Φθισιατρείο «Σωτηρία», 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθανάτων

Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων Facebook Twitter
Οι γιατροί περιορίζονταν απλώς σε εβδομαδιαίες εμφανίσεις και όχι σε τακτικές επισκέψεις στους θαλάμους, την ίδια στιγμή που η έλλειψη φαρμάκων ήταν πλήρης και η τροφή ανεπαρκής.
0

ΤΟΝ ΙΟΥΛΗ ΤΟΥ 1927 στα γραφεία της «Εσπερινής» καταφτάνουν διάφορες επιστολές και κατόπιν ακολουθούν ορισμένες δειλές επισκέψεις ασθενών που πληροφορούν την εφημερίδα ότι στο φθισιατρείο «Σωτηρία» δυστυχείς και απελπισμένοι άνθρωποι, που μετράνε τις στιγμές της ζωής τους με τον λεπτοδείκτη του ρολογιού, ζουν μια ζωή αληθινού μαρτυρίου.

Σύμφωνα με τις καταγγελίες, εκατοντάδες ασθενείς που βρίσκονταν στο βαρύτερο στάδιο της φυματίωσης παρέμεναν στο ύπαιθρο, εκτεθειμένοι «εις τας καυστικάς ακτίνας του θερμού ηλίου και των κυνικών καυμάτων», ενώ κάποια ράκη στρωμένα πάνω στο ανώμαλο έδαφος χρησίμευαν ως κλίνες.

Οι γιατροί περιορίζονταν απλώς σε εβδομαδιαίες εμφανίσεις και όχι σε τακτικές επισκέψεις στους θαλάμους, την ίδια στιγμή που η έλλειψη φαρμάκων ήταν πλήρης και η τροφή ανεπαρκής. Την κόλαση των δυστυχισμένων απόκληρων της ζωής συμπλήρωναν οι αποπνικτικές αναθυμιάσεις, μια φρικτή δυσωδία που προερχόταν από τις αιμοπτύσεις και τις ακαθαρσίες των συνωστισμένων ασθενών, ενώ οι κοριοί έπιναν και το λίγο αίμα που τους είχε απομείνει.

«Υγιείς! Αστειεύεσθε, μου φαίνεται! Βγήκε ποτέ κανείς υγιής από εδώ μέσα; Υγιείς βγαίνουν οι άνθρωποι από τα νοσοκομεία. Εδώ είναι νεκροταφείο. Και από τα νεκροταφεία δεν βγαίνουν παρά οι βρικόλακες».

Η θυσία στον Βάκχο

«Εάν οιοσδήποτε επισκέπτης αποφασίσει μίαν νύκτα, σεληνοφώτιστον ή μη, να κάμει μίαν μικράν εκδρομήν έως εδώ», γράφει κάποιος στην επιστολή του προς την «Εσπερινή», «θα αντιληφθεί κορίτσια δεκατεσσάρων ετών –και μικρότερα, ακόμη και νήπια κάποτε– συνοδευόμενα από δύο και τρεις άνδρας να επιδίδονται εις ολονύκτια όργια των πλέον ασέμνων συνθέσεων καθ’ όλην την νύκτα. Η απέραντη έκταση του πευκώνος της “Σωτηρίας” αντηχεί από τους ερωτικούς στεναγμούς και τας ηδονικάς αναφωνήσεις των βακχίδων τούτων και των σατύρων εις έκτασιν χιλιομέτρων».

Σύμφωνα με την ίδια επιστολή, στρατιώτες και υπαξιωματικοί από το διπλανό σύνταγμα στο Γουδί συνεργάζονται με τους εκμεταλλευτές των ανήλικων ασθενών και όλη τη νύχτα περιφέρονται μεθυσμένοι κάτω από τα παράθυρά τους τραγουδώντας και κάνοντας θόρυβο.

