— Tι σηματοδοτούν οι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου;
Έχω ακούσει ότι σηματοδοτούν το 1933 εκ νέου.
— Τι κλίμα επικρατεί εκεί; Τι συζητά ο κόσμος;
Εξαρτάται από το πού βρίσκεται κανείς. Στην Νέα Υόρκη ο κόσμος συζητά την καταστροφή που θα επέλθει με πιθανή εκλογή Τραμπ που θα οδηγήσει σε επέλαση φασιστικής διακυβέρνησης. Δεν χρησιμοποιώ τον όρο ούτε καταχρηστικά ούτε μεταφορικά αλλά κυριολεκτικά, έχοντας αναλώσει το μεγαλύτερο μέρος της έρευνάς μου πάνω στο θέμα του φασισμού. Όταν λέει ο Τραμπ ότι η εξουσία του Προέδρου είναι απόλυτη πρέπει να τον πιστεύουμε ότι όντως το πιστεύει. Όταν λέει ότι θα απολύσει τους υπαλλήλους στις δημόσιες υπηρεσίες και θα τους αντικαταστήσει με άλλους που του είναι αφοσιωμένοι πρέπει να τον πιστέψουμε ότι όντως θα το κάνει. Όταν λέει ότι θα παρακάμψει τη διαδικασία διαπίστευσης για στελέχη του κρατικού μηχανισμού και θα ορίσει συνεργάτες χωρίς να έχουν ελεγχθεί πριν από το FBI πρέπει να τον πιστέψουμε.
«Εφόσον οι γυναίκες σε θέσεις υπέρτατης εξουσίας συμπεριφέρονται σαν άνδρες, τι νόημα έχει η σεξιστική αντίδραση απέναντί τους; Γιατί να μην αναγνωρίσουμε ότι η εξουσία δεν έχει φύλο»;
Ο κόσμος στη χώρα γενικά είναι διχασμένος (ή, μάλλον, τριχοτομημένος, γιατί υπάρχει και ένας αριθμός ανθρώπων που θεωρούν ότι η εκλογή Τραμπ θα επιφέρει την κατάρρευση του συστήματος κι έτσι θα μπορέσει να ιδρυθεί ο κόσμος εκ νέου, πάνω σε βάσεις ισότητας). Από τη μια μεριά είναι ο κόσμος που βλέπει ότι με μαθηματική ακρίβεια η εκλογή Τραμπ θα σημάνει την επιβολή μιας νέου τύπου δικτατορίας (περίπου κάτι ανάλογο με τον Μεταξά χωρίς το ΚΚΕ) και από την άλλη μεριά είναι ο κόσμος που προσβλέπει σ’ αυτήν τη διαμόρφωση. Κάθε μέρα υπάρχει και κάτι καινούργιο αδιανόητο που λέει ή κάνει ο Τραμπ και μας φαίνεται ότι, όντως, δεν μπορεί, αυτήν τη φορά ακόμη και οι ψηφοφόροι του θα το αναγνωρίσουν ως αδιανόητο, και κάθε μέρα ανακαλύπτουμε ότι ζούμε μαζί τους σ’ ένα βαρέλι μισαλλοδοξίας, κακίας, αλαζονείας και ηλιθιότητας που δεν έχει πάτο.
— Θα ήθελα να μου πείτε τη γνώμη σας για την πιθανότητα η Κάμαλα Χάρις να είναι η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος των ΗΠΑ. Πώς σχολιάζετε τα μισογυνικά και σεξιστικά σχόλια εναντίον της;
Τα σεξιστικά και μισογυνικά σχόλια εναντίον της Χάρις είναι μέρος της γενικότερης θέσης που προσπαθεί να αποκλείσει την πρόσβαση στην εξουσία σε οτιδήποτε δεν προσομοιάζει στη λευκότητα, την αρρενωπότητα και την επιθετικότητα όσων έχουν ανά τους αιώνες ασκήσει εξουσία. Με τη Χάρις το θέμα είναι ακόμη πιο πολύπλοκο γιατί όχι μόνο είναι γυναίκα αλλά είναι και Μαύρη και Ινδή, οπότε επάνω της συσσωρεύονται όλα τα στερεότυπα που έχουν αναπτυχθεί για κάθε διαφορετική διάσταση της υποκειμενικότητάς της.
