Ζάουμε Καμπρέ: Ο Καταλανός συγγραφέας σε μία χορταστική διατριβή πάνω στο Κακό

Ζάουμε Καμπρέ: Ο Καταλανός συγγραφέας σε μία χορταστική διατριβή πάνω στο Κακό Facebook Twitter
Κι είναι ακριβώς η ιστορία αυτού του βιολιού, του σημαδεμένου από δυστυχίες και από αίμα, που χρησιμοποιεί ως συγκολλητική ουσία ο Ζάουμε Καμπρέ για να ζωντανέψει επεισόδια από τις σκοτεινότερες περιόδους της ευρωπαϊκής ηπείρου όπως προκύπτουν από τα διαβάσματα, τις εμπειρίες και την οργιώδη φαντασία του κεντρικού του ήρωα...
0

Το όνομα του συγγραφέα – Ζάουμε Καμπρέ- σου είναι άγνωστο. Ο αριθμός των σελίδων –πάνω από οχτακόσιες- μοιάζει τρομακτικός. Ο κατάλογος με τα ονόματα των ηρώων στο τέλος, ανάλογα με την εποχή στην οποία ζωντανεύουν, προκαλεί ίλιγγο. Kι όμως, στον ωκεανό του "Confiteor" (μετ. Ε. Σοφός, εκδ. Πόλις) σε περιμένει ένα από τα συναρπαστικότερα ταξίδια σου! Το νήμα της αφήγησης κρατάει ένας ηλικιωμένος, γεμάτος ενοχές άντρας, που νιώθει πως κουβαλάει το βάρος ολόκληρης της ανθρωπότητας. Ένας καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης που, μικρός, στη δεκαετία του ΄50, κρεμιόταν από τη βιβλιοθήκη του πατρικού του σαν το αγόρι της φωτογραφίας στο εξώφυλλο. Η πλοκή αυτού του μεγάλου από κάθε άποψη έργου καλύπτει πέντε αιώνες φρίκης - από τα χρόνια της Ιεράς Εξέτασης ως το κολαστήριο του Άουσβιτς. Το υλικό του θα μπορούσε κάλλιστα να διοχετευτεί σε μια διατριβή για το Κακό. Στην πραγματικότητα, εν τούτοις, είναι ένα μνημείο διεξιοτεχνίας, ένα στοχαστικό μυθιστόρημα με απίστευτα αφηγηματικά κόλπα, δοσμένο σαν την ομολογία ενός μετανοούντος και σαν μια απέραντη ερωτική εξομολόγηση ταυτόχρονα.

«Το να γεννηθώ σ' αυτήν την οικογένεια ήταν ένα ασυγχώρητο λάθος», επιμένει να επαναλαμβάνει ο Αντριά Αρντέβολ, καθώς, πριν το Αλτσχάιμερ κυριεύσει απ' άκρη σ' άκρη το μυαλό του, πιάνει να γράψει στη γυναίκα της ζωής του, τη Σάρα, τις αναμνήσεις και τα πεπραγμένα του. Μεγαλωμένος χωρίς αγάπη, από έναν πατέρα που ήθελε να τον κάνει κορυφαίο γλωσσολόγο και μια μητέρα που τον ονειρευόταν κορυφαίο βιολιστή, ο Αντριά βλέπει αναδρομικά την παιδική του ηλικία σαν διαφάνειες από πίνακες του Χόπερ, διαποτισμένες από την ίδια κολλώδη και μυστηριώδη μοναξιά. «Βλέπω τον εαυτό μου σαν μια από αυτές τις φιγούρες που κάθονται σε ξέστρωτο κρεβάτι, μ' ένα βιβλίο παρατημένο σε μια γυμνή καρέκλα ή που κοιτούν από το παράθυρο ή κάθονται δίπλα σ' ένα λιτό τραπέζι και παρατηρούν τον άδειο τοίχο. Διότι τα πάντα στο σπίτι γίνονταν ψιθυριστά...».

