Αν όλα τα κουήρ (ελληνικά) τραγούδια έκαναν coming out

Αν όλα τα κουήρ (ελληνικά) τραγούδια έκαναν coming out Facebook Twitter
Ενώ μπορεί να έχουν νοηματοδοτηθεί ως κουήρ από πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, τα ίδια τα τραγούδια δεν έχουν αναγνωριστεί (και) με αυτόν τον τρόπο στον κυρίαρχο χώρο και λόγο.
0

ΠΩΣ ΚΑΝΕΙ ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ COMING OUT; Κουήρ τραγούδια υπάρχουν αμέτρητα, με διαφορετικούς μεταξύ τους ήχους, γραμμένα σε διαφορετικές εποχές. Μπορεί να είναι αυτά που έχουν γραφτεί ή/και ερμηνευθεί από κουήρ (ή που τους αποδίδεται μια ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητα) καλλιτέχνες/-ιδες, ή έχουν τραγουδηθεί από cis/στρέιτ «queer icons», ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο έχουν αγαπηθεί από το κουήρ κοινό και έχουν συνδεθεί με την κουλτούρα του. Εδώ μιλάμε για τα ελληνικά κουήρ τραγούδια με μια επισήμανση: πρόκειται για όσα είναι ακόμα με κάποιον τρόπο «στην ντουλάπα». Με αυτό εννοώ ότι ενώ μπορεί να έχουν νοηματοδοτηθεί ως κουήρ από πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, τα ίδια τα τραγούδια δεν έχουν αναγνωριστεί (και) με αυτόν τον τρόπο στον κυρίαρχο χώρο και λόγο.

Δεν προτείνω εδώ μια αναλυτική απαρίθμησή τους ούτε μια ιστορική ανασκόπηση. Αντλώντας κυρίως από το επονομαζόμενο έντεχνο ή και λαϊκό ρεπερτόριο, θα σταθώ μόνο σε θραύσματα στιγμών και τραγουδιών, επικεντρώνοντας στους στίχους. 

«Έτσι κι αλλιώς» (από τον δίσκο «Σκουριασμένα Χείλη», Τριπολίτη - Κραουνάκη και τραγούδι Μοσχολιού): Στίχοι που με όποια πρόθεση κι αν γράφτηκαν, τραγουδήθηκαν από κουήρ στόματα της εποχής σε μια αποθέωση του τραύματος («η ζωή σου εδώ κι εκεί μαύροι έρωτες και καταδίκη μυστική, η ζωή σου όπου κι αν πας κρύες κάμαρες κι αποκλεισμένος μαχαλάς»).

«Προσωπικά εγώ τρελαίνομαι, το παραμύθι σου και να ’μαι και να φαίνομαι»: Ένα από τα πιο τραγουδισμένα δίστιχα, που ακόμα εκπλήσσει όταν σε συζητήσεις αναφέρεται ότι συνδέεται με τον έρωτα δυο γυναικών, με ένα από τα πιο συχνά μοτίβα στον λεσβιακό έρωτα, δυο φίλες που καταλαβαίνουν ότι νιώθουν κάτι παραπάνω από «φιλικά αισθήματα».

Νικολακοπούλου - Κραουνάκης - Πρωτοψάλτη - Γαλάνη (σε διάφορες συνεργατικές παραλλαγές): Οι στίχοι από τις συνεργασίες τους με κουήρ ερμηνείες είναι αμέτρητοι: από τα εντελώς σαφή τραγούδια-μηνύματα («Δωμάτιο 202», για τις σεξουαλικές συναντήσεις ανδρών σε ξενοδοχεία της Ομόνοιας, «Ο Αχιλλέας απ’ το Κάιρο» κ.ά.) μέχρι στίχους που τραγουδιούνται από ετεροκανονικά κοινά, αλλά ταυτόχρονα κλείνουν το μάτι στην κουηροσύνη: «Γιατί μ’ αυτό το σύστημα, τα φάγαμε τα νιάτα μας σε γάμους και βαφτίσια», «στο τενεκάκι του έρωτά μου κοίτα τι μου αφήσατε, αυτό που αξίζει σε ζητιάνο», «και ούτε που σκεφτόταν ν’ αγιάσει το καημένο, διότι είχε έξεις, που δεν του το επέτρεπαν», «και δικαίωμα δεν έχω πια να σ’ αγαπώ», «αγάπη μου που δεν μπορώ, αυτά που θέλω να σου δίνω δεν μπορώ, στους δρόμους όπου περπατώ πρέπει το χέρι να σου αφήνω», «μα ούτε σε ένα παραμύθι δεν χωράω» και άλλοι, ανεξάντλητοι.

