«Η ανθρώπινη κατάσταση» της Χάνα Άρεντ. Ένα πολύ γοητευτικό βιβλίο

«Η ανθρώπινη κατάσταση» της Χάνα Άρεντ μόλις κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση Facebook Twitter
Φιλόσοφος και ταυτόχρονα ηρωίδα ποπ κουλτούρας, καθώς η ζωή της μυθιστορηματοποιήθηκε, ιδιαίτερα η σχέση της με τον φιλόσοφο Μάρτιν Χάιντεγκερ, του οποίου υπήρξε μαθήτρια και ερωμένη, η Χάνα Άρεντ πίστευε ότι ήταν ακατάτακτη διανοούμενη.
0

Η ΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ «κοινοτοπία του κακού» (the banality of evil) από το μεγάλο ρεπορτάζ της Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «The New Yorker» το 1963, έκανε γνωστή τη Χάνα Άρεντ έξω από τους κύκλους της πολιτικής φιλοσοφίας στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα. Η φράση αυτονομήθηκε από το πλαίσιο μέσα στο οποίο είχε διατυπωθεί, δηλαδή τη δίκη του ναζί εγκληματία Άιχμαν, και χρησιμοποιήθηκε έκτοτε σε ποικίλες αναλύσεις και ποικίλες όψεις φαινομένων της δημόσιας ζωής, όπως η τρομοκρατία, η βία, οι βανδαλισμοί, ακόμη και για τις κατά συρροήν δολοφονίες. Έγινε μια φράση-κλισέ και τελικά μπανάλ κυρίως μέσα από τη δημοσιογραφική χρήση της.

Ο Άιχμαν είχε συλληφθεί στην Αργεντινή από Ισραηλινούς πράκτορες και η Άρεντ παρακολούθησε τη δίκη του στην Ιερουσαλήμ για λογαριασμό του αμερικανικού περιοδικού. Η κοινοτοπία του κακού, στο ρεπορτάζ, ήταν απόρροια της γραφειοκρατικής νομιμότητας, δηλαδή ο Άιχμαν δρούσε στο πλαίσιο ενός μηχανισμού, της ιεραρχίας του και των κανόνων του. Η θέση αυτή της Άρεντ θεωρήθηκε ότι «αθωώνει» τον Άιχμαν και η φιλόσοφος έγινε στόχος πολύ σκληρής κριτικής.

Γεννημένη στο Ανόβερο το 1906 σε εβραϊκή οικογένεια, η Χάνα Άρεντ θεωρούσε τη γερμανική γλώσσα πατρίδα της και τη Γερμανία κοιτίδα του πολιτισμού και ταυτόχρονα τη/τον χώρα/χώρο της πιο βαθιάς βαρβαρότητας. Φιλόσοφος και ταυτόχρονα ηρωίδα ποπ κουλτούρας, καθώς η ζωή της μυθιστορηματοποιήθηκε, ιδιαίτερα η σχέση της με τον φιλόσοφο Μάρτιν Χάιντεγκερ, του οποίου υπήρξε μαθήτρια και ερωμένη, η Χάνα Άρεντ πίστευε ότι ήταν ακατάτακτη διανοούμενη.

Σε ένα δοκίμιό της για τον Βάλτερ Μπένγιαμιν (1892-1940), που είχε δημοσιευτεί το 1968 στο «New Yorker» και έκτοτε το βρίσκουμε σε πολλές εκδόσεις για τον Γερμανό στοχαστή που «δεν έμαθε ποτέ να κολυμπάει, ούτε με το ρεύμα ούτε κόντρα στο ρεύμα», η Άρεντ έγραφε: «Η μεταθανάτια δόξα μοιάζει να είναι η μοίρα των ακατάτακτων, δηλαδή όλων αυτών που το έργο τους δεν ευθυγραμμίζεται με την υπάρχουσα τάξη ούτε εισάγει ένα νέο είδος που από μόνο του προσφέρεται για μια μελλοντική ταξινόμηση». Είναι σαν να έγραφε για το εαυτό της, καθώς η συζήτηση για το έργο της πύκνωσε πολύ μετά τον θάνατό της, το 1975.

Οι Απαρχές του ολοκληρωτισμού (The origins of Totalitarianism), που εκδόθηκαν το 1951, είναι από τα μείζονα έργα της που δεν έπαψαν ποτέ να συζητιούνται. Εδώ η Άρεντ εξετάζει τον γερμανικό φασισμό και τον σοβιετικό (σταλινικό) κομμουνισμό ως δύο όψεις του μοντέρνου (modernity) και όχι ως εξαιρέσεις της εξέλιξής του. Αλλά το έργο της που αποκτά μεγαλύτερη επικαιρότητα σήμερα, ιδιαίτερα για τα θέματα της δημόσιας σφαίρας, είναι η Ανθρώπινη Κατάσταση, που είχε εκδοθεί το 1958.

