Μινόρε Μανές: ένα από τα πιο όμορφα τραγούδια που έχουν γραφτεί ποτέ

Μινόρε Μανές με τη φωνή του Γιώργου Τσανάκα, Σμύρνη 1909. Μάλλον η πρώτη (;) εκτέλεση του πιο αγαπημένου μανέ των Ελλήνων της Σμύρνης. Είναι η πρώτη εκδοχή του περίφημου Σμυρναίικου Μινόρε ή Μινόρε Μανέ ή Μινόρε της Αυγής ηχογραφημένο στη Σμύρνη το 1909.

Ερμηνεύει ανατριχιαστικά ο Γιώργος Τσανάκας με τη συνοδεία της Σμυρναίικης Εστουδιαντίνας. Πρώτος εκτελεστής και πιθανός δημιουργός του Σμυρναίικου Μινόρε Μανέ ήταν ο βιολιστής Γιάννης Αλεξίου ή Γιάγκος Βλάχος ή Γιοβανίκας, γεννημένος το 1850 στο Γαλάτσι της Ρουμανίας, από τους πρωτεργάτες του σμυρναίικου ρεμπέτικου (πέθανε το 1925 στη Μυτιλήνη).

Οι στίχοι, γεμάτοι ερωτικό καημό, λένε:

Ενώ σκληρά δε μ' αγαπάς γιατί πλέον δεν παύεις, ωχ
Γιατί πλέον δεν παύεις, μόνο μου δίνεις βάσανα και το κορμί μου καύεις, αχ.

ΜΙΝΟΡΕ ΜΑΝΕΣ, ΣΜΥΡΝΗ 1909, Γ. ΤΣΑΝΑΚΑΣ

Το 1919 το ίδιο κομμάτι το ηχογραφεί η Μαρίκα Παπαγκίκα στη Νέα Υόρκη με διαφορετικούς στίχους, το ίδιο πονεμένους κι ερωτικούς:

Αν μ΄αγαπά κι είν΄όνειρο ποτέ ας μην ξυπνήσω,
με τη γλυκειά τη χαραυγή Θεέ μου ας ξεψυχήσω.

Δεν ξέρω ποια είναι η καλύτερη εκτέλεση του τραγουδιού, της Παπαγκίκα είναι σίγουρα η πιο γνωστή στις μέρες μας λόγω της πρόσφατης αμερικάνικης συλλογής με τα τραγούδια που ηχογράφησε στην Αμερική. Τον Μινόρε Μανέ την ηχογράφησε δύο φορές, με αλλαγές στους στίχους, αυτή η εκτέλεση όμως έκανε τον αμανέ πασίγνωστο.

ΣΜΥΡΝΑΙΙΚΟ ΜΙΝΟΡΕ, 1919, ΜΑΡΙΚΑ ΠΑΠΑΓΚΙΚΑ

Παλιότερη ηχογράφηση του ίδιου τραγουδιού, ηχογραφημένο τον Φεβρουάριο του 1911, στην Κωνσταντινούπολη, με τον Λευτέρη Μενεμενλή στη φωνή και στίχους που λένε:

Σε βλέπουν τα ματάκια και μου περνά ο πόνος, αχ
Και μου περνά ο πόνος
αδύνατον χωρίς εσέ να ζήσω πλέον μόνος, ωχ.

ΣΜΥΡΝΑΙΙΚΟ ΜΑΝΕ ΜΙΝΟΡΕ, 1911, ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΜΕΝΕΜΕΝΛΗΣ

Η εκτέλεση της Παπαγκίκα αλλά και η εκτέλεση του Μενεμενλή τελειώνουν με ένα ορχηστρικό βαλς, που έγινε γνωστό σαν «Σμυρναίικο βαλς» και περιλήφθηκε στα «Ερωτικά της Σμύρνης» με την Εστουδιαντίνα Ν. Ιωνίας Βόλου και στο βιολί τον δεξιοτέχνη Κυριάκο Γκουβέντα.

Είναι η ρώσικη μελωδία, γνωστή και ως ρωσικό (Κλέζμερ) παραδοσιακό βαλς, με τίτλο Ozhidanie (βαλς της προσμονής). Κλέζμερ είναι η μουσική παράδοση των Ασκενάζυ Εβραίων της Ανατολικής Ευρώπης.

Αυτή είναι μια ηχογράφηση του 1980 από την Brass Band of Defence Ministry of the USSR με απίθανες σκηνές από τον χορό της ταινίας Optimisticheskaya tragediya (στα αγγλικά: Optimistic Tragedy), μιας σοβιετικής ταινίας του 1963 που σκηνοθέτησε ο Samson Samsonov.

Expectation - Russian waltz (Herold Lavrentievich Kittler)

Το 1909 επίσης, ο Πέτρος Ζουναράκης, γνωστός ως Ζουναράς, ηχογράφησε στην Κωνσταντινούπολη αυτό το καταπληκτικό κομμάτι με συνοδεία ακορντεόν και κιθάρας. Ένας υπέροχος αμανές με τίτλο κι αυτό Σμυρναίικο Μινόρε ή ο Αμανές της Αυγής, ως συρτό τετράσημο, ενώ το σμυρναίικο είναι σαν αργό βαλς εξάσημο.

Θέλω να γίνεις φθισικιά, μα όχι να πεθάνεις
για να περνώ να σ' αρωτώ πώς είσαι και τι κάνεις...

ΣΜΥΡΝΑΙΙΚΟ ΜΙΝΟΡΕ, ΠΟΛΗ 1909, ΖΟΥΝΑΡΑΣ (ΠΕΤΡΟΣ ΖΟΥΝΑΡΑΚΗΣ)

Ο Κώστας Μασσέλος (γνωστός σαν Νούρος) το 1929 ηχογραφεί ένα ακόμα σμυρναίικο μινόρε, σε έναν συγκλονιστικό αμανέ που λέει:

Πνοή πλέον δεν μ άφησες και στήθος για ν' αντέξω
γιατί εσύ με τυρρανείς, δίχως εγώ να φταίξω.

Σμυρναίικο μινόρε αμανές - Κώστας Νούρος

Κι ένας μανές της Καληνυχτιάς από τον Γιώργο Τσανάκα. Ηχογραφημένος στη Σμύρνη το 1911.

Τα άστρα τρεμοσβήνουνε κι εμείς αναχωρούμε αμάαν
Κι εμείς αναχωρούμε
αφήνουμε καληνυχτιά
και σας ευχαριστούμε ωωωχ.

ΜΑΝΕΣ ΤΗΣ ΚΑΛΗΝΥΧΤΙΑΣ, 1911, ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΝΑΚΑΣ

Κι ένας πιο πρόσφατος μινόρε μανές, του 1936, με την φωνή του Στράτου Πουγιουμτζή, με τίτλο «Χτυπώ νεκροί κι ανοίχτε μου». Στην πρώτη εισαγωγή μπουζούκι παίζει ο Μάρκος Βαμβακάρης. Στη δεύτερη ο Περιστέρης. Στο σόλο Mάρκος, Περιστέρης.

Χτυπώ νεκροί κι ανοίχτε μου
Να μπω για να να μπω για να σκουπίσω
Να μπω για να σκουπίσω
Τον τόπο τον παντοτινό
Όπου θα κα, όπου θα κατοικήσω.

Μετά την πρώτη στροφή, το «Γεια σου Στράτο τεμπέλη» το λέει ο Μάρκος Βαμβακάρης.