Όπυ Ζούνη: Μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter
Φωτο: Γιάννης Παναγόπουλος/EUROKINISSI
0

«Τι να αφήσεις σ' έναν γερασμένο κόσμο; Μόνο αισιοδοξία μέσα στην ακατάσχετη βία. Και την πιο απελπιστική, τη νεανική βία. Τι κόσμο χτίζουμε, που δεν μπορούμε ακόμα να κατευθύνουμε τη νεανική ενέργεια σε θετικούς στόχους; Αιώνες τώρα γεννιούνται παιδιά σ' ένα άδικο περιβάλλον. Πώς να προλάβουν να κάνουν την "αυτοψυχανάλυσή" τους; Κι απ' αυτά που προλαβαίνουν, πόσα μπορούν;». Λόγια ανήσυχα και ανατριχιαστικά επίκαιρα της Όπυς Ζούνη, μιας μεγάλης μορφής των εικαστικών τεχνών του 20ού και 21ου αιώνα.

Έρχεται στον κόσμο στις 4 Φεβρουαρίου του 1941 στο Κάιρο της Αιγύπτου, με γονείς τον Γιάννη Σαρπάκη και την Ελένη Μπατίστα, με καταγωγή από τη Σαντορίνη και την Κρήτη. Παίρνει το όνομα της γιαγιάς της Καλλιόπης, αλλά ο αγαπημένος της θείος Πέτρος τη βαφτίζει ανεπίσημα Όπυ και αυτό το όνομα κρατάει σε ολόκληρη τη ζωή της.

«Δεν μπορούσα να παρουσιάσω τη δουλειά μου σε ατομική έκθεση στην Ελλάδα, γυναίκα και πρωτοποριακή, και έτσι άρχισα από το Μπιαρίτζ της Γαλλίας».

Ο παππούς της, «σκληρός άνθρωπος», όπως τον χαρακτηρίζει η ίδια, μεταναστεύει στην Αίγυπτο σε ηλικία 12 χρόνων και σιγά σιγά, με πολύ μόχθο και κόπο, στήνει μια τεράστια περιουσία. Η Όπυ γνωρίζει την τραγωδία από πολύ μικρή, χάνοντας πρώτα τον πατέρα της και λίγα χρόνια μετά τη μητέρα της από καρκίνο. Η απώλεια των γονιών της και κυρίως της μητέρας της, που είναι το πρόσωπο-κλειδί που τη μυεί για πρώτη φορά στη ζωγραφική, τη σημαδεύει για όλη της ζωή. Παρά τη δυσλεξία της βρίσκει καταφύγιο στη μελέτη και στην τέχνη και λαμβάνει γαλλική ανατροφή, όπως συνηθιζόταν για τα παιδιά των πλούσιων οικογενειών της Αιγύπτου.

Τα χρόνια που ακολουθούν αποδεικνύονται ακόμη πιο δύσκολα γι' αυτήν και τον αδερφό της, μετά το θάνατο και του θείου της Πέτρου. Χαρακτηρίζονται έντονα από οικογενειακές ίντριγκες, δικαστικές διαμάχες για την κληρονομιά του παππού τους και αφόρητη μοναξιά. Την κηδεμονία της τελικά αναλαμβάνει ο Γιώργος Μιχαηλίδης, ένας από τους πιο διακεκριμένους αιγυπτιολόγους της εποχής, και εμπνέει στην έφηβη Όπυ μια καταλυτική αγάπη για την αιγυπτιακή και αρχαία ελληνική τέχνη και τη γλυπτική του Ροντέν.

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter

Το 1959 ξεκινάει ελεύθερες σπουδές στη ζωγραφική υπό την καθοδήγηση του Αρμένιου ζωγράφου Ασόντ Ζοριάν. Κάνει την πρώτη της έκθεση στην γκαλερί Nile του Καΐρου το 1962. Όνειρό της είναι να ταξιδέψει μακριά από την Αίγυπτο για να συνεχίσει τις σπουδές την στη Γαλλία. Τελικά καταλήγει στην Αθήνα να παρακολουθεί μαθήματα στο τμήμα κεραμικής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών.

Την ίδια χρονιά, το 1963 δηλαδή, γνωρίζει το σύζυγό της, τον αρχιτέκτονα Αλέκο Ζούνη, τον οποίο παντρεύεται δύο χρόνια μετά. Μπαίνει πρώτη στο τμήμα ζωγραφικής της Σχολής και έχει δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη, του οποίου η επιρροή είναι σημαντική σε θέματα σύνθεσης, χρώματος και φωτός στο έργο της. Παράλληλα, ξεκινά τους πειραματισμούς πάνω σε υλικά και τεχνικές, ενώ δουλεύει στα πρώτα της έργα. Το 1969 αποφοιτά και γίνεται μητέρα με τον ερχομό του πρωτότοκου γιου της Πέτρου.

