ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ, επιμονή και έρευνα χρειάστηκε ο Γιάννης Βεσλεμές για να μαζέψει το υλικό για τη συλλογή «Gost: A spiritual exploration into greek soundtracks (1975-1989)», δεκαεπτά κομμάτια με σπάνιες και άγνωστες κυκλοφορίες της ελληνικής ηλεκτρονικής μουσικής σκηνής που κυκλοφορεί από την Into The Light Records. Η δουλειά των παραγνωρισμένων Ελλήνων συνθετών βρήκε ιδανική στέγη στην ανεξάρτητη εταιρεία του Ηλία Πίτσιου, ο οποίος ήταν πιστός θεατής των προβολών της «Χαμένης λεωφόρου του ελληνικού σινεμά».
Το άλμπουμ αποτελείται από μερικές ακυκλοφόρητες (και χαμένες) ηλεκτρονικές συνθέσεις που ακούγονταν σε ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου της δεκαετίας του ’70 και του ’80. Οι απόκοσμοι ήχοι και ο έντονος πειραματισμός δημιουργούν υβρίδια μουσικών ειδών και ακόμα και δημοφιλείς συνθέτες, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος ή ο Γιάννης Χατζηνάσιος, ξεφεύγουν αισθητά από αυτό που μας έχουν συνηθίσει.
Πρόκειται για ένα προσωπικό πρότζεκτ του Γιάννη Βεσλεμέ, που ξεκίνησε με το κομμάτι «Πάροδος» της Thesia πριν από περίπου έναν χρόνο. Του ζητήσαμε να μας ξεναγήσει σε αυτό το «πνευματικό» του ταξίδι, στα σάουντρακ που συνοδεύουν ξεχασμένες πτυχές του ελληνικού κινηματογράφου.
Thesia - Πάροδος
(Οh Babylon, 1989)
του Κώστα Φέρρη
Η «Πάροδος» είναι ένα δεκάλεπτο υπνωτιστικό ρέγκε που ακροβατεί μεταξύ του οικείου και του πειραματικού. Είναι το βασικό θέμα αυτής της σχεδόν sci-fi ταινίας του Φέρρη που βασίστηκε στις Βάκχες και ίσως το κομμάτι που γέννησε την ιδέα για τη συλλογή «Gost», δηλαδή σάουντρακ-φαντάσματα που υπάρχουν τόσα χρόνια γύρω μας και μπορεί να τα αγνοούμε, αλλά με τον τρόπο τους, όταν τελικά δηλώνουν την παρουσία τους, επηρεάζουν υπόγεια, μα καθοριστικά την άποψή μας για το τότε αλλά και το τώρα της μουσικής στον κινηματογράφο.
Γιάννης Κωστιδάκης - BSA 1939 / Πεταλούδας
(Η πόλη ποτέ δεν κοιμάται, 1984)
του Αντρέα Τσιλιφώνη
Για τη σινεμασκόπ Πόλη του Τσιλιφώνη έχει γραφτεί ένα εξαιρετικά (ακυκλοφόρητο μέχρι τώρα) ηλεκτρισμένο σάουντρακ, από τα πιο ξεχωριστά και «χαμένα» του ελληνικού σινεμά. Εμείς διαλέξαμε δύο πιο κρυφά θέματα αποκεί, έναν μελωδικό φόρο τιμής στην ίδια τη μοτοσικλέτα (BSA 1939) αλλά και τη μουσική που στηρίζει τον περίφημο μονόλογο του «Πεταλούδα» Τάκη Μόσχου προς το τέλος της ταινίας.
Δημήτρης Παπαδημητρίου / Δημήτρης Λέκκας - Rock Star Fantasy II / Χορός των Χεριών/ Έρωτας στη Θάλασσα
(Ηλεκτρικός Άγγελος, 1981)
του Θανάση Ρεντζή
Ο Ηλεκτρικός Άγγελος είναι μια ποπ πειραματική ταινία πάνω στις όψεις του ερωτισμού του εικοστού αιώνα και η μουσική της ο βασικός αφηγητής. Το ροκ, το φολκ και τα πιο ατίθασα ηλεκτρονικά της εποχής μπλέκονται μαξιμαλιστικά σε αυτό το ψυχεδελικό χαρμάνι μέσα από μια σπάνια σύμπραξη δύο σημαντικών συνθετών.
