Usurum: Ανοιξιάτικες μελωδίες από τα σπλάχνα της πόλης

Από το Μεταξουργείο μέχρι τα πλοία, που αφήνουν στίγματα στη θάλασσα, και από το αστικό τοπίο της Αθήνας μέχρι τα φιλιά που δεν ξεχνιούνται, το «Ασανσέρ», ο τελευταίος δίσκος των Usurum είναι γεμάτος εικόνες και συναισθήματα που ξεπηδούν αβίαστα μέσα από τις μελωδίες.

Στον ήχο της μπάντας που τα τελευταία χρόνια αγαπιέται από το κοινό όσο λίγες και ξεχωρίζει για τις πολύπλευρες συνθέσεις της δεν μπαίνουν ταμπέλες. Πρόκειται απλώς για μια παρέα που μέσα από τα τραγούδια της σε κάνει να νιώσεις αμέσως κομμάτι της. Τσιτσάνης, Θ. Παπακωνσταντίνου, Radiohead, Φοίβος Δεληβοριάς, Stromae κ.ά. είναι μερικές από τις επιρροές τους. Μπορεί να μην τις καταλαβαίνεις όλες ακριβώς, όμως θα μπορούσες να πεις ότι με κάποιον τρόπο υπάρχουν στα τραγούδια τους.

«“Usurum” σημαίνει παζάρι ‒αν και αρχικά είχε άλλη έννοια‒ και ως έφηβοι κάπως νιώσαμε ότι η λέξη νοηματοδοτούσε την ύπαρξη της μπάντας λόγω των μεταξύ μας μουσικών και καλλιτεχνικών ανταλλαγών. Τώρα, μετά από τόσα χρόνια, δεν ξέρω πώς να το κρίνω. Είναι λίγο σαν τα κανονικά μας ονόματα. Τι να κάνουμε, αυτό μας έδωσαν! Είμαστε χαρούμενοι με αυτό και εξελισσόμαστε μέσα σε αυτό» λέει ο Σταύρος Ρουμελιώτης.

Με τον Κοσμά Λαμπίδη γνωρίζονται είκοσι τρία χρόνια. Όταν πριν από χρόνια άρχισαν να παίζουν μουσική στο Μουσικό Σχολείο Αλίμου, «κόλλησαν» με ένα άλλο ντουέτο, τον Γιώργο και τον Νίκο, και οι τέσσερίς τους δημιούργησαν τον βασικό κορμό του συγκροτήματος. «Από τότε μέχρι σήμερα μπαινοβγαίνει κόσμος στην μπάντα» συμπληρώνει ο Σταύρος. «Η εκάστοτε σύνθεση καθορίζεται από τις παρέες, τις μουσικές ανησυχίες αλλά και τυχαία γεγονότα».

Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για όλους μας. Κάπου βουλιάξαμε ψυχολογικά, κάπου κουραστήκαμε, αλλά βρήκαμε τρόπο μέσα από μικρά παρεάκια και μέσα από την δημιουργία να την παλέψουμε. Πλέον, μετά από ένα χρόνο, περιμένουμε πως και πως να επικοινωνήσουμε ξανά εαυτούς και μουσικές.

Το Ασανσέρ

«Ο τέταρτος δίσκος μας, το “Ασανσέρ”, είναι έντεκα μικρές στιγμές που θα χωρούσαν όλες στα 20 δευτερόλεπτα της ανάβασης ή της κατάβασης στα σπλάχνα κάποιας πολυκατοικίας» αναφέρουν. Μετά τον ομώνυμο δίσκο το 2013, το «Δίκαιο του Πειρασμού» το 2017 και το «μη & δεν», που κυκλοφόρησε το 2018, δημιούργησαν κάτι ακόμη πιο πλούσιο, δείχνοντας ότι βρίσκονται σίγουρα σε μια δημιουργική φάση.

Σταύρος: Το «Ασανσέρ» είναι μια συλλογή κομματιών που γράφτηκαν από την περίοδο που ηχογραφούσαμε το «μη & δεν» μέχρι και την περασμένη άνοιξη, που ο Κοσμάς έγραψε τη «Ρότα» και το «Είσαι κι εσύ», κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Οι ηχογραφήσεις πήραν καιρό, καθώς δεν ήμασταν όλοι Ελλάδα, όμως αλλάζαμε και γνώμη συχνά σε σχέση με την κατεύθυνση κάποιων κομματιών. Τελικά, φτάσαμε σε σημείο να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι και χαρούμενοι με το αποτέλεσμα.