Νικολακοπούλου - Κραουνάκης - Πρωτοψάλτη - Γαλάνη (σε διάφορες συνεργατικές παραλλαγές): Οι στίχοι από τις συνεργασίες τους με κουήρ ερμηνείες είναι αμέτρητοι: από τα εντελώς σαφή τραγούδια-μηνύματα («Δωμάτιο 202», για τις σεξουαλικές συναντήσεις ανδρών σε ξενοδοχεία της Ομόνοιας κ.ά.) μέχρι στίχους που τραγουδιούνται από ετεροκανονικά κοινά, αλλά ταυτόχρονα κλείνουν το μάτι στην κουηροσύνη: «Γιατί μ’ αυτό το σύστημα, τα φάγαμε τα νιάτα μας σε γάμους και βαφτίσια», «στο τενεκάκι του έρωτά μου κοίτα τι μου αφήσατε, αυτό που αξίζει σε ζητιάνο», «και ούτε που σκεφτόταν ν’ αγιάσει το καημένο, διότι είχε έξεις, που δεν του το επέτρεπαν», «και δικαίωμα δεν έχω πια να σ’ αγαπώ», «αγάπη μου που δεν μπορώ, αυτά που θέλω να σου δίνω δεν μπορώ, στους δρόμους όπου περπατώ πρέπει το χέρι να σου αφήνω», «μα ούτε σε ένα παραμύθι δεν χωράω» και άλλοι, ανεξάντλητοι.

— Οι στίχοι του εμβληματικού για την εποχή "Ο Αχιλλέας απ'το Κάιρο" του Κώστα Τουρνά που ο ίδιος έχει πει ότι το έγραψε με αφορμή τη γνωριμία του με τον Γιώργο Μαρίνο, έναν από τους ελάχιστα ανοιχτά γκέι καλλιτέχνες της εποχής. Για πολλά γκέι αγόρια και νεαρούς άνδρες αυτό ήταν τραγούδι ταύτισης και συγκίνησης – και βέβαια μιας κάποιου είδους ορατότητας.

Δήμητρα Γαλάνη - Μην πάμε απόψε πουθενά

— Κόρε Ύδρο και μια σειρά τραγουδιών με πολλαπλές ερμηνείες, υπόγειο σαρκασμό και κουήρ συνυποδηλώσεις. Παράδειγμα, η «Χειραψία», με τον δεύτερο αινιγματικό στίχο («Gay Anthem for a new millennium») να κάνει coming out για λογαριασμό του τραγουδιού και το τετράστιχο «Και ο γιατρός μου το ξέρει / πως για όλα φταίει αυτός, που ήταν για μένα ένα αστέρι / ένας δεύτερος Χριστός», και αλλού στίχοι όπως «Γιώργο, η αλήθεια των πολλών πώς με τρομάζει, σαν φίδι εφιάλτη τη χαρά μου αγκαλιάζει / Σε μια ανδρόγυνη κατάσταση αιωρούμαι» και λίγο αργότερα «γιατί η ζωή που ζούμε δεν βολεύεται σε θρόνο / στην αμαρτία υποκλίνεται, ερωτεύεται τον πόνο».

«Εν Λευκώ» (Μποφίλιου, Ευαγγελάτος, Καραμουρατίδης): Με στίχους όπως «αν είχε θάρρος να φανεί ο λόγος τώρα δεν θα ’τανε φωτιά στο αίμα, αν είχε χρώμα θα ’ταν άσπρο ο φόβος, αν είχε σώμα θα ’ταν σαν κι εμένα», η ομόφυλη σεξουαλικότητα, ο έρωτας, το κενό και η αναζήτηση βρίσκουν χώρο να ταυτιστούν και να συμπαρασύρουν και νεότερες γενιές. Δική τους και η «Ιθάκη», που μοιάζει να περιγράφει την αυτοκτονία ενός κουήρ νέου: «Δυο κουβέντες σβήνουν τις τύψεις, δεν σε μάθανε ποτέ μα θα τους λείψεις / και φτερά αντί να ανοίξεις, πήρες πάνω σου την άχρηστη ντροπή. Δεν θα μάθουν οι γονείς σου την υπόλοιπη ζωή σου / ούτε οι αόρατοι εραστές σου, τις χαρές και τις κλειστές σου».

