Ο Γιώργος Ιωάννου ήθελε να διαβάζεται με πάθος κι όταν πια δεν θα υπήρχε

Γιώργος Ιωάννου Facebook Twitter
Ο Γιώργος Ιωάννου στα Κάστρα της Θεσσαλονίκης. Φωτ.: estamou.
0


ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ τελευταίες του συλλογές με πεζογραφήματα, την «Καταπακτή», την πιο καλογραμμένη κατά την άποψή του, ο Γιώργος Ιωάννου ομολογούσε τη λαχτάρα του ανοιχτά: θα ‘θελε οι αναγνώστες να συζητούν τα έργα του σαν να είχαν μόλις εκδοθεί, να στέκονται με στοχαστικότητα στις σημαδιακές του φράσεις, ν’ αντλούν απ’ αυτόν κουράγιο. Όχι να προσπερνούν, όπως έφτασε να κάνει ο ίδιος, τις απεγνωσμένες εκκλήσεις ορισμένων για μετά θάνατο αγάπη και προσήλωση.

Σχεδόν σαράντα χρόνια από τον δικό του θάνατο, τα βιβλία του Ιωάννου, γραμμένα σε μια κρουστή δημοτική, εμποτισμένη με χυμούς περασμένων εποχών, μπορεί να μην αγοράζονται από πλήθη, ούτε να πυροδοτούν δημόσιες συζητήσεις, αλλά εξακολουθούν να μελετώνται και να επανεκδίδονται. Η «Μόνη κληρονομιά» (1974) και ο «Επιτάφιος θρήνος» (1980), για παράδειγμα, συλλογές γραμμένες στην Αθήνα, με κείμενα που θυμίζουν περισσότερο διηγήματα παρά «πεζογραφήματα», μόλις ξανακυκλοφόρησαν από τον Κέδρο, στην 22η και την 9η έκδοσή τους αντίστοιχα, ενώ το έργο του διδάσκεται στα πανεπιστήμια κι εξακολουθεί ν’ αποτελεί σημείο αναφοράς για όσους καταπιάνονται με τη γραφή.

«Είναι ο πεζογράφος που αυτοβιογραφήθηκε, μιλώντας ψιθυριστά, τρυφερά, εξομολογητικά για τους άλλους, συνθέτοντας τη μυθιστορία των ταπεινών».

Σύμφωνα με τον Νάσο Βαγενά, η επίδραση του Ιωάννου είναι αισθητή σε αρκετούς πεζογράφους της περιφέρειας, «κυρίως στον Σωτήρη Δημητρίου, ο ωμός ρεαλισμός του οποίου είναι επενδυμένος με μια ποιητική και νοσταλγική υφή».

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ:
Γιώργος Ιωάννου, Η μόνη Κληρονομιά, Εκδόσεις Κέδρος

Γιος προσφύγων από την ανατολική Θράκη, ο κατά κόσμον Ιωάννης Σορολόπης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1927, όταν πια και η τελευταία οικογένεια τουρκικής καταγωγής είχε αποχωρήσει από την πόλη. Στην «πρωτεύουσα των προσφύγων» μεγάλωσε και σπούδασε, στα δικά της κατηχητικά πέρασε την εφηβεία του, στους δικούς της λογοτεχνικούς κύκλους μαθήτευσε –Γ. Θέμελης, Ν. Γ. Πεντζίκης, Γ. Βαφόπουλος, Ντ. Χριστιανόπουλος– και τη δική της κυρίως ψυχή –μνημεία, ανθρώπους, συνοικισμούς– αποτύπωσε στο έργο του, παρόλο που από το 1971 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.

Λάτρης «μέχρι παραφοράς» της κλασικής γραμματείας, υπηρέτησε πάνω από τρεις δεκαετίες ως καθηγητής μέσης εκπαίδευσης (κι ας εκδιώχθηκε από το Κολλέγιο Αθηνών εξαιτίας της ομοφυλοφιλίας του), κι από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε, είτε με ποιήματα («Ηλιοτρόπια», 1954), είτε με τα βιωματικά, συνειρμικά πεζά του («Για ένα φιλότιμο», 1964), κριτικοί και συντεχνία τον έλουσαν μ’ επαίνους.

Η επίθεση του Δημήτρη Μαρωνίτη περί «επαρχιώτικης λογοτεχνίας» και η αντεπίθεση του Ιωάννου –λυσσαλέα, όπως αποτυπώθηκε και στο περιοδικό που έγραφε κι εξέδιδε ολομόναχος ο ίδιος, το «Φυλλάδιο»– θα συμβούν αργότερα, το 1977, λίγο πριν ο δημοφιλής πλέον συγγραφέας τιμηθεί με κρατικό βραβείο για το «Δικό μας αίμα», λίγο πριν νοσηλευτεί μετά από βαρύ τροχαίο στο ΚΑΤ, εμπειρία απ’ όπου προέκυψαν τα θυμωμένα «Πολλαπλά κατάγματα», το πιο αμφιλεγόμενο από τα γραπτά του.

cover
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ:
Γιώργος Ιωάννου, Επιτάφιος Θρήνος, Εκδόσεις Κέδρος

Ο Μένης Κουμανταρέας, επιστήθιος φίλος του Ιωάννου, φιλοτεχνώντας το πορτρέτο του στον τιμητικό γι’ αυτόν τόμο που κυκλοφόρησε το 2005 από τον Κέδρο, τον περιέγραφε ως «μια βαθιά διχασμένη φύση», ως έναν «αργοπορημένο Βυζαντινό στα χρόνια μας», έναν «ερευνητή των λεξικών που αποδελτιώνει μαζί με τη γνώση και τα ήθη των συγχρόνων του», έναν «λαϊκό βαθιά θρησκευόμενο που ερευνά μανιακά τον Καραγκιόζη», έναν «μοναχό με ένδυμα κοσμικού». Κι ακόμα, ως έναν «πρόσφυγα, γιο σιδηροδρομικού, που συνδιαλέγεται με διανοούμενους, μα που γουστάρει περισσότερο την παρέα του γιου του μπακάλη». 

Στον ίδιο τόμο, η Μάρω Δούκα στο πρόσωπο του Γιώργου Ιωάννου αναγνωρίζει τον μόνο ίσως από τους σύγχρονους συγγραφείς που κατάφερε μέσα από τις αθόρυβες, στοχαστικές ιστορίες του να συνθέσει την τοιχογραφία του καιρού του. «Είναι ο πεζογράφος που αυτοβιογραφήθηκε, μιλώντας ψιθυριστά, τρυφερά, εξομολογητικά για τους άλλους, συνθέτοντας τη μυθιστορία των ταπεινών. Είναι από τους λίγους λειτουργούς που μας έρχονται από τα χρόνια εκείνα, όπου το κάθε πεζογράφημα, απολεπισμένο από τα ιδιωτικά οράματα και τον συγγραφικό ναρκισσισμό, εμπεριείχε μόχθο συλλογικό και αποτύπωνε ουσία. Κι είναι επίσης ένας ευφυής παραμυθάς που αξιώθηκε όσο ελάχιστοι να υποτάξει λειτουργικά την πρωτοπρόσωπη αφήγηση στην αντικειμενική ιστόρηση, πλάθοντας ένα Εγώ λιωμένο στο Εμείς»…

Ας τον ανακαλύψουμε, λοιπόν, ή ας τον ξαναδιαβάσουμε.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «Η ΜΟΝΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ» ΕΔΩ

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΘΡΗΝΟΣ» ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