Δεν αναγνωρίζεται αμέσως η προχωρημένη φύση του έργου της στην Ελλάδα, κυρίως επειδή είναι γυναίκα!

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter

«Προσωπικά δεν μπορούσα να παρουσιάσω τη δουλειά μου σε ατομική έκθεση στην Ελλάδα, γυναίκα και πρωτοποριακή, και έτσι άρχισα από το Μπιαρίτζ της Γαλλίας. Με ξένο διαβατήριο λοιπόν πέρασα στον ελληνικό καλλιτεχνικό χώρο». Κάνει μεγάλη αίσθηση με την πρώτη επίσημη ατομική της έκθεση στην γκαλερί Vallombreuse στη Γαλλία το 1970. Οι κριτικοί την εντάσσουν ανάμεσα στους πρωτοπόρους της σύγχρονης τέχνης. Ένα χρόνο μετά διοργανώνει την πρώτη της έκθεση στην Ελλάδα με τίτλο «Τομές - Αδιέξοδα» στην Ελληνοαμερικανική Ένωση.

Η δεκαετία του '70, αν και της φέρνει χαρμόσυνα νέα με την αποδοχή της δουλειάς της και τη γέννηση του δεύτερου της γιου Γιάννη, είναι επίσης μια περίοδος που έχει να αντιμετωπίσει την ψυχολογική κατάρρευση εξαιτίας των εξαντλητικών ρυθμών εργασίας και πίεσης, οδηγώντας την σε νοσηλεία. Η οικογένειά της δεν φεύγει λεπτό από κοντά της και η στήριξή τους, μαζί με την πεισματική αφοσίωση της ίδιας στην τέχνη της τη βοηθούν να ξεπεράσει την περιπέτειά της. Τα επόμενα χρόνια γεμίζουν από συμμετοχές σε εκθέσεις και ταξίδια σε διάφορα μέρη της Γης για την παρουσίαση των έργων της.

Βρίσκει σημαντικό σύμμαχο στο πρόσωπο του Αλέξανδρου Ιόλα, που την ωθεί ακόμη πιο μπροστά. Όλο αυτό το διάστημα δεν σταματάει ποτέ να πειραματίζεται, ανακαλύπτοντας εκ νέου κάθε φορά διαφορετικά μέσα έκφρασης και η καριέρα της εκτοξεύεται στα ύψη με συνεχείς βραβεύσεις. Οι πίνακες και οι κατασκευές της ανήκουν στο είδος της γεωμετρικής τέχνης. Το ύφος τους είναι αυστηρό και συνάμα αφαιρετικά λυρικό, αποκαλύπτοντας ένα καθαρά προσωπικό χαρακτήρα που βγαίνει μέσα από ζωηρές, φαντασιακές συνθέσεις γεωμετρικών σχημάτων με έντονη την παρουσία του φωτός. «Αποδίδω μια εικόνα, ένα όραμα τρισδιάστατο, μέχρι χαοτικό, που ξεπερνά, κάποιες φορές τα όρια της λογικής».

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter

Το 1996, η υγεία της κλονίζεται. Μαθαίνει ότι πάσχει από «επιθετική» μορφή καρκίνου, δεν το βάζει όμως κάτω. «Μεταστάσεις, χημειοθεραπείες, νοσοκομεία, σωληνώσεις, εγχειρίσεις. Δεν παύω όμως να δουλεύω όσο μπορώ, αντιστάθμισμα για να επιζήσω». Για δώδεκα χρόνια παλεύει την αρρώστια και συνεχίζει να δημιουργεί εντατικά, παρά τους ανυπόφορους πόνους. Βρίσκει ξανά καταφύγιο στην τέχνη και στον αγαπημένο της χώρο, το σπίτι της στην Παλαιά Πεντέλη που λειτουργεί ως το πιο αποτελεσματικό φάρμακο. Σε πείσμα της ασθένειας πραγματοποιεί το 2007 μια μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και πλήθος κόσμου σπεύδει να δει τα έργα της.

Έχασε τη μάχη με την επάρατη νόσο στις 5 Δεκεμβρίου 2008 στο Νοσοκομείο «Μετροπόλιταν». Ήταν 67 χρόνων. Άφησε πίσω της το σύζυγό της, τους δυο της γιους, την εγγονή της Κωνσταντίνα και 40 χρόνια αστείρευτης, φωτεινής δημιουργίας.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Μαρία Λιναρδάκη πλάθει στον πηλό αναμνήσεις και φωτεινά όνειρα

