«Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά»: Ένας λιτός, πυκνός μονόλογος του Μανόλη Αναγνωστάκη

Μανόλης Αναγνωστάκης «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά» Facebook Twitter
«Δεν είμαι επαγγελματίας ποιητής. Αισθάνομαι την ποίηση σαν τρόπο έκφρασης, επειδή δεν μπορούσα να εκφραστώ διαφορετικά».
0

Τον είπαν «ποιητή της ήττας», εκφραστή, μ’ άλλα λόγια, της απαισιοδοξίας που είχε τυλίξει μεταπολεμικά τους αριστερούς, μετά την ήττα του κομμουνιστικού κινήματος. Όμως, ο Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005) δυσφορούσε με τον χαρακτηρισμό. Κι όταν το Νοέμβριο του 1992, πρόθυμος ν' αφηγηθεί συμπυκνωμένη τη διαδρομή του, υποδεχόταν στην Πεύκη έναν άγνωστο ακόμα δημοσιογράφο με ανεκδήλωτες λογοτεχνικές τάσεις, τον Μισέλ Φάις, φρόντισε να το διευκρινίσει γι' άλλη μια φορά:

«Προσωπικά δεν νομίζω ότι είμαι πολιτικός ποιητής. Είμαι ερωτικός και πολιτικός μαζί. Συνδυάζονται αυτά τα δύο. Είναι η εποχή που τα συνδύαζε αυτά τα δύο. Δηλαδή δεν μπορούσε να είναι κανείς ερωτικός ποιητής, ξεχνώντας το πολιτικό πλαίσιο εκείνης της εποχής που ήταν φουντωμένα τα πολιτικά πάθη. Υπήρχε το πολιτικό στοιχείο μέσα, η έκφραση της πολιτικής, μέσα από μια ερωτική κατάσταση όμως. Δεν ξέρω αν το καταλαβαίνουμε αυτό το πράγμα εύκολα. Γι' αυτό αρνούμαι όλα αυτά περί "ποίησης της ήττας" και τα σχετικά. Δεν είναι ποίηση της ήττας. Είναι μια αγωνία για την εποχή, ένα άγχος για την εποχή. Όταν τελείωσε η εποχή, τελειώνει και η ποίηση. Δεν μπορείς να γράφεις συνεχώς ποίηση. Δεν είμαι επαγγελματίας ποιητής. Αισθάνομαι την ποίηση σαν τρόπο έκφρασης, επειδή δεν μπορούσα να εκφραστώ διαφορετικά. Δηλαδή ήταν η εποχή τόσο πιεσμένη, τόσο δύσκολη, που μόνο εκφράζοντας τον πόνο του μπορούσε κανείς να την αντέξει»...

Είναι τόσα πολλά αυτά για τα οποία μιλά με εντυπωσιακή λιτότητα και μ' έναν τόνο ειρωνικής ματαιότητας ο Αναγνωστάκης!

Όλα όσα κατέγραψε στο μαγνητοφωνάκι του ο Φάις τότε βρίσκονται από το 2011 τυπωμένα σ' έναν μικρό καλαίσθητο τόμο, το «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά» (εκδ. Πατάκη), πλαισιωμένα από έναν πρόλογο του Παντελή Μπουκάλα κι ένα σύντομο επίμετρο του Φάις. Κι είναι τόσα πολλά αυτά για τα οποία μιλά με εντυπωσιακή λιτότητα και μ' έναν τόνο ειρωνικής ματαιότητας ο Αναγνωστάκης!

Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά
Μονόλογος του Μανόλη Αναγνωστάκη, Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά, Εκδόσεις Πατάκη

Πιάνοντας το νήμα από τη γέννησή του στην πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη, ανατρέχει στα πρώτα του διαβάσματα («τη "Νέα Εστία" ως το '40, την ξέρω απ' έξω») και τα πρώτα του γραπτά, στα χρόνια που ως γυμνασιόπαιδο γύριζε ολημερίς στους δρόμους φωνάζοντας συνθήματα κατά της εξουσίας, στη μεγάλη πείνα του '42, στους ορίζοντες που άνοιξαν μπροστά του η ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ, στη διαγραφή του από το ΚΚΕ («άρχισα το '46 να θέτω μερικά ερωτήματα τα οποία δεν τα σήκωνε η ηγεσία...»), στη σύλληψη και τη θανατική του καταδίκη το '49, στην απελευθέρωσή του έπειτα από τρίχρονη «μόνο» φυλάκιση, στην «τσάτρα πάτρα» αποφοίτησή του από την Ιατρική, στη δημιουργία του περιοδικού «Κριτική», στην πολιτιστική άνοιξη που προηγήθηκε της δικτατορίας...

Κορυφαίος εκπρόσωπος της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, «ένας λυρικός που δεν αρνήθηκε το σκώμμα και τη σάτιρα» και υπηρέτης μιας ποίησης που «αμφιβάλλει, αμφισβητεί και ελέγχει», όπως επισημαίνει ο Μπουκάλας, ο Αναγνωστάκης αποδεικνύεται πάντα επίκαιρος, όσο και το '70 που έγραφε τον «Στόχο»: «Το θέμα είναι τώρα τι λες/ Καλά φάγαμε καλά ήπιαμε/ Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ώς εδώ/ Μικροζημιές και μικροκέρδη συμψηφίζοντας/ Το θέμα είναι τώρα τι λες».

Γιατί σταμάτησε κάποια στιγμή να γράφει; Τι πίστευε για την εγχώρια ποιητική και πεζογραφική παράδοση; Γιατί προτιμούσε τον Κάλβο απ' τον Καβάφη; Γιατί αρνιόταν τις κινδυνολογίες γύρω από τη γλωσσική μας ένδεια και κατάπτωση; Και πώς όριζε τη δική του πνευματική συνεισφορά;

Στο μικρό αυτό βιβλιαράκι, όλα ξεδιαλύνονται και φωτίζονται. Και με το που φτάνεις στην τελευταία σελίδα, η επιθυμία σου να επιστρέψεις όχι μόνο στην ποίηση του Αναγνωστάκη αλλά και στην ξεκαρδιστική αυτοπροσωπογραφία του ως «Μανούσος Φάσσης», αναζωπυρώνεται.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM