To ιταλικό φθινόπωρο της Τζόρτζια Μελόνι

To ιταλικό φθινόπωρο της Τζόρτζια Μελόνι Facebook Twitter
Η Τζόρτζια Μελόνι, η ταπεινής προέλευσης κοπέλα, προέρχεται από μια δεξιά που διεκδικεί πολλά στοιχεία από το παρελθόν του ιταλικού φασισμού, ξέρει όμως να προσαρμόζεται.
0

ΑΝ Η ΓΑΛΛΙΑ ΗΤΑΝ παραδοσιακά το πιο ενδιαφέρον πολιτικό εργαστήριο της Ευρώπης, η Ιταλία έχει τις δικά της ξεχωριστά χρονικά πολιτικού πάθους.

Πριν φτάσουμε στην Τζόρτζια Μελόνι, στους μετα-φασίστες και στη σύγχρονη «πλουραλιστική» δεξιά που βγαίνει τώρα νικητής, καλό είναι να θυμηθούμε κάποια ίχνη από το παρελθόν της ιταλικής ζωής.

Έχουμε σταθεί, πολλές φορές, στους μεγάλους σταθμούς: στον ιταλικό φασισμό, στη μεταπολεμική ηγεμονία της χριστιανοδημοκρατίας ως χώρου συνθέσεων για τις ηγετικές τάξεις της χώρας και, τέλος, στην ανάπτυξη ενός «διαφορετικού» κομμουνισμού που φιλοξένησε στους κόλπους του έναν ακμαίο πνευματικό δυναμισμό μαζί με τον ρόλο του ως παράγοντα ενδυνάμωσης της εργατικής Ιταλίας.

Έπειτα ήρθαν τα λεγόμενα χρόνια του μολυβιού, η ματωμένη Ιταλία της ακροδεξιάς και ακροαριστερής τρομοκρατικής δράσης. Μέχρι που τα τελευταία χρόνια του εικοστού αιώνα γνώρισαν μια τραυματική αποσύνθεση των παραδοσιακών πολιτικών ταυτοτήτων της χώρας: η χριστιανοδημοκρατία διαλύεται κάτω από το βάρος των σκανδάλων, ο ιταλικός κομμουνισμός σβήνει ως διακριτή και ριζωμένη κοινωνική και πολιτική δύναμη.

Ο μπερλουσκονισμός, η Λέγκα του Βορρά, τα Πέντε Αστέρια, διάφορα μετα-κεντρώα προσωποπαγή μορφώματα, θα κληθούν να διαχειριστούν τη ρευστότητα, τις κρίσεις και τα άγχη μιας χώρας που δεν έχει λύσει τα ιστορικά της προβλήματα ενώ αντιμετωπίζει καινούργια: νέες μορφές εγκληματικής οργάνωσης, συγκρούσεις γηγενών και μεταναστών, τα προβλήματα μιας σύνθετης, πολυφυλετικής κοινωνίας που, επιπλέον, το δημόσιο χρέος της έχει φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη.

Το ζήτημα είναι πως στην αρχή μιας μεγάλης ενεργειακής και κοινωνικής κρίσης, και με τον πόλεμο του Πούτιν να έχει λάβει μια καινούρια τροπή, η Ιταλία, μια μεγάλη χώρα, γίνεται απρόβλεπτη.

Ο Μάριο Ντράγκι στάθηκε μια στιγμή σύνεσης μέσα σε αυτή την ιστορία των διαιρέσεων και της διάλυσης όπου οι λαϊκισμοί συνδυάζονταν άλλοτε με το πλουτοκρατικό όνειρο και άλλοτε με μια απέχθεια για τις ελίτ που συνοδεύονταν από ανερμάτιστες πολιτικές.

Ο Ντράγκι αναδύθηκε από την τεχνοκρατία, όμως υπήρξε περισσότερο πολιτικός από τον Ματέο Ρέντσι ή άλλους ανθρώπους της επαγγελματικής πολιτικής. Η πανδημία και η παγκόσμια αποσταθεροποίηση που μετατρέπεται πια σε ενδημική κατάσταση (πριν ακόμα από τον πόλεμο στην Ουκρανία) ζητούσαν δείγματα σταθερότητας και ηγετικής ευφυΐας. Η σύνεση, η σοβαρότητα και η αντίσταση στον φανφαρονισμό και στην ιδεολογική ποταπότητα, όλα αυτά τα στοιχεία μπόρεσαν να συγκρατήσουν τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της χώρας και να φτιάξουν μια εικόνα αξιοπιστίας στο εξωτερικό.

