Σινεμά είναι αυτό που προβάλλεται στα πρόσωπά μας

Σινεμά είναι αυτό που προβάλλεται στα πρόσωπά μας Facebook Twitter
Παίρνω όρκο πως ο Φριτς Λανγκ ήταν σίγουρος για κάτι: το σινεμά δεν θα μπορούσε να είναι «σινεμά» ούτε χωρίς τεχνική, ούτε χωρίς τέχνη, ούτε χωρίς αίθουσα.
0

Τι εννοούμε όταν λέμε «σινεμά»; Πριν απαντήσετε, σκεφτείτε πως χρησιμοποιούμε την ίδια ακριβώς λέξη όταν αναφερόμαστε α) στην κινηματογραφική τεχνική («ξέρει πολύ σινεμά αυτός ο σκηνοθέτης»), β) στην κινηματογραφική τέχνη («τι όμορφο σινεμά το ιταλικό σινεμά των '70s!») και γ) στις αίθουσες (όπου κυρίως ακούγεται το κλασικό σουξέ «ξέρεις πόσα σινεμά είχε αυτή η περιοχή;»). Και, παρά τη γηπεδικού τύπου κινηματογραφοφιλία μου, οφείλω να συμπληρώσω πως το ίδιο ακριβώς ισχύει και για το θέατρο.

Αλήθεια, πώς σας φαίνονται οι θεατρικές παραστάσεις που παρακολουθείτε διαδικτυακά; Άπειρες οι παγίδες που κρύβει το εγχείρημα της κινηματογράφησης μιας θεατρικής παράστασης: ή που θα «καρφώσεις» την κάμερα στο κέντρο, κάτι που συχνά αφαιρεί πόντους από τη χάρη της διαδικασίας, ή που θα τη γυρίσεις επιδέξια, όχι μόνο καταργώντας τη θεατρική της διάσταση αλλά επιβαρύνοντάς την και με μια κινηματογραφική.

Στο σινεμά, πάλι, δεν δείχνουν να χάνονται και πολλά στη μετάφραση: αν έχεις μια σχετικά μεγάλη τηλεόραση (βγάζουμε απέξω κουβέντες για laptop και κινητά) ή, καλύτερα, έναν προτζέκτορα, μπορείς να απολαύσεις ένα φιλμ σε αξιοπρεπείς διαστάσεις, ενώ όλη η προσπάθεια του σκηνοθέτη για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα παραμένει εκεί, στην οθόνη.

«Τι είναι αυτά που λες;» θα μου πείτε οι κινηματογραφόφιλοι, αλλά στο Χόλιγουντ έχει ξεκινήσει ήδη μια κουβέντα σχετικά με την «αναγκαιότητα» της κινηματογραφικής αίθουσας – δεν βάζω τα εισαγωγικά εγώ, εκείνοι τα βάζουν, αλλά συμβαίνει.

Δεν μπορούσα να μη σκέφτομαι τον δημιουργό της ταινίας, τον δυστυχή Λανγκ, που, αφού είδε τη χώρα του να καταποντίζεται σε δύο παγκοσμίους πολέμους, αφού έζησε τη μετέπειτα διχοτόμησή της, πέθανε το 1976, αναζητώντας, μέχρι το τέλος της ζωής του, το χαμένο του αριστούργημα. Δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί πως, τελικά, το φιλμ του δεν χάθηκε.

Είχαμε και την πρεμιέρα του «Mank» στο Netflix πριν από λίγο καιρό, μιας ταινίας που άνετα θα μπορούσε να έχει το tag line «Δείτε πόσο διεφθαρμένοι ήταν οι διευθυντές των μεγάλων στούντιο – όλη η αλήθεια στις τηλεοράσεις σας!» (σε μια τόσο «σκόρπια» σημειολογικά ταινία κάθε ερμηνεία ισχύει και ο καθένας βλέπει ό,τι θέλει). Οπότε, τι είναι τελικά οι συνευρέσεις; Μια κοινωνική συνήθεια; Ένα χούι που μας έμεινε;

Προσπαθώντας να απαντήσω σε όλα αυτά, θυμήθηκα μια προβολή που φέτος έκλεισε δέκα χρόνια. Ήταν τον Φεβρουάριο του 2010, όταν, στο 60ό Φεστιβάλ Βερολίνου, βρήκαν έναν ωραίο τρόπο να γιορτάσουν τα γενέθλια τους: ανακοίνωσαν την πρώτη, παγκόσμια προβολή της αναπαλαιωμένης κόπιας του «Metropolis» του Φριτς Λανγκ στη –σχεδόν– πλήρη εκδοχή της.

Επιτρέψτε μου μια μικρή αναδρομή. Θα είμαι σύντομος.

Σινεμά είναι αυτό που προβάλλεται στα πρόσωπά μας Facebook Twitter
Όταν πρωτοπροβλήθηκε η ταινία, το 1927, το χρονόμετρο έγραφε 210 λεπτά.

Όταν πρωτοπροβλήθηκε η ταινία, το 1927, το χρονόμετρο έγραφε 210 λεπτά. Ακολούθως, ο Φριτς Λανγκ έφτιαξε και υπέγραψε μια πιο μαζεμένη εκδοχή 160 λεπτών ‒ που μέσα σε τέσσερις μήνες έγιναν 93, μετά την ανησυχία της παραγωγού εταιρείας για την πορεία του φιλμ στα ταμεία. Εν τέλει, έκαναν μεγαλύτερη ζημιά: η πετσοκομμένη εκδοχή του «Metropolis» δημιούργησε τόσο μεγάλα λογικά χάσματα στην αφήγηση, που το κοινό σήκωσε τα χέρια ψηλά. Η δε Paramount, που «αγόρασε» το φιλμ για διανομή στις ΗΠΑ, έστησε ένα άλλο μοντάζ, διάρκειας 114 λεπτών, πετώντας το αρνητικό στα σκουπίδια.

Για δεκαετίες, αυτό το χαμένο υλικό ήταν το άγιο δισκοπότηρο των απανταχού κινηματογραφόφιλων. Ποτέ μη λες ποτέ όμως. Το χαμένο υλικό (ή, για να είμαστε ακριβείς, το μεγαλύτερο κομμάτι του) βρέθηκε τελικά σε μια ταινιοθήκη στο Μπουένος Άιρες. Γιατί κάποιος, λέει, είχε προλάβει να αγοράσει μια κόπια λίγες εβδομάδες πριν από την καταστροφή του φιλμ από την παραγωγό εταιρεία. Το ίδρυμα Λανγκ στρώθηκε στη δουλειά και έφτιαξε την καλύτερη κόπια από το υλικό αυτό. Και το ημερολόγιο έγραφε 12 Φεβρουαρίου όταν, στην Πύλη του Βραδεμβούργου, έγινε η πρώτη προβολή.

Το παράδοξο ήταν πως επρόκειτο για μια υπαίθρια προβολή, δωρεάν, 12 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα. Δεν βρήκα ούτε έναν συνάδελφο εκεί – λογικό, βέβαια, μια και οι δημοσιογραφικές προβολές ξεκινούν νωρίς το πρωί και οι ρυθμοί ενός φεστιβάλ μπορούν και να σε στείλουν νωρίς για ύπνο ούτως ή άλλως. Εδώ που τα λέμε, το κρύο θέριζε εκείνο το βράδυ. Το θερμόμετρο έδειχνε σταθερά μείον δώδεκα βαθμούς Κελσίου. Κι όμως, δύο χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν εκεί.

Σκεφτείτε τώρα την αξία του ίδιου γεγονότος αν, αντί γι' αυτή την προβολή, είχε διοργανωθεί στη θέση της μια διαδικτυακή.

Το πρώτο που σε εντυπωσίαζε ήταν το πλήθος. «Κοίτα να δεις πόσοι μαζεύτηκαν».

Ακόμα πιο εντυπωσιακή, όμως, ήταν η πολυσυλλεκτικότητα του κοινού.

Σινεμά είναι αυτό που προβάλλεται στα πρόσωπά μας Facebook Twitter
Σκηνή από την ταινία. Φωτ.: ΜοΜΑ

Ο κουστουμαρισμένος ευγενής μεσήλιξ (ντυμένος ζεστά μεν, επίσημα δε), ο έφηβος σκεϊτάς παραδίπλα, κάποια παντρεμένα ζευγαράκια (παρέα με τα παιδιά τους), η εναλλακτική πιτσιρικαρία, όλες οι τάξεις και όλες οι ηλικίες ήταν εκεί. Κάποιοι ευγενέστατοι τύποι μάς μοιράζουν σούπα και ζεστό κρασί – μαθαίνω πως δεν είναι άνθρωποι του φεστιβάλ αλλά εθελοντές που το κάνουν για τη φάση τους αλλά και για την περίσταση. Η ταινία παίζει κι εμείς τη χαζεύουμε για πρώτη φορά όπως πιθανότατα θα ήθελε να τη δούμε ο δημιουργός της. Οι ανακαλυφθείσες σκηνές είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση, παρά το restoration, αλλά μικρό το κακό – ξέρουμε πως είμαστε τυχεροί και μόνο που τις βλέπουμε. Στο μεταξύ, πλαγίως της πλατείας χορεύουν δυο παρέες μπας και αντέξουν το κρύο. Κάποιοι άλλοι έχουν μείνει ακίνητοι, απολύτως μαγεμένοι απ' αυτό που συμβαίνει.

