Ο Θανάσης Βαλτινός αφηγείται τη ζωή του στη LIFO Facebook Twitter
Η καθημερινή ζωή, και σχέση με τα πολιτιστικά, είναι μια τεράστια εμπειρία. Μπορείς να μοιραστείς πράγματα με άλλον τρόπο. Δεν έμεινα μεγάλο διάστημα στο εξωτερικό. Δεν μπορούσα να λειτουργήσω. Δεν μου έλειπε τόσο η γλώσσα. Μου έλειπε το περιβάλλον. Το γίγνεσθαι. Φωτο: Σπύρος Στάβερης/LIFO

Ο Θανάσης Βαλτινός αφηγείται τη ζωή του στη LIFO

0

Γεννήθηκα στο Καστρί Κυνουρίας το 1931. Φύγαμε από εκεί την Κατοχή γιατί υπήρχε μεγάλη πείνα. O πατέρας μου ήταν εργολάβος και του τα πήρανε όλα όταν έγινε ο πόλεμος. Κατεβήκαμε στη Σπάρτη και μετά πήγαμε στο Γύθειο. Άλλη Ελλάδα τότε.

Οι περιοχές αυτές σήμερα δεν έχουν καμία σχέση με την τότε φυσιογνωμία τους. Έχουν καταντήσει μικρές Αθήνες. Μετά την τηλεόραση έχουν ισοπεδωθεί το ήθος και οι συμπεριφορές. Όλα τα κοριτσάκια μπεμπεκίζουν. Δεν είναι άσχημο, αλλά μετά έρχεται η τυποποίηση. Σαν πορτοκάλια Καλιφόρνιας.

• Άρχισα να διαβάζω, χωρίς να ξέρω το γιατί. Μου δημιουργήθηκε μια ανάγκη. Θυμάμαι ότι διάβαζα το Η θεραπεία της σύφιλης διά της πενικιλίνης». Δεν καταλάβαινα τίποτα, αλλά το διάβαζα. Οπωσδήποτε το περιβάλλον παίζει ρόλο: ο μπάρμπας μου είχε βιβλία και στο φαρμακείο του μαζευόταν η ιντελιγκέντσια μιας επαρχιακής πόλης.

Πάντα, όμως, υπήρχε κάποιο είδος σαρκαστικού χλευασμού γι' αυτόν που διάβαζε, όπως κι ο θαυμασμός για τις επιστήμες, τους γιατρούς και τους δικηγόρους. Μέχρι πριν από λίγο καιρό, όταν με ρώταγαν στα χωριά τι δουλειά κάνω, έλεγα δημοσιογράφος. Αν έλεγα συγγραφέας, θα γέλαγαν.

Μεγάλωσα μέσα στον θάνατο και στη λαγνεία. Εκτός από αυτά που περιγράφω στα διηγήματά μου, ήταν μεγάλη η έλλειψη του έρωτα. Ο θάνατος ήταν μια καθημερινή στιγμή. Η αίσθηση ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να σκοτωθείς οξύνει τον ερωτισμό.

• Μεγάλωσα μέσα στον θάνατο και στη λαγνεία. Εκτός από αυτά που περιγράφω στα διηγήματά μου, ήταν μεγάλη η έλλειψη του έρωτα. Ο θάνατος ήταν μια καθημερινή στιγμή. Η αίσθηση ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να σκοτωθείς οξύνει τον ερωτισμό. Μια γυμνή κνήμη έφτανε για να εξάψει τη φαντασία. Τώρα λένε για τα παιδιά «ότι δεν γαμούνε», τη στιγμή που υπάρχουν χιλιάδες γυμνές φωτογραφίες και βίντεο. Δεν υπάρχει πουθενά μυστήριο.

