Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού

Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού Facebook Twitter
Joan Semmel, Hold, 1972. Λάδι σε καμβά
0



Σχεδόν εικοσιπέντε χρόνια μετά την έλευση της τρίτης γενιάς φεμινισμού, η αρχή της θετικότητας του σεξ σε συνδυασμό με την αποθέωση του γυναικείου σώματος θεωρείται κάτι δεδομένο. Δεν απέχει όμως πολύ η εποχή, στις δεκαετίες του '60 και του '70, όπου οι θέσεις του δεύτερου κύματος φεμινιστριών ήταν υπέρ της λογοκρισίας, με την βαθιά πεποίθηση ότι η αισθησιακή απεικόνιση του γυναικείου σώματος, το καθιστά εγγενώς αντικείμενο που προορίζεται για το ανδρικό πατριαρχικό βλέμμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι καλλιτέχνιδες-εκπρόσωποι αυτής της περιόδου του φεμινιστικού κινήματος να παρουσιάζουν το γυναικείο σώμα μόνο ως υπονοούμενο ή μεταφορικά. Το κορυφαίο έργο της Judy Chicago, Το Δείπνο (1974-1979), αποτελούνταν από μια δωδεκάδα πιάτων σε σχήμα αιδοίου που αντιπροσώπευαν διάσημες γυναίκες. Τα έργα τέχνης καλλιτεχνών που αυτοπροσδιορίζονταν ως φεμινίστριες και υπερασπίζονταν τον τολμηρό ερωτισμό αγνοούνταν. 

Στο μουσείο σύγχρονης τέχνης Dallas Contemporary παρουσιάζεται το έργο τεσσάρων καλλιτεχνών που επέλεξαν αυτή την κατεύθυνση αγνοώντας τις επικρίσεις των φιλοσοφικών τους συνοδοιπόρων. Στην έκθεση "Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού: Η Τέχνη της Σεξουαλικής Πολιτικής" παρουσιάζονται έργα των Joan Semmel, Anita Steckel, Betty Tompkins, και  Cosey Fanni Tutti με επιμελήτρια την Alison M. Gingeras. Κάθε καλλιτέχνις με τον τρόπο της εξερευνά το γυμνό, προυσιάζοντας τη γυναικεία σεξουαλικότητα ως αναπόφευκτη πράξη που δεν αποκλείει εγγενώς τη γυναικεία χειραφέτηση.  

Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού Facebook Twitter
Cosey Fanni Tutti, Szabo Sessions, 2010. Volume I. Τέσσερις πόζες, 28 Εκτύπωση giclée.

Η ιδέα για την έκθεση προέκυψε όταν η  Gingeras έγραφε ένα δοκίμιο για την διαβόητη σειρά έργων του Jeff Koons "Made in Heaven" στην οποία ο Koons απεικονίζει τον εαυτό του με την τότε σύζυγο του, και ηθοποιό πορνό η οποία στην συνέχεια εξελέγη και βουλευτής, Ilona Staller. Η Gingeras επιχειρηματολόγησε ότι η σύλληψη της σειράς αυτής προήλθε από προγενέστερα έργα γυναικών καλλιτεχνών, κάτι που στη συνέχεια την οδήγησε στο να μελετήσει περισσότερο τις καλλιτέχνιδες που συμμετέχουν στην παρούσα έκθεση. Ανακάλυψε λοιπόν ότι είχαν όλες τοποθετηθεί στο περιθώριο της κυρίαρχης γραμμής της φεμινιστικής ιστορίας της τέχνης μεν, αλλά η τολμηρή φύση των έργων τους απηχείται σήμερα στο έργο των νεαρών γυναικών καλλιτεχνών που σημερα αυτοπροσδιορίζονται ως φεμινίστριες τριτης και τέταρτης γενιάς. Η Petra Collins και η Sandy Kim για παράδειγμα έχουν αμφότερες αποτυπώσει τα σώματα τους με τολμηρό τρόπο. Η Collins ανέβασε μια φωτογραφία που αποκαλύπτει το τριχωτό του εφηβαίου της στο Instagram ενώ η Kim έχει φωτογραφήσει το αίμα της εμμήνου ρύσεως πάνω στο σώμα της, σε μια προσπάθεια να τοποθετήσουν σε ρεαλιστικό πλαίσιο το γυμνό γυναικείο σώμα και να καταπολεμήσουν την εκμετάλλευση του.  

Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού Facebook Twitter
Anita Steckel, Τοπίο Νέας Υόρκης (Γυναίκα πιέζει δάχτυλο κάτω pressing fingerdown), περ.1970-1980. Μεταξοτυπία, λάδι και κολάζ σε καμβά.