Ζούμε όμως σε μια εποχή όπου τα ακραία φαινόμενα έχουν επιστρέψει και η ιταλική νέα δεξιά είναι ο χώρος που επινόησε εκ νέου τον εαυτό του. Αν ο χώρος του Δημοκρατικού Κόμματος και της ιταλικής κεντροαριστεράς προσπαθεί να εκφράσει πολιτικά τα φωτισμένα μεσοστρώματα, τις αξίες της γενιάς z μαζί με έναν ήπιο κοινωνικό περιβαλλοντισμό, τα κοινά της δεξιάς έμπαιναν ορμητικά στη μάχη, ανήσυχα για την κρίση των αξιών, τη διάλυση της κοινωνικής συνοχής, το κόστος που είχε η «ανοιχτή στον κόσμο» Ιταλία για τους φτωχούς, τους λιγότερο μορφωμένους και τους καθηλωμένους στη μοίρα τους.

Παίχτηκε έτσι ένας πόλεμος ταυτοτήτων όπου από τη μια ήταν οι «κουλτουριάρηδες» της μετριοπαθούς αριστεράς και του κέντρου και από την άλλη ο «αληθινός λαός» της δεξιάς και της ακροδεξιάς.

Η νέα δεξιά εμφανιζόταν εδώ και καιρό ως υπέρμαχος της λαϊκής κυριαρχίας, των παλαιότερων τρόπων ζωής, της παραδοσιακής ιταλικής κουλτούρας, έστω στις πιο μυθοποιημένες εκδοχές που συσκευάζονται ευκολότερα για ιδεολογική χρήση.

Η νέα αριστερά επιχείρησε από τη μεριά της να δανειστεί μοντέλα πολιτικής και πολιτισμικής μάχης που έρχονταν περισσότερο από το Δημοκρατικό Κόμμα της Αμερικής και αφορούσαν, κυρίως, κάποια εξευγενισμένα, νεανικά αστικά στρώματα.

Η ριζοσπαστική αριστερά, από την άλλη, εξαιρετικά μειοψηφική εδώ και χρόνια, κινείται βασικά σε ένα χώρο ανατρεπτικής νοσταλγίας και αγχωτικής αναζήτησης μιας καινούργιας γλώσσας που όμως ηχεί στον λαό, ακόμα πιο ακατανόητη από την κλασική κομμουνιστική ρητορική.

Και εδώ έρχεται ο ρόλος ενός προσώπου. Η Τζόρτζια Μελόνι, η ταπεινής προέλευσης κοπέλα, προέρχεται από μια δεξιά που διεκδικεί πολλά στοιχεία από το παρελθόν του ιταλικού φασισμού, ξέρει όμως να προσαρμόζεται. Έχοντας αντιληφθεί πως τα υλικά των αντιπάλων της δεν αρκούν για να της ανακόψουν το ρεύμα, γίνεται η φωνή της αντίδρασης πίσω από ένα σύγχρονο, φρέσκο πρόσωπο.

Ούτε η ορθολογική σύνεση των κεντρώων ούτε ο ριζοσπαστικός εξωτισμός της νέας αριστεράς μπορούν να μιλήσουν στην ψυχή του ακροατηρίου που ενδιαφέρει τη Μελόνι, τον Σαλβίνι ή τον Μπερλουσκόνι.

Η νέα δεξιά αντιλαμβάνεται πως το παιχνίδι παίζεται σε έναν διαρκή οπορτουνισμό, συνδυάζοντας τυχοδιωκτικές απειλές και δηλώσεις καθησυχασμού και «λογικής». Με μια έννοια, οι Ιταλοί δεξιο-ακροδεξιοί έχουν πάρει το μάθημα από την ελληνική ριζοσπαστική-λαϊκιστική αριστερά και τον Αλέξη Τσίπρα: μια διαρκή πιρουέτα ανάμεσα σε σκληρότητα και μαλακούς τόνους, σε ευρω-αμφισβήτηση και ατλαντισμό, σε δυτική νομιμοφροσύνη και στυλ εθνικής απειθαρχίας. Δεν ενδιαφέρεται έτσι να γίνει μια ριζοσπαστική περιπέτεια δίχως διάρκεια αλλά να χτίσει μια νέα κατάσταση, τη δική της ηγεμονία.

