«Πένθος - Αυτοί που Μένουν Πίσω»: Τι ενώνει τον Σαχζάτ Λουκμάν, τον Παύλο Φύσσα και τον Ζακ Κωστόπουλο;

«Πένθος - Αυτοί που Μένουν Πίσω»: Ένα ντοκιμαντέρ για όσα μας στέρησε ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία Facebook Twitter
Τι ενώνει τον Σαχζάτ Λουκμάν, τον Παύλο Φύσσα, τον Ζακ Κωστόπουλο και πώς ζουν αυτοί που έμειναν πίσω να τους θυμούνται σε ένα βαθύ πένθος που δεν θα τελειώσει ποτέ; Φωτ.: Γιάννης Στεφανίδης
0

ΑΠΟ ΤΑ ΠΕΤΡΑΛΩΝΑ ΣΤΟ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ και από εκεί στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Γλάδστωνος. Ποια νοητή γραμμή συνδέει αυτές τις τρεις περιοχές και πόσο πόνο μπορούν να κρύβουν οι δρόμοι τους; Τι ενώνει τον Σαχζάτ Λουκμάν, τον Παύλο Φύσσα, τον Ζακ Κωστόπουλο και πώς ζουν αυτοί που έμειναν πίσω να τους θυμούνται σε ένα βαθύ πένθος που δεν θα τελειώσει ποτέ;

Η Μυρτώ Πατσαλίδου και η Μαρία Λούκα, στο «Πένθος – Αυτοί που μένουν» ενώνουν τις τελείες τριών τραγωδιών που προκλήθηκαν από τη φασιστική, ρατσιστική και ομοφοβική βία στην καρδιά μιας πόλης που διατείνεται ότι αγαπά τους ανθρώπους, όμως δεν βρήκε αντίδοτο ποτό για τα δηλητήρια που τους σκοτώνουν. Δεν αναμετρήθηκε ποτέ με το ακροδεξιό υπόβαθρο που βύθισε αμέτρητες φορές την πόλη, τη χώρα και τους πολίτες της στην απόγνωση και το πένθος. Δεν αφουγκράστηκε ποτέ το πώς ο οργανωμένος φασισμός επέβαλε τις αποφάσεις του στις ζωές οικογενειών που με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο τον αντιμάχονταν και τον έκαναν ορατό.

Το «Πένθος – Αυτοί που μένουν» δεν είναι μία δημοσιογραφική στερεοτυπική αφήγηση, αλλά μία προσπάθεια να γίνουμε όλοι κοινωνοί του τραγικού βιώματος, πέρα από την επικαιρότητα και την εφήμερη επίδρασή της.

Στο τέλος, οι ωμές δολοφονίες τριών ανθρώπων που πάλεψαν –ο καθένας με τον τρόπο και τη στάση ζωής του για την ποικιλότητα, την ορατότητα, την αποδοχή– έμειναν να θυμίζουν όσα εξακολουθούμε να μη βλέπουμε και να μην κάνουμε.

Το ντοκιμαντέρ είναι μια καταβύθιση σε μια πραγματικότητα που η επικαιρότητα ξεχνά: αυτούς που μένουν πίσω να θρηνούν, έχοντας να παλέψουν και με τις προκλήσεις της κοινωνικής απάθειας, της πολιτικής εργαλειοποίησης εσαεί των άγριων θανάτων των παιδιών τους, το τραύμα που δεν είναι –και δεν γίνεται να είναι– ιδιωτική υπόθεση, αλλά συλλογική.

«Πένθος - Αυτοί που Μένουν Πίσω»: Ένα ντοκιμαντέρ για όσα μας στέρησε ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία Facebook Twitter
Πώς το πένθος μετουσιώνεται σε προστασία για την κοινωνία; Φωτ.: Γιάννης Στεφανίδης

Το «Πένθος – Αυτοί που μένουν» δεν είναι μία δημοσιογραφική στερεοτυπική αφήγηση, αλλά μία προσπάθεια να γίνουμε όλοι κοινωνοί του τραγικού βιώματος, πέρα από την επικαιρότητα και την εφήμερη επίδρασή της. Μία απόπειρα με βάθος και τρυφερότητα να υπερασπιστεί τις μνήμες των ανθρώπων που αφανίστηκαν κατ’ εντολή του φασισμού, του ρατσισμού και της ομοφοβίας και να αποδειχθεί το πώς η δικαιοσύνη δεν είναι πάντα μια απόφαση: είναι το να θυμάσαι, το να προλαμβάνεις, το να ενεργοποιείσαι συλλογικά, προκειμένου να αποτρέψεις αυτό που εξ αρχής δεν έπρεπε να συμβεί.

