Θεοδώριχος ο Μέγας: Μαθήματα ηγεσίας από έναν βάρβαρο βασιλιά

Θεοδώριχος ο Μέγας: Μαθήματα ηγεσίας από έναν Βάρβαρο βασιλιά Facebook Twitter
Ο Θεοδώριχος υπήρξε εξαιρετικός διαχειριστής πολύπλοκων ισορροπιών, εν μέρει λόγω των συνθηκών της νεότητάς του.
0

ΚΑΠΟΙΟΙ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΤΟΝ Θεοδώριχο τον Μέγα για ένα και μόνο γεγονός. Τη δεκαετία του 520, ο Γότθος βασιλιάς της Ιταλίας, υποπτευόμενος συνωμοσία εναντίον του στους κόλπους της ρωμαϊκής συγκλήτου, διέπραξε το «προπατορικό αμάρτημα» της εκτέλεσης του επιφανούς Ρωμαίου συγκλητικού και φιλόσοφου Βοήθιου.  

Ο Βοήθιος ήταν μια εξέχουσα προσωπικότητα της ρωμαϊκής διανόησης και τα γραπτά του για τη λογική και τη μουσική, εμπλουτισμένα με πλατωνικές και αριστοτελικές ιδέες, αποτέλεσαν θεμελιώδη μεσαιωνικά κείμενα.

Το περίφημο έργο του Consolatio Philosophiae (Η παραμυθία της Φιλοσοφίας) που γράφτηκε κατά τη διάρκεια της μακράς φυλάκισής του, αναγνωρίζεται σήμερα ως το τελευταίο σημαντικό έργο του κλασικού πολιτισμού. Αν ο θάνατος του Βοήθιου σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής, μήπως ο Θεοδώριχος ήταν ο βάρβαρος ηγέτης που έδωσε το έναυσμα για τον ερχομό του Μεσαίωνα;

Ως Γότθος πρίγκιπας που γεννήθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία της Παννονίας το 453 ή το 454, ο Θεόδωρος ήταν κάτοικος ενός κράτους που έκανε σοβινιστικές διακρίσεις μεταξύ Ρωμαίων και βαρβάρων. Οι Γότθοι δεν ήταν ούτε πολίτες ούτε ξένοι σε μια αυτοκρατορία που τους χρειαζόταν αλλά και τους περιφρονούσε.

Ή μήπως ήταν ο τελευταίος μεγάλος θεματοφύλακας της αρχαιότητας; Εξάλλου, ως βασιλιάς είχε κυβερνήσει τόσο επιδέξια για το μεγαλύτερο μέρος των τριών δεκαετιών της εξουσίας του, ώστε πολλοί σύγχρονοι ιστορικοί έφτασαν να θεωρούν τη βασιλεία του ως μια «χρυσή εποχή» – μια περίοδο ευημερίας που κατέστη δυνατή χάρη σε έναν ηγέτη που σεβόταν τον ρωμαϊκό πολιτισμό περισσότερο από ό,τι πολλοί προηγούμενοι Ρωμαίοι αυτοκράτορες.

cover
Hans-Ulrich Wieme, Θεοδώριχος ο Μέγας: Βασιλιάς των Γότθων, Ηγεμόνας των Ρωμαίων

Στη βιογραφία του Γότθου βασιλιά που έχει τίτλο «Θεοδώριχος ο Μέγας: Βασιλιάς των Γότθων, Ηγεμόνας των Ρωμαίων», ο Γερμανός ιστορικός Hans-Ulrich Wieme παραμερίζει και τις δύο εκδοχές υπέρ μιας πανοραμικής θεώρησης της βασιλείας του Θεοδώριχου.

Ο Θεοδώριχος υπήρξε εξαιρετικός διαχειριστής πολύπλοκων ισορροπιών, εν μέρει λόγω των συνθηκών της νεότητάς του. Ως Γότθος πρίγκιπας που γεννήθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία της Παννονίας το 453 ή το 454, ο Θεόδωρος ήταν κάτοικος ενός κράτους που έκανε σοβινιστικές διακρίσεις μεταξύ Ρωμαίων και βαρβάρων. Οι Γότθοι δεν ήταν ούτε πολίτες ούτε ξένοι σε μια αυτοκρατορία που τους χρειαζόταν αλλά και τους περιφρονούσε.

Από τα 7 ως και τα 17 του χρόνια, ο Θεοδώριχος ήταν «βασιλικός όμηρος» στην Κωνσταντινούπολη, την πρωτεύουσα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αργότερα, ως ηγέτης των Γότθων, καλλιέργησε μια αμφίβολη σχέση με τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ζήνωνα, ο οποίος αμφιταλαντευόταν διαρκώς ανάμεσα στη χρησιμοποίηση των Γότθων για στρατιωτικές υπηρεσίες και στη διεξαγωγή πολέμου εναντίον τους.

