Αποσπάσματα από τα ημερολόγια μιας σκοταδόψυχης

Αποσπάσματα από τα ημερολόγια μιας σκοταδόψυχης Facebook Twitter
Η Πατρίσια Χάισμιθ με τη γάτα της. Φωτο: Gérard Rondeau
0

AKOΥΣΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ

«ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΗ ΔΙΑΒΑΣΕΙΣ χωρίς να κοιτάς διαρκώς πίσω από την πλάτη σου», έλεγε ο Γκράχαμ Γκριν για την Πατρίσια Χάισμιθ, την οποία είχε ανακηρύξει την κατεξοχήν «ποιήτρια της ανησυχίας», ενώ η επιφανής κριτικός (και θαυμάστριά της) Τέρι Καστλ είχε περιγράψει γλαφυρά τη δημιουργό του Τομ Ρίπλεϊ ως «καταθλιπτική ομοφυλόφιλη, μοχθηρή μπεκρού και μία από τις πιο σπουδαίες και πιο σκοτεινές συγγραφείς στην Αμερική μετά τον Πόε».

Ξέρουμε επίσης ότι συχνά εκφραζόταν με ρατσιστικούς, μισογυνικούς και ομοφοβικούς όρους όχι μόνο με τα κριτήρια της εποχής μας, αλλά και της δικής της: τόσο λίγο την ενδιέφερε το αν προσβάλλει κατοχυρωμένες ευαισθησίες και κεκτημένα δικαιώματα. 

Παρότι, πάντως, αποτελεί τον ορισμό μιας «αμφιλεγόμενης» και «ιδιοσυγκρασιακής» και «σκοταδόψυχης» (ή απλώς «σκατόψυχης») προσωπικότητας που στην εποχή μας προκαλεί το δίλημμα αν θα πρέπει να τη διαχωρίσουμε από το έργο της ή όχι, δικαίως έχει κατοχυρωθεί στην κοινή συνείδηση ως σημαντική και συναρπαστική και ιδιοφυής συγγραφέας και η κυκλοφορία αυτές τις μέρες του πολυαναμενόμενου τόμου με τα ημερολόγιά της με τίτλο «Patricia Highsmith: Her diaries and notebooks 1941-1995» αποτελεί ίσως το εκδοτικό γεγονός του 2021, οπότε συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από την γέννησή της.

Ποιο είναι το νόημα της ζωής τελικά; Είναι αυτή η ματαιότητα και η απελπισία που γίνεται η εμμονή των φιλοσόφων. Αν είμαι τυχερή, όταν πέσει για καλά το σκοτάδι, και οι αισθήσεις αρχίσουν να σωριάζονται η μία μετά την άλλη, θα βρίσκονται τριγύρω κάνα-δυο φίλοι που με ήξεραν. Αυτό είναι το νόημα της ζωής.

Με αφορμή την επικείμενη έκδοση δημοσιεύτηκαν τον τελευταίο καιρό, δίκην προδημοσίευσης, διάφορα εκτενή αποσπάσματα, με αποκορύφωμα αυτά που παρουσίασε η «Guardian» το περασμένο Σάββατο. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκαναν για τη διαχρονική τους ποιότητα και για τη συγκρατημένη μοιρολατρία τους τα τρία παρακάτω, που γράφτηκαν σε διάστημα μερικών ημερών πριν από μισό αιώνα, όταν η Πατρίσια Χάισμιθ ήταν σαράντα ετών…

«Οι ομοφυλόφιλοι προτιμούν τη μεταξύ τους συναναστροφή όχι τόσο εξαιτίας μιας κοινής σεξουαλικής παρέκκλισης από το κοινώς αποδεκτό αλλά επειδή ξέρουν ότι όλοι και όλες τους έχουν περάσει από την ίδια κόλαση, τις ίδιες δοκιμασίες, τις ίδιες καταθλίψεις. Οι φιλίες και οι γνωριμίες των ομοφυλόφιλων μπορεί να μοιάζουν επιφανειακές, μπορεί και να είναι, παραμένει όμως πάντα αυτός ο υποκείμενος δεσμός: είμαστε αδελφοί και αδελφές εξ αίματος, εξαιτίας όσων έχουμε υποφέρει». (14 Μαΐου 1961)

«Ποιο είναι το νόημα της ζωής τελικά; Είναι αυτή η ματαιότητα και η απελπισία που γίνεται η εμμονή των φιλοσόφων. Αν είμαι τυχερή, όταν πέσει για καλά το σκοτάδι, και οι αισθήσεις αρχίσουν να σωριάζονται η μία μετά την άλλη, θα βρίσκονται τριγύρω κάνα-δυο φίλοι που με ήξεραν. Αυτό είναι το νόημα της ζωής. Το ίδιο ισχύει κι αν έχεις παιδιά και διαιωνίζεις τη ράτσα ή την οικογένεια. Η ζωή δεν είναι τίποτε άλλο από ελπίδες για συνδέσμους, για σχέσεις. Και οι πιο ανθεκτικές, και οι πιο βαθιές τελικά, σχέσεις είναι οι φιλικές, παρότι συχνά οι άνθρωποι οδηγούνται στην πεποίθηση ότι οι πιο βαθιές σχέσεις είναι οι ερωτικές». (29 Μαΐου 1961)