Μιλώντας με τη συνάδελφο και συνδημιουργό του ντοκιμαντέρ, Μαρία Λούκα, λίγο πριν από την αθηναϊκή πρεμιέρα του «Πένθους» στον Μικρόκοσμο, τόσο για την ίδια όσο και για τη Μυρτώ Πατσαλίδου, ο στόχος της υλοποίησης αυτού του έργου ήταν ακριβώς αυτό το τελευταίο: το πώς το πένθος μετουσιώνεται σε προστασία για την κοινωνία.  

«Θεωρώ ότι και οι τρεις ιστορίες αποτυπώνουν το τραύμα της ακροδεξιάς βίας. Οι δολοφονίες του Σαχζάτ Λουκμάν και του Παύλου Φύσσα έγιναν από τον οργανωμένο φασισμό στο πλαίσιο της εγκληματικής ναζιστικής δράσης της Χρυσής Αυγής. Η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου είχε χαρακτηριστικά κοινωνικού εκφασισμού με ρατσιστικό και ομοφοβικό πρόσημο – παρότι δυστυχώς το ρατσιστικό κίνητρο των δραστών δεν ερευνήθηκε ποτέ από τις αρχές.

Νομίζω ότι η ανοχή που έδειξε το κράτος για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στη φασιστική βία αποχαλίνωσε το ρατσιστικό μίσος με αποτέλεσμα να λιντσάρεται ένας άνθρωπος μέρα μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας.

Και στις τρεις υποθέσεις οι οικογένειες των θυμάτων μετέτρεψαν την οδύνη τους σ’ ένα πρόταγμα δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Ήταν κάτι που το είδαμε και στις περιπτώσεις οικογενειών που οι κόρες τους ήταν θύματα γυναικοκτονίας. Ένας τρόπος δηλαδή επιτέλεσης του πένθους στραμμένος προς την κοινωνία, όπου μαζί με την υπεράσπιση της μνήμης των νεκρών συνυπάρχει η έγνοια για την προστασία των άλλων παιδιών».

«Πένθος - Αυτοί που Μένουν Πίσω»: Ένα ντοκιμαντέρ για όσα μας στέρησε ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία Facebook Twitter
Η Μάγδα Φύσσα. Φωτ.: Γιάννης Στεφανίδης

Πόσο αθόλωτο, ωστόσο, μπορεί να παραμένει το πρίσμα σου, όταν έρχεσαι σε αδιαμεσολάβητη επαφή με το ισοπεδωτικό συναίσθημα της απώλειας αυτών των οικογενειών; Υπήρξαν στιγμές που οι δύο δημιουργοί κλονίστηκαν;

«Ο κλονισμός υπήρχε από τη στιγμή που έγιναν τα συμβάντα και ήταν η βάση εκκίνησης για το ντοκιμαντέρ. Πρόκειται για τρεις δολοφονίες που σημάδεψαν τη γενιά μας. Μ’ αυτή την έννοια όλα τα στάδια που απαιτούνταν για την παραγωγή του κουβαλούσαν μια ένταση άλλοτε υποβόσκουσα κι άλλοτε φωναχτή, η οποία είναι δομικό στοιχείο της ταινίας.

Δεν θελήσαμε να την κρύψουμε γιατί ήταν αναπόσπαστο στοιχείο του βλέμματος μας. Οι συνεντεύξεις αναπόφευκτα έγιναν σε κλίμα φόρτισης κι ήταν ιδιαίτερη τιμή για μένα, για τη Μυρτώ Πατσαλίδου που συνυπογράφουμε τη σκηνοθεσία, αλλά και για όλα τα άτομα που συνεργαστήκαμε, το ότι αυτοί οι άνθρωποι μας εμπιστεύτηκαν», εξηγεί η Μαρία.

Μοιραία, και παρακολουθώντας για χρόνια το πώς εργάζονται οι μηχανισμοί αμνησίας των media –ακόμα και μετά από τέτοια σπαρακτικά γεγονότα–, παρατηρώντας τη γλώσσα και την τεχνοτροπία με την οποία καλύπτονται, γεννάται το ερώτημα αν πραγματικά άλλαξε κάτι στον πυρήνα της δημοσιογραφίας, στον τρόπο που αρθρώνουμε και μεταδίδουμε τέτοιες τραγωδίες. Στο κατά πόσο αντιλαμβανόμαστε, ως δημοσιογράφοι πια, από τι υλικό είναι φτιαγμένες.