Όλα τα παραπάνω είναι μόνο ένα μικρό δείγμα ελληνικών τραγουδιών με αποδιδόμενο ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο. Φυσικά, τα τραγούδια, όπως όλα τα έργα τέχνης, ερμηνεύονται ελεύθερα και διαφορετικά από κάθε άτομο, και βέβαια ανεξάρτητα από τις προθέσεις των στιχουργών. Η ιδέα όμως ότι διάσημα τραγούδια με τα οποία μπορεί να εκφράστηκαν ή να ταυτίστηκαν κατά κόρον κουήρ/ΛΟΑΤΚΙ+ υποκείμενα νοηματοδοτούνται ελάχιστα ή καθόλου με αυτόν τον τρόπο στον δημόσιο λόγο δείχνει κάτι ως προς την αορατότητα και των ίδιων των ζωών τους. 

Πάντοτε, βέβαια, ήταν ένα «κλείσιμο ματιού» στην κουήρ κουλτούρα. Κάτι αόρατο στο κυρίαρχο βλέμμα, που ξέφευγε από τις εύκολες αναγνώσεις, αλλά αναγνωριζόταν εύκολα απ’ όσους, όσες και όσα χρειαζόταν. Οι παραπάνω (κι άλλοι πολλοί) στίχοι έχουν ενώσει κρυφά βλέμματα πολλές νύχτες, μακριά από την επιβαλλόμενη ετεροκανονικότητα. Κλείνω με στίχους από το τραγούδι «Κανονικά» (Νικολακοπούλου, 1984), που ξεκινούν μοιάζοντας η επιτομή της οικειοποίησης του τραύματος, όπως «για να κάνει ένας δεσμός ανταύγεια, φέρτε του σκοτάδια». 

Και κλείνει:

Κανονικά, τυραννικά
γι’ αυτούς που καίνε τη ζωή μοναδικά
κανονικά κι ανήσυχα
γι’ αυτούς που φεύγουν ήσυχα
και λογικά
(…)
Προκειμένου να ‘χεις τέτοια λάμψη
πες το κι ας σε κάψει
πώς χαράζουνε στη φλέβα τύχη
κάτι τέτοιοι στίχοι,
καμιά φορά

_____________

*Η Έλενα-Όλγα Χρηστίδη είναι ψυχολόγος, επιστημονικά συνυπεύθυνη του Orlando LGBT+

Την Τρίτη 24 Μαΐου στις 19.00, στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων, η ομάδα Orlando LGBT+ Ψυχική Υγεία Χωρίς Στίγμα σε μια επίκαιρη ανοιχτή συζήτηση, με θέμα «The dancefloor as a safe space for fringe communities» και με τη συμμετοχή DJs, performers, club owners και promoters. Πώς οι εναλλακτικοί χώροι διασκέδασης μπορούν να μετατραπούν σε πραγματικά safe spaces για ΛΟΑΤΚΙ αλλά και άλλα υποκείμενα που δέχονται διάκριση λόγω της ταυτότητάς τους;

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα δράσεων του ACADDEMIA και το πλήρες lineup του ADD επισκεφθείτε το addfestival.gr.