Δεν ήταν και λίγο.

Μεσάνυχτα Παρασκευής, στις πιο αντίξοες συνθήκες, ένα πλήθος στήθηκε τουρτουρίζοντας μπροστά από μια μεγάλη οθόνη και έμεινε εκεί για 195 ολόκληρα λεπτά. Ένα πλήθος που ενώθηκε από κάτι που τους ξεπερνούσε, από την ανάγκη να ανακαλύψουν ξανά ένα κομμάτι της ιστορίας τους που (πάντα θα) τους αφορά.

Και μέσα σε όλα αυτά δεν μπορούσα να μη σκέφτομαι τον δημιουργό της ταινίας, τον δυστυχή Λανγκ, που, αφού είδε τη χώρα του να καταποντίζεται σε δύο παγκοσμίους πολέμους, αφού έζησε τη μετέπειτα διχοτόμησή της, πέθανε το 1976, αναζητώντας, μέχρι το τέλος της ζωής του, το χαμένο του αριστούργημα. Δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί πως, τελικά, το φιλμ του δεν χάθηκε. Πως το «Metropolis» θα ένωνε ξανά (και ίσως πιο ουσιαστικά) έναν λαό που εκείνη την περίοδο ήταν κι αυτός, λόγω κρίσεως, εξίσου ανασφαλής και φοβισμένος.

Παίρνω όμως όρκο πως ήταν σίγουρος για κάτι: το σινεμά δεν θα μπορούσε να είναι «σινεμά» ούτε χωρίς τεχνική, ούτε χωρίς τέχνη, ούτε χωρίς αίθουσα. Γιατί αν τα μεγάλα τραγούδια, αυτά που μένουν στην ιστορία, είναι εκείνα που τραγουδήσαμε παρέα με κάποιον άλλο, οι κινηματογραφικές αίθουσες (και τα θέατρα) είναι οι μόνοι τόποι στους οποίους μπορούμε να γίνουμε κοινωνοί μιας μαρτυρίας. Δύο χιλιάδες κατεψυγμένοι Γερμανοί μπορούν να σας το επιβεβαιώσουν.

Σινεμά είναι αυτό που προβάλλεται στα πρόσωπά μας Facebook Twitter
Το χαμένο υλικό (ή, για να είμαστε ακριβείς, το μεγαλύτερο κομμάτι του) βρέθηκε τελικά σε μια ταινιοθήκη στο Μπουένος Άιρες. Γιατί κάποιος, λέει, είχε προλάβει να αγοράσει μια κόπια λίγες εβδομάδες πριν από την καταστροφή του φιλμ από την παραγωγό εταιρεία.
Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

Οθόνες / Terence Stamp (1938-2025): Ο μάγκας του Λονδίνου που θα γινόταν Τζέιμς Μποντ

«Το άτακτο αγόρι του βρετανικού σινεμά βρήκε τον δρόμο του σε ώριμες επιλογές, είτε παίζοντας κάποιον αδυσώπητο κακό είτε αφήνοντας τα λακωνικά του διακριτικά σαν στάμπα, όνομα και πράγμα, σε σύντομες εμφανίσεις – εννοείται πως έχει υποδυθεί και τον διάβολο!»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Οθόνες / The Karate Kid: Πώς η «ταινιούλα που δεν θα έβλεπε κανείς» εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο

Η ταινία σημάδεψε μια γενιά εφήβων που φαντασιώνονταν ότι θα αντιστεκόντουσαν ηρωικά στους νταήδες που τους κακοποιούσαν καθημερινά. Και τώρα, ο μύθος επιστρέφει για έκτη φορά στην οθόνη, με πρωταγωνιστές τον Τζάκι Τσαν και τον Ραλφ Μάτσιο
THE LIFO TEAM
Ο άνθρωπος που έφερε την μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Daily / Ο άνθρωπος που έφερε τη μαύρη μουσική κουλτούρα στο σαλόνι εκατομμυρίων σπιτιών

