Ανάμεσα στις ερωτήσεις παρατίθενται αποσπάσματα από το νέο του βιβλίο.
Πώς φτιάχνει κανείς μια αφήγηση για τη ζωή του;
Η συλλογή αφηγημάτων "Τι πάθος ατελείωτο" δημιουργήθηκε με τη σκέψη να συγκεντρωθούν κάποια από τα πεζογραφήματά μου, που δημοσιεύτηκαν τα τελευταία χρόνια σε διάφορα περιοδικά και άλλα που γράφτηκαν πρόσφατα, συνδεδεμένα με μια νοερή γραμμή, έτσι ώστε να συναποτελούν ένα σύνολο, με πρόσωπα, τοπία, ανθρώπινες ιστορίες, πορτρέτα ανθρώπων που συνδέθηκα προσωπικά μαζί τους και λάτρεψα, και κομμάτια πολιτισμού από τις πολιτείες που έζησα βαθιά και έντονα (Θεσσαλονίκη-Κωνσταντινούπολη-Μυτιλήνη). Ουσιαστικά, διασώζω με τον τρόπο μου σπαράγματα της ζώσας ιστορίας, ένα κομμάτι απ' την ταυτότητά μας που χάνεται ανεπιστρεπτί. Είναι αφήγηση της ζωής άλλων, μέσα στην οποία εμπλέκεται άμεσα και η προσωπική μου ιστορία αλλά και η εκδοχή μου για τα πράγματα. Η αφήγηση και του ελάχιστου κομματιού της ζωής μας είναι συνάρτηση και της ζωής των άλλων.
Υπάρχει “κυρίαρχη αφήγηση” της ζωής καθενός; Παίζει κάποιο ρόλο το (ατελείωτο) πάθος στην ανάδειξή της;
Ο άνθρωπος μέχρι να τελειώσει παραμένει ένα μυστήριο, και για τους άλλους και για τον εαυτό του. Υπάρχουν άτομα έμπλεα ενός ιδιαίτερου πάθους, που όσο και να το εκφράζουν, το απόθεμα της φλόγας που τους καίει τα σωθικά, δεν στερεύει. Αυτοί είναι οι λιγότεροι, οι ελαχιστότεροι. Δείτε την Εντίθ Πιάφ, πως καιγόταν ολόκληρη, καθημερινά, σα λαμπάδα. Η ίδια η φωτιά της την έκαψε. Πρόλαβε όμως να την μεταδώσει σε τόσους. Δείτε το οργισμένο πάθος της Τζάνις Τζόπλιν, που την ξέκανε στην καλύτερη ώρα της επί σκηνής! Η "κυρίαρχη" αφήγηση της ζωής κάποιου εξαρτάται από τον βαθμό αυτογνωσίας, την ανάγκη της ενδότερης εξομολογητικής του διάθεσης, την απουσία φόβου να "εκτεθεί" στα μάτια των άλλων. Αν περίσσευαν οι άνθρωποι του πάθους, ο κόσμος μας δε θα ήταν χειρότερος, θα γέμιζε αδιάλειπτες ερωτικές και αγαπητικές εκρήξεις.
Ο φοβισμένος φόβο σκορπάει. Όποιος είναι χέστης, δεν είναι να του έχεις εμπιστοσύνη. […] Εγώ λέω πως οι κάτοικοι αυτής της πόλης έπρεπε πάντοτε κάτι να φοβούνται, κάτι να τους απειλεί στον αέρα, να το μυρίζεσαι και να μην ξέρεις τι ακριβώς είναι αλλά πάντως να το νιώθεις.
Τι είδους εργαλείο είναι ο φόβος;
Ο φόβος είναι εργαλείο καταστολής και καθυπόταξης της προσωπικότητας. Οι ποικίλες εξουσίες (κράτος, κηδεμόνες, εκπαίδευση, στρατός κλπ) κατέχουν καλά την σημασία της χρήσης του και γι' αυτό, τον εγκατασπείρουν. Και οι γονείς, διαπράττουν έγκλημα, όταν μεγαλώνουν τα παιδιά τους υπό το φάσμα του φόβου. Ο φόβος, που είναι και απωθητικός και ελκυστικός, σημείο αλγολαγνείας δηλαδή, είναι το φρικτότερο και πιο επιζήμιο συναίσθημα. Οι αρχαίοι σοφοί τον καταπολέμησαν. Ο πιο άχρηστος βέβαια είναι ο φόβος απέναντι στο μοιραίο. Όσο πιο γεμάτη είναι η ζωή σου, τόσο λιγοστεύει η κυριαρχία του φόβου.
