Πακετάροντας για τις φετινές καλοκαιρινές διακοπές, ο Γιώργος δεν γέμισε τις βαλίτσες του, ως συνήθως, με μαγιό, αντηλιακά και πετσέτες θαλάσσης. Στη θέση τους έβαλε φθινοπωρινές ζακέτες, ομπρέλες και χοντρές γαλότσες. Τις ημέρες του αβάσταχτου παρατεταμένου καύσωνα του Ιουλίου, με τη σύζυγό του Μαρία βρέθηκαν στη βροχερή και καταπράσινη Ιρλανδία, περνώντας μια αξέχαστη χαλαρωτική εβδομάδα που ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με το καυτό, αν όχι αποπνικτικό ελληνικό κατακαλόκαιρο.
«Ήταν ένα υπέροχο, δροσερό, φανταστικό διάλειμμα για εμάς, με τη θερμοκρασία να κυμαίνεται στους 18 βαθμούς και με μόνιμη παρέα μας τη βροχή», εξηγεί και η φωνή του αποπνέει ηρεμία. «Οι ημέρες μας ήταν γεμάτες περπάτημα και ευχάριστες βόλτες και έπειτα από τρεις διανυκτερεύσεις στο Δουβλίνο, μεταφερθήκαμε στην ιρλανδική εξοχή. Με βάση το Λίμερικ, διασχίσαμε το δυτικό κομμάτι της ακτογραμμής του Ατλαντικού, από τους απόκρημνους βράχους του Μοχέρ μέχρι το Γκάλγουεϊ», συμπληρώνει. «Επισκεφτήκαμε όλα τα χωριουδάκια που βρίσκονται στη μαγευτική καταπράσινη φύση, σε ένα τοπίο αγνό, με ελάχιστες ανθρώπινες παρεμβάσεις, που το ευχαριστιέται η ψυχή σου».
«Θα το ξανακάμε χωρίς δεύτερη σκέψη», απαντά χωρίς δισταγμό, όταν τον ρωτώ αν θα επέλεγε ξανά έναν ανορθόδοξο προορισμό του εξωτερικού για τις καλοκαιρινές του διακοπές στη θέση του γνώριμου τρίπτυχου «ήλιος - θάλασσα - Κυκλάδες». «Για εμάς, άλλωστε, προτεραιότητα είναι η ομορφιά και η οικονομική διαμονή».
Σήμερα η πλειοψηφία των διαθέσιμων τουριστικών πακέτων για ευρωπαϊκούς προορισμούς έχει εξαντληθεί, με τους κορυφαίους προορισμούς να είναι οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, η Ιταλία, η Γαλλία αλλά και οι Σκανδιναβικές Χώρες, και με τα ξενοδοχεία και αεροπορικά εισιτήρια να έχουν πλέον εξαιρετικά περιορισμένη διαθεσιμότητα.
Ο Γιώργος και η Μαρία δεν είναι οι μόνοι που φέτος στράφηκαν εκτός συνόρων, αναζητώντας ημέρες ξεκούρασης και καλοκαιρινής ραστώνης. Παρά την κοσμοπλημμύρα στους περισσότερους ελληνικούς προορισμούς, στη συνείδηση πολλών Ελλήνων οι καλοκαιρινοί μήνες, που κάποτε έμοιαζαν ταυτισμένοι για πάντα με τον ρυθμό των κυμάτων του Αιγαίου, αλλάζουν ραγδαία μορφή, όπως αλλάζουν και οι συσχετισμοί.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που καταγράφουν οι οργανισμοί που απαρτίζουν την Ένωση Τουριστικών Γραφείων της Ελλάδας (FedHATTA), το φετινό καλοκαίρι οδεύει με μεγάλη σιγουριά προς ρεκόρ κρατήσεων Ελλήνων για διακοπές στο εξωτερικό. Κάποιοι καταφεύγουν σε μερικούς από τους άμεσους, αλλά οικονομικότερους ανταγωνιστές, για να περάσουν την καλοκαιρινή άδειά τους, όπως είναι οι Δαλματικές Ακτές και η αλβανική ακτογραμμή, άλλοι προτιμούν πιο αναπάντεχα μέρη, όπως οι δροσερές εξοχές του ευρωπαϊκού Βορρά ή οι πιο ανεξερεύνητες και ψαγμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Σήμερα η πλειοψηφία των διαθέσιμων τουριστικών πακέτων για ευρωπαϊκούς προορισμούς έχει εξαντληθεί, με τους κορυφαίους προορισμούς να είναι οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, η Ιταλία, η Γαλλία αλλά και οι Σκανδιναβικές Χώρες, και με τα ξενοδοχεία και αεροπορικά εισιτήρια να έχουν πλέον εξαιρετικά περιορισμένη διαθεσιμότητα.