Το ντοκιμαντέρ «Sunday Best: The untold story of Ed Sullivan» αναδεικνύει τη συμβολή του Εντ Σάλιβαν και της δημοφιλέστατης τηλεοπτικής εκπομπής του στην ανάδειξη τεράστιων μορφών της μαύρης μουσικής, από τη Nίνα Σιμόν και τον Τζέιμς Μπράουν μέχρι την Tίνα Τέρνερ και τον Στίβι Γουόντερ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Οθόνες / Έντουαρντ Νόρτον: Γεννημένος σε λάθος εποχή

Με αφορμή τα σημερινά του γενέθλια, ανατρέχουμε στην καριέρα ενός ηθοποιού με την ερμηνευτική στόφα των μεγάλων ονομάτων του New Hollywood, μα καταδικασμένου να εργάζεται σε καιρούς που η κινηματογραφική βιομηχανία δεν ξέρει τι να κάνει μαζί του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Οθόνες / Ana Kokkinos: «Αν ήμουν ένας στρέιτ, Άγγλος άντρας, η ζωή θα ήταν ευκολότερη»

Η ελληνικής καταγωγής Αυστραλή σκηνοθέτιδα πίσω από το «Ten Pound Poms» μιλά στη LiFO για τη στάση των Αυστραλών απέναντι στους μετανάστες, την ταινία της που εξόργισε την ομογένεια, και το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος ακόμη κι όταν το έργο σου έχει δει πολύς κόσμος.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

Οι Αθηναίοι / Μιχάλης Ρέππας: «Θέλω να διασκεδάζω. Πέρασα τα 65 και έχει αρχίσει να μη με νοιάζει»

«Τρεις Χάριτες», «Βίρα τις Άγκυρες», «Δις εξαμαρτείν», «Safe Sex», «Το Κλάμα βγήκε από τον Παράδεισο», «Μπαμπάδες με ρούμι». Λίγοι μας έχουν κάνει να γελάσουμε τόσο τα τελευταία 30 χρόνια όσο ο Μιχάλης Ρέππας. Ο ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης που εξαιτίας του «το Τζέλα Δέλτα δεν είχε φουγάρα» αφηγείται τη ζωή του στη LifO.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Το τρίο Πασκάλ-Τζόνσον-Έβανς και 9 ακόμα λόγοι να πάτε σινεμά

Μια ταινία που η Τζέιν Όστιν θα ήταν περήφανη να είχε σκηνοθετήσει, η Λίντσεϊ Λόχαν ανταλλάζει σώμα με την Τζέιμι Λι Κέρτις ξανά μετά από 22 χρόνια κι ένας μεταλλαγμένος Μπάμπι εκδικείται για τον θάνατο της μαμάς του. – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
«Νεαρές μητέρες»: Είναι καλοκαιρινή επιλογή μία ταινία των αδελφών Νταρντέν; 

The Review / «Νεαρές μητέρες»: Tα κατάφεραν πάλι οι αδελφοί Νταρντέν; 

Τι κάνει τις «νεαρές μητέρες» να ξεχωρίζουν από τις προηγούμενες δουλειές των Βέλγων δημιουργών; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητάνε για τη βραβευμένη ταινία που παίζεται στους θερινούς κινηματογράφους της Αθήνας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Οθόνες / American Apparel: Τα βρόμικα μυστικά της πιο ανατρεπτικής εταιρείας των ’00s

Η American Apparel πουλούσε απελευθέρωση, αλλά πίσω από τις βιτρίνες και το φίνο βαμβάκι το brand ήταν βουτηγμένο στα σκάνδαλα: σεξουαλική παρενόχληση, κατάχρηση εξουσίας και ένα εργασιακό κλίμα που κάθε άλλο παρά cool ήταν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Movies

Οθόνες / Η σπαρταριστή επιστροφή των «Τρελών Σφαιρών» και 9 ακόμα λόγοι για να πάτε σινεμά

Ο Λίαμ Νίσον δείχνει την κωμική στόφα του, η Άλισον Μπρι και ο Ντέιβ Φράνκο πρωταγωνιστούν στην πιο αναμενόμενη ταινία τρόμου της χρονιάς, η νέα ταινία των αδερφών Νταρντέν και 4 επανεκδόσεις – Τι παίζει από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
THE LIFO TEAM
Είδαμε την ταινία που διασκευάζει ο Γιώργος Λάνθιμος

Οθόνες / Η ταινία στην οποία βασίστηκε ο Λάνθιμος: Ένα κρυμμένο νοτιοκορεατικό διαμάντι

Η επικείμενη κυκλοφορία του «Bugonia» στάθηκε αφορμή για να επισκεφτούμε ξανά την κινηματογραφική του πηγή, το cult «Save the Green Planet!», έναν από τους κρυμμένους θησαυρούς του νοτιοκορεατικού σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