Το ύφος είναι στο πλαίσιο του προηγούμενου δίσκου, αλλά κάπως πιο εμπλουτισμένο ηχητικά. Αρχικά, τον χτίσαμε και πάλι μέσα στο σαλόνι μας, όπως κάνουμε πάντα, δηλαδή ηχογραφώντας αποκλειστικά με ό,τι έχουμε στο σπίτι και με ό,τι ξέρουμε (ή και δεν ξέρουμε) να παίζουμε. Όμως, εν αντιθέσει με τον προηγούμενο δίσκο, όταν το θεωρήσαμε αναγκαίο, πήγαμε στο στούντιο, φωνάξαμε τους φίλους μας για να παίξουν συμπληρωματικά κρουστά και πνευστά.

Ρότα

«Θα γυρίσει ξανά»: Ένα clip μέσα από την πανδημία

Σταύρος: Επρόκειτο να κυκλοφορήσει τον Απρίλιο του 2020, συνοδευόμενο από ένα κλιπ σε δικό μας σενάριο. Όπως συνέβη με όλα, όμως, ματαιώθηκαν και τα γυρίσματα. Έτσι, λοιπόν, κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας, θέλοντας κι εμείς να κρατήσουμε ζεστή τόσο τη δημιουργία όσο και την επαφή με τον κόσμο, αφού δεν ξέραμε πότε θα ξαναπαίξουμε ζωντανά, μας ήρθε αυτή η ιδέα (σ.σ. να φτιάξουν ένα βιντεοκλίπ με βίντεο του κόσμου από την καραντίνα). Το κομμάτι υπήρχε, ο κόσμος ήταν κλεισμένος στα σπίτια του. «Ας κάνουμε κάτι με αυτό».

Η ανταπόκριση ήταν συγκινητική. Λάβαμε εκατοντάδες mails, από τα οποία μπήκαν μόνο λίγα, όπως είναι λογικό. Η δουλειά μετά στο μοντάζ ήταν πολύ δύσκολη αλλά και ανταποδοτική στο τέλος. Χαρήκαμε πολύ γιατί είδαμε νέο κόσμο, κλεισμένο στο σπίτι, να το παλεύει, όπως όλοι μας. Διαβάζοντας βιβλία, χορεύοντας, κάνοντας γυμναστική, μαγειρεύοντας ή μέσα από την ενασχόληση με τα κατοικίδια του. Είδαμε όμορφες φάτσες να κάνουν όμορφα πράγματα και αυτό ήταν κάπως εμψυχωτικό για μας.

Θα γυρίσει ξανά

Η έμπνευση και το αστικό στοιχείο

Σταύρος: Εγώ εμπνέομαι μέσα από την παρατήρηση. Προσπαθώ να σκεφτώ τι νιώθει ένας παππούλης που κάθεται στο καφενείο, τα κορίτσια που πηγαίνουν στα θέατρα του Μεταξουργείου, τα 16χρονα που χορεύουν στις γραμμές του τρένου στο Θησείο, και να φτιάξω μια δική μου ιστορία. Πολλά αντικείμενα, επίσης, μπορούν να σου φανερώσουν άπειρες πιθανότητες για μια ιστορία, όπως ένα ποτήρι ουίσκι ή μια καρέκλα δίπλα στα σκουπίδια.

Εννοείται ότι, εκτός από την ίδια τη ζωή, έμπνευση αντλείς από όλο το φάσμα της Τέχνης. Η ποίηση σίγουρα είναι το μεγαλύτερο «τιρμπουσόν» για μένα. Ο κινηματογράφος, επίσης, ο χορός, η ζωγραφική, το θέατρο κ.ο.κ. Ακόμα και μια διαφήμιση μπορεί να σου δώσει υλικό. Το αστικό προκύπτει από τις παραστάσεις μας. Είμαστε παιδιά της πόλης. Είναι πιο εύκολο να προκύψει κάτι από το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και αλληλεπιδρούμε. Βέβαια, αυτό δεν μας απαγορεύει να φανταστούμε τη ζωή ενός ζευγαριού στη Ν. Υόρκη ή την ασκητική ζωή του Παπαδιαμάντη και να γράψουμε γι’ αυτά, αλλά κάτι τέτοιο είναι πιο σπάνιο.

