Στον τόπο μας πάντα η πνευματική εργασία και το πνευματικό έργο καθώς και τα υλικά παράγωγά τους, τα βιβλία, απαξιώνονται.
Είναι γνωστός ο ενθουσιασμός με τον οποίο οικειοποιήθηκαν η Δεξιά, το ΠΑΣΟΚ και πολλοί οπαδοί τους τον απαξιωτικό χαρακτηρισμό «κουλτουριάρης» για ανθρώπους της διανόησης στις αρχές της δεκαετίας του 1980, αλλά και η διάσημη ρήση υπουργού της Νέας Δημοκρατίας: «λαπάδες όπως οι ποιητές». Και πρόσφατα, από τελείως διαφορετικό χώρο, γκράφιτι με φράσεις όπως: «Nα πεθάνουν οι ποιητές».
Αυτά λοιπόν έχουν να κάνουν με την περιφρόνηση, το μίσος και τον φόβο προς την κουλτούρα. Με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Πολλά τα ιστορικά παραδείγματα.
Όμως, αυτό που επιθυμώ να σχολιάσω εδώ είναι η απαξιωτική στάση του κράτους, των θεσμών, των βιβλιοθηκών και άλλων φορέων στην πράξη σχετικά με το πνευματικό έργο. Η πνευματική εργασία συχνά δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια, ως εργασία δηλαδή που πρέπει να αμειφθεί όπως γίνεται με τα άλλα επαγγέλματα. Το ίδιο και τα υλικά παράγωγα της πνευματικής εργασίας, που είναι τα βιβλία.
Παραθέτουμε επιστολή που στείλαμε σε πρόεδρο σεβαστού μουσείου ο οποίος ζητούσε κάποια δωρεάν βιβλία για τη βιβλιοθήκη τους. Δεν ζητούσε πολλούς τίτλους, αλλά ήταν η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει. Γιατί έρχεται επιπλέον σε μια περίοδο που η πνευματική ιδιοκτησία των δημιουργών και των εκδοτών βάλλεται από τις προσπάθειες μεταρρύθμισης των νόμων, υπό την πίεση των πανεπιστημίων, των δανειστικών βιβλιοθηκών, του διαδικτύου κ.λπ. να αποκτούν χωρίς αντίτιμο έργα των δημιουργών, καθώς και από την αμηχανία του Υπουργείου Πολιτισμού σχετικά με το ζήτημα. Το θέμα μας εδώ όμως είναι η βαθιά ριζωμένη νοοτροπία σύμφωνα με την οποία θεωρείται αυτονόητη πλέον η προσπάθεια να αποκτούν δωρεάν το μοναδικό προϊόν που πιστεύουν ότι δεν έχει τιμή και χρηματικό αντίκρισμα: το βιβλίο και το πνευματικό έργο των δημιουργών. Στην επιστολή θέτουμε με αφελή τρόπο κάποιες πολύ σοβαρές ερωτήσεις:
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Αξιότιμοι ...,
Μας ζητήσατε να σας προσφέρουμε δωρεάν κάποια βιβλία των εκδόσεών μας για τη βιβλιοθήκη σας.
Αντιλαμβανόμαστε την πενία των βιβλιοθηκών.
Παρακαλούμε να εκτιμήσετε από την πλευρά σας την πραγματικότητα των εκδοτών και των συγγραφέων, που τους ζητάτε να χορηγήσουν την εργασία τους και το προϊόν τους. Για κάποιον ανεξερεύνητο αλλά βαθύτατο λόγο, από το απώτατο παρελθόν –και δεν ευθύνεται η κρίση για αυτό– το βιβλίο στην Ελλάδα είναι το μόνο προϊόν που θεωρείται ότι μπορεί να ζητείται από το κράτος, τα ιδρύματα και άλλους φορείς δωρεάν.
Δηλαδή, οι παραγωγοί του βιβλίου δεν πληρώνουν στοιχειοθεσίες, μεταφράσεις, χαρτί, εργαστήρια, διορθωτές, επιμελητές, βιβλιοδέτες, υπαλλήλους, λογιστές, διανομείς, δικαιώματα, ενοίκια, τηλέφωνο, ΙΚΑ, ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ κ.ά.; Δεν φορολογούνται; Δεν πληρώνουν ΦΠΑ;
Και οι συγγραφείς δεν θα αμειφθούν για το πνευματικό τους έργο; Δεν πρέπει και αυτοί να φάνε; Να έχουν στέγη, να πληρώνουν το ηλεκτρικό τους; Έστω να έχουν ένα έσοδο για να βελτιώσουν τα παραπάνω; Στην Ελλάδα η πνευματική εργασία πάντα περιφρονείται ως τέτοια και ζητείται να αποκτηθεί δωρεάν από τους φορείς, από τα σχολεία και από τις βιβλιοθήκες, κυρίως όμως οι τελευταίες θα έπρεπε ακριβώς να μην απαξιώνουν το πνευματικό έργο των δημιουργών ούτε και την υλοποίησή του υπό μορφή βιβλίου από τους εκδότες.
Εσείς διανοείστε να ζητήσετε για τη βιβλιοθήκη σας από τους μαραγκούς που κατασκευάζουν τα ράφια και τις πόρτες σας, τους ελαιοχρωματιστές, τους υδραυλικούς, να δουλέψουν τζάμπα για σας και να σας προσφέρουν δωρεάν τις πρώτες ύλες τους;
Ας σοβαρευτούμε πλέον. Είμαστε στο επάγγελμα 38 χρόνια και αυτή η απαξίωση ισχύει από τότε που ξεκινήσαμε, χωρίς την οικονομική κρίση ή και με αυτήν, καθώς και με κάθε κυβέρνηση, δεξιά, κεντρώα ή αριστερή.
Είμαστε διατεθειμένοι να σας διαθέσουμε τους τίτλους που ζητάτε με ένα υψηλό ποσοστό έκπτωσης, π.χ. 35% ή και 40%. Αυτό γίνεται σε όλες τις πολιτισμένες χώρες.
Ευχαριστούμε για την προσοχή.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία
Σταύρος Πετσόπουλος
Εκδότης
