LIVE!

Το βιολί κι ο οδοστρωτήρας: Το ξεχασμένο ποίημα του Ταρκόφσκι για τo bullying και τις αταίριαστες φιλίες

Το βιολί κι ο οδοστρωτήρας: Το ξεχασμένο ποίημα του Ταρκόφσκι για τo bullying και τις αταίριαστες φιλίες Facebook Twitter
Ο μικρός πρωταγωνιστής, Ιγκόρ Φομτσένκο, σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας
0

Όσα έπρεπε να ειπωθούν για ένα σύστημα – καταπακτή, που ρουφάει, τεμαχίζει και κυτιοποιεί τους πιο δημιουργικούς ανθρώπους, έχουν ειπωθεί από το 1960, μέσα από την διπλωματική του Ταρκόφσκι, το εξαφανισμένο, κακομεταφρασμένο, σχεδόν παραπεταμένο μαργαριτάρι του, με το οποίο αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Κινηματογράφου της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την περίφημη κινηματογραφική σχολή VGIK.


Σε μια εποχή που το ζάμπλουτο, πλην συμπλεγματικό, Χόλιγουντ αναζητούσε το επόμενο παιδί – θαύμα για να το στύψει, ο Ταρκόφσκι είχε προλάβει να πει τα πάντα για το bullying, την καταπιεσμένη δημιουργικότητα και τους Προκρούστες της σύγχρονης ζωής μέσα από το «Βιολί και τον Οδοστρωτήρα» του, με το πανέξυπνο πρόσωπο του πιτσιρίκου –τότε- πρωταγωνιστή του, Ιγκόρ Φομτσένκο.

Σε μόλις 43 λεπτά, και ούτε ένα χαμένο ή περιττό, ο Ταρκόφσκι φτιάχνει έναν απέραντο ηλεκτρικό αγωγό μηνυμάτων, χαρακτήρων, χρωμάτων. Κάποιες σκηνές σέρνονται στην πραγματικότητα, κάποιες άλλες ρέουν σαν όνειρο από πίνακα του Νταλί με λιωμένα ρολόγια, κάποιες κινηματογραφούνται, ακριβώς όπως κυλάει η πραγματική ζωή: από πάνω προς τα κάτω.

Η διπλωματική του Ταρκόφσκι είναι ένα άγριο, πολύχρωμο ποίημα, ντυμένο με υποβλητική μουσική και ακανόνιστo ρυθμό, σαν καρδιογράφημα 7χρονου που τρώει ξύλο σ' ένα γιαπί απ' τα χαμίνια της γειτονιάς του και τρέμει τον εξευτελισμό και την αποδόμηση, πριν ακόμη καταλάβει από τι υλικά είναι φτιαγμένος αυτός και η ίδια η ζωή.

Και μετά συμβαίνουν όσα πρέπει να συμβούν. Ο μικρός βιολιστής, είναι ένας απόβλητος από παντού. Τα παιδιά δεν τον θέλουν και τον τραμπουκίζουν, γιατί είναι παράξενος και από «αλλού» φερμένος. Η δασκάλα της μουσικής, μία μορφή μεφιστοφελική, σαδιστική, τεχνοκράτισσα, τον βασανίζει, τον περιορίζει, τον απογοητεύει, γιατί η φαντασία του φτιάχνει μουσική ακατάλληλη για τον μετρονόμο και τους κανόνες της. (Αυτή η μουσική, που πλαισιώνει χαρακτήρες και όχι σκηνές στη συγκεκριμένη περίπτωση, υπογράφεται από τον άλλο ταλαντούχο, Βιατσεσλάβ Οβτσινίκοβ, ακόμη ένα παιδί - θαύμα της Ρωσίας, που συνέθετε μουσική από τα 9 του). 

Το βιολί κι ο οδοστρωτήρας: Το ξεχασμένο ποίημα του Ταρκόφσκι για τo bullying και τις αταίριαστες φιλίες Facebook Twitter
Ο νεαρός Αντρέι Ταρκόφσκι δίνει οδηγίες στον μικρό πρωταγωνιστή του

Τα μπετά και τα χαλάσματα της ψυχροπολεμικής Ρωσίας δεν αντέχουν το βιολί και την αυθόρμητη καλαισθησία. Το ρωσικό σύστημα «πρωταθλητισμού», που εκπαιδεύει φαβορί, δεν τα ενθαρρύνει, μόνο τα σκληραγωγεί και τα προπονεί για την κορυφή. Δεν αρκεί να είσαι πρώτος ή άριστος ή εξαιρετικός. Πρέπει η πρόοδος σου να εξηγείται γραμμικά, απρόσκοπτα, χωρίς συναισθηματισμούς και λοξοδρομήσεις.


