Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter

Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια»

0

Πάνε αρκετά χρόνια από τότε που είχα βρει στο Μοναστηράκι ένα δεκάιντσο δίσκο της σοβιετικής εταιρείας «Μελωδία» (ή Μελόντια, όπως επίσης τη λέμε) με ποιήματα της Άννας Αχμάτοβα (1889-1966). Επειδή το άλμπουμ προερχόταν από το 1982 μού είχε δημιουργηθεί η εντύπωση πως θα καταγράφονταν σ' αυτό απαγγελίες ποιημάτων της Αχμάτοβα από τρίτους, όταν όμως το έβαλα στο πλατώ ένοιωσα ένα ρίγος – ήμουν σχεδόν σίγουρος πως η φωνή που έφθανε στ' αυτιά μου ήταν της ρωσίδας ποιήτριας.

Προσπάθησα να βγάλω κάποιαν άκρη από το κείμενο στο back cover, που ήταν όλο στην κυριλλική, πράγμα που τελικώς κατάφερα κάποια στιγμή με τη βοήθεια λεξικού. Οι πρώτες λέξεις που αποκρυπτογράφησα ήταν ο τίτλος του άλμπουμ... «Читает автор» δηλ. «Διαβάζει η συγγραφέας». Από 'κει και πέρα κατόρθωσα να μεταφράσω, όπως-όπως, τους τίτλους των ποιημάτων που ακούγονταν στο LP ανάμεσα στους οποίους ξεχώρισα, διαισθητικώς, το «Поэма без героя» (Ποίημα δίχως ήρωα).

Εκείνο που είχε αξία για μένα στη συγκεκριμένη ηχογράφηση (επειδή δεν αντιλαμβανόμουν τη ρωσική) ήταν η φωνή της Αχμάτοβα, ο τρόπος της, ο τόνος και η χροιά της φωνής της, και κυρίως το αίσθημα που άφηναν οι απαγγελίες της. Η ποιήτρια πρέπει να ήταν σε σχετικά προχωρημένη ηλικία (κατά πάσα πιθανότητα πάνω από 70 ). Η φωνή της σταθερή, αλλά καταπονημένη, παίρνει στην πορεία της εγγραφής διάφορα χρώματα. Άλλοτε ξερή και στριγκή, σχεδόν μακάβρια, και άλλοτε περισσότερο συναισθηματική, διαβάζει τους στίχους με πλήρη μουσικότητα. Υποβοηθά, φυσικά, το γεγονός ότι πολλοί εξ αυτών είναι ομοιοκατάληκτοι (με διπλή ή σταυρωτή ομοιοκαταληξία), όμως στο «Ποίημα δίχως ήρωα» (και στα αποσπάσματα από τους πέντε «κύκλους») τούτοι μοιάζουν πιο «ελεύθεροι» και γι' αυτό, ίσως, ακόμη πιο προσωπικοί. Καρφωμένες λέξεις, που σέρνονται σχεδόν χωρίς ανάσα...

Η φωνή της σταθερή, αλλά καταπονημένη, παίρνει στην πορεία της εγγραφής διάφορα χρώματα. Άλλοτε ξερή και στριγκή, σχεδόν μακάβρια, και άλλοτε περισσότερο συναισθηματική, διαβάζει τους στίχους με πλήρη μουσικότητα.

Το «Ποίημα δίχως ήρωα» είναι, ως γνωστόν, ένα από τα σημαντικότερα έργα της Άννας Αχμάτοβα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο σε έκταση και πιο πυκνογραμμένο σε νοήματα ποίημά της, το οποίο ολοκληρώθηκε μέσα σ’ ένα διάστημα 25 χρόνων! Κατά το «Reference Guide to Russian Literature/ Edited by Neil Cornwell» [Fitzroy Dearborn Publishers, Chicago/London 1998] ξεκίνησε να γράφεται στο Λένινγκραντ τον Δεκέμβριο του 1940, με την πρώτη εκδοχή του να παίρνει σχήμα στην Τασκένδη τον Αύγουστο του 1942. (Πρόπερσι ο βρετανικός οίκος Bonhams δημοπράτησε ένα τέτοιο αντίτυπο, αυτής της πρώτης έκδοσης/εκδοχής, το οποίο «έκλεισε» στα 5000 δολάρια). Το 1962 υπάρχει μία πλήρης μορφή του, που ακολούθησε τις εκδοχές του 1946 και του 1960, με την ποιήτρια να το «ξανακοιτάζει» όμως μέχρι και τον Απρίλιο του 1965 (λίγο πριν τον θάνατό της δηλαδή).
 

Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter
Στα τέλη της ζωής της. Δεξιά: η έκδοση των ποιημάτων της από τον Penguin
Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter

   

Όπως γράφει ο μεταφραστής Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης στο poiein.gr: «Το πρώτο επίπεδο είναι η συνάντηση με το παρελθόν, ο θρήνος των νεκρών. Μια νύχτα μαγική η ηρωίδα καλεί τις "γλυκές σκιές" και τότε στη σκηνή εμφανίζονται οι βασικοί συντελεστές μιας νύχτας μεταμφιεσμένων στην Πετρούπολη της δεκαετίας του 1910.(...) Στο δεύτερο επίπεδο όμως(...) πρωταγωνιστής του ποιήματος είναι ο χρόνος, γι' αυτό και εν τέλει το ποίημα, απομένει δίχως ήρωα, ενώ στο τρίτο επίπεδο ανάγνωσης, μπορούμε να διεισδύσουμε στις συμπαντικές διαδρομές της ψυχής, να διακρίνουμε το θεοσοφικό τρίγωνο "Θεός – χρόνος – άνθρωπος", πράγμα που προσδίδει στην ποιητική αυτή σύνθεση ένα βαθύ φιλοσοφικό και ηθικό περιεχόμενο».

