«Ζ»: Μαθήματα από το παρελθόν

«Ζ»: Μαθήματα από το παρελθόν Facebook Twitter
1
«Ζ»: Μαθήματα από το παρελθόν Facebook Twitter

Για τη δεκαετία του ’60 οι γνώμες των ιστορικών διχάζονται: άλλοι θεωρούν ότι ήταν «σύντομη», επειδή έκλεισε βίαια το 1967 με τη χούντα των συνταγματαρχών, κι άλλοι ότι, ακριβώς λόγω της χούντας, τράβηξε έως το 1974, σε μια πορεία σύμπτωσης με άλλες χώρες που υπέστησαν ανάλογες πολιτικές περιπέτειες. Παρακολουθώντας την έξοχα ισορροπημένη και υποδειγματικής οικονομίας σκηνική διασκευή του Ζ στο Εθνικό, η αναδρομή στα ανήσυχα, σκοτεινά αλλά και γεμάτα σφύζουσες ιδέες και επιθυμίες χρόνια της δεκαετίας του ’60 μοιάζει αναπόφευκτη. Ως γνωστόν, το μυθιστόρημα του Βασιλικού καταγράφει, με επίφαση μυθοπλασίας, τα γεγονότα της δολοφονίας του ολυμπιονίκη, υφηγητή της Ιατρικής και βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από το παρακράτος της Δεξιάς τον Μάιο του 1963. Βασισμένο στα ντοκουμέντα της υπόθεσης, το Ζ λέγεται ότι είναι επηρεασμένο από το Εν Ψυχρώ, το γνωστό «non-fiction novel» του Τρούμαν Καπότε. Με δεδομένο, όμως, ότι τα δύο βιβλία κυκλοφόρησαν με διαφορά μηνών το 1966, αυτό που συνέβη είναι (όπως ξεκαθαρίζει σήμερα ο Βασιλικός) ότι το Εν Ψυχρώ λειτούργησε ως εμβρυουλκός, που έδωσε τέλος στην τριετή «εγκυμοσύνη» του Ζ (στην έρευνα αρχικώς και, στη συνέχεια, στην καθήλωση του συγγραφέα στην αποστολή του να γράψει το συγκεκριμένο βιβλίο). Διάβασε το βιβλίο του Καπότε τον Μάιο του 1966 και έγραψε το Ζ τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, μέσα σε 21 ημέρες.

Τρία χρόνια μετά, το Ζ θα συζητηθεί και πάλι εντόνως μέσω της ταινίας του Κώστα Γαβρά (1969). Με τη συμβολή του Χόρχε Σεμπρούν στο σενάριο, τα λυρικά μέρη του βιβλίου έμειναν εκτός. Η σκηνοθετική πρόθεση δικαιώθηκε: αυτό το υποδειγματικό πολιτικό θρίλερ λειτούργησε και ως οξεία καταγγελία της χούντας στην Ελλάδα και των «αμερικανοκίνητων» δικτατοριών στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου.

Έκτοτε, πολύ νερό κύλησε στ’ αυλάκι. Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε, χρόνια ευημερίας ακολούθησαν. Ώσπου η κρίση χτύπησε την πόρτα μας και οι βεβαιότητες αίφνης ανατράπηκαν. Στις τελευταίες εκλογές το κόμμα των ακροδεξιών εθνικιστών μπήκε στη Βουλή.

Στην πληθωριστική θεατρική αγορά της Αθήνας η σχέση θεάτρου-πολιτικής άρχισε να απασχολεί ολοένα και περισσότερο σκηνοθέτες και ηθοποιούς. Τα σκηνικά αποτελέσματα κυμαίνονται: στις πολλές παραστάσεις εύκολης πολιτικολογίας αντιπαρατίθενται οι λίγες, που αξίζει να δει κανείς για να μπορέσει να αντιληφθεί συνάφειες και διαφορές, στους καλλιτεχνικούς κώδικες από τη μία, στο πεδίο της πολιτικής πράξης και της Ιστορίας από την άλλη. Σε αυτές τις λίγες συγκαταλέγω το Αλεξάντερπλατς της ομάδας Κανιγκούντα, εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα του Άλφρεντ Ντέμπλιν, Βερολίνο Αλεξάντερπλατς (1929) – οι παραστάσεις στο Ίδρυμα Κακογιάννη θα επαναληφθούν σύντομα. Και οπωσδήποτε τις Ζωές των Άλλων της Αλίκης Δανέζη-Κνούτσεν στο Θησείον, σκηνική μεταφορά του σεναρίου της γνωστής ταινίας του Florian Henckel von Donnersmarck (2006), και το Ζ, που σκηνοθετεί η Έφη Θεοδώρου στη Νέα Σκηνή του Εθνικού.

