Η «Λούλου» σε σκηνοθεσία Χουβαρδά: Ένα αινιγματικό κείμενο, μια διεκπεραιωτική παράσταση

Η «Λούλου» σε σκηνοθεσία Χουβαρδά: Ένα αινιγματικό κείμενο, μια διεκπεραιωτική παράσταση Facebook Twitter
Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη ως κόμισσα Γκέσβιτς επιτυγχάνει ένα θαυμαστό πορτρέτο καρικατούρας που φλέγεται από ανθρώπινη ερωτική λαχτάρα. Φωτο: Αlex Cat
1

Στα μέσα του 19ου αιώνα το θέατρο περνούσε μία από τις πιο εφησυχασμένες περιόδους στην ιστορία του. Ανέμελοι συνέρρεαν οι αστοί στα θέατρα της πόλης τους, σίγουροι ότι από τα καμώματα των ηθοποιών θα εισπράξουν γενναίες δόσεις γέλιου και εύπεπτων συναισθημάτων. Φάρσες, οπερέτες, έργα βοντβίλ και μελοδράματα αναμασούσαν τις ίδιες συνταγές. Απατημένοι σύζυγοι, κοκέτες και οι εραστές τους, περίτεχνες πλοκές χωρίς βάθος, χτισμένες επάνω στον εντυπωσιασμό, τον ίλιγγο των συμπτώσεων και τους αναγνωρίσιμους χαρακτήρες, που ελάχιστα διέφεραν από έργο σε έργο. Αστραπιαία σμιξίματα, ανολοκλήρωτες συνουσίες, πόρτες που ανοιγόκλειναν, η ζωή ως κυνηγητό και σκέρτσο που απογειωνόταν μέσα σε σύννεφα αστρόσκονης.


Το τελευταίο τέταρτο του αιώνα, όμως, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Οι παραδοσιακές πεποιθήσεις των μεσαίων τάξεων κλονίστηκαν σταδιακά μέσα στην κατακλυσμιαία ιδεολογική, κοινωνική κ.λπ. επανάσταση που προκλήθηκε από τον Δαρβίνο, τον Μαρξ, τον Ογκίστ Κοντ κ.ά., από την εξέλιξη των φυσικών επιστημών, τις ριζοσπαστικές εφευρέσεις και ανακαλύψεις (σιδηρόδρομος, τηλέγραφος, φωτογραφία κ.λπ.). Οι τέχνες ακολούθησαν συνεπαρμένες: ο ιμπρεσιονισμός ανέτρεψε τα δεδομένα της ακαδημαϊκής ζωγραφικής, ο νατουραλισμός του Ζολά ανέσυρε τα ζωώδη ένστικτά μας στην επιφάνεια, η ηθική αμφισημία και ο παρακμιακός ερωτισμός του Μποντλέρ τάραξαν την πλαδαρή υποκρισία του κοινού.


Η κληρονομιά του ρομαντισμού άρχισε να αποδίδει τους πιο γευστικούς καρπούς. «Το γκροτέσκο είναι παντού» θα αναφωνήσει ο Βικτόρ Ουγκό το 1827 στον περίφημο πρόλογό του στον Κρόμγουελ. Στο μανιφέστο αυτό ο Γάλλος συγγραφέας επικαλείται τη «μοντέρνα μούσα», η οποία θα κοιτάξει τα πράγματα μέσα από ευρύτερο πρίσμα, θα καταλάβει ότι «το άσχημο υπάρχει δίπλα στο όμορφο, το κακοφορμισμένο δίπλα στο χαριτωμένο, το γκροτέσκο στον αντίποδα του υψηλού, το κακό μαζί με το καλό, το σκοτάδι μαζί με το φως».

Ο σκηνοθέτης που θα ανεβάσει τη Λούλου σήμερα καλείται να την αποκρυπτογραφήσει, να την καταστήσει «επιθυμητή» για τον σύγχρονο θεατή, να τη νοηματοδοτήσει εκ νέου, σύμφωνα με τη δική του ματιά. Αυτό δεν συνέβη με τη σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά. 