«Πένθος - Αυτοί που Μένουν Πίσω»: Ένα ντοκιμαντέρ για όσα μας στέρησε ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία Facebook Twitter
Γεννάται το ερώτημα αν πραγματικά άλλαξε κάτι στον πυρήνα της δημοσιογραφίας, στον τρόπο που αρθρώνουμε και μεταδίδουμε τέτοιες τραγωδίες. Φωτ.: Γιάννης Στεφανίδης

«Δυστυχώς και παρά τα συνταρακτικά γεγονότα, δεν έχει αλλάξει η μεθοδολογία δημοσιογραφικής κάλυψης στον βαθμό που θα έπρεπε για να μιλάμε για μια κάλυψη δεοντολογική, κριτική προς την εξουσία και αλληλέγγυα προς την κοινωνία.

Ας σκεφτούμε μόνο τον άθλιο τρόπο που καλύφθηκε από αρκετά media η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου μέσω της άκριτης αναπαραγωγής ανυπόστατων διαρροών που είχαν ως στόχο τη διαστρέβλωση της αλήθειας, την ενοχοποίηση του θύματος και τη σπίλωση της μνήμης του. Δεν υπήρξε ποτέ επανόρθωση από πλευρά τους, ενώ το αφήγημα που ενστερνίστηκαν κατέρρευσε με τεκμήρια και στοιχεία. Υπάρχουν, όμως, ρωγμές πολύ πιο ορατές και φωτεινές.

Δημοσιογράφοι και αρθρογράφοι που είτε σε ατομικό επίπεδο, είτε μέσω συλλογικών εγχειρημάτων με γενναίο, ευαίσθητο και επίμονο τρόπο διαρρηγνύουν την ηγεμονική κακοφωνία και έχουν ένα κρυστάλλινο αντιφασιστικό, αντισεξιστικό, αντιρατσιστικό και αντιομοφοβικό πρίσμα στη δουλειά τους. Έχει μια σημασία να αναγνωρίζουμε και να επικρατούμε αυτή τη στάση γιατί δεν είναι ούτε εύκολη ούτε αυτονόητη, αλλά είναι αναγκαία για την αποδόμηση στερεοτύπων και την ενίσχυση φωνών που είναι αποκλεισμένες από τον δημόσιο λόγο», καταλήγει η δημοσιογράφος, σεναριογράφος και κινηματογραφίστρια.

«Πένθος - Αυτοί που Μένουν Πίσω»: Ένα ντοκιμαντέρ για όσα μας στέρησε ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία Facebook Twitter
Η Μυρτώ Πατσαλίδου.
«Πένθος - Αυτοί που Μένουν Πίσω»: Ένα ντοκιμαντέρ για όσα μας στέρησε ο φασισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία Facebook Twitter
Η Μαρία Λούκα.

Η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ «Πένθος – Αυτοί που μένουν» θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 21 Απριλίου στις 20:00) στον κινηματογράφο Μικρόκοσμο (Λεωφ. Ανδρέα Συγγρού 106, Αθήνα). Αμέσως μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό με την Κατερίνα Μάτσα, ψυχίατρο και τον Θεόδωρο Θεοδωρόπουλο, δικηγόρο της οικογένειας Φύσσα στο Εφετείο για τα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής και τους/τις συντελεστές/στριες. Η προβολή θα επαναληφθεί την Παρασκευή 28 Απριλίου στον Μικρόκοσμο.

Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Μυρτώ Πατσαλίδου - Μαρία Λούκα
Έρευνα - Συνεντεύξεις - Κείμενα: Μαρία Λούκα
Μοντάζ: Μυρτώ Πατσαλίδου
Παράγωγος : Πάνος Παπαδόπουλος
Μουσική: Παύλος Παυλίδης
Αφήγηση: Γιούλα Μπούνταλη
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Νίκος Βούλγαρης
Συμπληρωματική Φωτογραφία: Δράκος Πολυχρονιάδης, Γιάννης Φώτου
Ηχοληψία: Άγης Βουγάς
Μίξη Ήχου: Σπύρος Αραβοσιτάς
Σχεδιασμός Γραφικών: Χάρης Μαχαίρας a.k.a Happy Artists
Motion Graphics: Νίκος Τζαφερίδης - Vinsky
Φωτογράφος πλατό: Αλέξανδρος Κατσής
Συνεργασία στις συνεντεύξεις: Χρύσα Λύκου
Παραγωγή: Prosenghisi Film&Video Production

Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Superman: Ένα αβαρές επεισόδιο κυριακάτικου cartoon