Η «εντροπία» της μεταφοράς από τον ένα κώδικα στον άλλο (από το μυθιστόρημα και την ταινία στη θεατρική πράξη) εξηγεί την ποιότητα της πολιτικής διάστασης της σκηνικής μεταφοράς και στις τρεις περιπτώσεις. Ωστόσο, μόνο στο Ζ το πολιτικό στοιχείο αποκτά ιθαγένεια και εντοπιότητα: η ιστορία της δολοφονίας του Λαμπράκη μιλάει μέσα μας, είναι βγαλμένη μέσα από τα σπλάχνα αυτού του τόπου και των ανθρώπων της, θυμίζει πρόσωπα, νοοτροπίες, συμπεριφορές τόσο οικείες και σημερινές που τρομάζεις. Μέσα από την παράσταση της Θεοδώρου η τραγικότητα της επανάληψης στην Ιστορίας από αφηρημένη ιδέα γίνεται βιωμένη αλήθεια.

Δεν είναι εύκολο. Κι ενώ «προσήλθα» στο θέατρο της Αγίου Κωνσταντίνου με ανησυχία για την απόπειρα, σύντομα μετά την έναρξη της παράστασης κατάλαβα ότι αυτό που εξελίσσεται αξίζει την προσοχή και την εμπλοκή μου (ως θεατή). Το ενιαίο σκηνικό της Εύας Μανιδάκη (ένα μεγάλο μακρόστενο τραπέζι με καρέκλες γύρω, μακριές λάμπες φθορίου που ανεβοκατεβαίνουν, προτζέκτορας που προβάλλει στον τοίχο συνθήματα και φράσεις) με ευελιξία προσαρμοζόταν στους διαφορετικούς χώρους και χρόνους δράσης.

Η ευστοχία και των υπολοίπων συντελεστών αποδεικνύει ότι η Έφη Θεοδώρου ήταν στην καλή της στιγμή. Η σκηνική διασκευή που υπογράφει είναι πρότυπο οικονομίας: συμπυκνώνοντας ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα σε κείμενο παράστασης που δεν ξεπερνά τη μιάμιση ώρα, εξασφάλισε τόσο τη γρήγορη ροή όσο και την πολυφωνική προσέγγιση του βασικού γεγονότος. Αναθέτοντας τους μονολόγους της ερωτευμένης γυναίκας του Λαμπράκη στη Μαρία Κεχαγιόγλου, προσθέτει στο «φανταστικό ντοκιμαντέρ» την αναγκαία λυρική απόχρωση. Οι ηθοποιοί (Θανάσης Δήμου, Μαρία Κεχαγιόγλου, Γιάννης Κότσιφας, Χριστίνα Μαξούρη, Κίτυ Παϊταζόγλου, Γιάννος Περλέγκας, Χάρης Φραγκούλης, Νικόλας Χανακούλας, Νίκος Χατζόπουλος) αποτελούν ένα σύνολο που, παρότι σφιχτά δεμένο, επιτρέπει να θαυμάσεις τη δουλειά και το ταλέντο του καθενός. Μη χάσετε αυτή την παράσταση.

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Θέατρο / Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Από τους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας μέχρι τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η ζωή του βραβευμένου ηθοποιού, τραγουδιστή και σεναριογράφου είναι μια διαρκής προσπάθεια συμφιλίωσης με την απώλεια. Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» τον καθόρισε, ενώ ο ρόλος του στο «Brokeback Mountain» τού έσβησε κάθε ομοφοβικό κατάλοιπο. Δηλώνει πως αυτό που τον ενοχλεί βαθιά είναι η αδράνεια απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μιχαήλ Μαρμαρινός: Το έπος μάς έμαθε να αναπνέουμε ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΑΡΚΕΤΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ

Θέατρο / Μιχαήλ Μαρμαρινός: «Από μια κοινωνία της αιδούς, γίναμε μια κοινωνία της ξεδιαντροπιάς»

Με τη νέα του παράσταση, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στην Οδύσσεια και στον Όμηρο και διερευνά την έννοια της φιλοξενίας. Αναλογίζεται το «απύθμενο θράσος» της εποχής μας, εξηγεί τη στενή σχέση του έπους με το βίωμα και το θαύμα που χάσαμε και παραμένει σχεδόν σιωπηλός για τη νέα του θέση ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Θέατρο / 13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Τέχνη με φαντασία, αστείρευτη δημιουργία, πρωτοποριακές προσεγγίσεις: ένα επετειακό, εορταστικό, πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα για τα 70 χρόνια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μέσα από 83 επιλογές από το θέατρο, τη μουσική και τον χορό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κυνηγώντας τον χαμένο χρόνο σε ένα έργο για την εξουσία

Θέατρο / «Δελφίνοι ή Καζιμίρ και Φιλιντόρ»: Ένα έργο για τη μόνιμη ήττα μας από τον χρόνο

Ο Θωμάς Μοσχόπουλος σκηνοθετεί και γράφει ένα έργο-παιχνίδι, εξετάζοντας τις σχέσεις εξουσίας, τον δημιουργικό αντίλογο και τη μάταιη προσπάθεια να ασκήσουμε έλεγχο στη ζωή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΧΛΟΗ ΟΜΠΟΛΕΝΣΚΙ: Σκηνογράφος-ενδυματολόγος του θεάτρου και της όπερας

Οι Αθηναίοι / Χλόη Ομπολένσκι: «Τι είναι ένα θεατρικό έργο; Οι δυνατότητες που δίνει στους ηθοποιούς»