Με την ίδια ελευθερία γίνονταν και οι σπονδές στον Βάκχο. Τρία καφενεία που λειτουργούσαν μέσα στο σανατόριο, τα οποία είχαν εκχωρηθεί σε διάφορους ευνοούμενους των κατά καιρούς διευθυντών, σημείωναν το καθένα εισπράξεις τουλάχιστον δεκαπέντε χιλιάδων δραχμών τη μέρα, πουλώντας αποκλειστικά μπίρα και ούζο και πλουτίζοντας σε βάρος της «Σωτηρίας» και του Δημοσίου.

Μια επίσκεψη στο φθισιατρείο

Η σοβαρότητα των αποκαλυπτικών αυτών καταγγελιών οδήγησε τον ανώνυμο ρεπόρτερ της «Εσπερινής» στο συμπέρασμα ότι επιβάλλεται μια διαφωτιστική έρευνα για την εξακρίβωση των καταγγελλόμενων φρικαλεοτήτων. Έτσι, στις 12 Ιούλιου του 1927, «την ώρα που οι τελευταίες αχτίνες του πυρωμένου αττικού ηλίου εχρύσωναν την θάλασσα του Σαρωνικού με το χρυσάφι της Δύσεως και ο γέρο-Υμηττός ερόδιζε το ελαφρό μενεξελί χρώμα της αττικής ευαισθησίας στις πλαγιές του», ένα αυτοκίνητο άφησε τον ρεπόρτερ της εφημερίδας «έξω από το κιγκλιδόφραχτο διάφραγμα του πευκοφύτου χώρου του Γουδί, όπου κάτω από τους πρόποδας του Υμηττού απλώνετο σε μια έκταση αρκετά μεγάλη η πόλις των φθισικών, το φθισιατρείον η “Σωτηρία”».

Ήρεμη, γεμάτη γαλήνη και σιωπή, ήταν η ατμόσφαιρα του πάρκου που διέσχιζε ο ρεπόρτερ καθώς κατευθυνόταν προς τα γραφεία της διεύθυνσης. Παντού επικρατούσε καθαριότητα και τάξη, ενώ καλαίσθητη ήταν και η διαρρύθμιση των πρασιών και της δενδροφυτείας.

Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων Facebook Twitter
Εξώστης αεροθεραπείας του Νοσοκομείου «Σωτηρία», δεκαετία του ’30. Φωτ.: Αντ. Ρασιδάκη

«Εδώ και εκεί κάτω από τα πεύκα τα βαθύσκια με το μυρωμένο αέρα, ωραίες κοπέλες μέσα σε κομψές αιώρες κουνιόνται ή αναπαύονται διαβάζοντας ένα βιβλίο. Η εμφάνισίς  μας τις τρομάζει και σπεύδουν να διορθώσουν την ατημελησία της μονώσεως, ενώ δεν παύουν να μας εξερευνούν καχύποπτα με τα έκπληκτα ερωτηματικά των μάτια», γράφει ο ίδιος.

Δεν πρόλαβε να κάνει ούτε εκατό βήματα, όταν μια βρομερή απόπνοια προσέβαλε την όσφρησή του. Η φρικτή εκείνη δυσοσμία προερχόταν από έναν ακάλυπτο οχετό που περνούσε μέσα από τα πεύκα και μόλυνε με τις δηλητηριώδεις αναθυμιάσεις του την ατμόσφαιρα. Συνέχισε να προχωράει προς το βάθος, κατευθυνόμενος πάντοτε προς τα γραφεία του ιδρύματος για να συναντήσει τον υποδιευθυντή του «Σωτηρία», ο οποίος, παρά τους αρχικούς δισταγμούς, δέχτηκε τελικά να τον καθοδηγήσει στην έρευνά του. 

«Δεν μου λέτε, γιατρέ μου», ρώτησε ο ρεπόρτερ τον υποδιευθυντή, «πολλοί από τους βαρέως ασθενείς παραπονούνται ότι δεν τους αφήνουν να ησυχάσουν όλη νύκτα οι θόρυβοι και τα τραγούδια των ελαφρύτερων νοσούντων, οι οποίοι κάνουν κατάχρησιν οινοπνευματωδών ποτών, από τα οποία υπάρχει αφθονία εις τα καφενεία του νοσοκομείου. Βρίσκετε ορθόν να επιτρέπεται τούτο;».

Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων Facebook Twitter
«Η απέραντη έκταση του πευκώνος της “Σωτηρίας” αντηχεί από τους ερωτικούς στεναγμούς και τας ηδονικάς αναφωνήσεις των βακχίδων τούτων και των σατύρων εις έκτασιν χιλιομέτρων».

«Ε, τι να κάνετε, φίλε μου;», απάντησε ο υποδιευθυντής. «Οι άνθρωποι αυτοί, καταδικασμένοι να πεθάνουν σήμερα-αύριο, στενοχωρημένοι και δυστυχείς με τη σκέψη της ασθενείας των, είναι φυσικόν να γλεντήσουν τις ημέρες που τους μένουν και να πιουν λίγο για να ξεσκάσουν. Πρέπει να είναι κανείς πολύ σκληρός για να τους απαγορεύσει».

«Λένε, γιατρέ μου, ότι η αφορμή της τόσης καταναλώσεως οινοπνεύματος είναι άλλη: η ερωτική διάθεσις που κατέχει τους αρρώστους σας. Πολλά ερωτικά ειδύλλια διαδίδεται ότι πλέκονται υπό τα πεύκα και το σεληνόφως. Συγκεκριμένως, μας έχει καταγγελθεί ότι ανήλικα κορίτσια δέκα-δεκαπέντε χρόνων διανυκτερεύουν στο ύπαιθρο τη συνοδεία δύο και τριών ανδρών καμιά φορά και ότι ο έρως είναι η μόνη ασχολία των ασθενών σας».

«Όλα αυτά είναι ίσως υπερβολικά, αλλά πρέπει να ξεύρετε ότι η ασθένεια αυτή έχει το γνώρισμα του συνεχούς ερεθισμού της ερωτικής διαθέσεως του αρρώστου. Αν προσθέσετε σ’ αυτό και το συναίσθημα της αξίας της ζωής που τους μένει να ζήσουν, θα καταλάβετε πόσο δύσκολο είναι να εμποδίσετε τας ερωτικάς εκδηλώσεις και τας συναντήσεις των ασθενών».

Ξενάγηση στις «Παράγκες»

Έπειτα, έφτασε η ώρα της ξενάγησης.

«Από πού θέλετε ν’ αρχίσουμε;», ρώτησε ο υποδιευθυντής.

«Από ‘κει που η αθλιότης είναι περισσοτέρα, γιατρέ μου», απάντησε ο ρεπόρτερ.

«Τότε πάμε από τις “Παράγκες”».

Οι «Παράγκες» ήταν κάτι ξύλινα διαμερίσματα χωρητικότητας έως τριάντα το πολύ κλινών το καθένα, στα οποία είχαν στεγαστεί εκατό-εκατόν πενήντα ασθενείς κατά τόσο ασφυκτικό τρόπο ώστε ήταν κυριολεκτικά ο ένας επάνω στον άλλον. Μια βαρύτατη δυσοσμία ιδρώτα, περιττωμάτων και σάπιου αίματος αναδιδόταν από το βάθος των άθλιων αυτών παραγκών, ενώ μια θλιβερή συναυλία οιμωγών και απαίσου βήχα έσκιζε τα αυτιά και την καρδιά του ρεπόρτερ.

Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων Facebook Twitter
Οι «Παράγκες» ήταν κάτι ξύλινα διαμερίσματα χωρητικότητας έως τριάντα το πολύ κλινών το καθένα, στα οποία είχαν στεγαστεί εκατό-εκατόν πενήντα ασθενείς κατά τόσο ασφυκτικό τρόπο ώστε ήταν κυριολεκτικά ο ένας επάνω στον άλλον.

Οι περίφημες «Παράγκες» της «Σωτηρίας», οι οποίες ήταν σκεπασμένες με τσίγκο και λαμαρίνες, θερμαίνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας από τον καλοκαιρινό ήλιο που δεκαπλασιάζει τη θερμοκρασία στο εσωτερικό τους, κάνοντας την κόλαση να φαντάζει δροσερός τόπος.