Μουσική
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

KAPOUTZIDIS

Δημήτρης Πολιτάκης / Αδερφές και «παλικάρια»

Ο Καπουτζίδης τόλμησε να εκφράσει κάτι σημαντικό και το έκανε με τον πλέον ταιριαστό για την περίσταση τρόπο: υπό μορφή απόκρισης σε ένα επίμονο και κακόβουλο κλισέ, και με την ελαφρότητα που υπαγορεύει η πλατφόρμα που του δόθηκε.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ηλίας Αδάμ: «Το θέατρο είναι πράξη επιβολής. Όταν επιβάλλεις κάτι, θα έχεις αντιδράσεις»

Θέατρο / Ηλίας Αδάμ: «Το θέατρο είναι πράξη επιβολής. Όταν επιβάλλεις κάτι, θα έχεις αντιδράσεις»

Μια αυθόρμητη συζήτηση για τον καπιταλισμό, την πατριαρχία και τα Πόκεμον με τον δημιουργό της παράστασης «We are in the army now» που ανεβαίνει στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ
«Σέρρες» του Γ. Καπουτζίδη: Μπορεί μια σειρά να πολεμήσει την τοξικότητα της ελληνικής οικογένειας;

Οθόνες / «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη: Μπορεί μια σειρά να πολεμήσει την τοξικότητα της ελληνικής οικογένειας;

Είδαμε τα δύο πρώτα επεισόδια της νέας σειράς του Γιώργου Καπουτζίδη που φιλοδοξεί, τοποθετώντας έναν γκέι χαρακτήρα στο επίκεντρο της ιστορίας, να πυροδοτήσει συζητήσεις που μόνο καλό θα κάνουν στην ελληνική κοινωνία.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Subset Festival, η συναρπαστική σκηνή της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας 

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / Subset Festival: Η συναρπαστική μουσική του μέλλοντος είναι ήδη εδώ

Το φεστιβάλ νέας μουσικής παρουσιάζει καταξιωμένους καλλιτέχνες της διεθνούς σκηνής που συνομιλούν με τα νέα μέσα, αποκαλύπτοντας τις άπειρες δυνατότητες της σύγχρονης δημιουργίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ηρώδειο: Όπερα, θέατρο και πολλή μουσική

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / Ηρώδειο: Όπερα, θέατρο και πολλή μουσική

«Τουραντότ» και «Ριγολέττο» από την Εθνική Λυρική Σκηνή, συναυλίες των Raining Pleasure και Stranglers, καθώς και οι κορυφαίοι Max Richter και Youssou N’Dour, είναι μερικές μόνο από τις πολυαναμενόμενες εκδηλώσεις που θα παρουσιαστούν στο ρωμαϊκό ωδείο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PinkPantheress: H απόλυτη ποπ σταρ της Gen Z

Μουσική / PinkPantheress: Από το παιδικό της δωμάτιο στo παγκόσμιo Billboard

Η καριέρα της γεννήθηκε μέσα από τα social media, αλλά είναι κάτι παραπάνω από αυτό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η μουσική της, μια lo-fi μείξη bedroom pop, drum ‘n’ bass και UK garage, δεν μπαίνει σε κανένα κουτάκι, είτε ηχητικό είτε αισθητικό.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Παύλος Παυλίδης: «Δεν ξέρω αν τελικά θα σώσει τον κόσμο η ομορφιά, θέλω όμως να την εμπιστευτώ»

Μουσική / Παύλος Παυλίδης: «Δεν ξέρω αν τελικά θα σώσει τον κόσμο η ομορφιά, θέλω όμως να την εμπιστευτώ»

Με αφορμή την εμφάνισή του στο φετινό Release Athens, ο δημοφιλής τραγουδοποιός μιλά στη LiFΟ για το νέο του άλμπουμ «Μπρανκαλεόνε», για την ποίηση, την τραπ και τον ΛΕΞ, τις ευκαιρίες που δίνει στους ανθρώπους, καθώς και για την ωμή, απρόκλητη βία που τον οδήγησε να γράψει το τραγούδι «Ένα αλλιώτικο παιδάκι» για τον Ζακ Κωστόπουλο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Θέατρο / 13 λόγοι για να πάμε φέτος στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Τέχνη με φαντασία, αστείρευτη δημιουργία, πρωτοποριακές προσεγγίσεις: ένα επετειακό, εορταστικό, πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα για τα 70 χρόνια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μέσα από 83 επιλογές από το θέατρο, τη μουσική και τον χορό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Απλώνοντας ρούχα με τη Δανάη στο κέντρο του κόσμου

