Μια τόσο μακρινή απουσία

ΕΠΕΞ Μια τόσο μακρινή απουσία Facebook Twitter
Έχουν γραφτεί και ειπωθεί σχεδόν τα πάντα για τον Μάη του '68 και τη βαθύτερη λογική εκείνων των γεγονότων. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

ΟΣΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΕΤΑΙ στον χρόνο η στιγμή που ονομάστηκε «Μάης του ‘68», μπορούμε να ξανασκεφτούμε ακριβοδίκαια τη σημασία της. Μάλλον να παραδεχτούμε πως το νόημα αυτής της πολύμορφης εξέγερσης δεν ήταν ποτέ ένα. Στις δεκαετίες που πέρασαν αποδείχτηκε άλλωστε πως η στιγμή «Μάης του ’68» είχε διαφορετικά στρώματα σημασιών, φιλοξενώντας διαφορετικές προσδοκίες και ποικίλα όνειρα.

Συνέβη απλώς να ταξινομηθεί μέσα στη φαντασία των επόμενων γενιών (ή όσων τον ανέφεραν) ως το κατεξοχήν νεανικό συμβάν των boomers, κάτι ανάμεσα σε μεγαλειώδη ελευθεριακή γιορτή και πρόβα τζενεράλε για όλα τα κινήματα δικαιωμάτων που θα αναπτυχθούν στη συνέχεια.  

Η έρευνα όμως στα «αρχεία» του Μάη (στα επίσημα και ανεπίσημα) επιβεβαίωσε κάποιες αδιάψευστες διαστάσεις: πέρα από μια άσκηση κοινωνικής φαντασίας για εκατομμύρια ανθρώπους, η συγκεκριμένη στιγμή φανέρωσε τη μετατόπιση της πολιτικής πέρα από την παραδοσιακή της επικράτεια. Από εκεί αντλήθηκε ένας σημαντικός προβληματισμός για το νόημα της εργασίας, τα όρια και τις δυνατότητες της τεχνολογικής κοινωνίας, τα νέα καταναλωτικά παραδείγματα.

Αν σταθεί πάντως κανείς στα πλούσια κοιτάσματα του Μάη, θα αισθανθεί αμέσως ότι οι ανησυχίες εκείνης της γενιάς, παρά τα προνόμια και τις ευκαιρίες που είχε πάνω στην ορμή του μεταπολεμικού καπιταλισμού, έχουν να πουν πολλά και σήμερα.

Φυσικά, μέσα στα ήθη του γαλλικού Μάη υπάρχουν και μαραμένα άνθη. Ας πούμε, η αλαζονική παντογνωσία των μικρών ομάδων, ο φανατισμός που θάβει το παρελθόν με περιφρόνηση και άλλες τάσεις που έγιναν όμως μόδα περισσότερο στη δεκαετία του '70 – περισσότερο σαν ήττα και στείρωση του πνεύματος του '60 παρά ως επιβεβαίωσή του.

Μια τόσο μακρινή απουσία Facebook Twitter
Φοιτητές και εργάτες διαδηλώνουν στο Παρίσι, 1968.

Αν σταθεί πάντως κανείς στα πλούσια κοιτάσματα του Μάη, θα αισθανθεί αμέσως ότι οι ανησυχίες εκείνης της γενιάς, παρά τα προνόμια και τις ευκαιρίες που είχε πάνω στην ορμή του μεταπολεμικού καπιταλισμού, έχουν να πουν πολλά και σήμερα. Για παράδειγμα, οι προειδοποιήσεις τους για το τίμημα της τεχνοκρατίας, για τους κινδύνους που έχει η υπερβολική συγκέντρωση εξουσίας και πλούτου, για τις ευτέλειες μιας πολιτικής αποκομμένης από τα ουσιώδη ερωτήματα του βίου.