Ένα από τα προβλήματα του Ζήνωνα ήταν ένας πρώην αυτοκρατορικός στρατηγός ονόματι Οδόακρος, ο οποίος εκθρόνισε τον αυτοκράτορα της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ρωμύλο Αύγουστο το 476 και έγινε ο πρώτος μη Ρωμαίος βασιλιάς της Ιταλίας. Τα σχολικά βιβλία τείνουν να προσδιορίζουν αυτή τη στιγμή ως το τέλος της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενώ ο Ζήνων την εξέλαβε ως την ευκαιρία του να κυβερνήσει ως μοναδικός αυτοκράτορας σε όλη την ρωμαϊκή επικράτεια, με τον Οδόακρο ως αναπληρωτή του. Ο δεύτερος όμως δεν φαινόταν πρόθυμος να συνεργαστεί προκαλώντας μόνιμο εκνευρισμό στον Ζήνωνα, ο οποίος έστειλε το 488 τον Θεοδώριχο να τον εκδιώξει.

Όταν τελικά ο Θεοδώριχος τα κατάφερε το 493, φονεύοντας τον Οδόακρο με το ίδιο του το χέρι, έγινε κάτι περισσότερο από ο κορυφαίος στρατηγός του ρωμαϊκού στρατού. Έγινε βασιλιάς της Ιταλίας, κυβερνώντας μια περιοχή που περιγραφόταν διακριτικά ως μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αλλά και ως αυτόνομη δημοκρατία.

Θεοδώριχος ο Μέγας: Μαθήματα ηγεσίας από έναν Βάρβαρο βασιλιά Facebook Twitter
Félix Costello (1635) Φανταστικό πορτραίτο του Θεοδώριχου του Μέγα

Περίπου πέντε εκατομμύρια από τους υπηκόους του Θεοδώριχου στην Ιταλία ήταν Ρωμαίοι. Γύρω στους 100.000 ήταν Γότθοι, οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν από καιρό υιοθετήσει πολλά στοιχεία της ρωμαϊκής κουλτούρας. Είχαν γίνει χριστιανοί, έπιναν ρωμαϊκό κρασί, χρησιμοποιούσαν ρωμαϊκά επιτραπέζια σκεύη και μιλούσαν κάποια λατινικά.

Είχαν όμως επίσης έρθει στην Ιταλία με τη δική τους κοινή ιστορία και τις δικές τους αξίες, και ο Θεοδώριχος ήταν πρόθυμος να τους προσφέρει γη και αμοιβές για να εξασφαλίσει τη συνεχή αφοσίωσή τους. Ο Θεοδώριχος αντιμετώπιζε τους Γότθους και τους Ρωμαίους ως «παράλληλους» πληθυσμούς που όφειλαν διαφορετικά πράγματα στο βασίλειο και απαιτούσαν διαφορετικές μορφές στήριξης.

Κατά τη διάρκεια της ιταλικής Αναγέννησης, όταν ο Μακιαβέλι στράφηκε στη βασιλεία του Θεοδώριχου ως υπόδειγμα χρηστής διακυβέρνησης, ενδιαφερόταν κυρίως για τους τρόπους με τους οποίους ο Γότθος στρατηγός άλλαζε τόσο αποτελεσματικά την τακτική του σε περιόδους πολέμου και ειρήνης. Σήμερα, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι συγγραφείς αναρωτιούνται αν υπάρχουν διδάγματα στη βασιλεία του που μπορούν να μας βοηθήσουν να υπερβούμε τα τέλματα της σύγχρονης πολυπολιτισμικότητας.

Με στοιχεία από The New York Times

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έπος του ’40: Σπάνιες φωτογραφίες από το αρχείο του Πολεμικού Μουσείου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Όσα ξέρει το Πολεμικό Μουσείο για το έπος του ’40. Σπάνιες εικόνες

Iστορικά ντοκουμέντα από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο εκτίθενται στο Πολεμικό Μουσείο, αποκαλύπτοντας ιστορίες αντίστασης και προσωπικής υπέρβασης. Μιλούν στη LiFO ο πρόεδρος του Δ.Σ. του μουσείου, Κωνσταντίνος Καραμεσίνης, και ο επιμελητής του Ιστορικού Αρχείου, Θεοφάνης Βλάχος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Απόδραση από την Πομπηία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πομπηία: Αυτοί που επέζησαν για να πουν την ιστορία της καταστροφής

