Θεόδωρος Γρηγοριάδης

Γιατί πρόδωσα την πατρίδα μου

Πατάκης

 

Τον Θεόδωρο Γρηγοριάδη ανέκαθεν τον απασχολούσαν οι σύνθετες ιδιότητες, τα σύνορα και τα όρια, τα παιχνίδια μεταξύ των ταυτοτήτων. Σε αυτήν τη συλλογή διηγημάτων ‒η τρίτη του‒ ετερόκλητες αλλά και τόσο συναφείς μεταξύ τους ιστορίες εμπλέκονται σε αυτό το ταξίδι των συναντήσεων και των αποχωρήσεων σε διάφορα μέρη, από την Καβάλα μέχρι το Παγγαίο και από την Ξάνθη μέχρι τον Έβρο.

 

Εννοείται, βέβαια, ότι ένα ανοιχτό ταξίδι διαφορετικών ιστοριών δεν μπορεί να αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά επεκτείνεται στην Ευρώπη ή στη Συρία. Προσφυγιά, ενηλικίωση, συνείδηση του τόπου προέλευσης αλλά και αναφοράς μετατρέπουν αυτήν τη συλλογή σε ένα χωροχρονικό ταξίδι με κάθε είδους πρωταγωνιστές: πόρνες, τραβεστί, μικροαστούς, προδότες και κρυφοήρωες, αγρότες και ανθρώπους της γειτονιάς.

 

Άλλωστε, όπως θα επέμενε πολύ εύστοχα ο Γρηγοριάδης, όλοι έχουν ισότιμα δικαίωμα στο όνειρο και στη διεκδίκηση της επιθυμίας τους.

 

Κώστας Ακρίβος

Γάλα Μαγνησίας

Μεταίχμιο

 

Τα έχει καλά με τη μνήμη, την ανάμνηση και τις ιδανικές ατμόσφαιρες ο Κώστας Ακρίβος ‒ αυτές που όταν μπεις δεν θες να ξεφύγεις και σε ακολουθούν, φέρνοντας στον νου εικόνες, συναισθήματα αλλά και αναζητήσεις.

 

Έτσι και στο νέο του βιβλίο, η παλιοπαρέα του Βόλου από τα βάθη της δεκαετίας του '70 δεν μοιράζεται μόνο κοινές αγωνίες και τα πρώτα πειράγματα, καζούρες και αλητοδουλειές, αλλά κρύβει και μυστικά.

 

Σε αυτήν τη ζόρικη ζωή του οικοτροφείου της Μητρόπολης Δημητριάδος κάποια στιγμή τα πράγματα αγριεύουν και ένας θάνατος έρχεται να συνταράξει τον μικρό περίγυρο: ποιος είναι άθελά του ή ηθελημένα ο ένοχος; Τι σήμαινε ο θάνατος ενός πιτσιρικά σε εποχές που το μπούλινγκ απουσίαζε από το δημόσιο λεξιλόγιο και η οικονομική στενότητα γεννούσε υποψιασμένους ανθρώπους αλλά και τέρατα;

 

Όλες αυτές τις αντιφάσεις πραγματεύεται ο συγγραφέας στο νέο του μυθιστόρημα που δείχνει τι σήμαινε να ζεις στην ελληνική επαρχία σε αλλοτινές εποχές, όπου η μάχη της επιβίωσης δεν επέτρεπε στους ευαίσθητους παιδικούς ψυχισμούς περαιτέρω αναζητήσεις, μέχρι που τα έπαιρνε όλα σβάρνα η πραγματικότητα, βάζοντας ουσιαστικά ερωτήματα, τα οποία τελικά μπορεί να λύσει μόνο η λογοτεχνία.

 

Κώστας Κατσουλάρης

Στο στήθος μέσα χάλκινη καρδιά

Μεταίχμιο

 

Ποτέ ο τρόπος που συνομιλεί κανείς με τα κείμενα δεν είναι μόνο θεωρητικός: ενίοτε τρυπάει τις καρδιές, διαπερνά το στήθος και ανιχνεύει κυριολεκτικά την άβυσσο.

 

Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην περίπτωση του ταραγμένου εσωτερικού κόσμου του Αργύρη και του Νάσου, δηλαδή του δασκάλου και του μαθητή, των οποίων η στενή σχέση θα εδραιωθεί μέσα από τα κείμενα, αλλά θα επεκταθεί προς τα έξω, εκεί στα άγρια σύμπαντα της σύγχρονης μεγαλούπολης, όπου μαίνονται ο κοινωνικός πόλεμος και η βία.

 

Οι μετατοπίσεις των αναγνώσεων από τις οποίες εμπνέεται ο συγγραφέας, έτσι, δεν αφορούν μόνο την Ιλιάδα, απ' όπου και ο ωραίος, αλληγορικός στίχος του τίτλου, αλλά μια σειρά από ακριβέστατους μελετητές των ακραίων ορίων, όπως ο Ρίτσος ή ο Χειμωνάς.