Η σκηνή με το παιδάκι που βγαίνει από την εξέταση στο ωδείο έχοντας πάρει «Β», είναι ενδεικτική του θεωρήματος των «πρώτων», στο οποίο ήθελε να αντιπαρατεθεί ο Ταρκόφσκι. Η μουσική αξιώσεων παίζεται με τα μάτια ανοιχτά, όμως, ο μικρός έχει αντιρρήσεις.

 

Μόνος αναπάντεχος σύμμαχος της μινιατούρας - βιολιστή, ένας θηριώδης εργάτης, -τον ενσαρκώνει ανεπιτήδευτα ο Βλαντιμίρ Ζαμάνσκι-, χειριστής οδοστρωτήρα, οδηγός ενός θορυβώδους, ατσούμπαλου οχήματος, που αντί να «καταπιεί» το μισό βιολί, μισό, λόγω της ηλικίας του κατόχου του, το υιοθετεί, το προστατεύει, το καθοδηγεί και το μεγαλώνει.


Ο Ταρκόφσκι μιλάει για τα πάντα, με ελάχιστες λέξεις: για το πώς αφομοιωνόμαστε όχι από τους «όμοιους», αλλά από τους φαινομενικά αντίθετους και άσχετους, για τις συνέπειες του να σκέφτεται κανείς εκτός πλαισίου, για την προσπάθεια να ισορροπήσει ο άνθρωπος ανάμεσα στους τραμπούκους της καθημερινότητας και του συστήματος, χωρίς, στο τέλος, να γίνει ένας από αυτούς, για τους πειρασμούς, στους οποίους αξίζει να υποκύψουμε και τις επαναστάσεις, που μετανιώνουμε, όταν δεν συμβαίνουν ποτέ. 

Το βιολί κι ο οδοστρωτήρας: Το ξεχασμένο ποίημα του Ταρκόφσκι για τo bullying και τις αταίριαστες φιλίες Facebook Twitter
Η σκηνή του μήλου με τη μικρή Marina Adzhubei

Η διπλωματική του Ταρκόφσκι είναι ένα άγριο, πολύχρωμο ποίημα, ντυμένο με υποβλητική μουσική και ακανόνιστo ρυθμό, σαν καρδιογράφημα 7χρονου που τρώει ξύλο σ' ένα γιαπί απ' τα χαμίνια της γειτονιάς του και τρέμει τον εξευτελισμό και την αποδόμηση, πριν ακόμη καταλάβει από τι υλικά είναι φτιαγμένος αυτός και η ίδια η ζωή.

Είναι κρίμα που στο διαδίκτυο δεν υπάρχουν δυο λόγια για τα γυρίσματα αυτής της ταινίας και που τη βρίσκεις ολόκληρη μόνο ψάχνοντας πολύ - δείτε την ολόκληρη εδώ και απολαύστε την για όλα και για το εμβληματικό, πολυσήμαντο τέλος της. Αποσπάσματα της υπάρχουν στο YouTube, κάποτε με ήχο, κάποτε χωρίς, αφαιρώντας από την κλασική σκηνή της ταινίας, τη χαρακτηριστική σύνθεση για βιολί του Οβτσινίκοβ (σ.σ.: αν το παραπάνω βίντεο εμφανίζεται ανενεργό εδώ, θα το βρείτε πατώντας απευθείας στο YouTube). Το «Βιολί και ο Οδοστρωτήρας», σε σενάριο του Ταρκόφσκι και του μετέπειτα σπουδαίου ντοκιμαντερίστα Αντρέι Κοντζαλόφσκι, δεν είναι μόνο ένας δωρικός ύμνος στις αταίριαστες, κάποτε ανίερες, συμμαχίες που μας κρατούν όρθιους στα δύσκολα.