Όταν τέτοιου είδους έργα τέχνης από νεαρές καλλιτέχνιδες θεωρούνται σήμερα κοινοτυπα, η Gingeras θεώρησε στοιχειώδη ανάγκη να επανεξετασθεί το έργο αυτών των τεσσάρων καλλιτεχνών που είχαν περιθωριοποιηθεί ακόμα και μέσα στον προοδευτισμό του φεμινιστικού κινήματος. Ως κριτήριο η Gingeras έθεσε τον αποκλεισμό (των Tompkins και Steckel) ή την παραγνωρισμένη συνεισφορά τους (στην περίπτωση των Semmel και Fanni Tutti) στην έκθεση του 2007 "WACK! Art and the Feminist Revolution," η οποία πλασαρίστηκε ως απόλυτη επισκόπηση της φεμινιστικής τέχνης της δεύτερης γενιάς.  

Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού Facebook Twitter
Cosey Fanni Tutti, This is Cosey, Cute huh?, 2010. Magazine Action. Εκτύπωση σε χαρτί.
Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού Facebook Twitter
Betty Tompkins, Fuck Painting #5, 1976. Ακρυλικό σε καμβά.

Η Tompkins, της οποίας η σειρά "Fuck Paintings" απεικονίζει κοντινά πλάνα γεννητικών οργάνων κατά την διάρκεια ετεροφυλοφιλικών επαφών, είχε λογοκριθεί ευρέως την δεκαετία του 1970 και η σειρά των πινάκων αυτών δεν είχε παρουσιαστεί ποτέ ωσ σύνολο στην Νέα Υόρκη μέχρι το 2002. Σήμερα, απολαμβάνει μια άυξηση της δημοφιλίας της και δεν αποτελεί σύμπτωση ότι το έργο της λανθασμένα θεωρείται έργο μιας νεότερης καλλιτέχνιδας. Οι Semmel και Tompkins είχαν συγκρουστεί στα '70s διότι η Semmel διαφωνούσε με την προσέγγιση της Tompkins. Παρότι και η Semmel ζωγραφίζει ερωτικές σκηνές, συνήθως ζευγαριών που κάνουν σεξ, το κάνει με ήπια και μη-αντιπροσωπευτικά χρώματα και με σαφώς λιγότερο τονισμένες λεπτομέρειες. Η Steckel, η οποία απεβίωσε το 2012, δούλευε με διάφορα μέσα και ίδρυσε την ομάδα "Καταπολεμήστε την Λογοκρισία". Στο μανιφέστο της ομάδας εγραψε "Αν το πέος σε στύση θεωρείται ακατάλληλο για τα μουσεία θα έπρεπε να θεωρείται ακατάλληλο και για διείσδυση στον γυναικείο κόλπο." Η Gingeras συμπεριέλαβε μερικές ελαιογραφίες της  Steckel, τρεις εκ των οποίων απεικονίζουν γιγαντιαίες γυναίκες που χαριεντίζονται ανάμεσα και καβαλάνε τους ουρανοξύστες του τοπίου της Νέας Υόρκης. Η Fanni Tutti, η μοναδική καλλιτέχνις performance  της τετράδας ξεκίνησε ως πορνοστάρ και αυτοανακηρύχθηκε καλλιτέχνις με την έκθεση της "Πορνεία"  το 1976 στο Λονδίνο, στην οποία παρουσίαζε πορνογραφικές φωτογραφίες της ιδίας ως δικά της έργα τέχνης. 

Τα μαύρα πρόβατα του φεμινισμού Facebook Twitter
Joan Semmel, Touch, 1975. Λάδι σε καμβά.

Στον χώρο του Dallas Contemporary, η Gingeras τοποθέτησε τα έργα έτσι ώστε να αντιπαραβάλλονται και να υπογραμμίζονται οι ομοιότητες και οι διαφορές. "Πιστεύω ότι κάθε καλλιτέχνις εκπροσωπεί μεσα σε αυτό το πεδίο της ερωτικής τέχνης πολύ διαφορετικά ύφη και στρατηγικές, οπότε στα έργα τους μπορεί κανείς να δει μια ενδιαφέρουσα πολυπλοκότητα." Η ευρύτερη σημασία της τοποθεσίας του μουσείου στο Ντάλλας του Τέξας είναι επίσης κάτι που δεν της διαφεύγει "Οι κατακτήσεις και τα επιτεύγματα που εμείς θεωρούμε δεδομένα (του δεύτερου φεμινιστικού κύματος) δέχονται επιθέσεις ξανά σε επίπεδο πολιτικής στην πραγματική ζωή." λέει αναφερόμενη στα αναπαραγωγικά δικαιώματα ως ένα μόνο παράδειγμα, "Φέτος έχουμε εκλογές και ελπίζω ότι η έκεθση αυτή θα είναι επιτυχημένη και θα ωθήσει τον κόσμο να σκεφτεί." 

Η έκθεση "BLACK SHEEP FEMINISM: THE ART OF SEXUAL POLITICS" διαρκεί από 17/01 έως 20/03 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ντάλλας, στο Τέξας.  

Στοιχεία από το Interview Magazine

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