«Όλα τα θερμόμετρα των ασθενών έσπασαν προχθές και στάζουν κάθε τόσο μέσα στους θαλάμους αυτούς. Η θερμοκρασία υπερβαίνει πολύ τους σαράντα τρεις βαθμούς που έχει το θερμόμετρον», πληροφόρησε τον ρεπόρτερ της «Εσπερινής» ο υποδιευθυντής.

Πιεζόμενος από τη συναίσθηση του δημοσιογραφικού του καθήκοντος που τον είχε φέρει ως εκεί, ο ρεπόρτερ αποφάσισε να καταστείλει τη φρίκη και την αηδία που του προκαλούσε το τρομερό θέαμα και να μπει μέσα σε ένα από τα άθλια αυτά παραπήγματα για να ρωτήσει τους ασθενείς πώς περνούν.

Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων Facebook Twitter
Οι ασθενείς ήταν φύρδην μίγδην τοποθετημένοι, άλλοι πάσχοντες βαριά και άλλοι ελαφρύτερα.

Το θέαμα που παρουσιάστηκε στα μάτια του ήταν ανώτερο κάθε περιγραφής. Τα κρεβάτια, κολλημένα το ένα επάνω στο άλλο, έδιναν την εντύπωση μιας συνεχούς κλίνης στην οποία τα κοιμώμενα πρόσωπα εφάπτονταν το ένα με το άλλο. Οι ασθενείς ήταν φύρδην μίγδην τοποθετημένοι, άλλοι πάσχοντες βαριά και άλλοι ελαφρύτερα, άλλοι με συρίγγια ανοικτά, από όπου έτρεχαν πυώδη και δύσοσμα υγρά, και άλλοι φτύνοντας –κατά έναν τρόπο ανατριχιαστικό– στο πάτωμα, στους τοίχους και στα κρεβάτια αίματα και «πτύελα μικροβιοφόρα».

«Τι κατάστασις είναι αυτή, γιατρέ μου; Δεν υπάρχουν πτυελοδοχεία διά να πτύουν οι ασθενείς;», ρώτησε ο ρεπόρτερ.

«Δεν υπάρχουν, δυστυχώς, πτυελοδοχεία και επιπλέον, λόγω του συνωστισμού, δεν μας είναι δυνατόν να κρατήσωμεν ούτε τους στοιχειώδεις όρους της υγιεινής», εξήγησε ο υποδιευθυντής.

Εκείνη τη στιγμή, ένας οξύς παρατεταμένος βήχας σκέπασε με τον επίμονό του θόρυβο τη συνομιλία και προκάλεσε την προσοχή του ρεπόρτερ. Στο κέντρο των κρεβατιών, ένας αδύνατος νέος, ημίγυμνος και «κατεσχληκός»¹, με μάτια που έλαμπαν από τον πυρετό, έβηξε μέχρι που ένας κρουνός αίματος ξεχύθηκε από το στόμα του και σκέπασε το πρόσωπο του πλαϊνού του, ο οποίος, έντρομος, έβαλε τις φωνές.

Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων Facebook Twitter
Οι άνθρωποι περνάνε τη νύχτα τους όρθιοι, ο ένας επάνω στον άλλο, στοιβαγμένοι σαν τις σαρδέλες, άνδρες και γυναίκες μαζί, αδιακρίτως, ανακατεμένα.

