«ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΠΙΑ ΔΡΟΜΟΣ, αλλά κόσμος, ένας χώρος και χρόνος καμωμένος σχεδόν από νύχτα και από στάχτες που έπεφταν. Εκείνος περπατούσε προς το βορρά μέσα από τα χαλάσματα και τη λάσπη και άνθρωποι τον προσπερνούσαν τρέχοντας, κρατώντας πετσέτες στο πρόσωπό τους, σακάκια πάνω από το κεφάλι τους… Ο αέρας ήταν ακόμη γεμάτος από τη βουή, τον αχό της κατάρρευσης. Αυτός ήταν ο κόσμος τώρα»…
Ο καπνός και η στάχτη που τύλιξαν τη Νέα Υόρκη από τους φλεγόμενους Δίδυμους Πύργους αλλά και ο τρόμος και η απορία που κυρίευσαν τους Αμερικανούς ως το μεδούλι τη μοιραία εκείνη μέρα του 2001 αναδύονται από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα του μυθιστορήματος του Ντον Ντελίλο «Άνθρωπος σε πτώση» (Εστία, 2010, μετ. Ε. Φρυδά).
Από τα πιο βατά και ρεαλιστικά έργα του πολυβραβευμένου Αμερικανού συγγραφέα, το «Άνθρωπος σε πτώση» δανείζεται τον τίτλο του από τη διασημότερη ίσως φωτογραφία που είδε το φως μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου, μ’ έναν από τους δεκάδες εργαζόμενους στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου οι οποίοι, μέσα στην απελπισία και τον πανικό τους, αναγκάστηκαν να βουτήξουν στο κενό. Αντίθετα, ο Κιθ, ένας από τους βασικούς ήρωες του βιβλίου, υπήρξε από τους τυχερούς. Επέζησε. Και το πρώτο πράγμα που κάνει βγαίνοντας από τα συντρίμμια, με το αίμα ενός συναδέλφου πάνω του και μ’ έναν χαρτοφύλακα που δεν του ανήκει στα χέρια, είναι να πάρει τον δρόμο για το σπίτι του, μολονότι χωρισμένος εδώ και καιρό.
Συγγραφέας που ήδη από τη δεκαετία του '70, στο μυθιστόρημά του «Players», είχε προφητεύσει την καταστροφή των Δίδυμων Πύργων, και στου οποίου το έργο το θέμα της τρομοκρατίας θίγεται ξανά και ξανά, ο Ντελίλο θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους εξερευνητές της μοντέρνας εποχής
Η γυναίκα του Κιθ, η Λιάν, θα έχει εφεξής ν’ αναμετρηθεί με την «περιπλανώμενη παρουσία» ενός ζωντανού-νεκρού, έτοιμου να εγκαταλείψει τη δικηγορική καριέρα του για να επιδοθεί επαγγελματικά στο πόκερ και ν’ ανοίξει την καρδιά του σε μια άλλη γυναίκα, που επίσης επέζησε από το χτύπημα, χωρίς ίχνος ενοχών. Απ’ τη μεριά της, η Λιάν ξεκοκαλίζει τις εφημερίδες με πάθος, αναλαμβάνει τη φιλολογική επιμέλεια όλο και περισσότερων βιβλίων γύρω από την τρομοκρατική επίθεση και παρακινεί μια ομάδα ασθενών από τη νόσο του Αλτσχάιμερ να καταγράψουν τις όποιες αναμνήσεις τους από το ίδιο γεγονός. Όσο για τον μικρό τους γιο, αυτός μιλά συνωμοτικά με τους φίλους του για τον Μπιλ Λότον (έτσι παραφρασμένο φτάνει στ’ αυτιά των πιτσιρικάδων το όνομα Μπιν Λάντεν) και καιροφυλαχτεί για να φωτογραφίσει κι άλλα αεροπλάνα-βόμβες στον ουρανό…
Τι μέλλον επιφυλάσσεται σ’ αυτές τις μονάδες που ευελπιστούν ότι θα ξαναενωθούν; Είναι δυνατόν να ξεμπέρδεψαν με τις συγκρούσεις, με την καθημερινή φθορά; Το σίγουρο είναι ότι τίποτε δεν είναι όπως παλιά. Κάτι που ο Ντελίλο αναδεικνύει μέσα από ιστορίες, στιγμιότυπα και πορτρέτα κάμποσων δευτερευόντων ηρώων, ανάμεσα στους οποίους νεαροί μουσουλμάνοι γεμάτοι απέχθεια για την αμερικανική υπερδύναμη, ένας καλλιτέχνης-περφόρμερ που υποδύεται τον «άνθρωπο σε πτώση» σκαλίζοντας τις φρικτές μνήμες των συμπολιτών του, καθώς και ο εραστής της διανοούμενης μητέρας της Λιάν, ο Μάρτιν, ένας Ευρωπαίος έμπορος έργων τέχνης με αινιγματικό παρελθόν.
«Η μια πλευρά έχει το κεφάλαιο, την εργασία, την τεχνολογία, τους στρατούς, τις εταιρείες, τις πόλεις, τους νόμους, την αστυνομία, τις φυλακές. Η άλλη πλευρά έχει μερικούς ανθρώπους πρόθυμους να πεθάνουν», συνοψίζει την κατάσταση ο Μάρτιν που, έχοντας θητεύσει σε ακροαριστερές οργανώσεις στα χρόνια του '60 και του '70, αναγνωρίζει στους τρομοκράτες της τζιχάντ τον παλιό, δικό του ριζοσπαστισμό. Κι όπως επιμένει, «δεν θ’ αργήσει να έρθει η ημέρα που θα σκέφτεται κανείς την Αμερική μονάχα για τον κίνδυνο που προξενεί. Παύει να είναι το επίκεντρο. Γίνεται το κέντρο των δικών της σκατών».
Συγγραφέας που ήδη από τη δεκαετία του '70, στο μυθιστόρημά του «Players», είχε προφητεύσει την καταστροφή των Δίδυμων Πύργων, και στου οποίου το έργο το θέμα της τρομοκρατίας θίγεται ξανά και ξανά (βλ. «Μάο ΙΙ», «Τα ονόματα» ή το «Libra» γύρω από τη δολοφονία του Κένεντι), ο Ντελίλο θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους εξερευνητές της μοντέρνας εποχής, μιας εποχής σημαδεμένης από την κυριαρχία του χρήματος, την ανάπτυξη της τεχνολογίας και τη θεοποίηση της ελεύθερης αγοράς. Στον «Άνθρωπο σε πτώση», εντούτοις, το βάρος δεν πέφτει τόσο στην πολιτική όσο στην ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν κάπου και στην ανάγκη τους να επικοινωνήσουν, όταν εισπράττουν από την Ιστορία οδύνη, απώλειες και χιλιάδες ερωτηματικά.