Γαντζωμένος στις αναμνήσεις του Αντριά, γίνεσαι μάρτυρας αλλεπάλληλων δραματουργικών ανατροπών, βλέπεις το "Confiteor" να μεταλλάσσεται από μυθιστόρημα ενηλικίωσης σε αστυνομικό θρίλερ στοιχειωμένο από μεταφυσικές ανησυχίες και φιλοσοφικούς προβληματισμούς, και με τη σειρά σου δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς: πού εδρεύει το κακό; Είναι άραγε σύμφυτο με την ανθρώπινη φύση;

Τότε ακόμα, ο Αντριά, στο πρόσωπο του πατέρα του, πέρα από έναν απόμακρο δυνάστη, αναγνώριζε έναν παθιασμένο συλλέκτη κι έναν εξαιρετικά επιτυχημένο αντικέρ. Σύντομα, ωστόσο, θ' ανακαλύψει ότι ο ο τελευταίος -που έμελλε να βρεθεί άγρια δολοφονημένος- ήταν άνθρωπος χωρίς αναστολές. Ότι ήταν ικανός να εκμεταλλευτεί τους πάντες για να εμπλουτίσει τη συλλογή του και να τονώσει την οκογενειακή επιχείρηση: να καταδόσει αντιφρονούντες επί δικτατορίας του Φράνκο, να ληστέψει Εβραίους που τρέπονταν σε άτακτη φυγή, να εκβιάσει ναζί που μεταπολεμικά δραπέτευαν οργανωμένα από την Ευρώπη, να επωφεληθεί από κάθε κατεστραμμένο που χρειαζόταν επειγόντως χρήματα. «Είμαι γιός του πατέρα μου και το αίμα των αμαρτιών του θα τρέχει στις φλέβες των παιδιών του και των παιδιών των παιδιών του ως την έβδομη γενιά», γράφει τώρα ο Αντριά, καθώς ανακαλεί την εποχή που παραμέρισε τις φιλοδοξίες των δικών του κι έβαλε στόχο να μελετήσει την ιστορία της ανθρώπινης σκέψης και των εκφάνσεων του Κακού ανά τους αιώνες, αναζητώντας έτσι την προσωπική του λύτρωση.

Το κρίμα που βαραίνει τον ίδιο πάνω απ' όλα, έχει να κάνει μ' ένα πολύτιμο έργο τέχνης, ένα βιολί Στοριόνι, το μόνο από τα πατρογονικά κειμήλια που είχε ορκιστεί να μην αφήσει από τα χέρια του. Το δέσιμό του μ' αυτό το βιολί ήταν που καθόρισε και τη σχέση του με τη Σάρα, την γυναίκα με το θλιμένο βλέμμα που επί τριάντα χρόνια μπαινόβγαινε στην ζωή του και στην οποία στάθηκε ανίκανος ν' ανταποδώσει την ευτυχία που του χάρισε. Κι είναι ακριβώς η ιστορία αυτού του βιολιού, του σημαδεμένου από δυστυχίες και από αίμα, που χρησιμοποιεί ως συγκολλητική ουσία ο Ζάουμε Καμπρέ για να ζωντανέψει επεισόδια από τις σκοτεινότερες περιόδους της ευρωπαϊκής ηπείρου όπως προκύπτουν από τα διαβάσματα, τις εμπειρίες και την οργιώδη φαντασία του κεντρικού του ήρωα.

Ζάουμε Καμπρέ: Ο Καταλανός συγγραφέας σε μία χορταστική διατριβή πάνω στο Κακό Facebook Twitter
Καταλανός ως το μεδούλι, γεννημένος το 1947, ο Ζάουμε Καμπρέ έζησε τον ισπανικό εμφύλιο μέσα από τα μάτια των γονιών του, σπούδασε καταλανική λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης κι έχει στο ενεργητικό του από μυθιστορήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα μέχρι σενάρια για σαπουνόπερες...

Από τις σελίδες του "Confiteor" ξεπροβάλλουν άτεγκτοι ιεροεξεταστές και αμετανόητοι αξιωματούχοι του Τρίτου Ράιχ, διεφθαρμένα στελέχη της πολιτικής εξουσίας και του Βατικανού, γιατροί που προδίδουν τον όρκο τους και επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος που στη συνέχεια αυτοκτονούν, ιερείς που αφήνουν το ράσο για το τουφέκι ή αφοσιώνονται στον θεό του χρήματος, εγκληματίες που υποτροπιάζουν κι εγκληματίες που αγωνίζονται εις μάτην να εξιλεωθούν... Κι όλοι, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να συνυπάρξουν και να "συνομιλήσουν" μεταξύ τους, ακόμα και μέσα στην ίδια παράγραφο!