Oθόνες / Superman: Ένα αβαρές επεισόδιο κυριακάτικου καρτούν

Υπερφορτωμένο, κατά διαστήματα απολαυστικό, με μια τετράποδη προσθήκη που θα κάνει τους ζωόφιλους να γαβγίζουν από χαρά, το «Superman» του Τζέιμς Γκαν δεν προσποιείται πως θέλει να προσφέρει τίποτα παραπάνω από δύο ευχάριστες ώρες στο σινεμά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Superman, καρχαρίες και Νταλί από αύριο στους κινηματογράφους

Πολιτισμός / Superman, καρχαρίες και Νταλί από αύριο στους κινηματογράφους

Η πρώτη ταινία του αναγεννημένου διευρυμένου σύμπαντος της DC, ο υβριδικός μεταμεσονύκτιος χαβαλές του «Dangerous Animals» και το χιτσκοκικό «Spellbound», με την ονειρική σεκάνς ανθολογίας που σχεδίασε ο Σαλβαδόρ Νταλί, ξεχωρίζουν από το πρόγραμμα αυτής της εβδομάδας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Νύχτα Αγωνίας: Το trendy δράμα του Χίτσκοκ με τη συμμετοχή του Νταλί

Οθόνες / Νύχτα Αγωνίας: Το trendy δράμα του Χίτσκοκ με τη συμμετοχή του Νταλί

Ο μεγαλοπαραγωγός Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ επιθυμούσε ένα trendy δράμα για την ψυχανάλυση, ενώ ο Άλφρεντ Χίτσκοκ γύρισε άλλο ένα θρίλερ για το σεξ, την ερωτική επιθυμία και τον ρόλο μιας δυναμικής γιατρού, απροστάτευτης σε ένα σεξιστικό ανδροκρατούμενο μικρόκοσμο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αναγέννηση του Jurassic World με ανακυκλωμένα υλικά, ανακουφιστικά αναχρονιστική

Οθόνες / Jurassic World: Ανακυκλωμένα υλικά, ανακουφιστικό πισωγύρισμα

Ο Κόλιν Τρεβόροου ξεκίνησε δυνατά τη δεύτερη τριλογία του Jurassic σύμπαντος και την έστειλε στον αγύριστο ή περίπου στη μέση του πουθενά, με τους τροποποιημένους δεινοσαύρους αδέσποτους, οπλισμένους κι επικίνδυνους, σε ένα φινάλε με οικολογικές κορόνες, πανηγυρικά χαοτικό, ψευδεπίγραφα απειλητικό και, εν τέλει, εξαιρετικά ανιαρό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στο «F1», o Μπραντ Πιτ θυμίζει τους σταρ μιας άλλης εποχής

Οθόνες / Στο «F1», o Μπραντ Πιτ θυμίζει τους σταρ μιας άλλης εποχής

Ο Μπραντ Πιτ, σε έναν μεγαλειώδη αναχρονισμό σε σύγκριση με τους ζορισμένους άνδρες του σύγχρονου κινηματογράφου, παίζει την ψυχούλα που όλοι φανταζόμαστε στο «F1», έναν (καθόλου σκοτεινό) ιππότη της ασφάλτου, ριψοκίνδυνο για το fun της ιστορίας, σε πλήρη έλεγχο της κατάστασης, πιστό στο σχεδόν ερωτικό του ραντεβού με τον φακό.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
10 κινηματογραφικές προβολές-events που δεν πρέπει να χάσετε φέτος το καλοκαίρι

Οθόνες / 10 θρυλικές ταινίες που θα δούμε φέτος στα θερινά

Πέρα από τις ταινίες της διανομής, το καλοκαίρι διεξάγονται events, φεστιβάλ κaι αφιερώματα που (επανα)συστήνουν θησαυρούς από το κινηματογραφικό παρελθόν. Επιλέγουμε μια προβολή από δέκα τέτοιες δράσεις, στις οποίες κάθε σινεφίλ αξίζει να χτυπήσει κάρτα. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Απώλειες / Κατερίνα Γιουλάκη (1938-2025): «Η θεία όλων μας»

Η αγαπημένη ηθοποιός, που έφυγε πλήρης ημερών πριν από λίγες ημέρες, υπήρξε η επιτομή της Ελληνίδας θείας, τόσο στην τηλεόραση όσο και στον κινηματογράφο. Ο ανιψιός της, Φώτης Σεργουλόπουλος, θυμάται στιγμές μαζί της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

The Review / Γιατί να δει κανείς το «Φοινικικό σχέδιο» αν δεν είναι φαν του Γουές Άντερσον;

O Χρήστος Παρίδης συζητά με τη Βένα Γεωργακοπούλου για την τελευταία ταινία του Τεξανού δημιουργού. Πρόκειται, τελικά, για μια αντικαπιταλιστική αλληγορία της εποχής μας;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