Δημήτρης Παπαδημητρίου – Ερωτική Σκηνή
(Ρεβάνς, 1983)
του Νίκου Βεργίτση
Λίγα χρόνια μετά ο Δημήτρης Παπαδημητρίου υπογράφει μόνος του πια το φημισμένο σάουντρακ της αγαπητής Ρεβάνς του Βεργίτση, μιας αθηναϊκής μεταγραφής του γαλλικού Cinéma du Look. Εδώ τα πληκτροφόρα παίρνουν φωτιά για να γεμίσουν το κενό των παράφορα ερωτευμένων πρωταγωνιστών, τα νέον ακτινοβολούν απελπισία, αλλά φωτίζουν τουλάχιστον μια βαριά σκιά, αυτή της ελληνικής οικογένειας.
Σταμάτης Σπανουδάκης - Προμηθέας
(Ο Προμηθέας σε δεύτερο πρόσωπο, 1975)
του Κώστα Φέρρη
Άλλη μια αλχημική ταινία του Φέρρη, πάλι με σώμα που πατάει στο αρχαίο δράμα, ένα σώμα που ματώνει σαν τον Προμηθέα στην αιχμαλωσία, μια ταινία ξεκάθαρα σωματική, αφού ο χορός είναι ο κυρίαρχος αφηγητής εδώ. Ο Σπανουδάκης στo δεύτερο (επίσημα) σάουντρακ της καριέρας του, και στο ντεμπούτο του στον κινηματογράφο (Τα χρώματα της ίριδος του Νίκου Παναγιωτόπουλου, 1974), επιλέγει λιτές και απέριττες φόρμες με ισόποσα μελωδικά και ρυθμικά στοιχεία που αποκαλύπτουν, μαζί με την εικόνα και την πρόζα, τα πολλά και εχθρικά πρόσωπα της εξουσίας.
Μιχάλης Χριστοδουλίδης - Φάλαγγα / Θάνατος στο ξεροκάμπι
(Η Κάθοδος των 9, 1984)
του Χρήστου Σιοπαχά
Τα κομμάτια της Καθόδου είναι μία από τις μικρές εκπλήξεις αυτής της συλλογής. Μέρος ενός σάουντρακ που μπορεί ακόμα να βρει κανείς σε σκονισμένα δισκάδικα της πόλης, βρισκόταν χρόνια και στη δική μας δισκοθήκη, αόρατο και υπομονετικό. Βγαίνει στο φως τόσες δεκαετίας μετά σαν ένα ηλεκτρονικό εμβατήριο και ταυτόχρονα μια πικρή μπαλάντα για τους ηττημένους.
Γιώργος Χαντζηνάσιος - Ο Θάνατος της Baby Jane / Παιχνίδια με παλιές ταινίες
(Πρωινή Περίπολος, 1987)
του Νίκου Νικολαΐδη
Πλέον modern classics τα δύο σάουντρακ του Χαντζηνάσιου για τις ταινίες του Νικολαΐδη, την Περίπολο και τη Γλυκιά Συμμορία (1983), αποτελούν παρενθέσεις στη δισκογραφία του συνθέτη λόγω των εργαλείων που χρησιμοποιεί για να τα κατασκευάσει (synths, vocoders, drum machines) αλλά και του σκοτεινού μουσικού χαρακτήρα τους. Η λυρική του υπογραφή, όμως, δεν χάνεται ποτέ, ακόμα και όταν παλεύει με τα απειλητικά strings και τα ερεβώδη drones της Πρωινής Περιπόλου, αυτού του πάντα επίκαιρου εφιάλτη, καμουφλαρισμένου σε ταινία-ημερολόγιο για μετά την Αποκάλυψη.
Διονύσης Σαββόπουλος - Αέρας / Χαράδρα
(Happy Day, 1976)
του Παντελή Βούλγαρη
Η μουσική του Σαββόπουλου, απαλλαγμένη εδώ από τη στιχουργική και την ερμηνεία του, παραμένει ολοκληρωτικά προσωπική και χαρακτηριστικά δική του. Στο Happy Day, και συγκεκριμένα σε αυτά τα δύο πειραματικά ιντερμέδια, ο συνθέτης αποδομεί την παράδοση, φλερτάρει με την τζαζ –ένας Sun Ra των Βαλκανίων‒ και εικονογραφεί μια θαλασσογραφία της φρίκης και του παραλόγου που υπήρξε η Μακρόνησος και κάθε ξερονήσι.