Αυτή η μείξη των αντιθέτων στάθηκε βασική επιδίωξη των ρομαντικών συγγραφέων. Στα μάτια τους, η ζωή κατοικεί στην τάξη όσο και στο χάος. Κάθε απόπειρα διαχωρισμού των πραγμάτων σε τεχνητές –αισθητικές ή ηθικές– κατηγορίες οδηγεί σε στείρα σχήματα, μονοδιάστατες θεωρίες και άρνηση των αντιφάσεων παντού, μέσα μας και γύρω μας.


Και ίσως δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στον πρόλογο της Λούλου συναντάμε έναν Θηριοδαμαστή που εισέρχεται «κρατώντας στο αριστερό χέρι ένα μαστίγιο και στο δεξί ένα γεμάτο ρεβόλβερ». Οι ρομαντικοί παραλλήλιζαν το χάος και την αναρχία της εποχής τους με ένα τσίρκο ή ένα καρναβάλι, όπου οι συνήθεις ρόλοι μεταξύ των ανθρώπων αναποδογυρίζονται, με αποτέλεσμα τα πάντα να αποκτούν μια όψη αντίστροφη από την κανονική¹. Ο Θηριοδαμαστής του Βέντεκιντ ανακοινώνει πρόσχαρος την πρόθεσή του να βάλει άφοβα το κεφάλι του στο στόμα του θηρίου: «Ίσως μου λιώσει γι' αστείο τους κροτάφους, κι αυτό το δέχομαι κι απ' όλα παραιτούμαι, στοιχηματίζω τη ζωή μου σ' ένα αστείο!».

Η «Λούλου» σε σκηνοθεσία Χουβαρδά: Ένα αινιγματικό κείμενο, μια διεκπεραιωτική παράσταση Facebook Twitter
O Άκης Σακελλαρίου, με τη στιβαρή παρουσία του, αποδεικνύεται κυρίαρχος της σκηνής και των μέσων του, δημιουργώντας ένα σταθερό σημείο αναφοράς για τον θεατή. Φωτο: Αlex Cat


Το σοβαρό και το γελοίο εμπλέκονται διαρκώς στη Λούλου. Οι ήρωες του έργου δεν είναι παρά μαριονέτες στο έλεος της επιθυμίας τους, ανδρείκελα που υπνοβατούν προς τη φωτιά, νυχτοπεταλούδες που έλκονται ζαλισμένες από τη λάμψη της κεντρικής ηρωίδας. Ακριβώς επειδή λειτουργούν μηχανικά, ακριβώς επειδή στερούνται υποκειμενικότητας και περιφέρονται ως αντικείμενα που κάποια ανώτερη δύναμη τους παίζει στα δάχτυλά της, η οποιαδήποτε ταύτιση μαζί τους καθίσταται αδύνατη. Δεν έχουν συναισθήματα, μόνο πάθη. Δεν έχουν προσωπικότητα, είναι άδειοι. Το μόνο που τους καθοδηγεί είναι μια τυφλή προσκόλληση σε ένα σαθρό ιδεώδες, εφόσον ούτε η Λούλου με τη σειρά της διαθέτει προσωπικότητα· είναι μια λευκή οθόνη επάνω στην οποία προβάλλουν τις φαντασιώσεις τους. Ακόμη κι όταν κόβουν τον λαιμό τους ή παθαίνουν έμφραγμα, ακόμη κι όταν δέχονται μια σφαίρα από το όπλο της, όλες αυτές οι πράξεις αυτοκτονίας ή θανάτου δεν εγείρουν την παραμικρή συναισθηματική ανταπόκριση εκ μέρους μας. Είναι ένα ακόμη «νούμερο» στο τσίρκο των γενετήσιων ορμών μας.


Αυτή η καταστρεπτική δύναμη της σεξουαλικότητας που τόσο συναρπάζει τον συγγραφέα, αυτό το ξεγύμνωμα του ανθρώπου από την ανθρώπινη υπόστασή του και η έμφαση στη ζωώδη πλευρά του σε βαθμό υπερβολής, είναι προφανώς ο λόγος που το έργο του προκάλεσε τέτοιο σκάνδαλο στην εποχή του και επέσυρε την καταδίκη του ως επικίνδυνου για τα δημόσια ήθη και στερούμενου καλλιτεχνικής αξίας. Γιατροί και μεγαλοεκδότες, καλλιτέχνες και επιστήμονες, ένας ακροβάτης και μια λεσβία αριστοκράτισσα, οι καθωσπρέπει και οι μη, οι «κανονικοί» και οι μη, κατεβάζουν όλοι τα παντελόνια τους μπροστά στις χάρες της μικρής Λούλου. Μια κοινωνία αποχαλινωμένη, χωρίς φραγμούς, ευάλωτη, καταδικασμένη.