Διασχίζοντας αβυσσαλέες χρονικές αποστάσεις, ελισσόμενος διαρκώς ανάμεσα στην πρωτοπρόσωπη και την τριτοπρόσωπη αφήγηση και δίνοντας φωνή ως και σε άψυχα αντικείμενα, ο Καμπρέ απλώνει τα πλοκάμια της ιστορίας του προς κάθε κατεύθυνση: από τη Βαρκελώνη του σήμερα στη Ρώμη του μεσοπολέμου, από ένα μεσαιωνικό μοναστήρι στη Ζιρόνα σε μια αίθουσα συναυλιών του Παρισιού, από το στρατόπεδο του Άουσβιτς σ' έναν λόχο παρτιζάνων στη Σλοβενία, από τους Αγίους Τόπους σ' έναν προσφυγικό καταυλισμό στην Αφρική... Όσα πετάγματα, όμως, κι αν κάνει, όσες εποχές και πρόσωπα κι αν βάζει να διασταυρωθούν- ανάμεσά τους και πρόσωπα υπαρκτά όπως Ρούντολφ Ες ή ο Αϊζάια Μπερλίν- δεν χάνεις ποτέ τον προσανατολισμό σου. Γαντζωμένος στις αναμνήσεις του Αντριά, γίνεσαι μάρτυρας αλλεπάλληλων δραματουργικών ανατροπών, βλέπεις το "Confiteor" να μεταλλάσσεται από μυθιστόρημα ενηλικίωσης σε αστυνομικό θρίλερ στοιχειωμένο από μεταφυσικές ανησυχίες και φιλοσοφικούς προβληματισμούς, και με τη σειρά σου δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς: πού εδρεύει το κακό; Είναι άραγε σύμφυτο με την ανθρώπινη φύση; Αν υπάρχει Θεός, γιατί η αδιαφορία του για το κακό είναι τόσο σκανδαλώδης; Γιατί συνεχίζουμε να αλληλοσκοτωνόμαστε; Και πώς γίνεται μέσα από τόση σκληρότητα, τόσους πολέμους, τόσα πογκρόμ να εξακολουθούν να γεννιώνται και τόσο σπουδαία έργα τέχνης;

Καταλανός ως το μεδούλι, γεννημένος το 1947, ο Ζάουμε Καμπρέ έζησε τον ισπανικό εμφύλιο μέσα από τα μάτια των γονιών του, σπούδασε καταλανική λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης κι έχει στο ενεργητικό του από μυθιστορήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα μέχρι σενάρια για σαπουνόπερες. Όπως έχει δηλώσει, το πάθος του ν' αφηγείται ιστορίες οφείλεται στην αγάπη που τρέφει για τη γλώσσα του. Μια γλώσσα απαγορευμένη, όχι μόνο επί Φράνκο, αλλά και παλιότερα ακόμη, η οποία μπορεί να μιλιέται από εκατομμύρια ανθρώπους αλλά δεν έχει πίσω της –όπως θα επιθυμούσε ο ίδιος- ένα κράτος να την στηρίζει και να την προωθεί. Διόλου τυχαίο που σ' ένα σημείο του βιβλίου του, ένας από τους ήρωες κραυγάζει: «Γι' αυτό είμαι Εβραίος, όχι λόγω καταγωγής απ' όσο ξέρω, αλλά από επιλογή, όπως πολλοί Καταλανοί που νιώθουμε σκλάβοι στη γη μας και ξέρουμε τι θα πει διασπορά, μόνο και μόνο επειδή είμαστε Καταλανοί...». Έργο ωριμότητας, το "Confiteor" πρωτοκυκλοφόρησε το 2011 και στη συνέχεια, έχοντας αποσπάσει κάμποσες διακρίσεις, μεταφράστηκε σε δεκαπέντε γλώσσες σημειώνοντας πωλήσεις που ξεπερνούν συνολικά το ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Τώρα μαθαίνω πως είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Καμπρέ που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Προηγήθηκε το "Οι φωνές του ποταμού Παμάνο" (εκδ. Πάπυρος). Τρέχω να το πάρω!

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