Εξάλλου, δε μ΄ενδιέφερε η πρωτιά, με την ανθρωπιά είχα και έχω να λογαριαστώ. Μα άλλο να τα αφηγείται κανείς όλα τούτα σαν παραμύθι και άλλο να τα ζει στο πετσί του. Όσο να ‘ναι, πληγές βαθιές είναι αυτές και σου μένουν.
Τι συμβαίνει με τις βαθιές πληγές όταν δεν ειπώνονται;
Υπάρχουν πληγές που γίνονται μέσα μας χαλάσματα. Καμιά φορά, φλομώνεις, από την εσωτερίκευση των βασάνων, και ξεσπαθώνεις με λόγια. Μα τα λόγια συχνά δεν αρκούν. Η ενασχόληση με την φύση, η προσφορά αγάπης, η αφοσίωση σε ιδανικά, ένας καινούριος έρωτας, μπορούν να επουλώσουν κάπως τις βαθύτερες πληγές, και η τέχνη σα να τις βαλσαμώνει.
Είχε τελευταία κλειστεί πολύ, είχε μαζέψει η ζωή του, φαινόταν από μακριά πώς τον έτρωγαν σεκλέτια βαριά. Ό,τι του ‘χε απομείνει απ’ τις εποχές της σαπίλας και της χαμέρπειας του το σάρωνε τώρα ο καιρός της μιζέριας της ένδειας. -Καμιά ώρα έτσι όπως κάνεις θα σκάσεις, δεν είναι κρίμα; -Ποιός ξέρει τι είναι κρίμα; Πάντως άμα σκάσω, θα κάνω ένα μπαμ, ν’ ακουστώ ως τα πέρατα.
Πώς ξαναγίνεται κανείς “περισσότερος”;
Μια ζωή που έχει εκτροχιαστεί, δε μπορεί να επανέλθει. Το ζούμε κάθε μέρα γύρω μας με τόσες τραγωδίες. Ούτε κι η κανονικότητα είναι πανάκεια. Για πoιο λόγο; Οι αιρετικοί του κόσμου έζησαν με ρίσκο αλλά έζησαν έντονα, με ενδιαφέρον.
Είμαι μια πηγή, μια πληγή, μια προσευχή, ένα όνειρο. Ποιός άνεμος κακοποιός μ’ έριξε σ’αυτήν την ξέρα, που δεν έχει όνομα, ούτε τέλος κι αρχή, ποιός αέρας κακοήθης με πήρε και με πέταξε σ’ αυτήν την άγνωστη άκρη;
Τι μπορεί σήμερα να δώσει όνομα, σ’ όλα εκείνα που έχουνε χάσει τ’ όνομά τους;
"Πρέπει να βρει ένα νόμισμα η ζωή", λέει ο Ελύτης. Στο ποδόσφαιρο μιλάνε για αγώνες, λες και πρόκειται για επάνασταση, ενώ είναι μια εμπορική φιέστα. Οι λέξεις μπορεί να ανανοηματοδοτηθούν μόνο μέσα από συνολική αλλαγή της κοινωνικής ζωής, μια ανατροπή της ιστορίας χρειάζεται, πράγματα πολύ μακρινά.
Κι όλο στην πατρίδα απευθυνόσασταν, την πατρίδα χαστουκίζατε, την πατρίδα και τους μικρόψυχους συμπατριώτες σας, την πατρίδα και την προαιώνια κατάντια της. Αλλά ήσασταν μεγαλόψυχος άνθρωπος και γι’ αυτό συγχωρούσατε τους δήμιους σας. Δικαιολογούσατε τη συσσωρευμένη βία που εξέφραζαν απροκάλυπτα, συλλογιζόμενος το κακό που παλεύατε να σκοτώσετε στο βάθος της δικής σας καρδιάς, αφού γνωρίζετε πολύ καλά απ’την πλούσια πείρα σας, ότι στη ζωή το πρόβατο, αν χρειαστεί, ντύνεται λύκος κι ο λύκος πάλι παίζει μια χαρά το ρόλο του άκακου αρνιού κι έτσι, τέλος πάντων, είναι πλασμένος ο άνθρωπος. Μόνο που σημειώσατε κάπου τη λεπτομέρεια όλοι είμαστε θύτες και θύματα αλλά κάποιοι είναι περισσότερο θύματα απ’ ότι θύτες.
Πώς νοηματοδοτείτε τον όρο “πατρίδα”;
Η πρόσληψη της έννοιας "πατρίδα" είναι διττή: Απ' τη μια, ό ,τι σε κάνει να αισθάνεσαι πιο κοντά στα κοινά σου βιώματα με τους ομόγλωσσους και ομογενείς, κι απ' την άλλη, η διάσταση με τα τρωτά της που την κάνει "μακρινή μητέρα, ρόδο μου αμάραντο", που λέει ο ποιητής.
