Ζάουμε Καμπρέ: Ο Καταλανός συγγραφέας σε μία χορταστική διατριβή πάνω στο Κακό

Ζάουμε Καμπρέ: Ο Καταλανός συγγραφέας σε μία χορταστική διατριβή πάνω στο Κακό Facebook Twitter
Κι είναι ακριβώς η ιστορία αυτού του βιολιού, του σημαδεμένου από δυστυχίες και από αίμα, που χρησιμοποιεί ως συγκολλητική ουσία ο Ζάουμε Καμπρέ για να ζωντανέψει επεισόδια από τις σκοτεινότερες περιόδους της ευρωπαϊκής ηπείρου όπως προκύπτουν από τα διαβάσματα, τις εμπειρίες και την οργιώδη φαντασία του κεντρικού του ήρωα...
0

Το όνομα του συγγραφέα – Ζάουμε Καμπρέ- σου είναι άγνωστο. Ο αριθμός των σελίδων –πάνω από οχτακόσιες- μοιάζει τρομακτικός. Ο κατάλογος με τα ονόματα των ηρώων στο τέλος, ανάλογα με την εποχή στην οποία ζωντανεύουν, προκαλεί ίλιγγο. Kι όμως, στον ωκεανό του "Confiteor" (μετ. Ε. Σοφός, εκδ. Πόλις) σε περιμένει ένα από τα συναρπαστικότερα ταξίδια σου! Το νήμα της αφήγησης κρατάει ένας ηλικιωμένος, γεμάτος ενοχές άντρας, που νιώθει πως κουβαλάει το βάρος ολόκληρης της ανθρωπότητας. Ένας καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης που, μικρός, στη δεκαετία του ΄50, κρεμιόταν από τη βιβλιοθήκη του πατρικού του σαν το αγόρι της φωτογραφίας στο εξώφυλλο. Η πλοκή αυτού του μεγάλου από κάθε άποψη έργου καλύπτει πέντε αιώνες φρίκης - από τα χρόνια της Ιεράς Εξέτασης ως το κολαστήριο του Άουσβιτς. Το υλικό του θα μπορούσε κάλλιστα να διοχετευτεί σε μια διατριβή για το Κακό. Στην πραγματικότητα, εν τούτοις, είναι ένα μνημείο διεξιοτεχνίας, ένα στοχαστικό μυθιστόρημα με απίστευτα αφηγηματικά κόλπα, δοσμένο σαν την ομολογία ενός μετανοούντος και σαν μια απέραντη ερωτική εξομολόγηση ταυτόχρονα.

«Το να γεννηθώ σ' αυτήν την οικογένεια ήταν ένα ασυγχώρητο λάθος», επιμένει να επαναλαμβάνει ο Αντριά Αρντέβολ, καθώς, πριν το Αλτσχάιμερ κυριεύσει απ' άκρη σ' άκρη το μυαλό του, πιάνει να γράψει στη γυναίκα της ζωής του, τη Σάρα, τις αναμνήσεις και τα πεπραγμένα του. Μεγαλωμένος χωρίς αγάπη, από έναν πατέρα που ήθελε να τον κάνει κορυφαίο γλωσσολόγο και μια μητέρα που τον ονειρευόταν κορυφαίο βιολιστή, ο Αντριά βλέπει αναδρομικά την παιδική του ηλικία σαν διαφάνειες από πίνακες του Χόπερ, διαποτισμένες από την ίδια κολλώδη και μυστηριώδη μοναξιά. «Βλέπω τον εαυτό μου σαν μια από αυτές τις φιγούρες που κάθονται σε ξέστρωτο κρεβάτι, μ' ένα βιβλίο παρατημένο σε μια γυμνή καρέκλα ή που κοιτούν από το παράθυρο ή κάθονται δίπλα σ' ένα λιτό τραπέζι και παρατηρούν τον άδειο τοίχο. Διότι τα πάντα στο σπίτι γίνονταν ψιθυριστά...».