 

Το «Ποίημα χωρίς ήρωα» κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1982 (εκδόσεις Ωκεανίδα) σε μετάφραση και σημειώσεις Μίλιας Ροζίδη, ξανά στο βιβλίο «Άννα Αχμάτοβα/ Ποιήματα» [Μικρή Άρκτος, Αθήνα 2008] σε απόδοση Γιάννη Αντιόχου, ενώ υπάρχουν, φυσικά, και οι ανάλογες on line μεταφράσεις.

Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter
Mε τον κορυφαίο Ρώσο ποιητή Όσιπ Μάντελσταμ
Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter
Mε την ρωσίδα ποιήτρια και δημοσιογράφο Όλγα Μπεργκχόλτς, 1947

Μεταφέρω από το τρίπτυχο «Ποίημα χωρίς ήρωα» την «Αφιέρωση» (Посвящение) και την «Δεύτερη αφιέρωση» (Второе посвящение) –ακούγονται από την ίδια την Άννα Αχμάτοβα στο άλμπουμ της Μελωδίας με τα στοιχεία 33 Д 21655-6 στην έκδοση του 1982– έτσι όπως μεταφράζει (τα συγκεκριμένα ποιήματα) ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης στο poiein.gr:

Αφιέρωση
27 Δεκεμβρίου 1940
Βσ. Κ.

 

... κι αφού είχα έλλειψη χαρτιού
Στο πρόχειρο τετράδιό σου γράφω.
Μια λέξη ξένη φαίνεται,
Σαν κάποτε μια του χιονιού νιφάδα,
Και λιώνει αθώα και γλυκά πάνω στο χέρι.
Κι οι μαύρες τ' Αντίνοου βλεφαρίδες
άξαφνα σηκωθήκαν – κι' εκεί
ένας πράσινος καπνός,
Φυσά ένα αεράκι γνώριμο...
Μην είναι η θάλασσα;
Όχι, πάνω στους τάφους μόνο τα φύλλα
Δέντρων κωνοφόρων είναι και η σαπίλα των ριζών
Ολοένα και πιο κοντά, πιο κοντά...
Marche funebre ...
Σοπέν...
Νύχτα. Σπίτι στη Φοντάνα

Αφιέρωση δεύτερη
Ο.Σ.

 

Εσύ είσαι Αράχνη – Ψυχή
Που με ασπρόμαυρη βεντάλια
Αέρα μου κάνεις σκυμμένη πάνω μου.

Μυστικά θέλεις να μου πεις
Πως πέρασε το Καλοκαίρι
Και περιμένεις την επόμενη Άνοιξη.

Μην μου υπαγορεύεις, τ' ακούω κι εγώ:
Μια βροχή ζεστή χτυπάει τη στέγη,
Ψίθυρους ακούω από τον κισσό.

Κάποιος μικρός αποφάσισε να ζήσει
Πρασίνισε, φούντωσε, προσπάθησε
Αύριο σε νέο αστραφτερό αντίσκηνο
Θα κοιμηθώ –
μόνη, μονάχη με τον εαυτό μου.
Εκείνο που οι άνθρωποι άνοιξη ονομάζουν,
Εγώ το λέω μοναξιά.
Κοιμάμαι –
Και ονειρεύομαι τη νιότη μας,
Εκείνη, τη στιγμή που έφυγε
Στον ξύπνιο μου,
Αν θέλεις, στην δίνω να θυμάσαι,
Σα να 'ναι φλόγα καθαρή μέσα στη λάσπη,
σα γαλανθός στου μνήματος την άκρη.

25 Μαΐου 1945, Σπίτι στη Φοντάνα
 

Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter

 

 

 

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο περισσότερα στοιχεία για το συγκεκριμένο άλμπουμ με τις απαγγελίες της Αχμάτοβα βρέθηκα σ’ ένα ρωσικό site πωλήσεων δίσκων (33ob.ru). Εκεί διαπίστωσα κάτι που μάλλον με εξέπληξε. Άλμπουμ με τη φωνή της Άννας Αχμάτοβα τυπώνονταν στην τότε Σοβιετική Ένωση από το 1966 (το έτος του θανάτου της). Μέτρησα περισσότερα από 25 LP(!), είτε «προσωπικά» της, είτε συλλογές με απαγγελίες διαφόρων ποιητών. Κάνω copy-paste και επεξεργάζομαι κάπως μερικά από τα εξώφυλλα (επειδή ήταν σε χαμηλή ανάλυση) για να τα δείτε κι εσείς…

 

Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter
33ob.ru
Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter
Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter
33ob.ru
Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter

 

Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter
33ob.ru
Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter

 

Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter
33ob.ru
Η Άννα Αχμάτοβα διαβάζει ποιήματά της σε δίσκους της «Μελόντια» Facebook Twitter

 

 

 

 

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 3.12.2017

Βιβλίο
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