Η επικαιρότητα της σκέψης της Άρεντ αναγνωρίζεται αμέσως και άμεσα στο μέρος του βιβλίου που έχει σχέση με τη δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα. Καθώς η αίσθηση της πραγματικότητας που έχουμε εξαρτάται απόλυτα από τη δημόσια σφαίρα, «ακόμη και το λυκόφως που φωτίζει την ιδιωτική και τη μύχια ζωή μας απορρέει τελικά από το πολύ πιο σκληρό φως της δημόσιας σφαίρας» γράφει ποιητικά και με συγκλονιστικό τρόπο η Άρεντ.


Ξαναδιαβάζουμε, λοιπόν, την Ανθρώπινη Κατάσταση στη νέα μετάφραση του Πέτρου Γεωργίου (εκδόσεις Πατάκη), με πρόλογο της Αγγλίδας πολιτικής επιστήμονα Μάργκαρετ Κάνοβαν (1939-2018), που ήταν ειδικευμένη στο έργο της Άρεντ και είχε πρόσβαση στο αρχείο της φιλοσόφου. Θυμίζουμε ότι η προηγούμενη ελληνική μετάφραση αυτού του έργου της Άρεντ χρονολογείται στο 1986. Την υπέγραφαν ο Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος και ο Στέφανος Ροζάνης στις εκδόσεις Γνώση.


Η ίδια η Άρεντ γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ότι θέλει να προτείνει έναν «αναστοχασμό της ανθρώπινης κατάστασης, από την πλεονεκτική σκοπιά των πιο πρόσφατων εμπειριών και φόβων μας».

Ποιες είναι αυτές οι εμπειρίες; Πριν απ' όλα η, εκτόξευση του πρώτου δορυφόρου (1957), ένα μείζον γεγονός το οποίο η Χάνα Άρεντ διαλέγει για να ανοίξει το βιβλίο της, αλλά και η Ουγγρική Επανάσταση του 1956, που συνετρίβη από τα σοβιετικά τανκς, για να αναφερθούμε σε δύο «εμπειρίες» οι οποίες συμπίπτουν με τον χρόνο συγγραφής του βιβλίου. Και τι στόχο έχει αυτός ο αναστοχασμός; Μήπως τη σκέψη; Όχι, γράφει η Άρεντ. Έχει ως στόχο κάτι πολύ πιο απλό, το «τι κάνουμε» σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από «την ανεύθυνη διακινδύνευση, την απελπιστική σύγχυση, την αυτάρεσκη επανάληψη αληθειών που έχουν καταντήσει τετριμμένες και κούφιες».

Η Χάνα Άρεντ χρησιμοποιεί τον όρο «vita activa», με όλο το ιστορικό και επιστημολογικό βάρος που έχει ο όρος αυτός, για να δηλώσει τρεις θεμελιώδεις ανθρώπινες δραστηριότητες που αποτελούν και τα τρία κεντρικά μέρη της Ανθρώπινης Κατάστασης. Πρόκειται για τον μόχθο, την εργασία και την πράξη. Ο μόχθος αντιστοιχεί στη φυσικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, στον βιολογικό κύκλο, στη διεργασία της ζωής. Η εργασία είναι αυτή που παρέχει τον «τεχνητό» κόσμο των πραγμάτων, ο οποίος διαφέρει εντελώς από τον φυσικό. Τα προϊόντα της εργασίας, τα «ανθρώπινα τεχνουργήματα», είναι αυτά που δίνουν στον άνθρωπο διάρκεια και μονιμότητα, πέρα από τα όρια της θνητής ζωής. Η πράξη είναι η μοναδική δραστηριότητα που συνδέει τους ανθρώπους μεταξύ τους, χωρίς να μεσολαβήσουν πράγματα ή ύλη.

Αποτελεί την προϋπόθεση όλης της πολιτικής ζωής, έχοντας ως χαρακτηριστικό της την «πληθυντικότητα». Είμαστε όλοι άνθρωποι, λέει η Άρεντ, αλλά με τέτοιον τρόπο ώστε ποτέ κανένας δεν είναι ίδιος με κανέναν άλλο που έζησε, που ζει ή που θα ζήσει. Η πράξη θα ήταν περιττή πολυτέλεια, προσθέτει η Άρεντ, αν οι άνθρωποι ήταν αναπαραγόμενες επαναλήψεις του ίδιου υποδείγματος και ταυτίζονταν μεταξύ τους ως προς τη φύση ή την ουσία τους.


Το μέρος της Ανθρώπινης Κατάστασης που αφορά την πράξη θεωρείται ότι μεταδίδει ένα ελπιδοφόρο μήνυμα. Είναι το «θαύμα της έναρξης καινούργιων πραγμάτων», όπως γράφει η Μάργκαρετ Κάνοβαν στην εισαγωγή της. Έρχονται συνεχώς στον κόσμο νέοι άνθρωποι, που ο καθένας τους είναι μοναδικός και ικανός να παίρνει πρωτοβουλίες που μπορούν να διακόψουν ή να εκτρέψουν αλληλουχίες συμβάντων που έχουν τεθεί σε κίνηση από προηγούμενες πράξεις. Δεν είναι τυχαίο ότι οι επαναστάσεις του 1989, που ανέτρεψαν τα σοσιαλιστικά καθεστώτα, χαρακτηρίστηκαν «αρεντιανές». Ταυτόχρονα, όμως, η πράξη μπορεί να είναι πηγή απογοήτευσης και ματαιώσεων, καθώς είναι δυνατόν να οδηγήσει σε έλλειψη ελέγχου στα αποτελέσματά της.