Πιο δίπλα, ο ρεπόρτερ της «Εσπερινής» διέκρινε έναν άλλο νέο, περίπου είκοσι χρόνων, με συμπαθητική φυσιογνωμία, ευπρεπή ρούχα και με πρόσωπο που, όπως το είχε σμιλέψει ο πόνος και η εγκαρτέρηση, έμοιαζε με προφήτη. Ήταν ένας φοιτητής. Μόλις πριν από έναν χρόνο είχε υγεία, όνειρα και φιλοδοξίες που θάφτηκαν ζωντανά μαζί του στο φοβερό αυτό νεκροταφείο. Με φωνή ραγισμένη από τον πόνο και το παράπονο, είπε: «Να σας τα πω, κύριε. Αλλά εκάματε πολύ άσχημα να ‘ρθείτε με το γιατρό. Δεν μπορεί κανείς να μιλήσει μπροστά του. Και εγώ που θα μιλήσω θα το πληρώσω. Θα δουλέψει στρωματσάδα, πείνα και ξύλο ίσως. Εδώ γύρω μας είναι και οι ευνοούμενοι, οι σπιούνοι, οι οποίοι θα τρέξουν να δώσουν πληροφορίες και τότε...».

«Τι σημαίνει στρωματσάδα;», τον διέκοψε ο ρεπόρτερ.  

«Είναι η αγαπημένη τιμωρία του κ. διευθυντού. Με αυτή μας τιμωρεί άμα παραπονεθούμε. Μας βάζει και κοιμόμαστε χάμω, μας κόβει το πρόγευμα και κάνει ό,τι μπορεί για να μας πεθάνει μια ώρα αρχύτερα».

Μετά από τις αναγκαίες διαβεβαιώσεις του ρεπόρτερ, ο νεαρός φοιτητής πείστηκε να διεκτραγωδήσει τα βάσανα των νοσηλευόμενων και την αθλιότητα του θεραπευτηρίου.

«Έτσι όπως πεθαίνουν οι σκύλοι πεθαίνουμε!»

«Λοιπόν, αυτό που βλέπετε τώρα εδώ δεν είναι τίποτε. Πρέπει να ‘ρθείτε το βράδυ να δείτε τι γίνεται στο ύπαιθρο. Υπάρχουν εκατοντάδες ασθενών βαρέως πάσχοντες, οι οποίοι κοιμούνται χάμω, επάνω σε λίγα κουρέλια που έχουν φέρει από το σπίτι τους, γιατί το νοσοκομείον δεν χορηγεί σκεπάσματα. Όταν βρέχει, οι ασθενείς αυτοί αρπάζουν τα ράκη τους και εισορμούν εις τους θαλάμους γυμνοί.

Και τότε είναι ανώτερον πάσης περιγραφής το ό,τι επακολουθεί μέσα στους θαλάμους αυτούς που, όπως είδατε, δεν χωράει ήδη ούτε βελόνα. Οι άνθρωποι περνάνε τη νύχτα τους όρθιοι, ο ένας επάνω στον άλλο, στοιβαγμένοι σαν τις σαρδέλες, άνδρες και γυναίκες μαζί, αδιακρίτως, ανακατεμένα. Ελαφρώς και βαρέως ασθενείς, γέροι και νήπια παρακαλούν τον Θεόν να τους λυπηθεί και να τους πάρει μια ώρα αρχύτερα για να λήξει η αγωνία τους».

«Και για τα πλυστικά! Πες του για τα πλυστικά!», φώναξαν οι άλλοι ασθενείς. 

Στο φθισιατρείο «Σωτηρία» το 1927: Μια κάθοδος στην αληθινή κόλαση των μελλοθάνατων Facebook Twitter
«Οι άνθρωποι αυτοί είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν σήμερα-αύριο, στενοχωρημένοι και δυστυχείς με τη σκέψη της ασθενείας των».

«Φτάνει να σας πω ότι πεθαίνουν στο ίδιο κρεβάτι δυο και τρεις άρρωστοι, χωρίς ν’ αλλάξουν σεντόνια. Είναι νωπές ακόμη οι ακαθαρσίες και τα αίματα του νεκρού στα σεντόνια και βάζουν επάνω άλλον για να πεθάνει κι αυτός και να τον διαδεχθεί άλλος κ’ άλλος χωρίς να γίνει αλλαγή στα σεντόνια, γι’ αυτό οι θάλαμοι βρωμάνε κατά τέτοιο τρόπο».