Κοσμάς: Προσωπικά, εκφράζομαι συνήθως βιωματικά με τον στίχο. Σαν να φιλτράρω τα πάντα μέσα από τον εαυτό μου. Πιο δύσκολα θα γράψω κάτι σε σχέση με μια δράση που συμβαίνει γύρω μου. Ή θα την επινοήσω ή θα πρόκειται για ένα δικό μου βίωμα. Το περιβάλλον της πόλης μάς έχει επηρεάσει, είτε το θέλουμε είτε όχι. Και σίγουρα έχει γίνει μέρος της δημιουργίας μας. Έχει όλες αυτές τις πληροφορίες και τις εικόνες που μπορούν να λειτουργήσουν ως πηγή έμπνευσης για έναν καλλιτέχνη, από την άλλη, όμως, έχει την ταχύτητα της καθημερινότητας και τη φασαρία που τον δυσκολεύουν να απομονωθεί και να τις αποτυπώσει.

Στην Αθήνα

Η επαφή με την παράδοση

Σταύρος: Αν πούμε ότι έχουμε ασχοληθεί εξονυχιστικά με την παράδοση, θα πέσουν τα τσιμέντα να μας πλακώσουν. Υπάρχουν παιδιά που ασχολούνται πολύ σοβαρά και τη μελετούν και τη μεταλαμπαδεύουν. Εμείς έχουμε μια πιο περιστασιακή επαφή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι ουσιαστική. Μας συγκινεί πάρα πολύ η μουσική και ο λόγος σε πολλά παραδοσιακά τραγούδια, όπως και το ίδιο το γεγονός ότι είναι μια συλλογική εργασία η οποία εξελίσσεται και μεταλλάσσεται μέσα στον χρόνο.

Επίσης, μας μαγνητίζει το ότι πολλά από τα παραδοσιακά τραγούδια δεν μιλούν για το πώς αισθάνεται κάποιο πρόσωπο, απλώς περιγράφουν μια κατάσταση, μέσω της οποίας μεταδίδουν τα συναισθήματα. Υπάρχει μια αποστασιοποίηση. Δεν υπάρχει αυτό του λαϊκού και του έντεχνου τραγουδιού που επικεντρώνεται στο εγώ. Θυμίζουν άλλες πολιτισμικές και κοινωνικές δομές, όπου η φύση, το περιβάλλον, ακόμα και τα εργαλεία, είναι τα μέσα έκφρασης των ανθρώπων.

Αν πούμε ότι έχουμε ασχοληθεί εξονυχιστικά με την παράδοση θα πέσουν τα τσιμέντα να μας πλακώσουν. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Το «Δίκαιο του πειρασμού» και το «Μη & Δεν»

Κοσμάς: Είναι δύο διαφορετικοί δίσκοι μεταξύ τους. Μπορώ να πω ότι το «Δίκαιο του πειρασμού» έχει περισσότερη εσωστρέφεια. Τα κομμάτια τροφοδοτούνται περισσότερο από την αίσθηση της απώλειας. Ηχοχρωματικά και ενορχηστρωτικά είναι λίγο πιο πλούσιος δίσκος, καθώς είχαν έρθει να παίξουν πολλοί φίλοι μουσικοί και είχαν γραφτεί τα πάντα σε στούντιο ‒ να ’ναι καλά ο Γιώργος Ζιώτας.

Το «Μη & Δεν», από την άλλη, ήταν μια διαφορετική περίπτωση. Ήταν η πρώτη προσπάθεια να απενοχοποιήσουμε κάποια στοιχεία που μας άρεσαν και μας είχαν επηρεάσει όλα αυτά τα χρόνια, αλλά τα είχαμε κρύψει κάτω από το χαλί. Στην ουσία, να βγάλουμε τις ταμπέλες που οι ίδιοι είχαμε βάλει στους εαυτούς μας.