Η επικαιρότητα της σκέψης της Άρεντ αναγνωρίζεται αμέσως και άμεσα στο μέρος του βιβλίου που έχει σχέση με τη δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα. Καθώς η αίσθηση της πραγματικότητας που έχουμε εξαρτάται απόλυτα από τη δημόσια σφαίρα, «ακόμη και το λυκόφως που φωτίζει την ιδιωτική και τη μύχια ζωή μας απορρέει τελικά από το πολύ πιο σκληρό φως της δημόσιας σφαίρας» γράφει ποιητικά και με συγκλονιστικό τρόπο η Άρεντ.

Σε μια εποχή απόλυτης υπερέκθεσης και κυριαρχίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως η δική μας, μπορούμε να νιώσουμε πλήρως τη θέση της Άρεντ, που μας έρχεται από το 1958: «Μια ζωή που αναλώνεται εξ ολοκλήρου στη δημόσια σφαίρα γίνεται, θα λέγαμε, ρηχή. Διατηρεί την ορατότητά της, αλλά χάνει την ιδιότητα της ανάδυσης στο φως από κάποιον πιο σκοτεινό χώρο που πρέπει να παραμείνει κρυμμένος προκειμένου να μην απολέσει το βάθος του». Η αγάπη, γράφει η Άρεντ, σε αντίθεση με τη φιλία, θανατώνεται ή μάλλον κατασβένεται μόλις εκτεθεί σε δημόσια θέα. Και παραπέμπει σ' έναν στίχο του Ουίλιαμ Μπλέικ: «Την αγάπη σου ποτέ μην πεις / την αγάπη που δεν στέργει να ειπωθεί».

Η Ανθρώπινη Κατάσταση είναι δύσκολο μεν, αλλά πολύ γοητευτικό βιβλίο. Η γοητεία του στηρίζεται και στον ανορθόδοξο τρόπο που έχει η Άρεντ να συζητάει για την ανθρώπινη κατάσταση, έναν τρόπο που, όπως είπαμε, την καθιστά ακατάτακτη. Μας εντυπωσιάζει, ας πούμε, ο τρόπος με τον οποίο καταφεύγει στην ελληνική γραμματεία, όχι απαραίτητα στους φιλοσόφους, αλλά και στον Ηρόδοτο και στον Ησίοδο. Και είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή η αναφορά της στους πατέρες της Εκκλησίας, στον Ιερό Αυγουστίνο και στα ανθρωπολογικά/φιλοσοφικά ερωτήματά του «ποιος είμαι;», που απευθύνεται στον άνθρωπο, και «τι είμαι;», που απευθύνεται στον Θεό.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ήταν η Χάνα Άρεντ υπεροπτική και άσπλαχνη όταν μιλούσε για την «πεζότητα του κακού»;

Ιδέες / Ήταν η Χάνα Άρεντ υπεροπτική και άσπλαχνη όταν μιλούσε για την «πεζότητα του κακού»;

Η κορυφαία ερμηνεύτρια του ολοκληρωτισμού θεώρησε ότι το Ολοκαύτωμα ήταν προϊόν μιας πολεμικής γραφειοκρατείας που θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε και ο Άιχμαν υπαλληλάκος ενός συστήματος οργανωμένου φόνου. Ήταν έτσι; Ένα συναρπαστικό βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, απαντά.
Όταν ο Πάουλ Τσέλαν επισκέφτηκε τον Μάρτιν Χάιντεγκερ στο απομονωμένο καλύβι του Μέλανα Δρυμού

Ιδέες / Όταν ο Πάουλ Τσέλαν επισκέφτηκε τον Μάρτιν Χάιντεγκερ στο απομονωμένο καλύβι του Μέλανα Δρυμού

Η θρυλική συνάντηση του μεγάλου Εβραίου ποιητή που επέζησε του Ολοκαυτώματος Πάουλ Τσέλαν και του μέγιστου Γερμανού φιλοσόφου που υποστήριζε τους Ναζί, είναι μια τεταμένη στιγμή της σύγχρονης ιστορίας που κατέδειξε τα μεγάλα διλήμματα και αδιέξοδα της σκέψης του 20ου αιώνα
«To Τρίτο Ράιχ των ονείρων»: Πώς αλλάζουν τα όνειρά μας σε καθεστώς ολοκληρωτισμού

Ιδέες / «To Τρίτο Ράιχ των ονείρων»: Πώς αλλάζουν τα όνειρά μας σε καθεστώς ολοκληρωτισμού

Μετά την άνοδο των Ναζί στην εξουσία το 1933, μια Γερμανοεβραία δημοσιογράφος στο Βερολίνο αποφάσισε να καταγράψει τα όνειρα των συμπολιτών της που γίνονταν όλο και πιο σκοτεινά και παράξενα και να τα συγκεντρώσει σε ένα βιβλίο που μοιάζει απόκοσμα επίκαιρο στις μέρες μας

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