Οι δικές μου πρώτες εμπειρίες ήταν με πουτάνες. Δεν υπήρχε η δυνατότητα να έχω μια σχέση. Τώρα όλα τα κοριτσάκια είναι με το αγόρι τους και οι συνθήκες είναι κανονικές. Μπορεί να είναι πιο συντηρητικά τώρα τα παιδιά, γιατί δεν υπάρχουν φραγμοί. Τα εμπόδια οξύνουν τα πάθη.

• Η Πελοπόννησος ήταν πάντα συντηρητική. Έγιναν αγριάδες μεγάλες κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου εκεί. Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, οι περισσότερες έγιναν από τους Αριστερούς. Τα 'χω ξεκάθαρα τα πράγματα μέσα μου. Γιατί έγινε ο Εμφύλιος, πώς έγινε και τι έπρεπε να έχει γίνει για ν' αποφευχθεί. Εκ των υστέρων, βέβαια.

Με εξοργίζουν καμιά φορά αυτά που ακούγονται για τη Μακρόνησο και άλλα νησιά. Όταν ξεσπάει ένας εμφύλιος πόλεμος, δεν είναι η μια πλευρά μόνο που τον προκαλεί. Τώρα όλα έχουν ιεροποιηθεί κι έχουν καταλήξει σ' ένα αφόρητο μαρτυρολόγιο. Το Στρατοδικείο στην Τρίπολη δούλευε, και δούλευε άγρια. Ο θάνατος δεν ήταν τίποτα.

Αναρωτιόμουν αν τους σήκωναν και τους ξανασκότωναν. Αυτές ήταν οι συνέπειες του πόλεμου. Η Ελλάδα στον Εμφύλιο κινδύνεψε πάρα πολύ να γίνει Βουλγαρία ή Αλβανία. Εγώ θυμάμαι ότι στην Τρίπολη σε μαγαζιά Αριστερών υπήρχαν ειδικά σήματα, όπως «Απαγορεύεται στους στρατιωτικούς». Κουρεία, καφενεία, μπακάλικα, είχανε στάμπα.

Είναι τρομερό πράγμα, αν το σκεφτεί κανείς. Αλλά, από την άλλη, και ο διοικητής του στρατού έπρεπε να σταματήσει τις διαρροές. Ήταν αποφάσεις ανάγκης, που στο τέλος, όμως, ήταν αυτές που κέρδισαν και το παιχνίδι. Δεν έχουμε ξεκολλήσει από τις κατάρες του Εμφυλίου. Είναι ανόητο να ψάχνουμε να βρούμε ποιος έφταιγε και ποιος δεν έφταιγε. Αν δεν έχουμε την ψυχραιμία να δούμε ότι τα καρβέλια έγιναν στραβά και από τις δυο πλευρές, θα πηγαίνουμε συνέχεια έτσι. Δεν κερδίζεται το μέλλον με την αγιοσύνη της Αριστεράς.

• Η Αθήνα είναι γοητευτική, παρόλο που με εξοργίζει. Ειδικά τώρα, που βρίσκεις εύκολα ταξί. Ήρθα πρώτη φορά το 1950. Οι συνθήκες στην επαρχία ήταν άθλιες και η Αθήνα ήταν ένα όνειρο. Παρόλο που μπήκα στην Πάντειο, δεν ήθελα να σπουδάσω. Αυτό που έβλεπα μπροστά μου δεν ήταν κάποιο γραφείο, κάποιο επάγγελμα και κάποιο ωράριο.

Ήθελα ν' ασχοληθώ με κάτι αόριστα. Γι' αυτό έκανα και σπουδές κινηματογράφου. Νομίζω πως από ένστικτο μόνο ξεκίνησα να γράφω. Έπαιξα και δυο-τρεις ρώσικες ρουλέτες. Δεν φρόντισα να διασφαλίσω τίποτα. Έστω μια σύνταξη. Στάθηκα τυχερός, γιατί, αν δεν ήταν Ακαδημία Αθηνών, θα είχα άθλια γεράματα.