«Πέρασα ένα δίωρο διαβάζοντας τα παλιά μου ημερολόγια, δεκάξι χρόνια πριν. Η ζωή μου είναι ένα χρονικό απίστευτων σφαλμάτων. Πράγματα που έπρεπε να έχω κάνει κ.λπ., και το αντίστροφο. Δεν είναι ευχάριστο, και κυρίως δεν είναι ευχάριστο να συνειδητοποιώ ότι κάνω ακόμα το ίδιο πράγμα, και μάλιστα το κάνω, ενώ υποτίθεται ότι προσπαθώ να μαθαίνω από τα λάθη του παρελθόντος. Υπάρχει λύση; Αποφεύγετε τους σαδιστές. Μη φανερώνετε έντονα συναισθήματα. Ποντάρετε με προσοχή. Άχρηστα, δυστυχώς, όλα αυτά για μένα. Δεν αποφεύγω τίποτα, δείχνω διαρκώς οτιδήποτε αισθάνομαι, ακόμα και χωρίς να μιλάω». (1 Ιουνίου 1961)

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Θεσσαλονίκη: ανήλικη βία αγέλης- πως θα αντιμετωπιστεί;

Ελλάδα / Θεσσαλονίκη: Ανήλικη βία αγέλης – πώς θα αντιμετωπιστεί;

Ο Βασίλης Βαμβακάς, αν. καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο ΑΠΘ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, η οποία έχει αναλάβει να εκπονήσει το «Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Βίας και της Παραβατικότητας των Ανηλίκων» μιλά στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ενεργειακές Κοινότητες: είναι ο μίτος στο λαβύρινθο της ενεργειακής κρίσης;

Ρεπορτάζ / Ενεργειακές Κοινότητες: Πώς γίνεσαι αυτοπαραγωγός και καταναλωτής φθηνής και πράσινης ενέργειας;

Τρία από τα ιδρυτικά μέλη του Υπερίωνα, της πρώτης ενεργειακής κοινότητας λαϊκής βάσης που δημιουργήθηκε στην Αθήνα, φωτίζουν τους τρόπους με τους οποίους μπορούν οι πολίτες να βγουν από τον λαβύρινθο της ενεργειακής κρίσης.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Το χαμένο στοίχημα των βιβλιοθηκών στη χώρα μας

Οπτική Γωνία / Δημόσιες βιβλιοθήκες: Ζωντανοί οργανισμοί ή χαμένο στοίχημα;

Στο συλλογικό φαντασιακό οι βιβλιοθήκες έχουν παραμείνει στον 19ο αιώνα, με βλοσυρούς βιβλιοθηκονόμους, συρταριέρες με χειρόγραφα δελτία καταλογογράφησης και αποκλειστικά υπηρεσίες δανεισμού. Και υπάρχει λόγος γι' αυτό.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
«Δεν φοβόμαστε, δεν ντρεπόμαστε, δεν θα επηρεαστεί η ασφάλεια του EuroΡride»

Οπτική Γωνία / «Δεν φοβόμαστε, δεν ντρεπόμαστε, δεν θα επηρεαστεί η ασφάλεια του EuroΡride»

Η βία, οι προβληματισμοί και οι ανησυχίες για τη διεξαγωγή των φετινών εκδηλώσεων του EuroPride. Μιλούν στη LiFO ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης και ο εκπρόσωπος του Thessaloniki Pride.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το ομοφοβικό αίσχος της Αριστοτέλους και ο φόβος που δείχνει επιτέλους να αλλάζει πλευρά

Οπτική Γωνία / Το ομοφοβικό αίσχος της Αριστοτέλους και ο μονόδρομος για την ελευθερία

Τίποτα δεν πρέπει να μένει αναπάντητο – το μίσος δεν αντιπαλεύεται με μίσος, ας γίνει όμως κοινή συνείδηση ότι ο δρόμος για την ελευθερία, την αξιοπρέπεια, τον σεβασμό και την ισότητα είναι μονόδρομος και είναι αδιαπραγμάτευτος.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το καρναβάλι, ο όχλος, η Θεσσαλονίκη

Ν. Σεβαστάκης / Το καρναβάλι, ο όχλος, η Θεσσαλονίκη

Χιλιάδες άνθρωποι, νέοι και μεγαλύτεροι, πιστεύουν πως τους ανήκει η πόλη και πως θα ορίζουν αιωνίως τα δημοφιλή πρότυπα. Αν δεν συναντήσουν εμπόδια, θα συγκροτήσουν κάποια στιγμή ένα μέτωπο κανονικής ασφυξίας για όλους τους υπόλοιπους.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το Dune, η Μέση Ανατολή και οι Εξεγερμένοι

Ιλεκτρίσιτυ / Το Dune, η Μέση Ανατολή και οι Εξεγερμένοι

Οι αναφορές του Dune στους αντιαποικιοκρατικούς αγώνες μουσουλμανικών πληθυσμών είναι τόσο έντονες που οι Άραβες φίλοι του Χέρμπερτ πίστευαν πως δεν επρόκειτο καθόλου «για έργο επιστημονικής φαντασίας».
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Ο τυχαίος θάνατος ενός δημοσιογράφου…

Οπτική Γωνία / Ο τυχαίος θάνατος ενός δημοσιογράφου

Η ιστορία, που φυσικά χάθηκε ανάμεσα σε μεγάλα γεγονότα, είναι διδακτική, όχι μόνο για τους δημοσιογράφους που με προχειρότητα μεταδίδουν μια είδηση χωρίς να ελέγξουν πρώτα την αλήθεια της. Είναι διδακτική και για την ίδια την κοινωνία, η οποία τελικά είναι ο αποδέκτης της πληροφόρησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Η Εκκλησία, σε ρόλο «πορτιέρη», επιβάλλει face control στους ναούς

Οπτική Γωνία / Η Εκκλησία, σε ρόλο «πορτιέρη», επιβάλλει face control στους ναούς

Οι εποχές έχουν αλλάξει, οι ανόητοι αφορισμοί είναι ξεπερασμένοι και το ποίμνιο δεν περιμένει από την Ιερά Σύνοδο και τους μητροπολίτες να πολιτεύονται ως γραφικοί κομματάρχες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