Όταν έγραψα το «Σ’ ονειρεύτηκα», ντρεπόμουν τόσο πολύ, που έκανα δύο μήνες να το παίξω στον Σταύρο. Όταν βρεθήκαμε, λοιπόν, μου έπαιξε κι εκείνος το «Κλείσε τα παράθυρα», που το κρατούσε επίσης από ντροπή στο συρτάρι. Τη θυμάμαι εκείνη την ημέρα. Ήμασταν τόσο χαρούμενοι που είχαμε αφήσει στην άκρη την αγωνία για το αν τα τραγούδια μας θα ακούγονταν κάπως ανάλαφρα. Αφού μας αρέσει και αυτή η πλευρά, γιατί να καταπιεζόμαστε;

Σε αντίθεση με τον προηγούμενο, ο δίσκος αυτός γράφτηκε στο σαλόνι μου, με ελάχιστα μέσα. Παίζαμε με ό,τι βρίσκαμε μέσα στο σπίτι. Κατσαρόλες, κολιέδες, τα πάντα. Επίσης, στις ηχογραφήσεις έχουν περάσει μηχανάκια, γαβγίσματα, νιαουρίσματα και φαντάσματα. Για να συνοψίσω, τώρα που έχω πάρει μια απόσταση και από τους δύο αυτούς δίσκους, θα έλεγα ότι ο πρώτος σηματοδοτεί για εμάς το κλείσιμο μιας εποχής, ενώ ο επόμενος την αρχή μιας καινούριας. Και τους δύο, πάντως, τους θυμάμαι με χαρά και νοσταλγία.

Το καλοκαίρι ελπίζουμε να κάνουμε κάποιες συναυλίες. Θα ξέρουμε σύντομα κάτι πιο συγκεκριμένο. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Η μελοποίηση ποιημάτων

Σταύρος: Έτσι ξεκινήσαμε να γράφουμε τραγούδια. Εκεί, γύρω στα 14, υπήρχε μια ακατανίκητη και υποσυνείδητη ορμή να δημιουργήσουμε κάτι δικό μας ‒ βλέπεις, αν στα 14 καταπιέζεις τις ορμές σου, κάθεσαι στο σπίτι και παριστάνεις τον καλλιτέχνη. Ξεκινήσαμε γράφοντας δειλά δικούς μας στίχους, αλλά, απ’ ό,τι φαίνεται, είχαμε κάποιο στοιχειώδες κριτήριο για να καταλάβουμε ότι αυτά που γράφαμε δεν ήταν καλά. Ωραία, πού θα βρούμε στίχους τώρα για να γράψουμε τα τραγούδια μας; Μα, στους ποιητές! Αυτοί τα ξέρουν, τα έχουν πει ωραία. Ακόμη κι αν μέχρι τότε η σχέση μας με την ποίηση δεν υπήρχε παρά μόνο μέσα από το στείρο Ανθολόγιο και τη στείρα εκπαίδευση, παίρναμε τα άπαντα του Καβάφη και βουτούσαμε μέσα τους.

Αυτό γινόταν στην αρχή. Μέσα από αυτή, όμως, καταφέραμε να αποκτήσουμε ουσιαστική και βαθιά σχέση με την ποίηση. Σήμερα μας συντροφεύει στις ζωές μας και μερικές φορές τρυπώνει και στις μουσικές μας. Υπάρχουν, επίσης, κάποιες λίγες φορές που διαβάσαμε ένα ποίημα που μας συγκλόνισε και είπαμε «ας το αφήσουμε αυτό στην ησυχία του».

Η πανδημία και το άμεσο μέλλον

Κοσμάς: Ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για όλους μας. Εννοείται ότι μας επηρέασε αρνητικά το θέμα με τα live, όπως και όλο αυτό το διάστημα του εγκλεισμού. Κάπου βουλιάξαμε ψυχολογικά, κάπου κουραστήκαμε, αλλά βρήκαμε τρόπο, μέσα από μικρά παρεάκια και μέσα από τη δημιουργία, να την παλέψουμε. Πλέον, μετά από έναν χρόνο, περιμένουμε πώς και πώς να επικοινωνήσουμε ξανά εαυτούς και μουσικές.

Το καλοκαίρι ελπίζουμε να κάνουμε κάποιες συναυλίες. Θα ξέρουμε σύντομα κάτι πιο συγκεκριμένο. Παράλληλα, πειραματιζόμαστε ήδη πάνω σε καινούργιο υλικό. Ακόμη δεν βγήκε ο δίσκος, κι εμείς ετοιμάζουμε τον επόμενο. Τέλος, ολοκληρώνουμε και έναν χώρο που νοικιάσαμε και ευελπιστούμε να κάνουμε διάφορα πραγματάκια εκεί. Ας πούμε πως θέλουμε να γίνει ένας μικρός χώρος τέχνης. Αυτά πάνω-κάτω, με την ελπίδα, βέβαια, να μας χαιρετήσει ο κορωνοϊός σύντομα!