• Πέρασα ένα διάστημα στη Γερμανία και την Αμερική. Καταρχάς, εκεί είχα επαφή από πρώτο χέρι με σπουδαία πράγματα. Βλέπεις και μια άλλη καθημερινή συμπεριφορά σε σχέση με την πνευματική ζωή. Έβγαλα εισιτήριο για μια ταινία στο Βερολίνο, την οποία παρακολούθησε και μια μεγάλη ηθοποιός του θεάτρου. Όλοι επεσήμαναν την παρουσία της, αλλά κανείς δεν δημιούργησε κάποιο πανικό. Σαν να μην έγινε τίποτα.

Η καθημερινή ζωή, και σχέση με τα πολιτιστικά, είναι μια τεράστια εμπειρία. Μπορείς να μοιραστείς πράγματα με άλλον τρόπο. Δεν έμεινα μεγάλο διάστημα στο εξωτερικό. Δεν μπορούσα να λειτουργήσω. Δεν μου έλειπε τόσο η γλώσσα. Μου έλειπε το περιβάλλον. Το γίγνεσθαι.

Η τέχνη ξεκινά ουσιαστικά από ένα κουσούρι. Ένας φυσιολογικός άνθρωπος γιατί ν' ασχοληθεί με την τέχνη; Υπάρχει κάποια μικρή διαστροφή, το έχει αποδείξει και η ιστορία. Υπάρχει μια μικρή και απαραίτητη παρέκκλιση. Όχι μόνο ως διαμορφωτής αλλά και ως αποδέκτης τέχνης. Μπορεί να φανταστεί κανείς τον εαυτό του χωρίς ν' ακούει μουσική, να έχει διαβάσει ένα βιβλίο ή να έχει δει πίνακες; Αυτός είναι ο διάλογος της αθανασίας που μπορεί να έχει ο άνθρωπος. 

• Καλλιτεχνικά ανήκει κανείς στην εφηβεία του. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ανανεώνεται ή ότι δεν παρακολουθεί τα πράγματα. Αλλά τα κλειδιά είναι εκεί. Ο Εμφύλιος και κάθε θέμα μου είναι πρόσχημα για να βάλω τα δικά μου πράγματα. Από τα όνειρα μέχρι και την απελπισία. Οι ελλείψεις δημιουργούν γόνιμες καταστάσεις.

Η τέχνη ξεκινά ουσιαστικά από ένα κουσούρι. Ένας φυσιολογικός άνθρωπος γιατί ν' ασχοληθεί με την τέχνη; Υπάρχει κάποια μικρή διαστροφή, το έχει αποδείξει και η ιστορία. Ο ένας κόβει το αυτί του και το πάει πεσκέσι σε μια πουτάνα, ο άλλος τρελαίνεται και πηδάει από το παράθυρο, ο άλλος σκοτώνει τη γυναίκα του. Υπάρχει μια μικρή και απαραίτητη παρέκκλιση. Όχι μόνο ως διαμορφωτής αλλά και ως αποδέκτης τέχνης. Μπορεί να φανταστεί κανείς τον εαυτό του χωρίς ν' ακούει μουσική, να έχει διαβάσει ένα βιβλίο ή να έχει δει πίνακες; Αυτός είναι ο διάλογος της αθανασίας που μπορεί να έχει ο άνθρωπος. Το ίδιο γίνεται με το γράψιμο.

Δεν με ενδιαφέρει ο Εμφύλιος, εμένα με νοιάζουν οι άνθρωποι που ονειρεύονται μέσα στον θάνατο. Τους κάνει εντύπωση γιατί είπα ότι η Κάθοδος των Εννιά είναι μια ερωτική ιστορία. Ο συνδυασμός της ιστορικότητας με μια άλλη αναζήτηση. Αυτό το πράγμα έχεις έναν τρόπο να βεβαιώσεις ότι το έχεις κατορθώσει, ως μορφή. Αυτό το αντιλαμβάνεται και ο άλλος ενδεχομένως, ο αναγνώστης. Κι εκεί υπάρχει αυτή η ανταλλαγή μιας γαλήνης, που είναι σαν να νιώθεις ηρεμία.