«Πεθαίνουν εδώ πολλοί;», διακόπτει ο ρεπόρτερ για να φύγει από το θέμα που του φέρνει αηδία.

«Δεκάδες την ημέρα. Αλλά τους μακαρίζομεν γιατί ξεμπερδεύουν από αυτά τα βάσανα. Τους στοιβάζουν σ’ ένα αυτοκίνητο κατά δεκάδας και τους πάνε στο νεκροταφείο, χωρίς ούτε τους συγγενείς τους να ειδοποιήσουν, ούτε τίποτε. Έτσι όπως πεθαίνουν οι σκύλοι πεθαίνουμε!».

«Και υγιείς πόσοι βγαίνουν;», ρώτησε ο ρεπόρτερ.

«Υγιείς! Αστειεύεσθε, μου φαίνεται! Βγήκε ποτέ κανείς υγιής από εδώ μέσα; Υγιείς βγαίνουν οι άνθρωποι από τα νοσοκομεία. Εδώ είναι νεκροταφείο. Και από τα νεκροταφεία δεν βγαίνουν παρά οι βρικόλακες».


[1] Κατεσκληκός: μαραμένος.

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία από το 1926 κλεισμένη σε βρεφοδόχο

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία από το 1926 κλεισμένη σε βρεφοδόχο

Η ερευνητική ομάδα «dirty ‘30s & late ‘20s» διασώζει μια δημοσιογραφική έρευνα για τα έκθετα βρέφη στο Δημοτικό Βρεφοκομείο Αθηνών, φέρνοντάς τη στο σήμερα και αναδημοσιεύοντάς τη, σχεδόν έναν αιώνα μετά, στη LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S
Η πρώτη δοκιμαστική πτήση Αθήνα – Θεσσαλονίκη έγινε τον Μάιο του 1931 και δυο αστυνομικοί ρεπόρτερ μοιράστηκαν τις εντυπώσεις τους

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Η ατμόσφαιρα έχει λιγότερες λακκούβες από τας Αθήνας»

Η πρώτη δοκιμαστική πτήση Αθήνα–Θεσσαλονίκη έγινε το 1931 και δύο αστυνομικοί ρεπόρτερ της εποχής μοιράστηκαν τις εντυπώσεις τους. Η ομάδα των dirty '30s «αναπαλαιώνει» και διασώζει τις μαρτυρίες τους για λογαριασμό της LiFO.
DIRTY ‘30S & LATE ‘20S

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων: Μαθήματα εξωτερικής πολιτικής από το 416 π.Χ

Ιστορία μιας πόλης / Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων: Μαθήματα εξωτερικής πολιτικής από το 416 π.Χ

Γιατί ο Διάλογος Μηλίων και Αθηναίων είναι τόσος σημαντικός για το έργο του Θουκυδίδη; Ποια ήταν η αθηναϊκή αντίληψη για τη δύναμη και τη δικαιοσύνη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Σπύρο Ράγκο, καθηγητή αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, για όσα αποκαλυπτικά μάς λέει ακόμα και σήμερα ο διάλογος.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Η μοναχική διαδρομή του πρώτου Ευρωπαίου φιλέλληνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πρώτος Ευρωπαίος φιλέλληνας και η άγνωστη ιστορία του

Ο Γερμανός ιστορικός Μαρτίνος Κρούσιος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του 16ου αιώνα μελετώντας την Ελλάδα της οθωμανικής κατοχής –τη γλώσσα, τα έθιμα, τα ρούχα, τα τραγούδια– χωρίς να φύγει ποτέ από την πατρίδα του.
THE LIFO TEAM
Η Αθήνα της Πηνελόπης Δέλτα

Ιστορία μιας πόλης / Η Αθήνα της Πηνελόπης Δέλτα

Ποια είναι η σημασία του μυθιστορήματος «Οι Ρωμιοπούλες»; Με ποιο τρόπο αποτυπώθηκε η Αθήνα στη ζωή και το έργο της Πηνελόπης Δέλτα; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον ιστορικό Τάσο Σακελλαρόπουλο, υπεύθυνο των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, για τη σχέση της συγγραφέως με την πόλη που τη σημάδεψε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μια επίσκεψη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!» / Φρίκη και ανθρώπινα ράκη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!»: Στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Τα dirty '30s & late '20s «ακολουθούν» τον δημοσιογράφο Χρήστο Εμ. Αγγελομάτη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 και διασώζουν εικόνες αποτροπιασμού που δύσκολα περιγράφονται. Παρά «τις άναρθρες κραυγές» και «τα στριγκά ξεφωνητά» που άκουσε στην είσοδο, ο ρεπόρτερ πέρασε την πύλη. Τι αντίκρισε;
DIRTY '30S & LATE '20S
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιον θεωρούσαν «άσχημο» στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν και «άσχημα» αγαλματίδια στην αρχαία Αθήνα

Μικρά αγαλματίδια ή γλυπτά λατρευτικού ή θρησκευτικού συνήθως χαρακτήρα, που απεικονίζουν ανθρώπινες ή ζωικές μορφές: τα ειδώλια. Είναι όλα oμοιόμορφα ή υπάρχουν και ενδιαφέρουσες, συχνά αναπάντεχες, διαφοροποιήσεις; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Αναστασία Μεϊντάνη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Η ιστορία του κούρου Αριστοδίκου που στάθηκε ορόσημο της ελληνικής τέχνης

Αρχαιολογία / Κούρος Αριστόδικος: Ένα άγαλμα ορόσημο στην αρχαία ελληνική Τέχνη

Το άγαλμα, λίγο μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους, έχει ύψος 1,95 μ., είναι σμιλεμένο σε παριανό μάρμαρο, χρονολογείται από τους μελετητές γύρω στα 510-500 π.Χ., αποτελεί το τελευταίο δείγμα της μεγάλης σειράς των αττικών κούρων και αποκαλύπτει ποιες ήταν οι ταφικές συνήθειες στην Αθήνα εκείνης της εποχής.
THE LIFO TEAM
Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής και πώς λειτουργούσαν;

Ιστορία μιας πόλης / Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής;

Πώς ήταν η καθημερινότητα στην Αθήνα της γερμανικής Κατοχής; Ποιες στρατηγικές ανέπτυξαν οι Αθηναίοι για να επιβιώσουν; Πώς και πού έβρισκαν τρόφιμα; Πώς επηρέασε η παρουσία των κατακτητών τις μετακινήσεις των κατοίκων της πόλης; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για την καθημερινή ζωή στην κατοχική Αθήνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Στην αρχαία Αθήνα, ο λαγός δεν ήταν μόνο θήραμα, αλλά και σύμβολο ερωτικής επιθυμίας και γονιμότητας, ενώ χρησιμοποιούνταν επίσης ως προσφορά στους θεούς. Ο Ξενοφών έγραψε για το κυνήγι του, ενώ εμφανίζεται συχνά στην τέχνη - στα αγγεία, στις παραστάσεις συμποσίων, ακόμη και σε ταφικά μνημεία. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Κάτια Μαργαρίτη ρίχνοντας φως στο παρελθόν ενός ζώου που είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι ίσως φανταζόμαστε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γεννήθηκε σαν σήμερα  / Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Στις 15 Απριλίου 1489 γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας που έφτιαξε από τριακόσια τριάντα έργα. Ανάμεσα σε αυτά, το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1550 -1557) και το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ στα Τρίκαλα, το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ελλάδα.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Ιστορία μιας πόλης / Δωσίλογοι: Ποιοι και γιατί συνεργάστηκαν με τους κατακτητές;

Πώς επιχειρήθηκε η αναθεώρηση της εικόνας των δωσιλόγων τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά την Κατοχή και τα Δεκεμβριανά, και ποια ήταν η επίδραση αυτής της αναθεώρησης στη δημόσια ιστορική μνήμη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για ένα θέμα ταμπού που ακόμα απασχολεί τους ιστορικούς αλλά και την κοινωνία.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