Η θέση μου απέναντί της είναι «υποστήριξη με άσκηση κριτικής», χωρίς να παραμερίζω ή να παραβλέπω το πόσο σιχαμένες είναι οι επιθέσεις εναντίον της. Αλλά αυτό το περιμέναμε από τον Τραμπ και τη συμμορία του, αφού αυτός έτσι λειτουργεί εξαρχής και βάσει αυτής της αρχής έχει συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του, δίνοντάς τους βήμα για να λογοποιήσουν στον δημόσιο χώρο τη βία της μισαλλοδοξίας τους.
Βεβαίως υπάρχει πιθανότητα να είναι η Χάρις η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά εμένα δεν μου λέει και πολλά πράγματα αυτό, δηλαδή το ότι μια γυναίκα πρέπει να φερθεί ως εξουσιαστικό αρσενικό για να μπορέσει να κερδίσει τέτοια ηγετική θέση. Έχω στον νου μου κι άλλες γυναίκες που κατέκτησαν ανάλογες θέσεις και βρίσκομαι κάθετα απέναντι στην καθεμιά τους. Από τις Γκόλντα Μέιρ, Ίντιρα Γκάντι, Μάργκαρετ Θάτσερ, Χίλαρι Κλίντον, Μέρκελ, Μελόνι, Λαγκάρντ και Μινούς Σαφίκ καμιά δεν έφερε στην πολιτική τίποτα διαφορετικό απ’ ό,τι είχε εδραιωθεί ήδη από χιλιάδες άνδρες που είχαν προηγηθεί.
Οπότε, μια γυναίκα σε ηγετική θέση για μένα δηλώνει μόνο τις υποχωρήσεις που έχει χρειαστεί να κάνει για να καταλάβει αυτήν τη θέση. Το θέμα, δηλαδή, δεν είναι οντολογικό αλλά εξακολουθεί να είναι δομικό, δηλαδή ποια είναι η πορεία που έχει ακολουθήσει μια γυναίκα για να φτάσει σε τέτοια θέση εξουσίας. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, δεν παραβλέπω το ότι τα εμπόδια που της έχουν τεθεί είναι ακριβώς γιατί είναι γυναίκα, οντολογικά. Κι αυτό είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα: εφόσον οι γυναίκες σε θέσεις υπέρτατης εξουσίας συμπεριφέρονται σαν άνδρες, τι νόημα έχει η σεξιστική αντίδραση απέναντί τους; Γιατί να μην αναγνωρίσουμε ότι η εξουσία δεν έχει φύλο;
— Τι μπορεί να σημάνει μια ενδεχόμενη νίκη του Τραμπ;
Θα είναι μια καταστροφή σε πολλαπλά επίπεδα. Ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να αποκαταστήσουμε όλες τις συμφορές που δημιούργησε στην πρώτη του θητεία, από το Ανώτατο Δικαστήριο και τα περιφερειακά ομοσπονδιακά δικαστήρια μέχρι την κατάργηση του μηχανισμού ελέγχου των βιομηχανιών, των τραπεζών, της καταστροφής του περιβάλλοντος. Έχει ήδη ανακοινώσει ότι μία από τις πρώτες του ενέργειες θα είναι να επιτρέψει πάλι την εξόρυξη πετρελαίου στον Αρκτικό Κύκλο στην Αλάσκα, που είναι περιοχή υψίστης προστασίας. Αλλά η καταστροφή που έχει επιφέρει εκτείνεται και στο κοινωνικό πεδίο.
Ο Τραμπ έχει εκτραχύνει τη συμπεριφορά των ανθρώπων, επιβραβεύοντας την ανομία, την αγένεια, την εχθρικότητα, το ψέμα, τη λοβιτούρα. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η στάση του, που είναι όχι μόνο πολωτική αλλά βαθύτατα και ανοιχτά εχθρική απέναντι σε οποιαδήποτε φωνή αρθρώνει έναν έστω ερωτηματικό λόγο απέναντί του, έχει οδηγήσει όχι μόνο σε πολιτικό αλλά και σε κοινωνικό διχασμό, έχει αναβιώσει εμφυλιακές πρακτικές, έχει θέσει τον τόνο της αντίρρησης ως αντιπαράθεση που αποσκοπεί στην εξόντωση.