Αν και είναι απαράδεκτο να συνδέουμε το χαρακτήρα ενός συγγραφέα ή ορισμένες λεπτομέρειες της ιδιωτικής του ζωής -ιδίως αυτές που μας κάνουν να αισθανόμαστε αμήχανα ή μειονεκτικά απέναντί του- με το έργο του ή βασίζοντας την κρίση μας πάνω στην κουτσομπολίστικη διάθεσή μας, που εδώ στη χώρα μας κατάντησε εθνικό χόμπυ, να σχολιάζουμε την πνευματική του προσφορά.
Γιατί (μας) είναι τόσο δύσκολο να διαχωρίσουμε το συγγραφέα από τις λέξεις του;
Ο συγγραφέας είναι "αυτά που γράφει". Και για τον ίδιο, και για τους αναγνώστες του. Δεν υπάρχει έξω απ' το έργο του, είτε είναι άγιος, είτε εγκληματίας. Τα υπόλοιπα δεν αφορούν κανέναν. Όμως το ιδανικό, είναι να “δένει" μια αξιόλογη δημιουργική πορεία μ' έναν καλό χαρακτήρα, να πετυχαίνει το δίδυμο έργο και ζωή.
Άννα, Ζυράννα, γλυκιά μου παραμάνα, εσύ που ‘χεις τον τρόπο σου και μπαινοβγαίνεις στο λαβύρινθο του Άδη, για πες μου, φέρνεις χαμπέρια απ’ τη μάνα μου; -Δεν είμαι και κανένας μάγος, με προσγειώνει. Απλώς μπαινοβγαίνω στα όνειρά μου. Τι θέλεις να κάνω; Επανάσταση εναντίον του θανάτου; Θα ήταν μάταιο! Μόνο έχω βρει μια χαραμάδα και τρυπώνω. Βγάζω καμιά καρτ-ποστάλ κι επιστρέφω. Μη με ψαρέψουν κάποτε κι εμένα κι αγκιστρωθώ! Εγώ που στήνω, όπως λες, παγανιά με τις λέξεις! -Άννα, Ζυράννα, του ονείρου καλομάνα, σε θέλω ακόμα. Πρόσεχε τότε την άκρη του αγκιστριού, το πλεμάτι και το δόλωμα.
Πιστεύετε πως οι λέξεις πεθαίνουν όταν αρθρώνονται ή ακριβώς μόλις τότε είναι που γεννιούνται;
Ωραία ερώτηση. Θα απαντήσω με δυο φράσεις. Η μία είναι ελληνική παροιμία: "Οι λέξεις είναι θηλυκές. Γεννάνε κι άλλες λέξεις". Κι άλλη, του Ρίτσου: "Ο λόγος σημαίνεται απο 'κείνα που θα' χε να αποσιωπήσει".
Info
Ο Θωμάς Κοροβίνης παρουσιάζει τη συλλογή αφηγημάτων "Τι πάθος ατελείωτο", την Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου, στο Ξέφωτο (Λυκούργου 5, Λαδάδικα), στη Θεσσαλονίκη. Την παρουσίαση συντονίζει ο δημοσιογράφος και ποιητής, Απόστολος Λυκεσάς. Παρουσιάζουν οι Γιάννης Ατζακάς (συγγραφέας), Νίκος Δαββέτας (συγγραφέας), Σοφία Μακρή (φιλόλογος). Κείμενα από το βιβλίο διαβάζουν οι καλλιτέχνες Κατερίνα Γιαννούλη, Λεωνίδας Κακούρης, Κυριακή Μάλαμα, Βίκυ Παπαδοπούλου, Δανάη Τανίδου. Θ’ ακολουθήσει συναυλία-αφιέρωμα στα πρόσωπα, (σ)τα οποία αναφέρονται (σ)τα αφηγήματα (Βαμβακάρης - Καζαντζίδης - Πόλυ Πάνου - Νταντωνάκη - Ρασούλης –Παπάζογλου). Ερμηνεύουν οι τραγουδιστές Λιζέτα Καλημέρη, Dilek Koç, Ανδρέας Καρακότας, Μαρία Φωτίου, Φώτης Θεοδωρίδης και Θωμάς Κοροβίνης. Παίζουν οι μουσικοί Λάζαρος Χαριτίδης «Λάρυ» (μπουζούκι), Σταύρος Κρομμύδας (κιθάρα), Σάκης Κοντονικόλας (πιάνο), Ηλίας Κρομμύδας (ακορντεόν).
σχόλια