Έχουν γραφτεί και ειπωθεί σχεδόν τα πάντα για τον Μάη του '68 και τη βαθύτερη λογική εκείνων των γεγονότων. Με τα χρόνια έγινε πιο ισχυρή η απορριπτική στάση. Ο «Μάης» παρουσιάστηκε σαν ηδονιστικό πανηγύρι το οποίο προετοίμασε το έδαφος για την εποχή των διαφημιστών και του ποπ καπιταλισμού. Ό,τι συνέβη με κάποιους επώνυμους και διάσημους της εξέγερσης –η μετέπειτα επιτυχημένη εδραίωσή τους στις επιχειρήσεις, τα media και την πολιτική– θεωρήθηκε κι εδώ ατράνταχτη απόδειξη μιας απάτης ή μιας αυταπάτης.

Περίσσεψαν έτσι οι σκληρές κρίσεις που θα μαστιγώσουν το «πνεύμα του ‘68», σαν να έφερε αυτό στον κόσμο μας την αποδυνάμωση των θεσμών, τις κρίσεις του σχολείου, τη φθορά των δημόσιων αξιών. Ό,τι περίπου έπεσε πάνω στους ώμους της δικής μας γενιάς του Πολυτεχνείου (ως αφοριστική απαξίωση) θα πετροβολήσει και τη «γενιά του Μάη» – και μάλιστα από ανθρώπους της ίδιας γενιάς, εκ των υστέρων αρνητές.

Αν δούμε όμως πόσο ισχνή είναι η σημερινή πολιτική κουλτούρα, θα αντιληφθούμε το άδικο των κατηγοριών. Πλησιάζουμε, για παράδειγμα, στις ευρωεκλογές και στις περισσότερες χώρες η συζήτηση είναι αναιμική. Αν μάλιστα δεν υπήρχε το σούσουρο και οι προγνώσεις για την «άνοδο της ακροδεξιάς», το σκηνικό παντού θα ήταν τελείως υπναλέο.

Η κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα απωθεί τα επείγοντα ερωτήματα για τη μοίρα της εργασίας, τη δραματική κατάσταση του περιβάλλοντος, τις νέες μορφές αυθαίρετης κυριαρχίας. Κυρίως, δεν αναρωτιέται στα σοβαρά για τα συναισθήματα δυσφορίας και τις τάσεις αποσύνδεσης μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Δεν κατανοεί το βάθος της απόσχισης που απειλεί τον κοινωνικό ιστό – είτε απόσχιση των νεότερων και των φτωχότερων είτε αποστασία και οχύρωση των υπερπρονομιούχων.

Ο «Μάης του '68» μπορεί να μην έδωσε τις «ορθές απαντήσεις» σε προβλήματα πολιτικής και πολιτισμού. Οι άνθρωποι, ωστόσο, που τον επωμίστηκαν, οι συντελεστές του και πάνω από όλα η μεγάλη, αφανής του περίμετρος, όχι οι στενές ηγεσίες του, έψαξαν με πάθος να απαντήσουν στα μεγάλα και στα καίρια. Έριξαν γέφυρες από το προσωπικό στο πολιτικό, από το καθημερινό στο ανοίκειο, κολυμπώντας σε ένα ρεύμα μετασχηματισμού της ζωής. Το έπραξαν με τρόπους που φάνηκαν εκ των υστέρων «γραφικοί» ή και επικίνδυνοι – ωστόσο σημασία έχει ότι ενδιαφέρθηκαν για μια πιο ζωντανή και πλούσια σχέση ανάμεσα στην ατομική ευαισθησία και στη συλλογική συνθήκη.

Τώρα, Μάιο του 2024, βλέποντας κρύα βίντεο στο TikTok περιμένουμε αν θα επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις, αν στο Μέγαρο Μαξίμου θα αντηχήσει κάποτε το γάβγισμα της Φάρλι και θα πάρει πόδι ο αλαζών Πίνατ ή αν στην Ευρώπη ο κόσμος της Φον Ντερ Λάιεν θα έρθει ακόμα κοντύτερα στον κόσμο της Τζόρτζια Μελόνι. Μπορεί οι διαστάσεις των ουτοπικών σχεδιασμάτων ενός Μάη να είχαν όλα τα ελαττώματα που επισήμανε η κριτική – δεν επιβράβευαν όμως το ασήμαντο ούτε την αφόρητη κοινοτοπία. Πάνω από μισό αιώνα μετά, γι’ αυτό τουλάχιστον μπορούμε να είμαστε βέβαιοι.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