Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες εντυπωσιακές πυραμίδες του Σουδάν

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Πυραμίδες του Μερό
0

Όταν ακούμε τη λέξη «πυραμίδα» είναι εύλογο να σκεφτόμαστε την Αίγυπτο, αλλά δεν είναι η Αίγυπτος η μόνη χώρα που διαθέτει αυτήν τη διάσημη συλλογή. Το Σουδάν, νότια της Αιγύπτου και δυτικά της Ερυθράς θάλασσας, ταξιδιωτικός προορισμός μόνο για τολμηρούς και περιπετειώδεις ταξιδιώτες φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή αυτών των θεαματικών αρχαίων κατασκευών στον κόσμο.

Οι νουβικές πυραμίδες είναι κατασκευές της 2ης και 1ης χιλιετίας π.Χ. οι οποίες κτίστηκαν από τα αρχαία κουσιτικά βασίλεια, νοτίως της Αιγύπτου, στη Νουβία, το σημερινό Σουδάν. Με τρεις διάσημους πολιτισμούς της Κέρμα, της Ναπάτα και της Μερόης να έχουν αφήσει τα ίχνη τους, οι πυραμίδες, οι οποίες κτίστηκαν ως τάφοι για τους ηγεμόνες τους, προκαλούν σήμερα το ενδιαφέρον των ερευνητών που έχουν ξεκινήσει μια νέα συζήτηση για τη διάσωση και ανάδειξή τους.

Με τα βασίλεια να έχουν δεχθεί αιγυπτιακές επιρροές, υπάρχουν περίπου 255 πυραμίδες οι οποίες ανήκουν στους πολιτισμούς του σημερινού Σουδάν και διαφέρουν από τις αιγυπτιακές καθώς είναι μικρότερες και με μεγαλύτερη κλίση. Οι πυραμίδες στις περιοχές της Μερόης και της Ναπάτα έχουν αναγνωριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco.

Η Μερόη που είναι η αρχαιότερη πόλη του Σουδάν 200 χιλιόμετρα από το Χαρτούμ, είναι ένας  αρχαιολογικός χώρος ο οποίος ακόμη εξερευνάται και μεγάλο στοίχημα των αρχαιολόγων μέχρι και σήμερα είναι να αποκρυπτογραφήσουν τη μεροϊτική γραφή.

Χτισμένες από ψαμμίτη και γρανίτη, οι απότομες πυραμίδες περιέχουν παρεκκλήσια και θαλάμους ταφής διακοσμημένα με εικονογραφήσεις και επιγραφές λαξευμένες σε ιερογλυφικά που γιορτάζουν τη ζωή των ηγεμόνων στη Μερόη – μια πλούσια πόλη του Νείλου και έδρα της εξουσίας των Κουσιτών ή Νούβιων, όπως είναι γνωστοί, ενός αρχαίου βασιλείου και αντίπαλου της Αιγύπτου.

Σουδάν-πυραμίδες
Η αρχαιολογική περιοχή της Νουβίας στον χάρτη.

Η Μερόη που είναι η αρχαιότερη πόλη του Σουδάν, 200 χιλιόμετρα από το Χαρτούμ, είναι ένας αρχαιολογικός χώρος ο οποίος ακόμη εξερευνάται. Mεγάλο στοίχημα των αρχαιολόγων μέχρι και σήμερα είναι να αποκρυπτογραφήσουν τη μεροϊτική γραφή.

Οι Κουσίτες έχουν περάσει στον μύθο για την περίφημη 25η δυναστεία των Μαύρων Φαραώ, όταν με την αποδυνάμωση της Αιγύπτου, τον 8ο αι. π.Χ., επεκτάθηκαν προς τα βόρεια.

Τα πυραμιδοειδή κτίσματα με οξυγώνιες κορυφές, μοιρασμένα σε τρεις ομάδες-νεκροπόλεις, παραμένουν μάρτυρες στον έρημο αυτόν χώρο της τελευταίας πρωτεύουσας του Κους και της ακμής της γύρω από τη συμβολή του Γαλάζιου και του Λευκού Νείλου. Οι μικροσκοπικές πυραμίδες-τάφοι δεν ξεπερνούν τα 30 μ. ύψος και στερούνται εσωτερικών διαδρόμων.

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Φωτο: EPA PHOTO AFP/PETER KING

Ωστόσο αυτά τα τεκμήρια μιας ιστορίας που ακόμα δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί, οι ναοί, οι τάφοι και οι βασιλικοί ταφικοί θάλαμοι, κινδυνεύουν και σήμερα από την έλλειψη συντήρησης και την κλιματική αλλαγή.

Οι πυραμίδες είναι πολύπαθες, αφού κατά το παρελθόν όχι μόνο καταλεηλατήθηκαν, αλλά κάποιες από αυτές καταστράφηκαν, όπως συνέβη το 1880, όταν ο Ιταλός εξερευνητής Giuseppe Ferlini ανατίναξε σαράντα πυραμίδες στην αναζήτησή του για τον θησαυρό των Κουσιτών, για χρυσό, αφήνοντας πολλούς από τους τάφους χωρίς τις μυτερές κορυφές τους. Ο Φερλίνι πούλησε τα πολύτιμα αντικείμενα και τα κοσμήματα που βρήκε στις γερμανικές αρχές και σήμερα στεγάζονται στο Κρατικό Μουσείο Αιγυπτιακής Τέχνης του Μονάχου. Η κρατική αμέλεια και οι πολυάριθμες λεηλασίες επιδείνωσαν την κατάσταση.