Και αυτό είναι ίσως το πιο επικίνδυνο στη συγκεκριμένη πολιτική εξέλιξη: αυτή η τροποποιημένη και πολυμορφική ακροδεξιά να ολοκληρώσει την αποδόμηση της ιταλικής συνταγματικής δημοκρατίας. 

Η ιταλική ζωή είχε ανέκαθεν πολλά φαντάσματα στους οίκους των πολιτικών της οικογενειών. Ένα αφανές, παράλληλο κράτος λειτούργησε για δεκαετίες ως χειριστής των σκοτεινών λογαριασμών του Ψυχρού Πολέμου. Έπειτα ήρθε το ολιγαρχικό, καπιταλιστικό και επικοινωνιακό φαινόμενο του μπερλουσκονισμού που φαίνεται πως έχει ριζώσει με εκατομμύρια ψήφους για τον παρακμιακό γέροντα Καβαλιέρε. Τέλος, οι μεταμορφώσεις της ακροδεξιάς που στην Ιταλία είχε δύο ψυχές: την έλξη για πραξικοπηματικές και μιλιταριστικές λύσεις παρασκηνίου, κι από την άλλη ορισμένους πνευματικούς ταγούς κάποιου διαμετρήματος (έναν Ιούλιο Έβολα και πολλούς άλλους).

Και εδώ όμως η νέα ακροδεξιά διαφέρει πολύ από τους προδρόμους της: δεν ονειρεύεται πια πραξικοπήματα ή μυστικές στοές ούτε ενδιαφέρεται για μια συνεκτική πολιτική φιλοσοφία του κράτους και της ψυχής. Είναι μια ακροδεξιά που θέλει κυρίως τη δημοφιλία, έχοντας μάθει να παίζει με τους όρους της νέας δημοκρατίας των κοινών και τον φυσικό εξτρεμισμό των κοινωνικών δικτύων. Τα διαβάσματα της Μελόνι και των συντρόφων της στα χρόνια του «ακτιβισμού» δεν ήταν ο Ντ’ Ανούντσιο, ο Ιούλιος Έβολα ή ο Αλέν Ντε Μπενουά αλλά ο Στίβεν Κινγκ ή ο «Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» του Τόλκιν.  

Το ζήτημα είναι πως στην αρχή μιας μεγάλης ενεργειακής και κοινωνικής κρίσης, και με τον πόλεμο του Πούτιν να έχει λάβει μια καινούρια τροπή, η Ιταλία, μια μεγάλη χώρα, γίνεται απρόβλεπτη. Απρόβλεπτη προς τα έξω και με πολύ μεγάλα ρίσκα προς τα μέσα, για την ποιότητα των θεσμών της και την κοινωνική ειρήνη. Η Ευρώπη ζει πια μια περιπετειώδη φάση όπου για όλους-ες μας τίποτα δεν είναι εκ των προτέρων εγγυημένο, τίποτα διασφαλισμένο και προβλέψιμο. 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Οπτική Γωνία / Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Σκέψεις πάνω στην απόφαση του Oposito, ενός μικρού εκδοτικού οίκου που έχει δώσει ενδιαφέροντα δείγματα ανήσυχης κοινωνικής και πολιτισμικής σκέψης, για την «αποδέσμευσή» του σε σχέση με το βιβλίο της κοινωνιολόγου Eύα Ιλούζ «Ψυχρή τρυφερότητα. Η άνοδος του συναισθηματικού καπιταλισμού».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ακροβατώντας / Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διατεθειμένο να δώσει «συγχωροχάρτι» για ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να τηρήσουν ακροδεξιά και ρατσιστική στάση στο μεταναστευτικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πέντε ιδρύματα πρώην πρωθυπουργών και ένα ινστιτούτο. Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Ρεπορτάζ / Τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών: Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Τυπικά, σκοπός τους είναι η διατήρηση των αρχείων και η προβολή του έργου πρώην πρωθυπουργών. Στην πράξη, όμως, λειτουργούν και ως think tanks και πολιτικά εργαλεία επιρροής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