Για πάνω από έναν αιώνα, το Metaxa ή ΜΕΤΑΧΑ παραμένει ίσως ένα από τα πιο διάσημα ελληνικά προϊόντα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Για την ακρίβεια, εδώ και 134 χρόνια συνεχίζει την ίδια εκλεκτή και προσεγμένη παράδοση που εξελίσσεται συνεχώς, ανάλογα με τις συνθήκες της εποχής.
Η ιστορία του διάσημου ποτού, που δεν είναι ούτε κονιάκ ούτε μπράντι, είναι τόσο συναρπαστική που θυμίζει κινηματογραφική ταινία. Ένα εντυπωσιακό success story που ξεκινά από το 1888, όταν ο Σπύρος Μεταξάς δημιούργησε το δημοφιλές οινοπνευματώδες απόσταγμα, ένα μείγμα μπράντι και κρασιού που παράγεται από σταφίδες –για την ακρίβεια από σουλτανίνα, σαββατιανό και μαύρη κορινθιακή σταφίδα– και έπειτα συνδυάζεται με ένα ωριμασμένο κρασί από μοσχάτο σταφύλι Σάμου και Λήμνου. Το Metaxa αντλεί έμπνευση από πολλές γωνιές της Ελλάδας, ωστόσο δεν ανήκει σε καμιά κατηγορία ποτού: είναι ένα 100% αυθεντικό προϊόν.
Γεννημένος στη Χαλκίδα το 1848 και με καταγωγή από τα Ψαρά, ο Σπύρος Μεταξάς ανήκε σε μια μεγάλη οικογένεια εμπόρων μεταξιού. Το κανονικό του επίθετο ήταν Βρούλος, αλλά, λόγω της ενασχόλησής της με το μετάξι, η οικογένειά του υιοθέτησε το «Μεταξάς», με το οποίο όλοι μας έχουμε συνδέσει το κεχριμπαρένιο ποτό.
Οι πρώτες εξαγωγές σε Οθωμανική Αυτοκρατορία και Αίγυπτο ξεκινούν από το 1892, ενώ την ίδια χρονιά εμφανίζεται και η πρώτη διαφημιστική καταχώριση. Το 1895, το Metaxa κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση της Βρέμης, κατακτώντας την πρώτη του διεθνή διάκριση.
Στις αρχές του 1870, ο Μεταξάς αφήνει πίσω του την οικογενειακή επιχείρηση για να εγκατασταθεί στον Πειραιά, ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά κέντρα της εποχής, και να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στο εμπόριο, ιδρύοντας μια εταιρεία για αποικιακά είδη, ενώ ταυτόχρονα γίνεται ιδιοκτήτης μιας ταβέρνας της περιοχής. Πολυταξιδεμένος άνθρωπος, με δημιουργικό πνεύμα, με τη βοήθεια του αδελφού του Ηλία Α. Μεταξά αγοράζει τα μηχανήματα ενός παλιού αποστακτηρίου και πολύ κοντά στην πλατεία Καραϊσκάκη, στην οδό Αριστείδου 7, όπου βρισκόταν πρωτύτερα η άλλη εταιρεία του, ιδρύει την κονιακοποιία-ποτοποιία Μεταξά. Στο ξεκίνημά της, εκτός από «κονιάκ» και αψέντι, παρήγε μαστιχάτο, σαρτρέζ, βενεδικτίνη, κερασό, κακάο και βερμούτ τύπου Τορίνο, ενώ είχε καταφέρει να προμηθευτεί τα είδη εμφιάλωσης των ποτών από τη Μασσαλία.
Ο θρύλος λέει πως το σήμα-κατατεθέν του ποτού και του εργοστασίου, ο περίφημος σαλαμινομάχος, προήλθε από ένα αρχαίο νόμισμα που χρονολογείται από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. και ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών για το χτίσιμο του αποστακτηρίου.
Αργότερα στην επιχείρηση θα προστεθούν δύο ακόμη μέλη της οικογένειας, ο νεότερος από τα αδέλφια, Γεώργιος Α. Μεταξάς, και από το 1890 και ο Αλέξανδρος Α. Μεταξάς.
Ο Σπύρος Μεταξάς από την αρχή ήθελε να εξαγάγει το προϊόν του. Έτσι από πολύ νωρίς, στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, κάνει ανοίγματα προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τη Ρωσία, την Αίγυπτο και τη Ρουμανία. Μάλιστα, από τότε η εταιρεία φημίζεται για τις πρωτοποριακές διαφημιστικές καμπάνιες της στον Τύπο, σε θέατρα, λέσχες και αθλητικά γεγονότα, με αφίσες σε όλη την Ευρώπη, μπουκάλια-μικρογραφίες κ.λπ.
Οι πρώτες εξαγωγές σε Οθωμανική Αυτοκρατορία και Αίγυπτο ξεκινούν ήδη από το 1892, ενώ την ίδια χρονιά εμφανίζεται και η πρώτη διαφημιστική καταχώριση. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1895, το Metaxa κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση της Βρέμης, κατακτώντας πλέον μια διεθνή διάκριση.
Ο εικοστός αιώνας φέρνει καινούργιες προκλήσεις για την οικογένεια Μεταξά και το κεχριμπαρένιο ποτό τους. Τo 1900 εξάγεται για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες και γίνεται το αγαπημένο ποτό των ομογενών της χώρας που το αγκαλιάζουν αμέσως και του δίνουν το χαϊδευτικό παρατσούκλι «ιπτάμενο μπράντι». Δεκαπέντε χρόνια αργότερα θα αποκτήσει άλλη μια διάκριση, το βραβείο Grand Prix στη Διεθνή Έκθεση του Σαν Φρανσίσκο. Δυστυχώς, ο Σπύρος Μεταξάς δεν πρόλαβε να δει τη συγκεκριμένη επιτυχία. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία εξήντα ενός ετών, το 1909, και τα ηνία του εργοστασίου ανέλαβε η σύζυγός του Δέσποινα.