Το αυξημένο ενδιαφέρον για προορισμούς του εξωτερικού, λοιπόν, έχει παγιωθεί και είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, με κορυφαία, όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα στις τουριστικές μεταβολές, τη νέα οικονομική εξίσωση του ελληνικού καλοκαιριού.
Οι υψηλές τιμές, τα παράλογα ακτοπλοϊκά, η αναντιστοιχία με την ποιότητα
«Αν συνυπολογίσεις τα ακτοπλοϊκά, τα έξοδα διαμονής σε δικό μου σπίτι για δύο εβδομάδες και τα καύσιμα για τις μετακινήσεις, τελικά μου βγήκε πολύ πιο φθηνά να περάσω μια γεμάτη εβδομάδα στη Ρώμη, και μάλιστα σε πολύ καλό ξενοδοχείο», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Ντίνος, ο οποίος μέχρι πρότινος συνήθιζε να περνάει τις ημέρες της αυγουστιάτικης άδειας στην Τήνο.
«Δεν μου κάνει εντύπωση που κι άλλοι μοιράζονται παρόμοιες εντυπώσεις. Ακόμα και ένας φίλος Γερμανός επέλεξε να πάει διακοπές δύο εβδομάδες στην Αλβανία, στο Δυρράχιο, και να μην έρθει Ελλάδα, όπως συνήθιζε κάθε χρόνο. Είναι εντελώς παράλογο να μπορείς να πετάξεις με το 1/3 της τιμής ενός ακτοπλοϊκού εισιτηρίου, είναι κυριολεκτικά τρελό αυτό που γίνεται…» προσθέτει με αγανάκτηση.
Στα αυξημένα έξοδα των φετινών διακοπών στα ελληνικά νησιά περιλαμβάνονται οι αστρονομικές τιμές των ακτοπλοϊκών που φέτος αυξήθηκαν κατά 20%, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των παρατηρητών της αγοράς, και αποτέλεσαν το σημείο καμπής για πολλούς Έλληνες, ωθώντας τους να στραφούν προς τα έξω, σε εναλλακτικές επιλογές διακοπών. «Για να επισκεφτούμε τη Φολέγανδρο με τα παιδιά και το αυτοκίνητο, έπρεπε να πληρώσουμε εισιτήρια με υπερδιπλάσια τιμή από τα αεροπορικά που βρήκαμε για Λονδίνο», εξηγεί η Σοφία, που σε μία εβδομάδα θα αναχωρήσει τελικά για τη βρετανική πρωτεύουσα. «Θα μας λείψει φέτος το νησί, αλλά όχι τα ανεξήγητα έξοδα για να φτάσουμε σε αυτό», συμπληρώνει.
Η αυξημένη ακρίβεια στα τουριστικά πακέτα μονοπωλεί τη συζήτηση για την αναζήτηση προορισμών για το φετινό καλοκαίρι, τόσο αναφορικά με τις μετακινήσεις όσο και σχετικά με τη διαμονή. Ομολογουμένως, το φαινόμενο δεν περιορίζεται στη χώρα μας. Βρισκόμαστε άλλωστε σε μια παράδοξη χρονιά, όπου η παγκόσμια διάθεση για ταξίδι, καθώς διανύουμε ακόμα τα απόνερα των επιπτώσεων του εγκλεισμού της πανδημίας, παλεύει έντονα με την επιφυλακτικότητα στα έξοδα, αποτέλεσμα του επίμονου υπερπληθωρισμού που επηρεάζει τους περισσότερους ταξιδιωτικούς προορισμούς.