Στο νέο του βιβλίο ο διαπρεπής καθηγητής Κλασικών Σπουδών Στίβεν Τακ αναζητά όσους επέζησαν από την τρομακτική έκρηξη του Βεζούβιου και επανίδρυσαν τις κοινότητές τους.
THE LIFO TEAM
Οκτώ συναρπαστικοί μήνες της ζωής του Μιχάλη Μπεζεντάκου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καρέ-καρέ η μυθιστορηματική απόδραση του Μιχάλη Μπεζεντάκου

Το 1931 συνελήφθη ως ύποπτος για τον φόνο του αστυφύλακα Γυφτοδημόπουλου και η απόδρασή του λίγο καιρό μετά από τις φυλακές Συγγρού πήρε διαστάσεις θρύλου. Το χρονικό της, όπως το κατέγραψε η εφημερίδα «Ακρόπολις». 
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το πρώτο ντοκιμαντέρ για την ηρωίνη γυρίστηκε σε αστυνομικό τμήμα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Το πρώτο ντοκιμαντέρ για την ηρωίνη γυρίστηκε σε αστυνομικό τμήμα

Ο αστυνομικός ρεπόρτερ της εφημερίδας «Ακρόπολις» αφηγείται σε φύλλο του Γεννάρη του 1931 όσα συνέβησαν σε παράρτημα ασφαλείας της Αθήνας και κατέγραψε η κάμερα του σκηνοθέτη Δημήτρη Γαζιάδη.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
To ξενοδοχείο InterContinental στην Καμπούλ είναι ένα μέρος που τα έχει δει όλα

Αρχαιολογία & Ιστορία / To ξενοδοχείο InterContinental στην Καμπούλ είναι ένα μέρος που τα έχει δει όλα

Από την εποχή που η πρωτεύουσα του Αφγανιστάν ήταν το σταυροδρόμι των χίπις μέχρι τους Ταλιμπάν, το θρυλικό InterContinental της Καμπούλ καταφέρνει, με κάποιον αξιοθαύμαστο τρόπο, να παραμείνει ανοιχτό μέχρι σήμερα.
THE LIFO TEAM
Ο σκανδαλώδης, πολυτελής και θαυμαστός κόσμος της Μαρίας Αντουανέτας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο σκανδαλώδης, πολυτελής και θαυμαστός κόσμος της Μαρίας Αντουανέτας

Είδωλο της ποπ κουλτούρας, fashion icon, influencer προτού καν εφευρεθεί ο όρος, εξακολουθεί να επηρεάζει τη μόδα με την απαράμιλλη γοητεία της. Μια έκθεση στο μουσείο V&A, η πρώτη για τη Γαλλίδα βασίλισσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μας το υπενθυμίζει.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ζαφείρης Γκούσιος: Ο κοινωνικός ονειροπόλος που πυροβόλησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τι σκεφτόταν ο άνθρωπος που πυροβόλησε τον πρώτο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας;

Ο Ζαφείρης Γκούσιος, που αυτοχαρακτηριζόταν «κοινωνικός ονειροπόλος», το 1927 αποπειράται να δολοφονήσει τον Παύλο Κουντουριώτη. Το πώς και το γιατί μέσα από τον Τύπο της εποχής.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Τον κατηγόρησαν και τον κυνήγησαν ανελέητα. Αυτοκτόνησε

Ιστορία / Μετέφρασε το Συμπόσιο του Πλάτωνα. Τον κυνήγησαν ανελέητα. Αυτοκτόνησε

Αυτή είναι η ιστορία του Ιωάννη Συκουτρή, ενός μεγάλου πνευματικού Έλληνα που κατηγορήθηκε ως άθεος για τη μετάφραση του «Συμποσίου» του Πλάτωνα εξ αιτίας της αναφοράς του στις «γενετήσιες σχέσεις στην αρχαία Ελλάδα».
ΣΠΥΡΟΣ ΣΤΑΒΕΡΗΣ
Ο άλυτος γρίφος της Ιερουσαλήμ

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο άλυτος γρίφος της Ιερουσαλήμ

Η απροσδόκητη κατάκτησή της από τους Ισραηλινούς στον πόλεμο των έξι ημερών. Ο Νταγιάν, ο Σαρόν και ο Χουσέιν της Ιορδανίας. Η Ιντιφάντα, ο PLO και η συντριβή τους. Το Τείχος, το Ορος του Ναού και οι υπόγειες σήραγγες. Μια συναρπαστική σύνοψη της ιστορίας μιας εκρηκτικής πόλης από τον Σάιμον Σίμπαγκ Μοντεφιόρε.