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Ένα από τα κοσμήματα που βρέθηκαν στη μούμια του βασιλιά της Νουβίας Amaninatakilebte (538-519 π.Χ.). Φωτο: Museum of Fine Arts, Boston.

Στην περιοχή υπάρχουν τουλάχιστον 14 πυραμίδες που χτίστηκαν για βασίλισσες, μερικές από τις οποίες ήταν πολεμίστριες, ενώ οι μεταγενέστερες είναι το ταφικό σημείο για 21 βασιλείς και 52 βασίλισσες, που τα σώματα τους τοποθετήθηκαν μέσα σε τεράστιες σαρκοφάγους από γρανίτη. Η σαρκοφάγος της βασίλισσας Ασπέλτα ζύγιζε 15,5 τόνους ενώ η πλάκα που σκέπαζε τη σαρκοφάγο τέσσερεις τόνους.

Οι φυσικές προδιαγραφές των πυραμίδων στη Νουβία είναι διαφορετικές από τις αντίστοιχες αιγυπτιακές πυραμίδες. Είναι κτισμένες κλιμακωτά με οριζόντια τοποθετημένες πέτρες και διαθέτουν ύψος από 6 έως 30 μέτρα. Η βάση τους σπανίως ξεπερνά τα 8 μέτρα σε πλάτος, και έτσι το αποτέλεσμα είναι οι πυραμίδες να εμφανίζονται ψηλόλιγνες σε σχέση με τις αιγυπτιακές, έχοντας γωνία κλίσης περίπου 70° ενώ οι αιγυπτιακές κυμαίνονται στις 40° με 50°. Οι περισσότερες από αυτές διαθέτουν επίσης ναϊκά κτίσματα στην είσοδο τους, τα οποία διαθέτουν κουσιτικά χαρακτηριστικά και διακοσμήσεις.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις πυραμίδες σήμερα δεν είναι οι αρχαιοκάπηλοι αλλά οι αμμοθύελλες, ένα φαινόμενο γνωστό εδώ και χιλιάδες χρόνια. Μάλιστα σε μια επιγραφή που βρέθηκε σε ναό του 5ου αιώνα π.Χ. ένας βασιλιάς του Κους δίνει εντολή να καθαριστεί η άμμος από το μονοπάτι, την οποία μετέφεραν όχι μόνο οι υποτελείς του βασιλείου αλλά και ο ίδιος με τα χέρια για να μη σκεπάσει τα πάντα.

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter

Με την κλιματική αλλαγή σήμερα που κάνει τη γη πιο άνυδρη και τις αμμοθύελλες πιο συχνές, η μετακίνηση άμμου μπορεί να κατακλύσει ολόκληρα σπίτια στο αγροτικό Σουδάν και να καλύψει χωράφια, κανάλια άρδευσης και όχθες ποταμών, διαβρώνοντας και τις λεπτές λιθοδομές και τα γλυπτά που υπάρχουν στις ανασκαφικές τοποθεσίες.

Η μόνη σωτηρία της περιοχής και το σχέδιο καταπολέμησης της απερήμωσης είναι η αύξηση της κάλυψης της βλάστησης και ένα φιλόδοξο έργο αναδάσωσης υπό την ηγεσία της Αφρικής. Με περισσότερα από είκοσι έθνη να έχουν δημιουργήσει ένα κίνημα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που ονομάζεται «Πράσινο Τείχος» για να σταματήσει η εξάπλωση της ερημοποίησης της Σαχάρα, αποκαθιστώντας 100 εκατομμύρια εκτάρια γης σε ολόκληρη την ήπειρο, από τη Σενεγάλη στη δυτική Αφρική, στο Τζιμπουτί και στα ανατολικά. Η πρόθεση είναι να καλλιεργηθεί το μεγαλύτερο φράγμα δέντρων και φυτών στον πλανήτη, με το Σουδάν να έχει τη μεγαλύτερη έκταση του «τείχους».

Μόνο το 4% της περιοχής - στόχου έχει καλυφθεί μέχρι στιγμής, με μεγάλες διακυμάνσεις από χώρα σε χώρα. Όταν ολοκληρωθεί, αυτό το πειραματικό έργο θα μπορέσει να περιορίσει τη συχνότητα των καταιγίδων σκόνης και θα επιβραδύνει την κίνηση της άμμου σε εύφορες εκτάσεις και τοποθεσίες της Unesco στο βόρειο Σουδάν, ενώ θα συμβάλει και στην αντιμετώπιση των ακραίων κυμάτων θερμότητας σε ημιάνυδρες περιοχές, όπως το Χαρτούμ, όπου η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 40°C το καλοκαίρι.

Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Η πυραμίδα του Καρκαμάνι (513-503 π.Χ.), Νούρι.
Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Κιονοστοιχία κριαριών μπροστά από τον ναό Amun-Ra στη Naqa.
Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Στο Musawwarat es-Sufra
Σήμα κινδύνου για τις εκατοντάδες θεαματικές πυραμίδες του Σουδάν Facebook Twitter
Ρωμαϊκό κτίσμα και ο ναός Apedemak στη Naqa
Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