• Θεωρώ ότι είναι πολύ χειρότερα τα πράγματα σε σχέση με την Κατοχή, τον Εμφύλιο και τη δικτατορία. Τις κρίσεις που προηγήθηκαν μπορούσες να τις ορίσεις. Τη σημερινή δεν μπορείς να την ορίσεις εύκολα. Ο κόσμος έχει διαφοροποιηθεί τώρα, τα μέσα είναι πολύ περισσότερα, η πληροφορία είναι πολύ περισσότερη, η παραπλάνηση είναι πολύ περισσότερη.

Ο κόσμος έχει αλλοιωθεί. Δεν συμφωνώ με αυτό που είπε ο Πάγκαλος, το «μαζί τα φάγαμε», αλλά ο κόσμος είχε αρχίσει να βολεύεται. Δεν αναρωτήθηκε ποτέ από πού ήρθαν όλα αυτά τα λεφτά. Αγριεύομαι, όμως, σκεπτόμενος τώρα πως οι εκάστοτε πρωθυπουργοί και υπουργοί Οικονομικών δε μπορούσαν να βλέπουν τι συμβαίνει.

• Ακόμα η κρίση δεν έχει γίνει αισθητή από τον πολύ κόσμο. Δεν έχουν φανεί οι αλλαγές στην κουλτούρα μας. Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, μιλάμε για μια κουτσή κουλτούρα. Εξοργίστηκα μια μέρα που είδα το «Dancing with the Stars» με τον αναπόφευκτο Κωστάλα. Τι είναι αυτό; Κόλλαγε όλη η Ελλάδα πάνω σε αυτές τις εκπομπές.

Οι άνθρωποι εδώ δεν μπορούν να πουν τη γνώμη τους για ένα θέατρο, γιατί δεν ξέρουν. Αποφασίζουν αν τους άρεσε ή δεν τους άρεσε, ανάλογα με το τι θα διαβάσουν ή τι θα τους πει η τηλεόραση. Στη Γερμανία υπάρχει ένα κοινό που έχει άποψη. Παντού υπάρχει η σαβούρα, αλλά υπάρχει και κάποιο αντιστάθμισμα. Ούτε στην Αμερική πουλάει η ποίηση, αλλά υπάρχουν εστίες. Εδώ οι δικλείδες αυτές είναι πολύ χύμα.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Θανάσης Βαλτινός: Με τέτοιους ηγέτες που πουλούν την ύψιστη ταπείνωση ως υπερήφανη στάση, ντρέπεσαι πια να λες ότι είσαι Έλληνας

Βιβλίο / Θανάσης Βαλτινός: Με τέτοιους ηγέτες που πουλούν την ύψιστη ταπείνωση ως υπερήφανη στάση, ντρέπεσαι πια να λες ότι είσαι Έλληνας

Ο ακαδημαϊκός και συγγραφέας σπουδαίων βιβλίων, όπως "Η Κάθοδος των εννιά" και το "Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη" μιλά ατρόμητα και απαισιόδοξα για την παρακμή της κυβερνώσας Αριστεράς, την γλωσσική φτώχεια των νέων παιδιών και την "κατάρα" των γκραφιτάδων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Θανάσης Βαλτινός και το τολμηρό νέο βιβλίο/ CD του

Βιβλίο / Ο Θανάσης Βαλτινός και το τολμηρό νέο βιβλίο/ CD του

Το «Ημερολόγιο της Αλοννήσου» δεν είναι audio book, αλλά μια παράξενη απόπειρα προφορικής λογοτεχνίας με την συμμετοχή της ηθοποιού Αλεξάνδρας Σακελλαροπούλου και βασικό θέμα τον ανεκπλήρωτο έρωτα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