Η «Λούλου» σε σκηνοθεσία Χουβαρδά: Ένα αινιγματικό κείμενο, μια διεκπεραιωτική παράσταση Facebook Twitter
Xάρης Φραγκούλης και Άλκηστης Πουλοπούλου. Φωτο: Αlex Cat


Η Λούλου είναι σαν τη Λούλου: ένα κείμενο αινιγματικό, που διατηρεί το μυστήριό του, που δεν αποκαλύπτει τις μύχιες σκέψεις του. Ξέρει καλά το παιχνίδι της σαγήνης κι αυτό αποδεικνύεται θανάσιμο. Ο σκηνοθέτης που θα ανεβάσει τη Λούλου σήμερα καλείται να την αποκρυπτογραφήσει, να την καταστήσει «επιθυμητή» για τον σύγχρονο θεατή, να τη νοηματοδοτήσει εκ νέου, σύμφωνα με τη δική του ματιά.

Αυτό δεν συνέβη με τη σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά. Παρακολουθώντας την παράσταση ο θεατής αδυνατεί να καταλάβει τις παραμέτρους πίσω από το τωρινό ανέβασμα του έργου. Τι ενέπνευσε την επιλογή του; Ποιος ήταν ο στόχος του σκηνοθέτη; Γιατί το επέλεξε ως όχημα συνομιλίας μαζί μας;

Ευσυνείδητα οι ηθοποιοί αναπαριστούν τις δράσεις που προτάσσονται από το κείμενο. Η σκηνή με το ασπρόμαυρο πάτωμα και τις βελούδινες κόκκινες κουρτίνες θυμίζει το Κόκκινο Δωμάτιο από το «Twin Peaks» του Ντέιβιντ Λιντς, δεν διαθέτει όμως τίποτα από τη σουρεαλιστική ατμόσφαιρα του τελευταίου. Ο χώρος στο Ίδρυμα Κακογιάννη είναι τεράστιος, άχαρος, ψυχρός και δεν δαμάζεται εύκολα. Τα τεκταινόμενα μας αφήνουν αδιάφορους. Αναζητούμε ένα νήμα σύνδεσης, αλλά δεν το βρίσκουμε πουθενά. Δεν υπάρχει ψυχικό κέντρο, δεν υπάρχουν κινητήριες δυνάμεις. Πάνω κάτω, πέρα δώθε, κούνια μπέλα, μια μονότονη, σχεδόν απαράλλαχτη, εναλλαγή επεισοδίων, που εκτυλίσσεται διεκπεραιωτικά. Όλα γίνονται για να γίνουν.

Η «Λούλου» σε σκηνοθεσία Χουβαρδά: Ένα αινιγματικό κείμενο, μια διεκπεραιωτική παράσταση Facebook Twitter
Απολαυστικός ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης στον ρόλο του ανήμπορου ζωγράφου Σβαρτς. Φωτο: Αlex Cat


Οι ηθοποιοί κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν. Στην ερμηνεία της Άλκηστης Πουλοπούλου εντοπίζουμε ένα μείγμα αθωότητας και παθητικότητας, μια προσπάθεια αποδόμησης της κλασικής έννοιας του αισθησιασμού και της στερεοτυπικής αντίληψης για τη femme fatale. Δεν κάνει κάτι ιδιαίτερο για να σαγηνεύσει τους άνδρες, εκείνοι όμως πέφτουν αστραπιαία στον ιστό της, εκπληρώνοντας δικές τους ανάγκες και φαντασιώσεις. Όλα βρίσκονται στο μυαλό μας, προπαντός οι εμμονές μας, που γεννιούνται και θεριεύουν ερήμην του άλλου. Αυτή η ιδέα είναι μεν εναρμονισμένη με τις προθέσεις του συγγραφέα, ο οποίος σημειώνει στην εισαγωγή του ότι η Λούλου «παίζει έναν ρόλο τελείως παθητικό», όμως δεν γονιμοποιείται, δεν εξερευνάται εις βάθος σε σκηνοθετικό επίπεδο. Μένει να αιωρείται ως υποψία, ως ανολοκλήρωτη υπόσχεση.