 

Το βιβλίο, εν ολίγοις, δεν αφήνει απ' έξω κανένα επίπεδο συμβολισμού ή βίας, από αυτό του ανδροκρατούμενου και αγέρωχου ιλιαδικού κόσμου έως εκείνο του εκδικητικού και ρατσιστικού σύμπαντος της Χρυσής Αυγής.

 

Καθένας από τους ήρωες έχει τα δικά του σκοτάδια να γαληνέψει και τον δικό του δρόμο να τραβήξει στην αναζήτηση της προβληματικής αλήθειας. Προφανώς, μαρτυρά πολλά για την ευεπίφορη σε αμέτρητα ξεσπάσματα και αναγνώσεις εφηβική συνθήκη και τον εύκολο τρόπο που εγγράφονται σε αυτήν τα πάντα η φωτογραφία του Λουκά Βασιλικού που κοσμεί το εξώφυλλο, με τον αμήχανο πιτσιρικά να κοιτάει με αγωνία και ευθύτητα τον φακό ‒ ή μήπως τον ίδιο τον κόσμο;

 

Ιωάννα Καρυστιάνη

Χίλιες Ανάσες

Καστανιώτης

 

«Ψυχοπλανταγμένος» είναι ένα από τα επίθετα που επιλέγει η Καρυστιάνη για να περιγράψει μια εσωτερική κατάσταση με ακραιφνώς ελληνικούς όρους και με το δικό της γλωσσικό ιδίωμα, που τιμά τα ύστερα και ανιχνεύει τα πρώτα.

 

Και δεν είναι το μόνο που προκύπτει περήφανα από τις επιταγές της δικής της λογοτεχνικής γλώσσας και αλήθειας, οι οποίες φτιάχνουν αρχέγονα σύμπαντα, ακόμα κι αν αναφέρονται στο τώρα. Πρόκειται για έναν άλλο τρόπο να αναγιγνώσκεται ο κόσμος, ακόμα και αν είναι ο τωρινός, δηλαδή αυτός της Ελλάδας της κρίσης και της προσφυγιάς, της αγωνίας και των εσωτερικών αδιεξόδων.

 

Άλλωστε, μπροστά στη λογοτεχνία δεν μετρά κανένα επικαιροποιημένο σύμπαν ‒ απόδειξη ότι κάθε λέξη ή φράση και κάθε εσωτερική σκέψη της Πηγής, της Πέπης ή της Πόπης είναι σμιλεμένη σαν ένα εργόχειρο που έρχεται να στολίσει πολύτιμα ψυχικά αντικείμενα.

 

Έντονη και εδώ η παρουσία του θανάτου, η αγωνία της θνητότητας, οι φοβίες του γήρατος, οι οποίες ενώνουν την ατελείωτη μαγεία της φύσης με τη σκληρότητα της πόλης, το μεταφυσικό με το πιο απτό και πραγματικό.

 

Κρίτων Σαλπιγκτής

Θρυμματισμένη Φρυγανιά

Ίκαρος

 

Δυστυχώς, ο πρόσφατα εκλιπών συγγραφέας δεν πρόλαβε να χαρεί την κυκλοφορία του ευφάνταστου αυτού βιβλίου με ήρωα τον ποιητή Τέλη Δημητρέλη, έναν ήρωα που θα απολαύσουν οι φίλοι του νουάρ αλλά και του ελληνικού μυθιστορήματος εν γένει.

 

Πρόκειται ίσως για την ιδανική απάντηση της Θεσσαλονίκης στον χώρο των αστυνομικών μυθιστορημάτων, καθώς η πόλη αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο, μαζί με τους δύο παλιόφιλους, τον ποιητή Τέλη Δημητρέλη, και τον μαθηματικό με καριέρα στις ΗΠΑ Αλέξανδρο Τεφλιώνη, οι οποίοι συναντιούνται μετά από χρόνια στη συμπρωτεύουσα.

 

Η Ελλάδα της κρίσης αναδεικνύεται ανάγλυφα μέσα από τις περιγραφές, καθώς το πολιτικό στοιχείο ανιχνεύεται σε γενναίες δόσεις, πηγαίνοντας πίσω, στα σκοτεινά χρόνια της Κατοχής.

 

Γραμμένο με συνείδηση, βαθιά γνώση του είδους αλλά και το απαραίτητο σαρκαστικό χιούμορ, κάτι που συνάδει με τη σχετική κριτική βιβλίου που παραθέτει στο εσωτερικό της αφήγησης ο συγγραφέας: «Στο βιβλίο του Teff, ακόμα και στις πιο αιματηρές περιγραφές του, δεν είναι η ανάδειξη της φρίκης που σε κερδίζει. Είναι η αναζήτηση της λύσης μέσα σε υποθέσεις εντελώς απροσδόκητες που σε κατακτά».