 

Είναι ο προπομπός των όσων υπέροχων θα δημιουργήσει ο Ταρκόφσκι μέσα στα χρόνια, με βάση του τις σοβαρές και όχι γλυκερές αφηγήσεις και αναφορές στην παιδική ηλικία, τις μεταφυσικές του αναζητήσεις και την εδραίωση ενός πεδίου, που ισορροπεί, χωρίς να προσπαθήσει καν, ανάμεσα στον κυνισμό και το όνειρο. Το Χόλιγουντ της πολυλογίας και της φανταχτερής αφήγησης, θα αρχίσει να ρίχνει κλεφτές ματιές στο έργο του χρόνια μετά και μόνο κάθε φορά που παρουσιάζεται ανάγκη μεγάλη να σοβαρευτεί.

 

Το βιολί κι ο οδοστρωτήρας: Το ξεχασμένο ποίημα του Ταρκόφσκι για τo bullying και τις αταίριαστες φιλίες Facebook Twitter
Βλάντιμιρ Ζαμάνσκι, λίγο πριν το τέλος της ταινίας

0

LIVE!

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιούλη Τσαγκαράκη: «Κάθε σπίτι έχει τον δικό του Νετανιάχου, τον δικό του Τραμπ»

Οθόνες / Γιούλη Τσαγκαράκη: Η θεία Σταματίνα από τις «Σέρρες» του Γιώργου Καπουτζίδη μιλά στη LifO

Η ταλαντούχα ηθοποιός με τον ρόλο της ίντερσεξ θείας έσπασε ταμπού και άνοιξε ξανά μια σειρά συζητήσεων για το φύλο, την LGBTQI+ κοινότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πώς ετοιμάστηκε για το ρόλο; Πώς βλέπει τις αντιδράσεις;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει τα πιο ψαγμένα αφιερώματα

Οθόνες / Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει τα πιο ψαγμένα αφιερώματα

Από μια ρετροσπεκτίβα στην Ιζαμπέλ Ιπέρ μέχρι έναν πλήρη οδηγό του έργου του Γιώργου Τσεμπερόπουλου και από το spotlight στον Μαρσέλ Πανιόλ μέχρι μια ανατρεπτική ματιά στην έννοια του plot twist, οι θεματικές ενότητες του φεστιβάλ διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Τι θα δούμε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Σινεμά / Τι θα δούμε στο 66ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Η νέα ταινία της Ιζαμπέλ Ιπέρ, φιλμ που έρχονται από τις Κάννες, πρεμιέρες, οι μικρού μήκους του Γιώργου Τσεμπερόπουλου και οι ελληνικές συμμετοχές των διαγωνιστικών τμημάτων είναι μερικοί από τους λόγους που θα μας στείλουν και φέτος στις αίθουσες του αγαπημένου κινηματογραφικού θεσμού.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το αμερικανικό σινεμά δίνει τη μία μάχη μετά την άλλη

Pulp Fiction / Το αμερικανικό σινεμά δίνει τη μία μάχη μετά την άλλη

Προτροπή για αντίσταση ή παραίνεση για τρομοκρατία; Το αριστούργημα του Πολ Τόμας Άντερσον «Μια μάχη μετά την άλλη», οι εξαιρετικές πρόσφατες αλληγορίες «Weapons» και «Eddington», αλλά και οι αξέχαστες κινηματογραφικές αναφορές τους απασχολούν τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο και τον αρχισυντάκτη της LiFO Γιάννη Πανταζόπουλο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Επιτρέπεται να θαυμάζουμε σήμερα τη Λένι Ρίφενσταλ;

Ιδέες / Επιτρέπεται να θαυμάζουμε σήμερα τη Λένι Ρίφενσταλ;

Με αφορμή το νέο ντοκιμαντέρ για μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του 20ού αιώνα, ξαναθυμόμαστε τι είχαν απαντήσει στη LiFO οι Πέπη Ρηγοπούλου, Θωμάς Μοσχόπουλος, Δημήτρης Στεφανάκης, Θάνος Παπακωνσταντίνου, Πάνος Κούτρας και Θεόφιλος Τραμπούλης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Boots»: Μια σειρά για το τι σημαίνει «να είσαι gay στον στρατό»

Οθόνες / «Boots»: Kάτι καλό θα κάνει αυτή η σειρά για να την αποκαλούν «woke σκουπίδι»

H τηλεοπτική σειρά οκτώ επεισοδίων του Netflix, που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, προσεγγίζει με μοναδικό και συγκινητικό τρόπο το θέμα της ομοφοβίας στον στρατό. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ειρήνη Παπά μέσα από 9 ταινίες και 1 ντοκιμαντέρ

Οθόνες / Ειρήνη Παπά: Οι σημαντικότερες ταινίες της για ένα πενθήμερο στην Ταινιοθήκη

