«Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά»: Ένας λιτός, πυκνός μονόλογος του Μανόλη Αναγνωστάκη

Μανόλης Αναγνωστάκης «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά» Facebook Twitter
«Δεν είμαι επαγγελματίας ποιητής. Αισθάνομαι την ποίηση σαν τρόπο έκφρασης, επειδή δεν μπορούσα να εκφραστώ διαφορετικά».
0

Τον είπαν «ποιητή της ήττας», εκφραστή, μ’ άλλα λόγια, της απαισιοδοξίας που είχε τυλίξει μεταπολεμικά τους αριστερούς, μετά την ήττα του κομμουνιστικού κινήματος. Όμως, ο Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005) δυσφορούσε με τον χαρακτηρισμό. Κι όταν το Νοέμβριο του 1992, πρόθυμος ν' αφηγηθεί συμπυκνωμένη τη διαδρομή του, υποδεχόταν στην Πεύκη έναν άγνωστο ακόμα δημοσιογράφο με ανεκδήλωτες λογοτεχνικές τάσεις, τον Μισέλ Φάις, φρόντισε να το διευκρινίσει γι' άλλη μια φορά:

«Προσωπικά δεν νομίζω ότι είμαι πολιτικός ποιητής. Είμαι ερωτικός και πολιτικός μαζί. Συνδυάζονται αυτά τα δύο. Είναι η εποχή που τα συνδύαζε αυτά τα δύο. Δηλαδή δεν μπορούσε να είναι κανείς ερωτικός ποιητής, ξεχνώντας το πολιτικό πλαίσιο εκείνης της εποχής που ήταν φουντωμένα τα πολιτικά πάθη. Υπήρχε το πολιτικό στοιχείο μέσα, η έκφραση της πολιτικής, μέσα από μια ερωτική κατάσταση όμως. Δεν ξέρω αν το καταλαβαίνουμε αυτό το πράγμα εύκολα. Γι' αυτό αρνούμαι όλα αυτά περί "ποίησης της ήττας" και τα σχετικά. Δεν είναι ποίηση της ήττας. Είναι μια αγωνία για την εποχή, ένα άγχος για την εποχή. Όταν τελείωσε η εποχή, τελειώνει και η ποίηση. Δεν μπορείς να γράφεις συνεχώς ποίηση. Δεν είμαι επαγγελματίας ποιητής. Αισθάνομαι την ποίηση σαν τρόπο έκφρασης, επειδή δεν μπορούσα να εκφραστώ διαφορετικά. Δηλαδή ήταν η εποχή τόσο πιεσμένη, τόσο δύσκολη, που μόνο εκφράζοντας τον πόνο του μπορούσε κανείς να την αντέξει»...

Είναι τόσα πολλά αυτά για τα οποία μιλά με εντυπωσιακή λιτότητα και μ' έναν τόνο ειρωνικής ματαιότητας ο Αναγνωστάκης!

Όλα όσα κατέγραψε στο μαγνητοφωνάκι του ο Φάις τότε βρίσκονται από το 2011 τυπωμένα σ' έναν μικρό καλαίσθητο τόμο, το «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά» (εκδ. Πατάκη), πλαισιωμένα από έναν πρόλογο του Παντελή Μπουκάλα κι ένα σύντομο επίμετρο του Φάις. Κι είναι τόσα πολλά αυτά για τα οποία μιλά με εντυπωσιακή λιτότητα και μ' έναν τόνο ειρωνικής ματαιότητας ο Αναγνωστάκης!

Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά
Μονόλογος του Μανόλη Αναγνωστάκη, Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά, Εκδόσεις Πατάκη

Πιάνοντας το νήμα από τη γέννησή του στην πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη, ανατρέχει στα πρώτα του διαβάσματα («τη "Νέα Εστία" ως το '40, την ξέρω απ' έξω») και τα πρώτα του γραπτά, στα χρόνια που ως γυμνασιόπαιδο γύριζε ολημερίς στους δρόμους φωνάζοντας συνθήματα κατά της εξουσίας, στη μεγάλη πείνα του '42, στους ορίζοντες που άνοιξαν μπροστά του η ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ, στη διαγραφή του από το ΚΚΕ («άρχισα το '46 να θέτω μερικά ερωτήματα τα οποία δεν τα σήκωνε η ηγεσία...»), στη σύλληψη και τη θανατική του καταδίκη το '49, στην απελευθέρωσή του έπειτα από τρίχρονη «μόνο» φυλάκιση, στην «τσάτρα πάτρα» αποφοίτησή του από την Ιατρική, στη δημιουργία του περιοδικού «Κριτική», στην πολιτιστική άνοιξη που προηγήθηκε της δικτατορίας...

Κορυφαίος εκπρόσωπος της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, «ένας λυρικός που δεν αρνήθηκε το σκώμμα και τη σάτιρα» και υπηρέτης μιας ποίησης που «αμφιβάλλει, αμφισβητεί και ελέγχει», όπως επισημαίνει ο Μπουκάλας, ο Αναγνωστάκης αποδεικνύεται πάντα επίκαιρος, όσο και το '70 που έγραφε τον «Στόχο»: «Το θέμα είναι τώρα τι λες/ Καλά φάγαμε καλά ήπιαμε/ Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ώς εδώ/ Μικροζημιές και μικροκέρδη συμψηφίζοντας/ Το θέμα είναι τώρα τι λες».

Γιατί σταμάτησε κάποια στιγμή να γράφει; Τι πίστευε για την εγχώρια ποιητική και πεζογραφική παράδοση; Γιατί προτιμούσε τον Κάλβο απ' τον Καβάφη; Γιατί αρνιόταν τις κινδυνολογίες γύρω από τη γλωσσική μας ένδεια και κατάπτωση; Και πώς όριζε τη δική του πνευματική συνεισφορά;

Στο μικρό αυτό βιβλιαράκι, όλα ξεδιαλύνονται και φωτίζονται. Και με το που φτάνεις στην τελευταία σελίδα, η επιθυμία σου να επιστρέψεις όχι μόνο στην ποίηση του Αναγνωστάκη αλλά και στην ξεκαρδιστική αυτοπροσωπογραφία του ως «Μανούσος Φάσσης», αναζωπυρώνεται.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