Χθες βράδυ κάποιος έβαλε φωτιά σε κάλπες που περιείχαν πρώιμα ψηφοδέλτια σε δύο διαφορετικές Πολιτείες. Εμάς, βέβαια, στην Ελλάδα, που έχουμε εμπειρία βίας και νοθείας των εκλογών σε βάθος χρόνου, μπορεί και να μη μας κάνει εντύπωση. Στην Αμερική, όμως, αυτό είναι πρωτάκουστο. Πριν από τον Τραμπ κανείς ποτέ δεν είχε αμφισβητήσει το αποτέλεσμα των εκλογών. Ακόμη και στην περίπτωση Μπους - Γκορ ο Γκόρ αποσύρθηκε, παρότι αποδείχτηκε ότι είχε περισσότερες ψήφους, ώστε να μη σύρει τη χώρα σε πολιτικό και κοινωνικό αδιέξοδο. Βέβαια, η πράξη του εκείνη μας έφερε στον πόλεμο του Ιράκ.
— Ο Πολ Κρούγκμαν έγραψε ότι «ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν πάντα απατεώνας». Πιστεύετε ότι υπάρχει ο κίνδυνος άνθρωποι να τον ψηφίσουν και στη συνέχεια να το μετανιώσουν;
Μερικές γυναίκες που τον ψήφισαν το 2016 γιατί θεώρησαν ότι είναι χαριτωμένος και τσαχπίνης ομολόγησαν ότι το μετάνιωσαν, αλλά η βάση του δεν το μετανιώνει γιατί παρέχει κάλυψη και απενοχοποιεί την απανθρωπιά τους.
— Για τα αμερικάνικα πανεπιστήμια ποιες θα είναι οι επιπτώσεις μιας επικράτησης του Τραμπ;
Τεράστιες. Αυτό που είδαμε να γίνεται με τα πανεπιστήμια την άνοιξη, δηλαδή την όξυνση του κλίματος και την εργαλειοποίηση του φοιτητικού κινήματος, έγινε από τραμπιστές πολιτικούς που προσβλέπουν στην εξαργύρωση της στάσης τους σε πιθανή κυβέρνηση Τραμπ, που όμως συμπαρέσυραν μαζί τους και δημοκρατικούς που φοβήθηκαν ότι θα κατηγορηθούν για αντισημιτισμό. Παράδειγμα αποτελεί η Κλοντίν Γκάι, πρώην πρόεδρος του Χάρβαρντ, την οποία οδήγησε σε παραίτηση η στάση της Ελίζ Στεφάνικ (αντιπρόσωπος των ρεπουμπλικάνων από τη Νέα Υόρκη).
Ο Τραμπ, που δεν χάνει ευκαιρία να δείξει την απαξίωσή του για την εκπαίδευση, έχει δηλώσει ήδη ότι θα διακόψει την κρατική χρηματοδότηση των πανεπιστημίων που ασκούν κριτική στην επανασυγγραφή της Ιστορίας που έχει ξεκινήσει από την ακροδεξιά, θα διακόψει τη χρηματοδότηση προγραμμάτων που επιχορηγούν τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες και θα παρέμβει στα προγράμματα σπουδών σε όλα τα επίπεδα, από το δημοτικό μέχρι τα διδακτορικά.
Έχει ανακοινώσει ήδη ότι θα ανακαλέσει το πρόγραμμα χορήγησης βίζας σε φοιτητές και επιστήμονες που δεν προέρχονται από τις δυτικές χώρες και ότι θα καταργήσει το σύστημα μονιμότητας των πανεπιστημιακών. Πολλές απ’ αυτές τις εξαγγελίες θα καταγγελθούν στο Ανώτατο Δικαστήριο ως αντισυνταγματικές, αλλά η πλειοψηφία εκεί είναι τραμπική, οπότε τα περισσότερα θα κυρωθούν.
— Είδαμε προεκλογικά στον αμερικάνικο Τύπο και φαινόμενα αυτολογοκρισίας. Πώς τα σχολιάζετε;
Όλοι, όλες και όλα φοβούνται αυτήν τη στιγμή. Βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού και κάνουμε μετρημένες κινήσεις για να μπορέσουμε να προστατεύσουμε και τον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο αλλά και πληθυσμιακές ομάδες που βρίσκονται υπό καθεστώς πλήρους επισφάλειας, όπως οι φυλακισμένοι, οι μετανάστες, οι μειονότητες. Αν δεν προσέξουμε, κινδυνεύουν να κοπούν τα προγράμματα που στηρίζουν αυτές τις ομάδες. Επίσης, ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα προβεί σε μαζικές απελάσεις και κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι τα κριτήριά τους. Η αυτολογοκρισία αυτήν τη στιγμή είναι στρατηγική επιβίωσης.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