Χριστόδουλος Χάλαρης – Καθ’ Οδόν / Παραλλαγή σ’ ένα ψέμα
(Η φωτογραφία, 1986)
του Νίκου Παπατάκη
Ο Χάλαρης χρησιμοποιεί τα όργανα και τη χορωδία με τέτοια ακρίβεια, μετρονομία και αυστηρότητα, που θαρρείς πως πρόκειται για ηλεκτρονικά όργανα. Αυτό δεν τους στερεί ούτε το συναίσθημα ούτε την ανθρωπιά. Με αυτήν είναι, άλλωστε, πλημμυρισμένη η Φωτογραφία του Παπατάκη, ένα φιλμ τρυφερό αλλά και αγωνιώδες, ένα ψυχογράφημα πάνω στην εξαπάτηση και στο φάντασμα της επιθυμίας.
Βαγγέλης Κατσούλης - Κλειστό Παράθυρο
(Κλειστό Παράθυρο, 1977)
του Ερμή Βελλόπουλου
Οι ταινίες του Βελλόπουλου, Χωρίς Απόκριση (1967) και Κλειστό Παράθυρο, υπήρξαν η αφορμή για την τέταρτη εκδήλωση (του 2020) της «Χαμένης λεωφόρου του ελληνικού σινεμά». Μια κινηματογραφική λέσχη που έδωσε την αφορμή σ’ εμένα και στον Ηλία Πίτσιο (τον άνθρωπο πίσω από την Ιnto the Light) να συναντηθούμε και να ξεκινήσουμε το πρότζεκτ του Gost. Την ίδια χαρά που νιώσαμε στη «Λεωφόρο», αντιμέτωποι με τις άγνωστες αυτές αριστουργηματικές ταινίες του Βελλόπουλου, νιώσαμε και με τον Ηλία όταν ανακαλύψαμε το κομμάτι των τίτλων αυτής της ταινίας. Ο Βαγγέλης Κατσούλης, σταθερός συνεργάτης της Into the Light και συνθέτης του σάουντρακ, χωράει μέσα σε ενάμισι λεπτό το ψυχοερωτικό τέκνο που αντηχεί στο κεφάλι των ηρώων του Κλειστού Παραθύρου και τους οδηγεί στη πιο βαθιά σπηλιά της καταπιεσμένης τους ανάγκης.
Χάρης Ξανθουδάκης - L.Comme Bunuel, ou La forêt des symboles for tape
(H γυναίκα που έβλεπε τα όνειρα, 1987)
του Νίκου Παναγιωτόπουλου
Εδώ, αντίθετα, έχουμε να κάνουμε με το μεγαλύτερο σε διάρκεια κομμάτι της συλλογής. Ένα musique concrète ποταμό που διαρκεί έντεκα λεπτά και περιλαμβάνει όλη την τρέλα και τη σύγχυση της Γυναίκας που έβλεπε τα όνειρα, μιας ταινίας κατά τα άλλα ελαφριάς και κωμικής. Η «κόντρα» χρήση ενός τέτοιου σάουντρακ για μια τέτοια ταινία προσθέτει στον μύθο της, την κάνει να φαντάζει ένα υβρίδιο μοναδικό. Πολλοί σκηνοθέτες προσπάθησαν να κινηματογραφήσουν τα όνειρα αλλοιώνοντας τον χώρο και τον χρόνο, την ίδια την εικόνα και τους κύκλους της αφήγησης. Στη Γυναίκα τα όνειρα είναι κυρίως ήχος, η μαγική αυτή μουσική του Ξανθουδάκη.
Charlotte Van Gelder - Καρκαλού
(Καρκαλού, 1984)
του Σταύρου Τορνέ
Προσωπικά, το αγαπημένο μου σάουντρακ όλου του ελληνικού σινεμά, ακυκλοφόρητο, όπως και το σύνολο της μουσικής της Van Gelder. Η Καρκαλού, μια υπαρξιακή περιπέτεια ή μια καμουφλαρισμένη ταινία τρόμου, είναι το απόλυτο φιλμ της ελληνικής υπαίθρου. Η ακατέργαστη εικόνα, ο ήχος της και, φυσικά, η τραχιά έγχορδη μουσική της σε κατευθύνουν εκεί όπου φωλιάζουν ο φόβος και η μνήμη. Ο Τορνές έλεγε, μιλώντας για τη μουσική στον κινηματογράφο, ότι δεν πρέπει να βαμπιρίζει πάνω στις εικόνες, να μην τους επιβάλλεται. Δεν λογάριαζε όμως πως το καταραμένο αυτό σινεμά που άφησε θα μας στοιχειώνει για μια ολόκληρη ζωή.
To GOST: A Spiritual Exploration into Greek Soundtracks (1975-1989) κυκλοφορεί από την Into The Light Records και μπορείς να το ακούσεις εδώ
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.
