της Μαρίνας Σάττι, που θα είναι σολίστ σε κάτι πολύ δύσκολο και πολύ γοητευτικό. Φωτ.: Eβίτα Σκουρλέτη

Πρεμιέρα: Υπαίθριο Θέατρο Δελφών «Φρύνιχος», 21/7
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου: 23-24/8

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO. 

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Γιάννης Μπέζος

Οι Αθηναίοι / Γιάννης Μπέζος: «Ίσως είμαι λίγο παλιομοδίτης»

Δεν έκανε ποτέ διαχωρισμούς ανάμεσα στο εμπορικό και το ποιοτικό. Πιστεύει πως κάνει μια παράξενη και αιρετική δουλειά: να πείσει τον θεατή να ξεχάσει πως είναι ο Μπέζος που πάρκαρε το αυτοκίνητό του έξω από το θέατρο - και να τον ταξιδέψει σε έναν άλλο κόσμο. Είναι ο Αθηναίος της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τhis that keeps on – a personal archaeology –

Θέατρο / H ανασκαφή του Δημήτρη Παπαϊωάννου σε μια γη που έχει το σχήμα της καρδιάς

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου δημιούργησε ένα νέο πρότζεκτ κατόπιν ανάθεσης του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης για τα σαράντα χρόνια από την ίδρυσή του, που το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει σε μια και μοναδική παράσταση στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Μεγάλες παραγωγές, γυναίκες στη σκηνοθεσία - Η θεατρική σεζόν ανοίγει δυναμικά

Θέατρο / Μεγάλες παραγωγές, γυναίκες στη σκηνοθεσία - Η θεατρική σεζόν ανοίγει δυναμικά

Διεθνείς σκηνοθέτες και σχήματα, δυνατά καστ, κλασικά και σύγχρονα έργα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων: Το φθινοπωρινό ρεπερτόριο των αθηναϊκών σκηνών το λες και φιλόδοξο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βέντερς, Σουίντον, Ροντρίγκες, Λάνθιμος και Αγγελάκας: Αυτό είναι το φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Θέατρο / Σουίντον, Λάνθιμος, Βέντερς, Ροντρίγκες και Αγγελάκας: Το φετινό πρόγραμμα της Στέγης

Η Στέγη γιορτάζει τα 15 χρόνια της με ένα πρόγραμμα άκρως οικογενειακό, δημιουργικό και, όπως πάντα, με πολλές εκπλήξεις και απρόσμενες συναντήσεις δημιουργών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Όταν ο Χίτλερ (σχεδόν) συνάντησε τον Φρόιντ

Θέατρο / Όταν ο Χίτλερ (σχεδόν) συνάντησε τον Φρόιντ

Τέσσερις φορές βρέθηκαν στο ίδιο μέρος ο Χίτλερ και ο Φρόιντ. Τι θα γινόταν αν είχαν συναντηθεί; Αυτό επιχειρεί να διανοηθεί το θεατρικό έργο «Ο δρ Φρόιντ θα σας δει τώρα, κυρία Χίτλερ» που ανεβαίνει αυτές τις μέρες στο Λονδίνο.
THE LIFO TEAM
Ελένη Ερήμου: «Οι άνθρωποι δεν ντρέπονται για τίποτα πια»

Θέατρο / Ελένη Ερήμου: «Οι άνθρωποι δεν ντρέπονται για τίποτα πια»

Παραμένει μέχρι σήμερα μία από τις ομορφότερες γυναίκες που πέρασαν από το ελληνικό θέατρο και το σινεμά. Από νωρίς επέλεξε να ζει και έξω από το θεατρικό συνάφι. «Δεν μπορώ να ξυπνάω κάθε πρωί και να αναρωτιέμαι τι θα παίξω ή που θα παίξω» δηλώνει ενώ θεωρεί τη μοναχικότητα πηγή δημιουργικότητας. Η Ελένη Ερήμου αφηγείται τη ζωή της στη LifO.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Αλεξάνδρα Λαδικού: «Δεν νοσταλγώ τίποτα. Πέρασα και ωραία και καλά»

Οι Αθηναίοι / Αλεξάνδρα Λαδικού: «Δεν νοσταλγώ τίποτα. Πέρασα και ωραία και καλά»

Ξεκίνησε από τα καλλιστεία, για μία ψήφο δεν στέφθηκε Μις Κόσμος, έπαιξε δίπλα στον Κουν, υπήρξε μούσα του Τάκη Κανελλόπουλου, αλλά κυρίως του Ανδρέα Βουτσινά. Στα 92 της ακόμα οδηγεί και παρακολουθεί θέατρο, ελπίζοντας πάντα να βρει καλά στοιχεία, ακόμα και σε κακές παραστάσεις.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπομπ Γουίλσον

Απώλειες / Μπομπ Γουίλσον (1941-2025): Το προκλητικό του σύμπαν ήταν ένα και μοναδικό

Μεγάλωσε σε μια κοινότητα όπου το θέατρο θεωρούνταν ανήθικο. Κι όμως, με το ριζοσπαστικό του έργο σφράγισε τη σύγχρονη τέχνη του 20ού αιώνα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Υποκλίθηκε πολλές φορές στο αθηναϊκό κοινό – και εκείνο, κάθε φορά, του ανταπέδιδε την τιμή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Θέατρο / H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Ο «Οιδίποδας» του Γιάννη Χουβαρδά συνενώνει τον «Τύραννο» και τον «Επί Κολωνώ» σε μια παράσταση, παίρνοντας τη μορφή μιας πυρετώδους ανασκαφής στο πεδίο του ασυνείδητου - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