Απολαυστικός ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης στον ρόλο του ανήμπορου ζωγράφου Σβαρτς, ενώ ο Άκης Σακελλαρίου, με τη στιβαρή παρουσία του, αποδεικνύεται κυρίαρχος της σκηνής και των μέσων του, δημιουργώντας ένα σταθερό σημείο αναφοράς για τον θεατή.


Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη ως κόμισσα Γκέσβιτς επιτυγχάνει ένα θαυμαστό πορτρέτο καρικατούρας που φλέγεται από ανθρώπινη ερωτική λαχτάρα. Διατηρεί αμείωτη την ένταση της επιθυμίας αυτής καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης και την εκπέμπει με στωικότητα και συγκράτηση, χωρίς υστερία, χωρίς ευκολίες, μονάχα μέσα από την προσήλωση του σώματος και του βλέμματος, λες κι ένας αόρατος μαγνήτης την τραβά ανά πάσα στιγμή προς την παρουσία της Λούλου. Οι άνδρες μνηστήρες ωχριούν μπροστά στην ειλικρινή αφοσίωση και αγάπη αυτής της ηρωίδας, η οποία, σύμφωνα και με τον ίδιο τον Βέντεκιντ, ορθώνεται ως το αληθινό «τραγικό κεντρικό πρόσωπο του έργου», διαποτιζόμενη από «πνεύμα υπεράνθρωπης αυτοθυσίας».

Η «Λούλου» σε σκηνοθεσία Χουβαρδά: Ένα αινιγματικό κείμενο, μια διεκπεραιωτική παράσταση Facebook Twitter
Φωτο: Αlex Cat

1. Πιερότοι ποιητές στην εποχή της παρακμής του Δημήτρη Πολυχρονάκη (εκδόσεις Αλεξάνδρεια)

Ιnfo:

Λούλου

Φρανκ Βέντεκιντ

Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας

Σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς

Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη

Κοστούμια: Ιωάνννα Τσάμη

Πρωταγωνιστούν: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Γιώργος Μπινιάρης, Άλκηστις Πουλοπούλου, Άκης Σακελλαρίου, Χάρης Φραγκούλης, Αλέκος Συσσοβίτης κ.ά.

 

ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ

Πειραιώς 206, Ταύρος, 210 3418550

Τετ.-Παρ. 20:30, Σάβ. 18:00 & 21:00, Κυρ. 20:30

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Θέατρο
1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Έκτορας Λυγίζος σκηνοθετεί τον Αποτυχημένο του Μπέρνχαρντ

Θέατρο / Ο Έκτορας Λυγίζος σκηνοθετεί τον Αποτυχημένο του Μπέρνχαρντ

Το έργο του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ, που σφράγισε τη γερμανόφωνη λογοτεχνία κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, παρουσιάζεται σε πανελλήνια πρώτη στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η θεατρική αυτή διασκευή μετασχηματίζει τη μονολογική αφήγηση του πρωτοτύπου σε μουσικοθεατρικό έργο για τέσσερις φωνές και ένα πιάνο.
M. HULOT
Βάσω Καμαράτου: Οι πληγές μας μάς κάνουν καλύτερους ανθρώπους

Θέατρο / «Εγώ που δεν μασούσα, φοβάμαι πια να περάσω ανάμεσα από παρέα αγοριών»

Η επιστροφή της Βάσως Καμαράτου στο θέατρο με την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη ήταν η αφορμή για μια εκ βαθέων συζήτηση με την ηθοποιό που αποκαλύπτει στο Facebook τον εσωτερικό της κόσμο με ειλικρίνεια και ευαισθησία.
M. HULOT
I WAS THERE : ΣΤΡΑΚΑΣΤΡΟΥΚΕΣ 

Θέατρο / «Στρακαστρούκες»: Μετά τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης, η παράσταση του Δημήτρη Σαμόλη είναι τρομερά επίκαιρη