Μουσική / Απλώνοντας ρούχα με τη Δανάη στο κέντρο του κόσμου

Η Δανάη Δέδε γιορτάζει τα 20 της στην Αθήνα με μια κιθάρα στο χέρι και πολλά λουλούδια γύρω της. Της αρέσει η θάλασσα της πόλης, αλλά προτιμά αυτήν της Ρόδου, όπου και μεγάλωσε. Το κομμάτι της «Αύριο» την έκανε γνωστή, αλλά σίγουρα δεν την τρομάζει ‒ μάλλον την ενθουσιάζει. Η μαμά της πιστεύει πως θα ήταν πολύ καλή ως ψυχολόγος.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ
Όταν ο Τσαϊκόφσκι περιέγραφε τη μοίρα του με μια Συμφωνία

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Όταν ο Τσαϊκόφσκι περιέγραφε τη μοίρα του με μια Συμφωνία

Την Παρασκευή 30 Μαΐου, ο αρχιμουσικός Διονύσης Γραμμένος και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών φέρνουν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το δράμα της Πέμπτης Συμφωνίας του Τσαϊκόφσκι, ενός έργου που περιγράφει την ένταση ανάμεσα στις προσταγές της μοίρας και την προσωπική ελευθερία τού συνθέτη.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
AEON: Η «ντίβα από την Κρήτη» που παντρεύει τη ραπ με τη λύρα

Μουσική / AEON: Η «ντίβα από την Κρήτη» που παντρεύει τη ραπ με τη λύρα

Ξεκίνησε από την παραδοσιακή μουσική, όμως, η ανάγκη της για κοινωνικοποίηση την οδήγησε στη ραπ. Με αφορμή το τελευταίο της άλμπουμ, «Χαϊμαλίνα», η 25χρονη AEON μιλά για τον σεξισμό που αντιμετώπισε στα πρώτα της βήματα και για το πώς συνδύασε την κρητική μπουκόλυρα με ραπ ρυθμούς.
M. HULOT
56’ με τον Degear0001

Μουσική / Το νέο διαστημικό άλμπουμ του Degear0001 έχει ήχους από παιδικά παιχνίδια

Ο νεαρός μουσικός, που πειραματίζεται με παιδικά πλήκτρα και «χακαρισμένα» αντικείμενα, μόλις κυκλοφόρησε ένα spacey άλμπουμ με weird pop, που σίγουρα θα ήθελες να χορέψεις σε ένα παραληρηματικό πάρτι με χαμόγελα και φλούο χρώματα.
M. HULOT
Νέγρος του Μοριά: «Mιλάω για τη σκοτεινή πλευρά της Ελλάδας»

Μουσική / Νέγρος του Μοριά: «Mιλάω για τη σκοτεινή πλευρά της Ελλάδας»

Ο ταλαντούχος μουσικός κυκλοφόρησε ένα από τα καλύτερα ραπ άλμπουμ της χρονιάς, στο οποίο εξερευνά την εμπειρία του να είσαι μαύρος στην Ελλάδα του 2025 και το οποίο αποθέωσε η Guardian. Μιλά αποκλειστικά στη LiFO, λίγο πριν τη συναυλία του στις 31 Μαΐου στο Universe Multivenue Open Air.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Οι γονείς της Αγγελίνας κάποια στιγμή κουράστηκαν να παρακολουθούν τις παραστάσεις που οργάνωνε ως παιδί

Μουσική / Οι γονείς της Αγγελίνας κάποια στιγμή κουράστηκαν να παρακολουθούν τις παραστάσεις που οργάνωνε ως παιδί

Η Aγγελίνα είναι μια τραγουδοποιός 22 ετών που μεγάλωσε στην Αθήνα. Όταν ήταν μικρή ήθελε να γίνει ηθοποιός και συγγραφέας, αλλά ο δρόμος την πήγε στη μουσική κι έτσι έβγαλε το πρώτο της τραγούδι το 2023, που λέγεται «Sta Riha». Αγοράζει ακόμη μπουρμπουλήθρες από τα περίπτερα και της αρέσει να οδηγάει το σαράβαλό της. Κοιμάται καλά τα βράδια, αν δεν σκέφτεται πολύ. Όταν ανεβαίνει στην σκηνή, λέει μέσα της πως το άγχος της είναι ενθουσιασμός.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΚΟΥΛΑΚΗ