Τι μπορεί να σου μάθει ένα πρωινό στον κήπο
Προσπάθεια να θυμηθείς τα βασικά που ξέχασες την περασμένη χρονιά
Ένας κήπος δεν έχει να κάνει με τη γενικότερη έννοια της «φύσης». Μοιάζει αλλά δεν είναι ίδιος με το λιβάδι του αγρού που ονειρεύεσαι. Οι κήποι που φτιάχνουμε είναι σύμπαντα που μέσα τους ζει ό,τι εμείς επιλέγουμε να ζήσει. Εμείς λοιπόν επιλέγουμε να μεγαλώνουν δεντρολίβανα δίπλα στις λεβάντες και να έχουμε λεμονιές αντί για ένα άλλο δέντρο. Εμείς φροντίζουμε να μεγαλώνουν, να έχουν τροφή, τους δίνουμε σχήμα, επιλέγουμε γι’ αυτά την κατεύθυνση που θα πάρουν, ξεριζώνουμε τα αγριόχορτα για να αφήσουμε τα ευγενή φυτά να μεγαλώσουν. Όπως και στη ζωή επιλέγεις τους φίλους σου, το σύντροφό σου, απομακρύνεις τους τοξικούς ανθρώπους και αποφασίζεις ποια κατάχρηση θα αφήσεις να σε ορίζει, έτσι και στον κήπο. Τίποτα δεν υπάρχει ή δεν διαμορφώνεται αν δεν το αποφασίσεις εσύ. Ζεις λοιπόν και απολαμβάνεις ή υποφέρεις μέσα στο σύμπαν που έφτιαξες. Στο δικό μου κήπο, που τώρα είναι ελαφρώς παρατημένος και βασιλεύει μια παράξενη αναρχία, μπόρεσα φέτος με μεγαλύτερη διαύγεια να διακρίνω πολλές κρυμμένες δυνατότητες και να καταλάβω πως τελικά ίσως η τόση πειθαρχία των περασμένων χρόνων που επέβαλλα να μην ήταν απαραίτητη. Τώρα στην προχωρημένη άνοιξη δεν κλαδεύω όσο θα κλάδευα, αφαιρώ απλώς και δίνω σχήμα σε ό,τι έχει ήδη πάρει το δρόμο του. Σήμερα το πρωί βέβαια η επιδρομή στα παρτέρια με τις υπερμεγέθεις λεβάντες μου χάρισε ένα αίσθημα λύτρωσης. Πιστεύω και στις λεμονιές που συγκατοικούσαν μαζί τους. Να κάτι που θα σου δώσει ένας κήπος. Τη δυνατότητα να κάνεις πάντα αυτό που χρειάζεται η ψυχή σου. Σωματοποιείς μια ανάγκη. Πιο λαϊκά: ξεσπάς πάνω στα φυτά. Αν δεν προκαλέσεις ολική καταστροφή, πάντα σε καλό θα σου βγει.
Το πρώτο πράγμα που σου μαθαίνει η ενασχόληση με την κηπουρική είναι η Υπομονή. Τίποτα δεν γίνεται όπως το υπολόγισες. Τίποτα δεν φυτρώνει την ώρα που το θες. Ποτέ δεν ξέρεις ποιο θα αρρωστήσει ή ποιο αηδιαστικό έντομο θα γνωρίσεις φέτος. Εσύ βάζεις προσπάθεια και περιμένεις. Ξέρεις περίπου πώς θα γίνουν τα πράγματα αλλά δεν έχεις ποτέ τον πλήρη έλεγχο. Το χώμα και τα φυτά είναι κάτι ζωντανό. Παίρνουν καθοδήγηση όχι μόνο από σένα που τα έφερες εδώ. Υπάρχει ακόμα ο καιρός, τα έντομα, η ατμόσφαιρα που τα ορίζει. Κάποιο κομμάτι του παλιού DNA τους δεν έχει ξεχαστεί παρά το γεγονός ότι μεγάλωσαν σε ένα φυτώριο, έτσι ίσως η ορτανσία που έχεις στον κήπο, στις υποτίθεται ιδανικές συνθήκες, να μην ξανανθίσει για τα επόμενα τέσσερα χρόνια και ένα καλό πρωί εκεί που την έχεις ξεγράψει πια και την θεωρείς απλώς «μια ωραία πρασινάδα» να ξεπετάξει μπουμπούκια. Και ακόμα και τότε, όταν τα μπουμπούκια γίνουν άνθη ίσως να μην είναι τα μπλε που θυμόσουν πως είχε όταν στην είχε φέρει μια φίλη σε ένα τραπέζι. Ροζ, μπορεί και λευκά. Θα πρέπει απλώς να περιμένεις για να δεις. Εφαρμόζεται και στη ζωή η υπομονή. Και έχει φυσικά τα καλά της. Φτάνει να έχεις την διαύγεια να καταλάβεις πότε η ορτανσία θα παραμείνει για πάντα «μια ωραία πρασινάδα» και να αποφασίζεις αν τη θες στον κήπο σου και τι όχι. Εγώ τις πρασινάδες μου τις κρατάω πάντως. Σώζω και εγκαταλελειμένα φυτά άλλων από το δρόμο και τα περιμένω κι αυτά να γίνουν μέλη του σύμπαντος μου. Ποτέ δεν ξέρεις. Λίγη υπομονή χρειάζεται.
Είναι περίεργο πράγμα η ενασχόληση με τα φυτά. Ξέρετε, όπως ο μάγειρας έτσι και ο κηπουρός δεν κάνει αυτή την πολύ κοπιώδη εργασία επειδή στο τέλος θα απολαύσει ο ίδιος αυτόν τον κήπο ή το φαγητό που μαγειρεύει. Αυτές οι δουλειές έχουν να κάνουν πάντα με κάτι άλλο. Είναι μεγάλη ηδονή να τρώει κάποιος και να απολαμβάνει τα φαγητά σου. Και ακόμη μεγαλύτερη να τα απολαμβάνει κάτω από τις φυλλωσιές που εσύ φρόντισες με μεγάλη υπομονή. Ελπίζω και εύχομαι να υπάρχουν εκεί έξω εγωιστές μάγειρες και κηπουροί που μαγειρεύουν και φυτεύουν και μετά τα απολαμβάνουν όλα μόνοι τους, διαβάζοντας ένα βιβλίο δίπλα σε ένα ανθισμένο παρτέρι. Θέλω να γίνω σαν κι αυτούς αλλά μάλλον δεν θα τα καταφέρω. Ό, τι κάνω είναι συνήθως για να το χαρείς πρώτα εσύ.
Οι κήποι καθρεφτίζουν συνήθως ό,τι έχεις στο κεφάλι και στην ψυχή σου. Αν μπορώ να δώσω μια συμβουλή αυτή θα είναι η εξής: θεώρησε την κηπουρική ένα μάθημα στην απλότητα και στο μέτρο. Μπορείς να μάθεις πολλά φυτεύοντας. Οι συνδυασμοί φυτών είναι ό,τι πιο δύσκολο έχω συναντήσει. Δεν είναι μόνο το χρώμα τους, είναι η υφή αλλά και το τελικό σχήμα που θα φτάσουν που ορίζει την επιλογή σου. Συχνά πυκνά μπαίνεις σε ένα κήπο που όλα γίνονται σωστά εκτός από αυτό. Το όραμα του να φτιάξεις ένα σύνολο φυτών που να δένουν τόσο αρμονικά, όπως τα χρώματα ενός σπουδαίου πίνακα ζωγραφικής. Τους καλύτερους κήπους τους φτιάχνουν οι πιο ηλικιωμένοι και ώριμοι άνθρωποι. Είναι σα να ξέρουν ακριβώς τι χρειάζεται ένα κομμάτι γης για να γίνει παράδεισος. Έχουν δοκιμάσει τα πάντα, όπως και στη ζωή και τώρα ξέρουν. Ο δικός μου κήπος πάλι, είναι πολλές προσπάθειες μαζί, όλες φτιαγμένες με μεγάλη ένταση και αγάπη που φυσικά, δεν δένουν μεταξύ τους και κανένα μέτρο δεν υπάρχει και ο κύριος λόγος είναι μάλλον πως δεν μπορώ να πετάξω τίποτα, έτσι ο πολυπόθητος μινιμαλισμός και το less is more αποτυγχάνουν παταγωδώς κάθε μα κάθε άνοιξη και καλοκαίρι. Δεν πειράζει, ίσως τελικά για κάποιους να παίζει και αυτή η δυνατότητα της ελαφριάς αναρχίας στον κήπο τουλάχιστον.
Μην πιστεύετε αυτούς που λένε πως τα πιο ωραία φαγητά και τους πιο ωραίους κήπους τα φτιάχνουν οι πιο καλοί άνθρωποι. Έχω φάει θεϊκά γεμιστά από μέγαιρες και έχω δει φρικτούς ανθρώπους να έχουν τους πιο ωραίους κήπους. Δεν ξέρω καθόλου τι λέει όλο αυτό ούτε για τους κήπους ούτε για τους χαρακτήρες των ανθρώπων, ούτε καν για μένα που γράφω τώρα αυτά με ίχνη από χώμα στα χέρια και τρεις μεγάλες σακούλες γεμάτες από τα λάφυρα της πρωινής επίθεσης. Είναι ένα μυστήριο αυτές οι δουλειές και το τι ακριβώς ξυπνάνε στον καθένα μας. Εμένα μάλλον μου χαρίζουν μια ησυχία που συνήθως δεν έχω και περιέργως μου μαθαίνουν να ανασαίνω και πάλι κανονικά. In, out. Όσο σκάβεις, όσο κλαδεύεις, μπαίνουν όλα σε κουτάκια και ελπίζεις πως θα συνεχίσουν να παραμένουν όλα τακτοποιημένα και κλαδεμένα όπως τα άφησες εκείνο το πρωί.
Αυτά.