Παρότι όμως οι αυξήσεις των τιμών είναι οριζόντιες, τα στοιχεία του φετινού καλοκαιριού φανερώνουν πως επηρεάζουν δυσανάλογα περισσότερο τους ελληνικούς προορισμούς. Σύμφωνα με το βρετανικό TravelSupermarket, το οποίο υπολογίζει το μέσο κόστος διακοπών στους δημοφιλέστερους προορισμούς για τους Βρετανούς τουρίστες, μία εβδομάδα στην Ελλάδα κοστίζει κατά μέσο όρο 1.280 ευρώ και σημειώνει αύξηση της τάξεως του 13% συγκριτικά με την προηγούμενη χρονιά, δηλαδή είναι ακριβότερη από τα αντίστοιχα πακέτα στην Τουρκία (1.155 ευρώ, αύξηση 10%), στην Πορτογαλία (1.165 ευρώ, αύξηση 5,5%), και στην Ισπανία (1.070 ευρώ, αύξηση 14,5%). Στον αντίποδα, οι τιμές για τους αναδυόμενους εναλλακτικούς προορισμούς του Ντουμπρόβνικ, του Βουκουρεστίου και της πολωνικής εξοχής διαμορφώνονται κατά μέσο όρο στα 445 ευρώ, 425 ευρώ και 795 ευρώ αντίστοιχα, αποτελώντας πλέον αρκετά ελκυστικές επιλογές.
«Εμείς φέτος προτιμήσαμε οικογενειακώς την Πολωνία», εξηγεί στη LiFO ο Παναγιώτης, ο οποίος συμπληρώνει πως τείνει να προτιμά το εξωτερικό αντί για την Ελλάδα εδώ και πολλά καλοκαίρια. «Δεν είναι μόνο οι τιμές αλλά και το value for money. Θεωρούμε ότι στην Ελλάδα μας “γδέρνουν” κατά το κοινώς λεγόμενο, από τα ακτοπλοϊκά μέχρι τα δωμάτια και τις ταβέρνες. Στο εξωτερικό δεν μας πειράζει να δώσουμε κάτι παραπάνω, γιατί θεωρούμε ότι πιάνει τόπο».
«Για τους Ευρωπαίους οι Δαλματικές Ακτές και τα νησιά τους είναι τουριστικός προορισμός εδώ και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες. Θυμάμαι ο πατέρας μου τις αγαπούσε πολύ για ιστιοπλοΐα, ενώ αποτελούσαν αγαπημένο προορισμό για τους Ιταλούς όλο τον χρόνο», εξηγεί από την άλλη η Έλλη, η οποία βρίσκεται ήδη στην Κροατία για τις διακοπές της. «Όταν λοιπόν φέτος, στα τέλη του Μαρτίου, ψάχναμε κάπου να πάμε (σ.σ. ένα ζευγάρι με ένα παιδί), ανακαλύψαμε πως στην Ελλάδα ήταν όλα ήδη κλεισμένα και επίσης πανάκριβα γι’ αυτό που προσέφεραν. Ψάξαμε στις Κυκλάδες, όπου πηγαίνουμε συνήθως, αλλά και στην Πελοπόννησο, στη Βόρεια Ελλάδα, στην Εύβοια. Τότε θυμήθηκα την Κροατία και το ταξίδι που πάντα ήθελα να κάνω», συμπληρώνει.
«Η Κροατία είχε τελικά πιο πολλές επιλογές, και ακόμα και το να φτάσεις εκεί κόστιζε λιγότερο από το μισό του ποσού που θα χρειαζόμασταν για ένα εγχώριο ταξίδι», προσθέτει καταχαρούμενη με την επιλογή της. «Ξεκινήσαμε από το Σπλιτ και περνώντας πρώτα από διάφορα νησιά θα φτάσουμε ως το Ντουμπρόβνικ, απ’ όπου θα πάρουμε το αεροπλάνο της επιστροφής».
Αναζήτηση εναλλακτικών, μακριά από τον καύσωνα και τον υπερτουρισμό
Αν οι Δαλματικές Ακτές αποτελούν μια αρκετά οικονομικότερη εναλλακτική των Κυκλάδων, υπάρχουν και κάποιοι προορισμοί που γίνονται δημοφιλείς στους Έλληνες ταξιδιώτες ακριβώς επειδή προσφέρουν κάτι εντελώς διαφορετικό από το ελληνικό καλοκαίρι που έχουμε όλοι συνηθίσει. Ο Θανάσης, για παράδειγμα, αποφάσισε να αφήσει πίσω του την αυγουστιάτικη Τζια, όπου παραθέριζε τα περισσότερα καλοκαίρια, για να επισκεφτεί την εξοχή της Ουγγαρίας και να απολαύσει μπάνια στις λίμνες της, υπό τη σκιά των καταπράσινων πυκνόφυλλων δασών της.
Τώρα που σιγά σιγά τελειώνει το revenge tourism, δηλαδή η μανία με τα ταξίδια έπειτα από τον εγκλεισμό, αυτή η πολιτική των Ελλήνων παρόχων του τουρισμού δεν αποκλείεται να είναι η ταφόπλακα για τις χρονιές που έρχονται.
«Δεν ήταν μονάχα μια απόφαση οικονομική, παρότι συνέβαλε και αυτό», εξηγεί στη LiFO, «περισσότερο ήταν μια αντίδραση στη μονοδιάστατη εικόνα του ελληνικού καλοκαιριού που νιώθω πως έχω πλέον χορτάσει. Και η αλήθεια είναι πως τον Αύγουστο είναι ευκολότερο να πάρεις μια γεμάτη άδεια ώστε να χορτάσεις έναν προορισμό του εξωτερικού και να τον εξερευνήσεις για τα καλά», προσθέτει.
Η ίδια λογική έπαιξε ρόλο και στην απόφαση του Γιώργου και της Μαρίας να επισκεφτούν την Ιρλανδία, καθώς, όπως εξηγούν, «υπάρχουν πολλές βόρειες χώρες που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, όπως τα κράτη της Σκανδιναβίας ή η Σκωτία, που ωστόσο είναι αρκετά δύσβατες και κρύες τον χειμώνα, επομένως είναι ιδανικό να τις επισκεφτείς το καλοκαίρι». Στην περίπτωσή τους, σημαντικό κριτήριο ήταν και το κόστος του αεροπορικού εισιτηρίου, το οποίο βρήκαν εξαιρετικά φθηνό, δεδομένου οτι το έκλεισαν αρκετά νωρίς, αλλά μάλλον το πιο απολαυστικό χαρακτηριστικό του ταξιδιού τους ήταν η σωτήρια δροσιά του ιρλανδικού καλοκαιριού.
Υπάρχουν, από την άλλη, κάποιοι Έλληνες που στρέφουν την προσοχή τους στο εξωτερικό για να αποφύγουν το φαινόμενο του μαζικού τουρισμού που μαστίζει πολλούς δημοφιλείς προορισμούς, αναζητώντας στη θέση τους εναλλακτικές οικολογικού ή αθλητικού τουρισμού που δεν αναδεικνύονται εξίσου στη χώρα μας συγκριτικά με τα πακέτα mass tourism. Η Αμαλία, για παράδειγμα, θα περάσει τον φετινό Δεκαπενταύγουστο σε μερικά χωριά της Βαυαρίας, «γιατί φέτος είχα ονειρευτεί πως θα ξαπλώνω σε ήσυχα πάρκα και θα κόβω βόλτες με το ποδήλατό μου, κάτι που δεν φαίνεται εφικτό στους περισσότερους προορισμούς της Ελλάδας», όπως δηλώνει στη LiFO. «Το μόνο που θα μου λείψει είναι τα τζιτζίκια», συμπληρώνει γελώντας αυθόρμητα.
Υπάρχουν, τέλος, και κάποιοι σαν τον Γιάννη που φέτος επέλεξαν να μην κάνουν καθόλου διακοπές και που στο ευρύτερο κύμα των Ελλήνων που αναζητούν καλοκαιρινούς προορισμούς εκτός συνόρων βλέπουν, με απαισιοδοξία, τον προάγγελο της πτώσης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. «Ανήκω σε αυτούς που μπορούν να διαθέσουν χρήματα για τις διακοπές τους χωρίς πολλές σκέψεις, όμως ταυτόχρονα ανήκω και σε αυτούς που τα πονάνε γιατί δουλεύω 150 ώρες τη μέρα όλη τη χρονιά γι’ αυτά», αναφέρει χαρακτηριστικά ο 47χρονος ελεύθερος επαγγελματίας. «Φέτος, λοιπόν, αποφάσισα να μην πάω διακοπές όπως θα ήθελα, γιατί δεν βλέπω αντιστοιχία τιμών και παρεχόμενων υπηρεσιών. Σε κάποια μέρη που έχω σταμπάρει από καιρό και με ενδιαφέρουν και τα κοιτάω κάθε χρονιά για διαθεσιμότητα/τιμές βλέπω αυξήσεις 30% και 40% που δεν αναλογούν πουθενά. Όλοι “τρώμε ξύλο” από τον πληθωρισμό, μπορώ να καταλάβω μια αύξηση, αλλά αυτό το φετινό είναι τρομακτικό. Και τώρα που σιγά σιγά τελειώνει το revenge tourism, δηλαδή η μανία με τα ταξίδια έπειτα από τον εγκλεισμό, αυτή η πολιτική των Ελλήνων παρόχων του τουρισμού δεν αποκλείεται να είναι η ταφόπλακα για τις χρονιές που έρχονται», καταλήγει.