Ξεκίνησε την καριέρα της ως βοηθός της Λίλα ντε Νόμπιλι, υπήρξε φίλη του Γιάννη Τσαρούχη, συνεργάστηκε με τον Κάρολο Κουν και τον Λευτέρη Βογιατζή, δούλεψε με τον Φράνκο Τζεφιρέλι και, για περισσότερο από 20 χρόνια, με τον Πίτερ Μπρουκ. Η διεθνούς φήμης σκηνογράφος και ενδυματολόγος Χλόη Ομπολένσκι υπογράφει τα σκηνικά και τα κοστούμια στην «Τουραντότ» του Πουτσίνι και αφηγείται τη ζωή της στη LiFO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Φάουστ» του Άρη Μπινιάρη, ένα μιούζικαλ από την Κόλαση

Θέατρο / Φάουστ: Ένα μιούζικαλ από την κόλαση

«Ζήσε! Μας λέει ο θάνατος, ζήσε!», είναι το ρεφρέν του τραγουδιού που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, εν μέσω ομαδικών βακχικών περιπτύξεων – Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση «Φάουστ» του Γκαίτε σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη στο Εθνικό Θέατρο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Αριάν Μνουσκίν τα βάζει με τους δράκους της Ιστορίας

Θέατρο / Η Αριάν Μνουσκίν τα βάζει με τους δράκους της Ιστορίας

Η μεγάλη προσωπικότητα του ευρωπαϊκού θεάτρου Αριάν Μνουσκίν επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών με το Θέατρο του Ήλιου για να μιλήσουν για τα τέρατα της Ιστορίας που παραμονεύουν πάντα και απειλούν τον ελεύθερο κόσμο. Με αφορμή την παράσταση που αποθεώνει τη σημασία του λαϊκού θεάτρου στην εποχή μας μοιραζόμαστε την ιστορία της ζωής και της τέχνης της, έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες, που υπηρετούν με πάθος την πρωτοπορία, την εγγύτητα που δημιουργεί η τέχνη και τη μεγαλειώδη ουτοπία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ Νίκος Χατζόπουλος

Νίκος Χατζόπουλος / «Αν σκέφτεσαι μόνο το ταμείο, κάποια στιγμή το ταμείο θα πάψει να σκέφτεται εσένα»

Ο Νίκος Χατζόπουλος έχει διανύσει μια μακρά πορεία ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής και δάσκαλος υποκριτικής. Μιλά στη LIFO για το πόσο έχει αλλάξει το θεατρικό τοπίο σήμερα, για τα πρόσφατα περιστατικά λογοκρισίας στην τέχνη, καθώς και για τις προσεχείς συνεργασίες του με τον Γιάννη Χουβαρδά και τον Ακύλλα Καραζήση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι θα δούμε φέτος στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας;

Χορός / Τι θα δούμε φέτος στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας;

Maguy Marin, Χρήστος Παπαδόπουλος, Damien Jalet, Omar Rajeh και άλλα εμβληματικά ονόματα του χορού πρωταγωνιστούν στις 20 παραστάσεις του φετινού προγράμματος του 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, που θα πραγματοποιηθεί από τις 18-27 Ιουλίου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Μια άλλη Θήβα»: Η πιο αθόρυβη επιτυχία της θεατρικής Αθήνας

The Review / «Μια άλλη Θήβα»: Η παράσταση-φαινόμενο που ξεπέρασε τους 100.000 θεατές

O Χρήστος Παρίδης συνομιλεί με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την θεατρική παράσταση στο Θεάτρο του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, που διανύει πλέον την τρίτη της σεζόν σε γεμάτες αίθουσες. Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας της; Το ίδιο το έργο ή οι δύο πρωταγωνιστές, ο Θάνος Λέκκας και ο Δημήτρης Καπουράνης, που καθήλωσαν το κοινό;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Θέατρο / «Διαβάζοντας Ευριπίδη καταλαβαίνεις πού πάτησε η ακροδεξιά»

Η Μαρία Πρωτόπαππα σκηνοθετεί την «Ανδρομάχη» στην Επίδαυρο, με άντρες ηθοποιούς στους γυναικείους ρόλους, εξερευνώντας τις πολιτικές και ηθικές διαστάσεις του έργου του Ευριπίδη. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η ηθική και η ευθύνη ηγετών και πολιτών έρχονται σε πρώτο πλάνο σε μια πολιτική και κοινωνική τραγωδία με πολυδιάστατη δομή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «Χρυσή Εποχή»

Αποστολή στο Νόβι Σαντ / Κωνσταντίνος Ρήγος: «Ήθελα ένα υπέροχο πάρτι όπου όλοι είναι ευτυχισμένοι»

Στη νέα παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου «Χρυσή Εποχή», μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το Φεστιβάλ Χορού Βελιγραδίου, εικόνες από μια καριέρα 35 ετών μεταμορφώνονται ‒μεταδίδοντας τον ηλεκτρισμό και την ενέργειά τους‒ σε ένα ολόχρυσο ξέφρενο πάρτι.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια