Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη

Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη Facebook Twitter
0

Η ζωή του είναι το γράψιμο. Φαίνεται από το πλήθος των κειμένων του Δημήτρη Δημητριάδη που έχουν ήδη εκδοθεί αλλά και όσων περιμένουν τη σειρά τους στο συρτάρι του. Η διαδικασία της γραφής, ωστόσο, δεν είναι πάντα γόνιμη, ούτε ανώδυνη. Τα τελευταία 20 χρόνια (1994-2014), κάθε φορά που η δυσκολία (της μιας ή της άλλης μορφής) δεν του επέτρεπε να συνεχίσει για κάποιες ώρες την περιπέτεια με τις λέξεις, έπαιρνε κηρομπογιές και ζωγράφιζε σε τετράδια, μπλοκ, ημερολόγια – κάτι σαν χρωματιστές «σημειώσεις». Αν και καθαρά ιδιωτική υπόθεση, για την οποία ο ίδιος δεν έχει κάποια φιλοδοξία «εικαστικής» αναγνώρισης, ο Δημητριάδης αποφάσισε να εκθέσει όλο αυτό το υλικό εκατοντάδων σελίδων ως αντίδραση στο «κλείσιμο» των ανθρώπων γύρω του, στην κρυψίνοια, στην επιφύλαξη και στην ψευδολογία που διαπιστώνει τόσο στον δημόσιο λόγο όσο και στις προσωπικές σχέσεις. Την έκθεση των «Τετραδίων 1994-2014» του Δημήτρη Δημητριάδη στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ανέλαβε ο διευθυντής του (και διευθυντής του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης), Ντένης Ζαχαρόπουλος. Ο λόγος στον ίδιο:
«Σε μια κουβέντα με τον Δημήτρη, μου είπε ότι έχει έναν μεγάλο αριθμό τετραδίων με χρωματικές "σημειώσεις". Δεν είχε κάποια πρόθεση να τα εκθέσει, ήθελε να τα δω και να τα συζητήσουμε, χωρίς την παραμικρή πίεση από πλευράς του ή από τη δική μου.

Όπως οι λέξεις, έτσι και οι ζωγραφιές είναι μέρος του χαρτιού, που είναι γι' αυτόν ο κόσμος.


Θεώρησα ότι ήταν μια πολύτιμη εκμυστήρευση, ένα δώρο που δεν σου κάνουν συχνά, και πήγα έτοιμος να το αντιμετωπίσω όχι ως κάποιο πάρεργο αλλά ως κάτι που είχε σημασία, ίσως όχι εικαστική, αλλά νοητική, μεθοδολογική, ουσιαστική, πέρα από είδη και κατηγορίες. Η προβληματική της λευκής σελίδας, της σιωπής, του κενού, είναι τα θεμέλια της σύγχρονης γραφής, της ποίησης, της τέχνης. Έχουμε αρκετές περιπτώσεις συγγραφέων που ασχολήθηκαν με τη ζωγραφική μάλλον με τρόπο ατυχή και από εικαστικής πλευράς τελείως αδιάφορο: τον Γιάννη Ρίτσο, λ.χ., ή τον Ελύτη. Και οι δύο ήθελαν να εκθέσουν τη ζωγραφική έκφρασή τους. Του Δημητριάδη δεν ήταν αυτή η πρόθεση. Δεν θέλησε να δηλώσει οποιαδήποτε σχέση του με τη ζωγραφική – τα Τετράδια προέκυψαν από μια προσωπική πρακτική που του επιτρέπει επί μία 20ετία να συνεχίζει τη δουλειά του, το γράψιμο.

Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη Facebook Twitter
Δημήτρης Δημητριάδης «Τετράδια 2012», μαρκαδόροι σε χαρτί. © Δημήτρης Δημητριάδης & Μουσείο Άλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης


Υπάρχουν, βέβαια, και κάποιες σπάνιες περιπτώσεις συγγραφέων που κατόρθωσαν, χωρίς να χρειάζεται ποτέ να διεκδικήσουν κάποια ταυτότητα εικαστική, ακόμη και μια μουτζούρα από το μελάνι στην κόλλα χαρτί να τη μετατρέψουν σε ένα ρηξικέλευθο και πρωτότυπο εικαστικό γεγονός. Αυτή είναι π.χ. η περίπτωση του Βίκτωρος Ουγκώ, που ποτέ δεν έκανε θέμα την ενασχόλησή του με τη ζωγραφική, παρότι τα έργα του είναι σημαντικά και σήμερα θεωρείται πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης στα τέλη του 19ου αι. Όπως οι λέξεις, έτσι και οι ζωγραφιές είναι μέρος του χαρτιού, που είναι γι' αυτόν ο κόσμος.


Έτσι και για τον Δημητριάδη, το χαρτί είναι ο κόσμος. Ζώντας σ' έναν περιορισμένο χώρο μια περιορισμένη και λιτή ζωή, σχεδόν μοναστικά, χωρίς τηλεόραση, περιτριγυρισμένος από στοίβες βιβλία, γράφει συνεχώς. Στα διαλείμματα του συγγράφειν, για να μη χάσει τη συγκέντρωσή του, συνέχιζε τη χειρονομία της γραφής με τις μπογιές, ασχολούμενος όχι πια με λέξεις αλλά με χρωματικά παιχνίδια. Χωρίς να το προβλέψει, διανύει βιωματικά όλη την ιστορία της μοντέρνας τέχνης, δίχως την παραμικρή λόγια αναφορά και, προφανώς, δίχως ούτε να τον ενδιαφέρει ούτε να τον κολακεύει κάτι τέτοιο...
Η ιδέα της έκθεσης αφορά, λοιπόν, την οπτική σκέψη του Δημητριάδη. Σε μια εποχή που μιλάμε τόσο πολύ για "εννοιολογική τέχνη", έχει μεγάλο ενδιαφέρον πώς ένας συγγραφέας που ασχολείται με τις έννοιες και τις λέξεις από το πρωί έως το βράδυ αντιπροτείνει μέσα από τις προσωπικές του ανάγκες και την απαίτηση να αντιτάξει την κυριολεξία στην περιρρέουσα πολυλογία μια σκέψη έξω από τις λέξεις, μέσα στα χρώματα και τις γραμμές, στην οποία αποτυπώνονται ο παλμός και η ροή της σιωπής, της λέξης που δεν έφτασε, του νοήματος που δεν εκφράζεται – ακόμα ή και καθόλου.
Τα Τετράδια είναι κάτι σαν ημερολόγια αυτοσυγκέντρωσης, αφοσίωσης στη γραφή, εμμονών – γιατί είναι ένας άνθρωπος που δουλεύει με τις εμμονές του, που επαναπραγματεύεται επίμονα έννοιες, ιδέες, βιώματα, τραύματα, συμπτώματα, παρορμήσεις, διαισθήσεις ή παρανοήσεις. Θα δείτε ότι στα Τετράδια υπάρχουν "μοτίβα" ή σχήματα, ίδιες γραμμές, που επαναλαμβάνει επί μέρες ή και βδομάδες, συνέχεια. Και κηλίδες, επιφάνειες, διαχύσεις που αφορούν τη γραφή, αλλά με τη μορφή αφηρημένων χρωματικών αποτυπώσεων. Σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει σιωπή, το να σκέφτεται με χρώματα είναι ένας τρόπος να ξαναβρίσκει τη σιωπή εκεί όπου οι λέξεις, σαν χείμαρρος, θα κατάπιναν τη γραφή του.

Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη Facebook Twitter
Δημήτρης Δημητριάδης


Εκτίθενται όλα τα Τετράδια. Το μουσείο έχει διαμορφωθεί σαν αναγνωστήριο που επιτρέπει την άμεση επαφή του κοινού με τα "εκθέματα". Ο Δημητριάδης δεν ήθελε να τα προστατέψει, να μπουν σε βιτρίνες ή να τα κορνιζάρουμε. Ο φετιχισμός του έργου τέχνης τού είναι τελείως ξένος. Όπως, άλλωστε, και στο θέατρο ξέρει πως τον λόγο του τον παίρνει ο ηθοποιός και τον λέει με τρόπο που ο ίδιος ίσως δεν είχε καν φανταστεί, τον οικειοποιείται, και τότε μόνο υπάρχει το έργο, όταν το αναλαμβάνει ο "άλλος". Έτσι και στην έκθεση, λοιπόν, θέλει να μπορεί ο κόσμος να τα αγγίζει, να τα ξεφυλλίσει – δεν φοβάται μην τσαλακωθούν ή φθαρούν, γιατί δεν έχει καμία περαιτέρω σκέψη αξιοποίησής τους. Είναι κάτι δικό του που θέλει να το μοιραστεί.


Με ρωτάτε αν πρόκειται για "τέχνη". Θα σας απαντήσω εμμέσως πλην σαφώς: όταν δίδασκα στη Σχολή Καλών Τεχνών της Γενεύης, τo 1987, ήρθε μια σπουδαία Αμερικανίδα ζωγράφος, η Pat Steir, και την κάλεσα να μιλήσει στα παιδιά. Η πρώτη ερώτησή τους ήταν «τι νομίζετε ότι είναι τέχνη». Η Steir έδωσε μια απάντηση που μου έκανε μεγάλη εντύπωση:
"Τέχνη είναι η μεγαλύτερη ποσότητα και ποιότητα αφοσίωσης και προσοχής που μπορεί να δώσει κανείς σε κάτι, ιδίως όταν δεν υπάρχει λόγος γι' αυτό. Καταλαβαίνουμε την αφοσίωση μιας μητέρας στο παιδί της. Ένας καλλιτέχνης, όμως, δίνει όλη του την αφοσίωση σε κάτι που δεν ανήκει σε κανέναν, που οποιοσδήποτε μπορεί να το κάνει δικό του". Σύμφωνα με αυτό τον ορισμό, τα Τετράδια του Δημητριάδη είναι τέχνη 100%. Ίσως όχι ζωγραφική, αλλά τέχνη σίγουρα».

Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη Facebook Twitter
Δημήτρης Δημητριάδης «Τετράδια 1997», ακουαρέλα σε χαρτί. © Δημήτρης Δημητριάδης & Μουσείο Άλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη Facebook Twitter
Δημήτρης Δημητριάδης «Τετράδια 2014», Ημερολόγιο 2014, μαρκαδόροι σε χαρτί. © Δημήτρης Δημητριάδης & Μουσείο Άλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη Facebook Twitter
Δημήτρης Δημητριάδης «Τετράδια 2011», Ημερολόγιο 2011, μαρκαδόροι σε χαρτί. © Δημήτρης Δημητριάδης & Μουσείο Άλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη Facebook Twitter
Δημήτρης Δημητριάδης «Τετράδια 1997», Ακουαρέλα σε χαρτί. © Δημήτρης Δημητριάδης & Μουσείο Άλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης
Οι χρωματιστές σημειώσεις του Δημήτρη Δημητριάδη Facebook Twitter
Δημήτρης Δημητριάδης «Τετράδια 1997», ακουαρέλα σε χαρτί © Δημήτρης Δημητριάδης & Μουσείο Άλεξ Μυλωνά-Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Δημήτρης Δημητριάδης «Τετράδια 1994-2014»
Είκοσι χρόνια καθημερινές εικαστικές σημειώσεις.
Μουσείο Άλεξ Μυλωνά - Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο.
Έως 5/7.

Εικαστικά
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