Εικαστικά / Η Μαρία Λιναρδάκη πλάθει με πηλό αναμνήσεις και φωτεινά όνειρα

Η συμβολαιογράφος, η οποία πριν από δεκαπέντε χρόνια αποφάσισε να ακολουθήσει το δικό της δημιουργικό ταξίδι, αποκωδικοποιεί την αγάπη της για τη φύση ως έμπνευση για τη διακόσμηση των κεραμικών της και μας μεταφέρει σε έναν φανταστικό κήπο χρωμάτων και αναμνήσεων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η επανεκκίνηση του 3ου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Εικαστικά / Η επανεκκίνηση του 3ου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Οι χώροι όπου εκτίθενται οι συλλογές που αφορούν την Ελληνική επανάσταση αλλάζουν και εμπλουτίζονται. Ο επιστημονικός διευθυντής του μουσείου Γιώργης Μαγγίνης μάς ξεναγεί στη νέα μόνιμη έκθεση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση για το έργο της Σαντάλ Άκερμαν

Εικαστικά / Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση για το έργο της Σαντάλ Άκερμαν

Οι Βρυξέλλες τιμούν μια ακούραστη δημιουργό που χάρη στη νεωτερικότητα, την οραματική αντιμετώπιση των εικόνων, του χρόνου και του χώρου και στους προβληματισμούς που διατρέχουν το έργο της εξακολουθεί να επηρεάζει γενιές καλλιτεχνών.
NEWSROOM
Τρεις εκθέσεις για την Κέτε Κόλβιτς που κατέγραψε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης εμπειρίας

Εικαστικά / Μέσα στο '24 θα τρέξουν όχι μία, όχι δύο, αλλά τρεις εκθέσεις για την Κέτε Κόλβιτς

Τρεις μεγάλες εκθέσεις αποκαλύπτουν τις πολλές μορφές του έργου μιας καλλιτέχνιδας που κατέγραψε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης εμπειρίας και αψήφησε την κατηγοριοποίηση.
NEWSROOM
ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

Εικαστικά / 28 εκθέσεις για έναν Μάρτιο γεμάτο τέχνη

Η συλλογή του Νίκου Αλεξίου στο Μουσείο Μπενάκη, ακόμα περισσότερες γυναίκες καλλιτέχνιδες στο ΕΜΣΤ, Marcel Duchamp στην Eleftheria Tseliou Gallery, Martin Margiela στην Bernier/Eliades, τρεις νέες προτάσεις στην Breeder και πολλές ακόμα επιλογές στο κορύφωμα της φετινής εικαστικής σεζόν.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Οι πολύχρωμοι κήποι της Hadassah Emmerich

Εικαστικά / Οι πολύχρωμοι κήποι της Hadassah Emmerich ανθίζουν στο ΕΜΣΤ

Η διεθνής καλλιτέχνιδα και δημιουργός της πολύχρωμης τοιχογραφίας «Επικούρειος Εδέμ» περιγράφει όσα κρύβονται στην εξωτική βλάστηση και στα λαμπερά χρώματα των έργων της, μιλά για την ερωτική τους διάσταση και απαντά στο αν την ενοχλεί που κάποιοι χαρακτηρίζουν τη δουλειά της περισσότερο ως διακοσμητική.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Στην πρώτη έκθεση με έργα του Μarcel Duchamp στην Ελλάδα

Εικαστικά / Στην πρώτη έκθεση με έργα του Μarcel Duchamp στην Ελλάδα

Η έκθεση «Re(a)Duchamp» μας προσκαλεί σε μια διανοητική συζήτηση με τα έργα του Duchamp, που περισσότερο από κάθε άλλου καλλιτέχνη του 20ού αιώνα επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τους σύγχρονους δημιουργούς σε ένα ευρύ και σύνθετο πνευματικό πεδίο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O σουρεαλισμός κλείνει τα 100 και ο κόσμος μας μοιάζει πιο σουρεαλιστικός από ποτέ

Εικαστικά / O σουρεαλισμός κλείνει τα 100 και ο κόσμος μας μοιάζει πιο σουρεαλιστικός από ποτέ

Ένας αιώνας συμπληρώνεται φέτος από το «Σουρεαλιστικό Μανιφέστο» του Μπρετόν και μια σειρά από εκθέσεις και εκδηλώσεις ανά την υδρόγειο γιορτάζουν την επέτειο αναζητώντας τα ίχνη του κινήματος στις παράξενες μέρες μας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Η συναρπαστική ζωή της Λίζα Πόντι και τα σχέδιά της που θα δούμε στην Αθήνα

Εικαστικά / Η συναρπαστική ζωή της Λίζα Πόντι και τα σχέδιά της που θα δούμε στην Αθήνα

Ακολουθώντας το μότο της ζωής της «δεν χρειάζεται να κάνεις πολλά», η κόρη του διάσημου Ιταλού αρχιτέκτονα και εκδότη Τζίο Πόντι έκανε σχέδια που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην γκαλερί The Breeder.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