Την αποκάλεσαν «Καρυάτιδα», συνέβαλε στο να φτάσει το αρχαίο δράμα στο Χόλιγουντ, υπήρξε μια αληθινή σταρ. Αυτή την εβδομάδα μπορούμε να δούμε ξανά την «Αντιγόνη», τις «Τρωάδες», το «Ζ» και άλλες ταινίες που η Ειρήνη Παπά σφράγισε με την ερμηνεία της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η αιώνια και οικουμενική θεία Μπεμπέκα

Daily / Η αιώνια και οικουμενική θεία Μπεμπέκα

Η αναγγελία του θανάτου της Άννας Κυριακού προκάλεσε βαθιά συγκίνηση και θλίψη καθώς πολλοί έμοιαζαν να πενθούν όχι τόσο την απώλεια της ίδιας της ηθοποιού όσο του χαρακτήρα της στις «Tρεις Χάριτες», κι ας έχουν περάσει τρεις δεκαετίες από τότε.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ανδρέας Αποστολίδης, συγγραφέας, σκηνοθέτης

Οι Αθηναίοι / Ανδρέας Αποστολίδης: «Πλέον το αστυνομικό μυθιστόρημα ανθεί ως παραγωγή, αλλά δεν ανανεώνεται»

Επί δικτατορίας σχετιζόταν με παράνομες οργανώσεις και έφτασε να κατηγορηθεί ως ηθικός αυτουργός της κατάληψης του Πολυτεχνείου. To ταξίδι του με την αστυνομική λογοτεχνια ξεκίνησε με μια μετάφραση του Ρέιμοντ Τσάντλερ. Σειρά πήραν η Χάισμιθ, ο Ελρόι και άλλοι σπουδαίοι συγγραφείς. Μετά, έγραψε τα δικά του μυθιστορήματα, ασχολήθηκε με την αρχαιοκαπηλία και το ντοκιμαντέρ. O Ανδρέας Αποστολίδης αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Buy yourself a butt plug: Γιατί όλοι μιλούν για την ταινία «Pillion»;

Οθόνες / Buy yourself a butt plug: Γιατί όλοι μιλούν για την ταινία «Pillion»;

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Χάρι Λάιτον, όπου ο Χάρι Μέλινγκ συνάπτει μια BDSM σχέση με τον Σκάρσγκαρντ, ήδη από το τρέιλερ έχει πυροδοτήσει συζητήσεις για τον σεξουαλικό προσανατολισμό του Σουηδού πρωταγωνιστή.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Με το «Chasing Dragons» ο Άκης Ζιάκκας ένωσε μονομιάς τις τρεις δρακολίμνες

Οθόνες / Ο Άκης Ζιάκας ενώνει σε μία διαδρομή τις τρεις Δρακόλιμνες

«Chasing Dragons»: 120 χιλιόμετρα, 8.000 μέτρα υψομετρική διαφορά σε μία μέρα. Μια ταινία που διαρκεί μία ώρα και καταγράφει αυτή τη συγκλονιστική διαδρομή που ξεπερνά τα όρια της αντοχής, σωματικής και ψυχολογικής.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Mπιλ Κίντερ στη LiFO: «Oι ταινίες κινουμένων σχεδίων δεν είναι μόνο για παιδιά»

Οθόνες / Mπιλ Κίντερ: «Oι ταινίες κινουμένων σχεδίων δεν είναι μόνο για παιδιά»

Ο συνεργάτης του Κόπολα και υπεύθυνος μοντάζ και post-production σε ταινίες όπως το «Wall-e» μάς μίλησε για το μοντάζ στο animation, για την Pixar και για τότε που ένα στούντιο πλήρωσε 80 εκατομμύρια δολάρια τον Κόπολα για να μη γυρίσει μια ταινία. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Τζάρεντ Λέτο, Έμα Τόμσον, ο σκύλος Ίντι και άλλοι δύο λόγοι να πάτε σινεμά

Οθόνες / Τζάρεντ Λέτο, Έμα Τόμσον, ο σκύλος Ίντι και άλλοι δύο λόγοι να πάτε σινεμά

Η τρίτη και χειρότερη κατάθεση στο σύμπαν του «Tron», η πολυσυζητημένη ταινία τρόμου «Good Boy», το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ και η Έμα Τόμσον ως ένοπλη προστάτιδα. Τι παίζει στα σινεμά από σήμερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