Η επιχείρηση κατόρθωσε να ξεπεράσει αμέτρητα εμπόδια το επόμενο διάστημα: να αντεπεξέλθει στην εποχή της ποτοαπαγόρευσης στην Αμερική και να επιβιώσει από τους δύο παγκόσμιους πολέμους. Η παραγωγή σταμάτησε μονάχα κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής, αν και, παρά τους βομβαρδισμούς στο λιμάνι, το κτίριο του εργοστασίου παρέμεινε όρθιο. Τη δεκαετία του ’60 αναλαμβάνουν το προϊόν τα δυο εγγόνια του Σπύρου Μεταξά, ο Ηλίας και ο Σπύρος, ακολουθώντας πιστά και με επιτυχία τα χνάρια του παππού τους και απογειώνοντας το brand, χάρη στην απόφασή τους να το διαφημίσουν σε παγκόσμια αθλητικά γεγονότα.
Το 1968 το εργοστάσιο και οι εγκαταστάσεις παλαίωσης και αποθήκευσης της εταιρείας μεταφέρθηκαν στην Κηφισιά, όπου παραμένουν μέχρι και σήμερα. Το 1989 η οικογένεια Μεταξά παραχώρησε το brand της, το οποίο το 2000 έγινε μέλος της εταιρείας Rémy Cointreau.
Το μοναδικό αυτό ποτό σήμερα εξάγεται σε πάνω από σαράντα χώρες και συμπεριλαμβάνεται τακτικά στις λίστες υψηλού κύρους με τα 100 πιο δημοφιλή ποτά παγκοσμίως.
Οι πιο σημαντικές αγορές εκτός Ελλάδας παραμένουν οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία, η Τσεχία και η Σλοβακία, και τα κράτη της Βαλτικής, αλλά και χώρες στη Δυτική Ευρώπη όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Αγγλία. Επίσης κυκλοφορεί στις ΗΠΑ και στον Καναδά, ενώ πρόσφατα λανσαρίστηκε στην ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά της Ινδίας.
Το συναντάμε σε πέντε διαφορετικές ποιότητες: τριών αστέρων (τουλάχιστον τριών ετών), πέντε αστέρων (τουλάχιστον πέντε ετών) και επτά αστέρων (τουλάχιστον επτά ετών), δώδεκα αστέρων (τουλάχιστον δώδεκα ετών) και Private Reserve με αποστάγματα άνω των 30 ετών. Εξαιρούνται οι διάφορες επετειακές συλλεκτικές εκδόσεις του, όπως οι ΜΕΤΑΧΑ ΑΕΝ Three Generations αλλά και το METAXA 5 Stars Greek Orange.
Μέχρι σήμερα η συνταγή του ποτού παραμένει η ίδια με αυτήν που δημιούργησε ο Σπύρος Μεταξάς πριν από έναν ολόκληρο αιώνα: ωριμάζει σε χειροποίητα γαλλικά δρύινα βαρέλια των 3.500 λίτρων για χρονική περίοδο που μπορεί να διαρκέσει πολλές δεκαετίες, ανάλογα με το προϊόν, πριν αρωματιστεί με ένα blend από μεσογειακά βότανα που παραμένει μυστικό από το 1888.
Την παράδοση και τον αυθεντικό χαρακτήρα του ποτού συνεχίζει σήμερα ο Κωνσταντίνος Ράπτης, o πέμπτος Metaxa Master στην ιστορία της επιχείρησης. Η αφοσίωσή του στον Οίκο Μεταξά ξεκίνησε το 1985, όταν, έχοντας μόλις πάρει πτυχίο στη Χημεία και στην Οινολογία από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, έφερε στον οίκο το απαράμιλλο πάθος του για το κρασί.
«Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η εταιρεία τα τελευταία χρόνια αφορούν την προσπάθεια που κάνουμε ώστε να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε παγκοσμίως το προϊόν», εξηγεί ο κ. Ράπτης. «Ταυτόχρονα όμως προσπαθούμε να συνεισφέρουμε στη βιώσιμη ανάπτυξη με στόχο τη μείωση της έκλυσης διοξειδίου του άνθρακα που σχετίζεται με τις δραστηριότητές μας κατά 50% μέχρι το έτος 2030. Δεν μπορώ να μη μιλήσω για το νέο “σπίτι” του ΜΕΤΑΧΑ στη Σάμο, το ΜΕΤΑΧΑ LIKNON, που κρύβεται μέσα στον δικό μας οργανικό αμπελώνα με Μοσχάτο Σάμου και προσφέρει στους επιλεγμένους επισκέπτες του μια μοναδική εμπειρία που αναδεικνύει την κληρονομιά και τη δεξιοτεχνία του oίκου μας, προσφέρoντας αυθεντική ελληνική φιλοξενία», συμπληρώνει.
Εκατόν τριάντα τέσσερα χρόνια αργότερα, το κεχριμπαρένιο ποτό δεν συνδέεται πλέον μονάχα με την απόλαυση και την ποιότητα αλλά και με μια συναρπαστική ιστορία οικογενειακής επιχείρησης που από τα αποστακτήρια του Πειραιά έφτασε να ταξιδεύει σε κάθε γωνιά του κόσμου και να κατακτά αμέτρητες καρδιές ανά τον πλανήτη.