Γαντζωμένος στις αναμνήσεις του Αντριά, γίνεσαι μάρτυρας αλλεπάλληλων δραματουργικών ανατροπών, βλέπεις το "Confiteor" να μεταλλάσσεται από μυθιστόρημα ενηλικίωσης σε αστυνομικό θρίλερ στοιχειωμένο από μεταφυσικές ανησυχίες και φιλοσοφικούς προβληματισμούς, και με τη σειρά σου δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς: πού εδρεύει το κακό; Είναι άραγε σύμφυτο με την ανθρώπινη φύση;

Τότε ακόμα, ο Αντριά, στο πρόσωπο του πατέρα του, πέρα από έναν απόμακρο δυνάστη, αναγνώριζε έναν παθιασμένο συλλέκτη κι έναν εξαιρετικά επιτυχημένο αντικέρ. Σύντομα, ωστόσο, θ' ανακαλύψει ότι ο ο τελευταίος -που έμελλε να βρεθεί άγρια δολοφονημένος- ήταν άνθρωπος χωρίς αναστολές. Ότι ήταν ικανός να εκμεταλλευτεί τους πάντες για να εμπλουτίσει τη συλλογή του και να τονώσει την οκογενειακή επιχείρηση: να καταδόσει αντιφρονούντες επί δικτατορίας του Φράνκο, να ληστέψει Εβραίους που τρέπονταν σε άτακτη φυγή, να εκβιάσει ναζί που μεταπολεμικά δραπέτευαν οργανωμένα από την Ευρώπη, να επωφεληθεί από κάθε κατεστραμμένο που χρειαζόταν επειγόντως χρήματα. «Είμαι γιός του πατέρα μου και το αίμα των αμαρτιών του θα τρέχει στις φλέβες των παιδιών του και των παιδιών των παιδιών του ως την έβδομη γενιά», γράφει τώρα ο Αντριά, καθώς ανακαλεί την εποχή που παραμέρισε τις φιλοδοξίες των δικών του κι έβαλε στόχο να μελετήσει την ιστορία της ανθρώπινης σκέψης και των εκφάνσεων του Κακού ανά τους αιώνες, αναζητώντας έτσι την προσωπική του λύτρωση.

Το κρίμα που βαραίνει τον ίδιο πάνω απ' όλα, έχει να κάνει μ' ένα πολύτιμο έργο τέχνης, ένα βιολί Στοριόνι, το μόνο από τα πατρογονικά κειμήλια που είχε ορκιστεί να μην αφήσει από τα χέρια του. Το δέσιμό του μ' αυτό το βιολί ήταν που καθόρισε και τη σχέση του με τη Σάρα, την γυναίκα με το θλιμένο βλέμμα που επί τριάντα χρόνια μπαινόβγαινε στην ζωή του και στην οποία στάθηκε ανίκανος ν' ανταποδώσει την ευτυχία που του χάρισε. Κι είναι ακριβώς η ιστορία αυτού του βιολιού, του σημαδεμένου από δυστυχίες και από αίμα, που χρησιμοποιεί ως συγκολλητική ουσία ο Ζάουμε Καμπρέ για να ζωντανέψει επεισόδια από τις σκοτεινότερες περιόδους της ευρωπαϊκής ηπείρου όπως προκύπτουν από τα διαβάσματα, τις εμπειρίες και την οργιώδη φαντασία του κεντρικού του ήρωα.

Ζάουμε Καμπρέ: Ο Καταλανός συγγραφέας σε μία χορταστική διατριβή πάνω στο Κακό Facebook Twitter
Καταλανός ως το μεδούλι, γεννημένος το 1947, ο Ζάουμε Καμπρέ έζησε τον ισπανικό εμφύλιο μέσα από τα μάτια των γονιών του, σπούδασε καταλανική λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης κι έχει στο ενεργητικό του από μυθιστορήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα μέχρι σενάρια για σαπουνόπερες...

Από τις σελίδες του "Confiteor" ξεπροβάλλουν άτεγκτοι ιεροεξεταστές και αμετανόητοι αξιωματούχοι του Τρίτου Ράιχ, διεφθαρμένα στελέχη της πολιτικής εξουσίας και του Βατικανού, γιατροί που προδίδουν τον όρκο τους και επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος που στη συνέχεια αυτοκτονούν, ιερείς που αφήνουν το ράσο για το τουφέκι ή αφοσιώνονται στον θεό του χρήματος, εγκληματίες που υποτροπιάζουν κι εγκληματίες που αγωνίζονται εις μάτην να εξιλεωθούν... Κι όλοι, ανά πάσα στιγμή, μπορεί να συνυπάρξουν και να "συνομιλήσουν" μεταξύ τους, ακόμα και μέσα στην ίδια παράγραφο!