Οι «Στρακαστρούκες» έρχονται να προστεθούν σε μια μακρά λίστα queer έργων που έχουν κάνει την εμφάνισή τους στο ελληνικό θέατρο τα τελευταία χρόνια.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η μυθιστορηματική ζωή και οι πολιτικές απόψεις της Καλής Καλό θα σε μάθουν πολλά για το σήμερα

Πρόσωπα / Η μυθιστορηματική ζωή και οι πολιτικές απόψεις της Καλής Καλό θα σε μάθουν πολλά για το σήμερα

Η γυναίκα που έζησε την ιστορία του ελληνικού θεάτρου, και πάλεψε για την Αριστερά αφηγείται τη ζωή της στο LIFO.gr σε μια συνέντευξη-ποταμό στον Αντώνη Μποσκοΐτη.
ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΠΟΣΚΟΪ́ΤΗΣ
Ηλίας Λογοθέτης: Ένας κάτοικος εντός της γλώσσας του Βιζυηνού

Θέατρο / Ηλίας Λογοθέτης (1939 - 2024): Ένας εργάτης του θεάτρου και του σινεμά που δεν υπήρξε σνομπ

Από τους Πέρσες του Κουν μέχρι το τηλεοπτικό Έτερος Εγώ Νέμεσις, ο Ηλίας Λογοθέτης διέσχισε όλα τα είδη με μπρίο, αξιοπρέπεια και ακατάβλητο ποιητικό οίστρο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΙΤΣΑΚΗΣ

Θέατρο / Γιάννης Μαυριτσάκης: «Για δύο χρόνια απομονώθηκα και έγραφα, μόνος, σαν τα θηρία»

Λίγο πριν την πρεμιέρα του νέου του έργου «Rayman ούρλιαξε» σε σκηνοθεσία Περικλή Μουστάκη, ο συγγραφέας της ποιητικής ενατένισης και του σκληρού ρεαλισμού μιλάει για τα παιδικά του χρόνια, την πορεία του στο θέατρο, τη «συνάντησή» του με τον Μπερνάρ-Μαρί Κολτές και την αφοσίωσή του στη συγγραφή.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Στην ανανεωμένη σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κυκλάδων του Λευτέρη Βογιατζή όλα είναι δρόμος

Θέατρο / Το Θέατρο της Οδού Κυκλάδων αλλάζει για τη νέα παράσταση του Στάθη Λιβαθινού

Το έργο του Τομ Στόπαρντ «Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί» ανεβάζει η ομάδα του Στάθη Λιβαθινού, ένα από τα λίγα θεατρικά ανσάμπλ στην Αθήνα που τον ακολουθεί εδώ και χρόνια.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Αίθουσα Αναμονής. Humanity»: Ο Ένκε Φεζολλάρι μιλάει για μια παράσταση που αναδεικνύει την ομορφιά και τον εφιάλτη του ανθρώπινου είδους. 

Θέατρο / «Αίθουσα Αναμονής. Humanity»: Μια παράσταση για την ομορφιά και το σκοτάδι του ανθρώπινου είδους

Ο Ένκε Φεζολλάρι μιλά για την παράσταση που κινείται μεταξύ του mockumentary και του documentary, αφηγείται ιστορίες που συγκινούν και σοκάρουν, στιγμές επιτευγμάτων ή σκοτεινών σελίδων της ανθρωπότητας που ξετυλίγονται σε αίθουσες αναμονής.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Τζων Φούλτζεϊμς επιστρέφει με Βάγκνερ

Όπερα / «Η Βαλκυρία σχετίζεται με τους κόσμους του Τόλκιν και της Ρόουλινγκ»: Ο Τζων Φούλτζεϊμς επιστρέφει στη Λυρική

Μετά τον τολμηρό «Ντον Τζιοβάνι», ο διακεκριμένος Βρετανός σκηνοθέτης περνάει στην απαιτητική «Βαλκυρία», το δεύτερο μέρος της επικής τετραλογίας «Το δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν» του Ρίχαρντ Βάγκνερ που ανεβαίνει για πρώτη φορά από την Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

σχόλια

1 σχόλια