Διασχίζοντας αβυσσαλέες χρονικές αποστάσεις, ελισσόμενος διαρκώς ανάμεσα στην πρωτοπρόσωπη και την τριτοπρόσωπη αφήγηση και δίνοντας φωνή ως και σε άψυχα αντικείμενα, ο Καμπρέ απλώνει τα πλοκάμια της ιστορίας του προς κάθε κατεύθυνση: από τη Βαρκελώνη του σήμερα στη Ρώμη του μεσοπολέμου, από ένα μεσαιωνικό μοναστήρι στη Ζιρόνα σε μια αίθουσα συναυλιών του Παρισιού, από το στρατόπεδο του Άουσβιτς σ' έναν λόχο παρτιζάνων στη Σλοβενία, από τους Αγίους Τόπους σ' έναν προσφυγικό καταυλισμό στην Αφρική... Όσα πετάγματα, όμως, κι αν κάνει, όσες εποχές και πρόσωπα κι αν βάζει να διασταυρωθούν- ανάμεσά τους και πρόσωπα υπαρκτά όπως Ρούντολφ Ες ή ο Αϊζάια Μπερλίν- δεν χάνεις ποτέ τον προσανατολισμό σου. Γαντζωμένος στις αναμνήσεις του Αντριά, γίνεσαι μάρτυρας αλλεπάλληλων δραματουργικών ανατροπών, βλέπεις το "Confiteor" να μεταλλάσσεται από μυθιστόρημα ενηλικίωσης σε αστυνομικό θρίλερ στοιχειωμένο από μεταφυσικές ανησυχίες και φιλοσοφικούς προβληματισμούς, και με τη σειρά σου δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς: πού εδρεύει το κακό; Είναι άραγε σύμφυτο με την ανθρώπινη φύση; Αν υπάρχει Θεός, γιατί η αδιαφορία του για το κακό είναι τόσο σκανδαλώδης; Γιατί συνεχίζουμε να αλληλοσκοτωνόμαστε; Και πώς γίνεται μέσα από τόση σκληρότητα, τόσους πολέμους, τόσα πογκρόμ να εξακολουθούν να γεννιώνται και τόσο σπουδαία έργα τέχνης;

Καταλανός ως το μεδούλι, γεννημένος το 1947, ο Ζάουμε Καμπρέ έζησε τον ισπανικό εμφύλιο μέσα από τα μάτια των γονιών του, σπούδασε καταλανική λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης κι έχει στο ενεργητικό του από μυθιστορήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα μέχρι σενάρια για σαπουνόπερες. Όπως έχει δηλώσει, το πάθος του ν' αφηγείται ιστορίες οφείλεται στην αγάπη που τρέφει για τη γλώσσα του. Μια γλώσσα απαγορευμένη, όχι μόνο επί Φράνκο, αλλά και παλιότερα ακόμη, η οποία μπορεί να μιλιέται από εκατομμύρια ανθρώπους αλλά δεν έχει πίσω της –όπως θα επιθυμούσε ο ίδιος- ένα κράτος να την στηρίζει και να την προωθεί. Διόλου τυχαίο που σ' ένα σημείο του βιβλίου του, ένας από τους ήρωες κραυγάζει: «Γι' αυτό είμαι Εβραίος, όχι λόγω καταγωγής απ' όσο ξέρω, αλλά από επιλογή, όπως πολλοί Καταλανοί που νιώθουμε σκλάβοι στη γη μας και ξέρουμε τι θα πει διασπορά, μόνο και μόνο επειδή είμαστε Καταλανοί...». Έργο ωριμότητας, το "Confiteor" πρωτοκυκλοφόρησε το 2011 και στη συνέχεια, έχοντας αποσπάσει κάμποσες διακρίσεις, μεταφράστηκε σε δεκαπέντε γλώσσες σημειώνοντας πωλήσεις που ξεπερνούν συνολικά το ένα εκατομμύριο αντίτυπα. Τώρα μαθαίνω πως είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Καμπρέ που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Προηγήθηκε το "Οι φωνές του ποταμού Παμάνο" (εκδ. Πάπυρος). Τρέχω να το πάρω!

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